Emirdağ: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Zamanusta (mesaj | katkılar)
1.319 değişiklik
169. satır: 169. satır:
[[Resim:Kubat24.jpg|right|100px|thumb|Ramazan Kubat]]
[[Resim:Kubat24.jpg|right|100px|thumb|Ramazan Kubat]]
* [[Kubat]] (Şarkıcı),
* [[Kubat]] (Şarkıcı),
* [[Azra Akın]] (Dünya Güzeli),
* [[Tevfik Başer]] (Sinema Yönetmeni)
* [[Tevfik Başer]] (Sinema Yönetmeni)
* [[Ceylan Çalışkan]] (Futbol Menajeri)<br />
* [[Ceylan Çalışkan]] (Futbol Menajeri)<br />

Sayfanın 21.15, 30 Mayıs 2009 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için Emirdağ sayfasına bakınız.

Şablon:Bilgikutusu Türkiye şehir

Emirdağ, Afyonkarahisar'a bağlı ilçe.

İlçenin isimleri

İlçe merkezinin ismi burayı mesken tutmuş bulunan Oğuz-Türkmen boylarının isimlerinden hareketle 1867'ye kadar Cırgın veya Musluca olarak anılagelmiş, 1867'deki bölgesel idare düzenlemelerinin ardından 1933'e kadar Sultan Abdülaziz'e atfen Aziziye olmuştur.

Aziziye ismini alarak ilçe olmadan önce Emirdağ ve köyleri Han-ı Barçın (Eskişehir Han İlçesi), Barçınlı (Bayat İlçesi), Nevahi-i Barçınlı (Bolvadin Kemerkaya Kasabası) kazalarına bağlı iken, 1850 yılında Emirdağ'ın ismi Musulca nahiyesi olmuştur. 4 Mart 1889'da Hüdavendigar (Bursa) Vilayetine bağlı olan Afyon Sancağında da yeni ve geniş bir idari yapılanmaya gidilmiş, Karahisar, Sandıklı, daha önce var olan Barçınlı, Han-ı Barçın, Nevahi-i Barçınlı, Karamık ve Çola-abat kazaları kaldırılmış, Barçınlı kazasının yerine ise Bayat Nahiyesi ve Aziziye (Emirdağ) Kazası kurulmuştur. [1] [2] Bayat da Aziziye'ye bağlanmıştır.

1933'de ilçe merkezinin ismi, yamacında yer aldığı Emir dağı'na (yüksekliği 2.281 m.) atfen Emirdağ olarak değiştirilmiştir. İlçe merkezinin rakımı 1.000 m.'den biraz fazladır.

Emirdağ ve köyleri bölgesine ilk yerleşen aşiret Morcalı Türkmen Aşireti' dir. Sonra sıra ile Karabağlı Aşireti, Musluca Aşireti, Boynu Yoğunlu Türkmen Aşireti'dir.

Konumu

Ege Bölgesinin kuzeydoğusunda, İç Anadolu sınırında yer alır. Afyonkarahisar' a 73 km, Eskişehir' e 110 km , Ankara' ya 186 km, İzmir' e 396 km, İstanbul'a 440 ,Konya' ya ise 225 km uzaklıktadır.

Batısında Afyonkarahisar İli Bayat İlçesi, güneyinde Bolvadin, Sultandağı İlçeleri ve doğusunda Konya İli Çeltik İlçesi, güneydoğusunda Yunak İlçesi, Kuzeyinde Eskişehir İli Sivrihisar ve Çifteler İlçeleri, Kuzeybatısında Han İlçesi ile komşudur.

Tarihçe

8.Yüzyıla kadar

Emirdağ yöresinde Hititler, Lidyalılar, Persler, Eski Yunanlılar, Romalılar ve Bizanslılar hüküm sürdü. İlçe merkezine 13 km. uzaklıkta, Hisarköy'de bulunan Amorium, ilçede bulunan en önemli tarihi yerleşimdir. Bizans İmparatorluğu hanedanlarından Amorian hanedanı, Amorium kökenliydi. Antik dönemde Aura, Roma ve Bizans dönemlerinde Amorium olarak anılan tarihi kentin kalıntıları Emirdağ'a 13 km. mesafede yer almaktadır.

Amorium, İstanbul'u ele geçirmek için saldıran Arap ordularının yolu üzerindeydi. Harun Reşit’in ikinci oğlu Mu’tasim, 838 yılında kenti ele geçirdi ve yıktırdı. Kent, Arapların geri çekilmesinden sonra eski canlılığını bir daha kazanamadı.

Orta Anadolu’da Türklerin varlığına ilk kanıt olarak, 838’de Amorium (Hisarköy - Emirdağ)’un kuşatılması gösterilmektedir. Çünkü şehri alan ve kuşatan annesi Türk olan Abbasi Halifesi al-Mu’tassim (أبو إسحاق المعتصم بن هارون, ʾAbū ʾIsḥāq al-Muʿtaṣim ibn Hārūn)'in ordusu, Türk komutanları tarafından komuta ediliyordu ve büyük çoğunluğu Türk askeri kuvvetlerinden oluşuyordu.[3]

Türk yerleşimleri

İlk yerleşim

Amorium, Malazgirt savaşı öncesinde Anadolu'ya akınlar düzenleyen Türkmen beylerinden Ahmet Şah ve Emir Afşin tarafından 1068 yılında bir süre zaptedildi. Ancak bölgeye geniş çaplı yerleşimi ve bölge nüfusunun Türkleşmesi, Anadolu Selçuklu devleti ile Bizans arasında 1116 yılında yapılan Bolybotum (Bolvadin) savaşından sonra cereyan etmiştir. Bu savaş esnasında dönemin Selçuklu sultanı Müizzeddin Melikşah'ın bir süre çekildiği Bolvadin güneyindeki dağlara Sultandağı, komutanlarından Emir Mengücek'in çekildiği dağlara ise Emirdağı ismi verilmiştir.

15.Yüzyıl

Daha büyük bir Türk yerleşimi 1522 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na dahil olan Dulkadiroğulları beyliği topraklarındaki Türkmenlerin bölgede iskan edilmesiyle gerçekleşmiştir. 1691-1696 yılları arasında Karabağlı oymağı yörede iskana tabi tutulmuştur. Daha çetin bir süreç içinde vuku bulan bu iskan ile bu oymak, Davulga, Bademli,Daydali ve diğer merkezlere yerleşmiş, toplam 28 köy kurmuştur.

17.Yüzyıl

1729 yılından itibaren de bu kez, Musul vilayetinin Rakka sancağından Anadolu’ya gönderilen bu oymak Musul’dan geldiği için, bir kısım oymak iskan kayıtlarında Muslucalı ismi ile geçmiştir. Oymak kışın Emirdağ yaylalarında yazın Çankırı'da yaylamak kaydı ile buraya gelmiştir. 1752 tarihli 701 numaralı oymak iskan defterinde bu oymağın konar göçerlikten men edilip, yerleşmesi ferman buyrulmuştur. .[4]

Merkeze yerleşimler

Musluca, Musacalı, Musacalu, Musulcalı olarak da değişik kaynaklarda rastlanan aşiretin, değişik kabilelerinden şimdiki adlarıyla, Çilli, İncili, Gacerli (Kacerli/Kaçarlı) oymakları şimdi de aynı ismi taşıyan ilçe merkezindeki mahallelere yerleşmiştir.

Köylere yerleşimler

Oşulu, Caberli, Tanburacı ve Hacıfakılı oymakları da köylere yerleştirilmiştir. Bunları yine Halep Türkmenlerinden Alcı, Kılıçlı, Boynuyoğunlu, Ünlü ve Demircili oymakları ve Karakeçili, Sarıkeçili, Horzumlu, Alkaevli, Yüreğirli oymaklarının muhtelif köylere dağıtılması izlemiştir.

Yörede ilk merkez olarak Kemerkaya (Çuğu) veya Avdan mevkileri, veya Eskigömü veya Yozgatören köylerinin düşünüldüğü bilinmektedir. Ancak Cırgın Türkmenlerinin yerleşmiş bulunduğu yörede karar kılınmıştır.

18.Yüzyıl

Emirdağ 1851 yılına kadar Cırgın kariyesi ve bir süre boyunca da Musluca nahiyesi olarak anılmış, 1864 yılında ise, Sultan Abdülaziz tarafından çıkarılan yeni vilayet kanunu ile eyalet sistemine son verilmesi üzerine, ve 1867'de Hüdavendigar vilayetinin kurulmasıyla ilçe statüsü kazanmış, Sultan Abdülaziz’e atfen Aziziye ismini almıştır.

Cumhuriyet dönemi

Eylül 1921’de Yunan işgaline giren ve 22 Eylül 1922’de Kurtuluş Savaşı'nda Yunan işgalinden kurtulan ilçenin adı, 1932 yılında güneyindeki dağlardan esinlenilerek Emirdağ olarak değiştirilmiştir.

Gurbetçilik

1960 yıllarının başında Avrupa'ya başlayan göç hareketinde Emirdağ'dan ilk göçmenler ağırlıkla Belçika'ya gitmiştir. Buna bağlı olarak ilçeden Belçika'ya göç sürekli artarak devam etmiştir. Avrupa ülkeleri ve özellikle Belçika'da Emirdağ ve civar köylerinden göç etmiş kalabalık bir Emirdağlı topluluğu bulunmaktadır.

Bu yoğun göç hareketi nedeniyle Emirdağ merkez ilçe nüfusun son 40 yılda sadece 10 bin civarında artmıştır (1960 nüfusu 10.069). Öte yandan, Avrupa'da yerleşik Emirdağlı kitlesi özellikle yaz aylarındaki ziyaretlerinde ilçenin nüfusunu kalabalıklaştırır. Bir yandan Avrupalı Emirdağlılar Emirdağ'da ev yaptırır ve imara katkıda bulunurken, bir yandan da Emirdağlıların Avrupa'ya göçü, özellikle evlilikler yoluyla, sürmektedir. Ayrıca Belçikada yaklaşık olarak 100 bin Emirdağ kökenli vatndaşımızın yaşadığı tahmin edilmektedir.

Yerel politika

AKP' li başkan adayı Cengiz Pala 120 oy farkla Mart 2009 seçimlerini kazanarak Emirdağ'ın yeni belediye başkanı olmuştur.

Halk ozanları, şairler ve yazarlar

Emirdağ'ı anlatan bir beyit:

Sert olur soğuğu Emirdağı'nın Mert olur yiğidi Emirdağı'nın

Alfabetik sıra ile;

Emirdağ türküleri

Türküleri ile ünlü bir yöredir.

Bazı Emirdağ türküleri:

  • Al Fadimem,
  • Emirdağ'ı Birbirine Ulalı,
  • Harmana Sererler,
  • Suvermez Diyorlar,
  • Zalım Poyraz,
  • Dabandan,
  • Düz Oyun,
  • Pancar Ektim Emirdağ'ın Düzüne
  • Ağıl Ören,
  • Yoğurt Çaldım Kazana,
  • Emirdağlarına Kara Gidelim
  • Yalanmıydı Yaşar
  • Ekizce Üstünde Bir Karabulut
  • Emirdağ'ın Güzelleri
  • Kuşburnu Pürlenirmi
  • Ta Yaylanın Yükseğinde Evleri
  • Erzurumdan Çevirdiler Yolumu
  • Eylülde Gel(Fakı Edeer)
  • Emirdağına Vardım Sabaha Karşı (Fakı Edeer)

Yöresel yemekler

Türkmen geleneğinden izler

Çocukluğunda büyüklerinden tekerleme şeklinde aşağıdakileri duymamış çocuk azdır.

  • Parmakların isimlendirilmesi: Başparmak, badi parmak, ortadirek, gülağacı, güccükbacı.
  • "Elin ortasında bir kuş varmış; (parmaklar gösterilerek) Başparmak tutmuş, badiparmak yolmuş, ortadirek pişirmiş, gülağacı yemiş, güccükbacı da hani bana hani bana demiş" diyerek büyükler çocukları eğlendirir.
  • Ayrıca ölülerin ardından hala ağıtlar yakılması, şaman geleneklerinden kalma en önemli kültürel faaliyetlerinden biridir.
  • Yaylak ve Kışlak adetleri bazı köylerinde hala görülmektedir.
  • Topakev denilen Türkmen ve Yörük çadırları hala bazı köylerinde görülmektedir.
  • Baba/Ağabey: Ağa, Kızkardeş: Bacı, Hala: Bibi, ......

Tanınmış Emirdağ'lılar

Dosya:Kubat24.jpg
Ramazan Kubat

Emirdağ Vakıf ve Dernekleri

  • Eskişehir Emirdağlılar Vakfı- Emirdağlılar Sosyal Dayanışma ve Eğitim Vakfı
  • EYAD- Emirdağ Yöresi Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
  • Belçika Emirdağlılar Vakfı (EYAD'dan farklıdır.)

Foto Galeri

  • Dörtyol'dan Adaçal ve Emir dağı görüntüsü
    Dörtyol'dan Adaçal ve Emir dağı görüntüsü
  • Eski Hamam
    Eski Hamam
  • Kacerli mahallesinde tarihi bir ev
    Kacerli mahallesinde tarihi bir ev
  • 1940'lı yılların başında yapılmış merdivenlerinde sohbet edilen klasik bir Emirdağ evi
    1940'lı yılların başında yapılmış merdivenlerinde sohbet edilen klasik bir Emirdağ evi
  • Bir sokak görüntüsü
    Bir sokak görüntüsü

Notlar

  1. ^ http://www.han26.somee.com/default.asp?part=osmanli Han Tarihi
  2. ^ http://www.bayatboyu.com/baynet/index.php?option=com_content&task=view&id=125 Bayat Tarihi
  3. ^ J.J. Saunders, A History of Mediaeval Islam, 2. basım, London/New York 1990, s. 120; F. Sümer, “Abbasiler tarihinde Orta Asyalı bir prens Afşin,” Belleten L1/200 (1987), 651-65.
  4. ^ http://erenoglu.com/halil%20erenoglu/yazilari/kacarlimahallesi.pdf. Aziziye Dergisi, Sayı:3, Kacarlı Mahallesi

Kaynakça

Dış bağlantılar


Vikipedi'nin kardeş projelerinden
'
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisözlük'te ara Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikikaynak'ta ara Vikikaynak'ta belgeler
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Emirdağ&oldid=5729671" sayfasından alınmıştır