Chacaltaya: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 16°21′12″G 68°07′53″B / 16.35333°G 68.13139°B / -16.35333; -68.13139
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
TobeBot (mesaj | katkılar)
k Bot değişikliği Ekleniyor: os:Чакалтайæ
Eline sağlık Takabeg..
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Chacaltaya 2.jpg|thumb|200px|Chacaltaya'daki buzulun görünümü (2002).]]
[[Dosya:Chacaltaya 2.jpg|thumb|200px|Chacaltaya'daki buzulun görünümü (2002).]]
'''Chacaltaya''' ([[Aymaraca]]'da "soğuk yol"), [[Bolivya]] [[And dağları]]nın [[Cordillera Real]] dağlarında bir [[sıradağ]]ı. Bolivya'nın [[de facto]] başkenti [[La Paz, Bolivya|La Paz]]'ın 15 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. 5.421 metre yüksekliğine sahip olup zirvesinden [[Titicaca Gölü]] görünebilir. [[Jeoloji]] bilimdalında [[granit]] ve greisen (skarnlaşmış granit) ile bilinir.<ref>Pontus Ljunggren, and Luigi Radelli, "Bolivian tin mineralization", Economic Geology; December 1963, v. 58, no. 8, p. 1348-1351.</ref>
'''Chacaltaya''' ([[Aymara]]ca'da "soğuk yol"), [[Bolivya]] [[And dağları]]nın [[Cordillera Real]] dağlarında bir [[sıradağ]]ı. Bolivya'nın [[de facto]] başkenti [[La Paz, Bolivya|La Paz]]'ın 15 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. 5.421 metre yüksekliğine sahip olup zirvesinden [[Titicaca Gölü]] görünebilir. [[Jeoloji]] bilimdalında [[granit]] ve greisen (skarnlaşmış granit) ile bilinir.<ref>Pontus Ljunggren, and Luigi Radelli, "Bolivian tin mineralization", Economic Geology; December 1963, v. 58, no. 8, p. 1348-1351.</ref>


18.000 yıllık [[buzul]] 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.<ref name="gone">{{cite news|başlık= Farewell to a melting glacier|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6496429.stm |yayımcı= [[BBC News]]|tarih= 03.04.2007|erişimtarihi=13.07.2007}}</ref><ref name="The Miami Herald">{{cite news|başlık= Bolivia's Chacaltaya glacier is gone|url= http://www.miamiherald.com/news/americas/story/1030126.html|yayımcı= [[The Miami Herald]]|tarih=04.05.2009|erişimtarihi= 10.05.2009}}</ref> Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.<ref name="glacier evolution">{{cite paper|title=Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador|url=http://ambio.allenpress.com/perlserv/?request=get-document&doi=10.1639%2F0044-7447(2000)029%5B0416%3AGEITTA%5D2.0.CO%3B2&ct=1#i0044-7447-29-7-416-f09|publiser=AMBINO|date=2000-11-01|accessdate=2000-11-01}}</ref>
18.000 yıllık [[buzul]] 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.<ref name="gone">{{cite news|başlık= Farewell to a melting glacier|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6496429.stm |yayımcı= [[BBC News]]|tarih= 03.04.2007|erişimtarihi=13.07.2007}}</ref><ref name="The Miami Herald">{{cite news|başlık= Bolivia's Chacaltaya glacier is gone|url= http://www.miamiherald.com/news/americas/story/1030126.html|yayımcı= [[The Miami Herald]]|tarih=04.05.2009|erişimtarihi= 10.05.2009}}</ref> Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.<ref name="glacier evolution">{{cite paper|title=Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador|url=http://ambio.allenpress.com/perlserv/?request=get-document&doi=10.1639%2F0044-7447(2000)029%5B0416%3AGEITTA%5D2.0.CO%3B2&ct=1#i0044-7447-29-7-416-f09|publiser=AMBINO|date=2000-11-01|accessdate=2000-11-01}}</ref>
9. satır: 9. satır:
[[Dosya:Chacaltaya Ski Resort.jpg|left|thumb|The Chacaltaya Ski Resort, 2007]]
[[Dosya:Chacaltaya Ski Resort.jpg|left|thumb|The Chacaltaya Ski Resort, 2007]]


Chacaltaya'daki buzul Bolivya'nın tek [[kayak merkezi]] olarak kullanıldı. Bu kayank merkezi dünyanın en yüksek asansörlü kayak bölgesiydi ve Güney Amerika'daki en kuzeyde bulunan ve dünya çapında ekvatora en yakın kayak alanıydı. 1939 yılında Güney Amerika'da ilk rope tow inşa edildi. Otomobilin motoru kullanılarak çalıştırıldı. hızlı ve zor olmasından kötü ünle anıldı ve ve artık çalıştırılmamaktadır. Üssün 200 metre kadar aşağısına kadar 1930'lu yıllarında inşa edilen dar bir yol ile ulaşılır. Kışın kayak için çok soğuk olur ve asansör Kasım ile Mart ayları arasında sadece haftasonlarında çalıştırılır. Dağın zirvesi yol üzerindeki durağın sadece 200 metre yukarısında bulunduğu için amatör dağcı için popülerdir.
Chacaltaya'daki buzul Bolivya'nın tek [[kayak merkezi]] olarak kullanıldı. Bu kayak merkezi dünyanın en yüksek asansörlü kayak bölgesiydi ve Güney Amerika'daki en kuzeyde bulunan ve dünya çapında ekvatora en yakın kayak alanıydı. 1939 yılında Güney Amerika'da ilk rope tow inşa edildi. Otomobilin motoru kullanılarak çalıştırıldı. Hızlı ve zor olmasından kötü ünle anıldı ve artık çalıştırılmamaktadır. Üssün 200 metre kadar aşağısına kadar, 1930'lu yıllarda inşa edilen dar bir yol ile ulaşılır. Kışın kayak için çok soğuk olur ve asansör Kasım ile Mart ayları arasında sadece haftasonlarında çalıştırılır. Dağın zirvesi yol üzerindeki durağın sadece 200 metre yukarısında bulunduğundan amatör dağcılar için popülerdir.


==Rasathane==
==Rasathane==

Sayfanın 06.14, 12 Mayıs 2010 tarihindeki hâli

Chacaltaya'daki buzulun görünümü (2002).

Chacaltaya (Aymaraca'da "soğuk yol"), Bolivya And dağlarının Cordillera Real dağlarında bir sıradağı. Bolivya'nın de facto başkenti La Paz'ın 15 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. 5.421 metre yüksekliğine sahip olup zirvesinden Titicaca Gölü görünebilir. Jeoloji bilimdalında granit ve greisen (skarnlaşmış granit) ile bilinir.[1]

18.000 yıllık buzul 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.[2][3] Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.[4]

Yağışın eksik olması ve El Niño'nun ısınma aşamasından kaynaklanan 1980 yılından sonraki eriyiş 2009'da buzulun kayboluşu ile sonuçlandı. La Paz'ın 30 kilometre uzaklığında Huayna Potosí dağının yakınında yer alan buzul Güney Amerika'nın en yüksek buzullarından biriydi. İklim değişikliğinden dolayı belirgin bir şekilde azalmanın yaşandığı buzul aralıklarından biri olduğu ileri sürüldü.[3] Eriyişin küresel ısınmadan mı yoksa Chacaltaya etrafındaki bölgesel iklim değişikliğinden mi kaynaklandığı hâlâ tartışma konusudur.[5]

Kayak merkezi

The Chacaltaya Ski Resort, 2007

Chacaltaya'daki buzul Bolivya'nın tek kayak merkezi olarak kullanıldı. Bu kayak merkezi dünyanın en yüksek asansörlü kayak bölgesiydi ve Güney Amerika'daki en kuzeyde bulunan ve dünya çapında ekvatora en yakın kayak alanıydı. 1939 yılında Güney Amerika'da ilk rope tow inşa edildi. Otomobilin motoru kullanılarak çalıştırıldı. Hızlı ve zor olmasından kötü ünle anıldı ve artık çalıştırılmamaktadır. Üssün 200 metre kadar aşağısına kadar, 1930'lu yıllarda inşa edilen dar bir yol ile ulaşılır. Kışın kayak için çok soğuk olur ve asansör Kasım ile Mart ayları arasında sadece haftasonlarında çalıştırılır. Dağın zirvesi yol üzerindeki durağın sadece 200 metre yukarısında bulunduğundan amatör dağcılar için popülerdir.

Rasathane

Particle detector at Chacaltaya observatory, 2007

Dağın 5.220 metrelik noktasında dünya çapındaki üniversiteler ile işbirliğiyle işlenen, Chacaltaya Rasathanesi (Observatorio de Física Cósmica) bulunmaktadır. Bu rasathane gama ışını araştırmaları için önemli bir sitedir.[6]

Notes

  1. ^ Pontus Ljunggren, and Luigi Radelli, "Bolivian tin mineralization", Economic Geology; December 1963, v. 58, no. 8, p. 1348-1351.
  2. ^ "Farewell to a melting glacier". BBC News. 03.04.2007. Erişim tarihi: 13.07.2007.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi=, |tarih= (yardım)
  3. ^ a b "Bolivia's Chacaltaya glacier is gone". The Miami Herald. 04.05.2009. Erişim tarihi: 10.05.2009.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi=, |tarih= (yardım)
  4. ^ "Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador". 2000-11-01. Erişim tarihi: 2000-11-01.  Bilinmeyen parametre |publiser= görmezden gelindi (|publisher= kullanımı öneriliyor) (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |accessdate= (yardım)
  5. ^ Şablon:Cite web2
  6. ^ Şablon:Cite book2

Dış bağlantılar


Chacaltaya'nın panoramik görünümü.