Geçici Hükûmet (Rusya): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Ertly (mesaj | katkılar)
Ertly (mesaj | katkılar)
149. satır: 149. satır:
==Ekim Devrimi==
==Ekim Devrimi==
{{Ana madde|Ekim Devrimi}}
{{Ana madde|Ekim Devrimi}}
24-25 Ekim akşamı Bolşevikler Geçici Hükümete karşı son saldırıyı başlattı. Hükümet kurumları ele geçirildi ve Kışlık Saraydaki hükümet üyeleri 25 Ekim günü tutuklandı. Kerenski baskından bir ABD makam aracında kaçarak Petrograd’ın hemen dışındaki Pskov’da kendisine bağlı az sayıdaki kuvvetle başkenti yeniden ele geçirmeye çalışsa da yenilecek ve ülke dışına kaçacaktır<ref>Kerenski önce Fransa’ya ardından da ABD’ye geçecektir.</ref>. Bolşevikler iktidarı çoğunluğa sahip oldukları ve toplantı halinde olan 2. Tüm Rusya Sovyetleri Kongresine verecekler, Kongre de ilk devrimci hükümet olan [[Sovnarkom]]’u oluşturacaktır.

==Değerlendirme==
==Değerlendirme==



Sayfanın 17.04, 8 Şubat 2010 tarihindeki hâli

Rusya Geçici Hükümeti (Rusçası: Временное правительство России), Rusya’da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükümet[1]. Geçici Hükümet, öne çıkan lideri ve başbakan Aleksandr Kerenski’den dolayı Kerenski Hükümeti olarak da bilinir. Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alan Bolşevikler, Geçici Hükümetin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

Kuruluşu ve ilk bileşimi

1917 Şubat Devrimi ile birlikte Çarlık rejimi yıkılınca birbiriyle rakip iki kurum olan Duma ve Petrograd Sovyeti iktidar için mücadeleye girişir. Çar II. Nikolay 2 Mart[2] günü tahttan feragat ettiğini açıklar ve tahtı kardeşi Büyük Dük Mihail Aleksandroviç’e bırakır. Çarın kardeşi de tacı reddecektir[3]. Bu durumda ülkedeki yönetim biçimini belirleyecek olan Kurucu Meclis toplanana dek Geçici Hükümet başa gelecekti. Ancak özellikle işçi ve askerlerin tabanda kurduğu örgütlenme olan Petrograd Sovyeti bu iktidarı tehdit etmekteydi. Geçici Hükümetin kuruluşu 3 Mart günü ilan edilir[4]. Geçici Hükümetin ilk bileşimi aşağıdaki şekilde olur:

Görev Kişi Parti
Başbakan ve İçişleri Bakanı Georgi Lvov
Dışişleri Bakanı Pavel Milyukov Kadetler
Savaş ve Donanma Bakanı Aleksandr Guçkov Ekim Birliği
Ulaşım Bakanı Nikolay Nekrasov Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı Aleksandr Konovalov İlerici Parti
Adalet Bakanı Aleksandr Kerenski SR
Ekonomi Bakanı Mihail Tereşçenko partisiz
Eğitim Bakanı Andrey Manuilov Kadetler
Tarım Bakanı Andrey Şingarev Kadetler
Din işleri (Ortodoks Kilisesi) Vladimir Lvov İlerici Parti

Tanınması

Çarlık rejiminin devrilmesinden sonra Geçici Hükümet aşağıdaki ülkeler tarafından tanınır: ABD – 22 Mart 1917

  • Fransa, İngiltere ve İtalya – 24 Mart 1917

Nisan krizi ve ilk koalisyon

18 Nisan (1 Mayıs) günü Dışişleri Bakanı Pavel Milyukov İtilaf Devletleri hükümetlerine gönderdiği notada Geçici Hükümetin zafere kadar savaşa devam edeceği teminatını verir. Ancak özellikle örgütlü Rus halkındaki savaş karşıtlığı çok güçlüdür. 20 ve 21 Nisan günleri işçiler ve cephedeki askerler Petrograd’da büyük gösteriler yapar ve savaşa devam kararına karşı çıkar. Göstericiler Milyukov’un istifasını talep eder. Petrograd Garnizon komutanı General Lavr Kornilov gösterileri bastırmak isterse de Lvov buna karşı çıkacaktır.

Geçici Hükümet Dışişleri Bakanı Milyukov ile Savaş Bakanı Guçkov’un istifasını kabul eder ve işçi ile askerlerin yoğunlukla örgütlü olduğu Petrograd Sovyetine çağrıda bulunarak işbirliği yapılmasını teklif eder. Menşevik ve SR’ların yönetiminde olduğu Petrograd Sovyeti bu öneriyi kabul eder[5] ve 5 Mayıs günü yapılan protokolle kabineye 6 sosyalist bakan katılır. İlk koalisyon hükümeti aşağıdaki şekilde oluşur:

Görev Kişi Parti
Başbakan ve İçişleri Bakanı Georgi Lvov
Dışişleri Bakanı Mihail Tereşçenko partisiz
Savaş ve Donanma Bakanı Aleksandr Kerenski SR
Ulaşım Bakanı Nikolay Nekrasov Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı Aleksandr Konovalov İlerici Parti
Adalet Bakanı Pavel Pereverzev SR
Ekonomi Bakanı Andrey Şingarev Kadetler
Eğitim Bakanı Andrey Manuilov Kadetler
Tarım Bakanı Viktor Chernov SR
Çalışma Bakanı Matvei Skobelev Menşevik
Gıda Bakanı Aleksey Peşehonov ulusal sosyalist
Posta ve Telgraf Bakanı İrakli Tsereteli Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi) Vladimir Lvov İlerici Parti

Bu dönemde koalisyon olmasına rağmen Geçici Hükümet aynı siyasi hatta devam edecek, buna karşılık Sovyet tabanındaki işçi ve askerler gözünde Menşevik ve SR yönetimi gözden düşecektir. Bununla birlikte sahmeye çıkan Bolşevikler savaş karşıtı söylemleriyle hızla örgütlenmeye başlayacaktır. Geçici Hükümet Petrograd Sovyetindeki Bolşevik karşıtı sağ kanat ile işbirliğine girecektir. Geçici Hükümet parçalı yapısıyla artık karar alamaz hale gelecektir.

Temmuz Günleri ve ikinci koalisyon

3-7 Temmuz 1917 günlerinde Petrograd’da düzenlenen gösterilerde askerler ve sanayi işçileri Geçici Hükümeti protesto ederler[6]. Bolşeviklerin sempatizanları ve Petrograd Sovyetinin tabanını oluşturan kitlelerin herhangi bir şekilde kontrolden çıkmasını engellemek isteyen Bolşevik Parti Merkezi onaylamadığı gösterilere dahil olup kontrol altına almaya çalışır. Kontrolden çıkan kitleler Sovyet yönetimindeki Menşevik ve SR’lardan iktidarı almaları için baskı yaparlar. Aynı zamanda Geçici Hükümet üyesi de olan Menşevikler ve SR’lar iktidarı almayı reddecek ve işçi ayaklanmasına dönüşen gösterilerin bastırılmasını savunacaktır. Gösteriler bastırılacak, Bolşevikler yasadışı ilan edilecek ve yeraltına çekilecektir. Bu olaylar sonrasında Menşevikler büyük destek kaybına uğrayacaktır. Olayların ardından Geçici Hükümetteki burjuva temsilcisi olan Kadetler kabineden çekilecektir. 24 Temmuz (6 Ağustos) günü kurulan yeni koalisyon kabinesi çoğunlukla Menşevik ve SR’lardan oluşmaktadır. Başbakan ise Kerenski olur. İkinci koalisyon:

Görev Kişi Parti
Başbakan, Savaş ve Donanma Bakanı Aleksandr Kerenski SR
Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Nikolay Nekrasov Kadetlerden istifa eder
Dışişleri Bakanı Mihail Tereşçenko partisiz
İçişleri Bakanı Nikolay Avksentyev SR
Ulaşım Bakanı Pyotr Yurenev Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı Sergey Prokopovich partisiz
Adalet Bakanı Alexander Zarudny ulusal sosyalist
Eğitim Bakanı Sergey Oldenburg Kadetler
Tarım Bakanı Viktor Chernov SR
Çalışma Bakanı Matvei Skobelev Menşevik
Gıda Bakanı Aleksey Peşehonov ulusal sosyalist
Sağlık Bakanı Ivan Efremov partisiz
Posta ve Telgraf Bakanı Aleksey Nikitin Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi) Vladimir Lvov İlerici Parti

Kornilov Olayı

Temmuz Günlerinden sonra yasadışı ilan edilen Bolşevikler Ağustos ayıyla beraber özellikle Petrograd Sovyetinin tabanında çoğunluğun desteğine sahip olmaya başlarlar. Durumdan ürken Kerenski, en baştan beri sıkıyönetim ilan edilerek monarşinin geri getirilmesini savunan General Lavr Kornilov ile birlikte darbe planları yapar. Ancak Kornilov’un kendisini de tasfiye edeceğinden korkarak plandan vazgeçer[7]. Petrograd Sovyetinden yardım talep eder ve şehirdeki işçileri silahlandırır. Demiryollarındaki Bolşevik işçiler ve Kazaklar arasındaki Bolşevik askerlerin yoğun propagandası sonucunda Kornilov’un ordusu Petrograd’a varmadan dağılır[8].

Üçüncü koalisyon

Artık iyice gözden düşen Kerenski gerçekte hiçbir kudreti olmayan yeni bir kabine oluşturur. 8 ekim günü kurulan kabine Ekim Devrimiyle devrilecektir:

Görev Kişi Parti
Başbakan Aleksandr Kerenski SR
Başbakan Yardımcısı, Sanayi ve Ticaret Bakanı Aleksandr Konovalov
Dışişleri Bakanı Mihail Tereşçenko partisiz
İçişleri Bakanı, Posta ve Telgraf Bakanı Aleksey Nikitin Menşevik
Savaş Bakanı Aleksandr Verhovski
Donanma Bakanı Dmitri Verderevsky
Ekonomi Bakanı Mihail Bernatski
Adalet Bakanı Pavel Malyantoviç Menşevik
Ulaşım Bakanı Aleksandr Liverovski partisiz
Eğitim Bakanı Sergey Salazkin partisiz
Tarım Bakanı Semen Maslov SR
Çalışma Bakanı Kuzma Gvozdev Menşevik
Gıda Bakanı Sergey Prokopoviç partisiz
Sağlık Bakanı Nikolay Kişkin Kadetler
Posta ve Telgraf Bakanı Aleksey Nikitin Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi) Anton Kartaşev Kadetler

Ekim Devrimi

24-25 Ekim akşamı Bolşevikler Geçici Hükümete karşı son saldırıyı başlattı. Hükümet kurumları ele geçirildi ve Kışlık Saraydaki hükümet üyeleri 25 Ekim günü tutuklandı. Kerenski baskından bir ABD makam aracında kaçarak Petrograd’ın hemen dışındaki Pskov’da kendisine bağlı az sayıdaki kuvvetle başkenti yeniden ele geçirmeye çalışsa da yenilecek ve ülke dışına kaçacaktır[9]. Bolşevikler iktidarı çoğunluğa sahip oldukları ve toplantı halinde olan 2. Tüm Rusya Sovyetleri Kongresine verecekler, Kongre de ilk devrimci hükümet olan Sovnarkom’u oluşturacaktır.

Değerlendirme

Kaynakça

  1. ^ Geçici Hükümetin kuruluş deklarasyonu, 07 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ Jülyen takvimine göre
  3. ^ M. Lynch, Reaction and Revolution: Russia 1894-1924, Hodder Murray, London 2005, s. 79
  4. ^ Geçici Hükümet Deklarasyonu (İngilizce), 08 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ Bu dönemde Sovyet yönetiminde temsil edilmeyen Bolşevikler Lenin’in önderliğinde Geçici Hükümet ile kesinlikle uzlaşmama siyasetindedir. Bolşevikler, Menşevik ve SR’ların Geçici Hükümete dahil olmalarını sınıf düşmanıyla işbirliği olarak görmektedir.
  6. ^ Yeni savaş bakanı Kerenski, sürmekte olan I. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde başarısız bir saldırıya karar vermiş ve Rus Ordusu büyük kayıplar vermiştir.
  7. ^ Kerenski yıllar sonra yazdığı anılarında Kornilov ile birlikte darbe planı yaptığını reddetmektedir.
  8. ^ Kornilov ve kurmay heyetindeki Anton Denikin hapse atılacak ancak sonra kaçarak Rus İç Savaşında Beyaz Ordu saflarında savaşacaklardır.
  9. ^ Kerenski önce Fransa’ya ardından da ABD’ye geçecektir.


Konuyla ilgili yazılan eserler

  • Kerensky, Alexander. The Catastrophe: Kerensky’s Own Storyof the Russian Revolution. New York: D. Appleton and Company, 1927.
  • Medvedev, Roi. The October Revolution. New York: ColumbiaUniversity Press, 1979.
  • Nabokov, Vladimir Dmitrievich. V.D. Nabokov and the RussianProvisional Government, 1917. New Haven: Yale University Press, 1976, ISBN0300018207
  • Reed, John. Ten Days that Shook the World. New York: Boni& Liveright, 1919.
  • Riasanovsky, Nicholas. A History of Russia. New York:Oxford University Press, 2000.
  • Trotsky, Leon. Lessons of October. New York: PioneerPublishers, 1937 (1924).

Şablon:Rus Devrimi ve İç Savaş Süreci (1917-1922)