Kirte Bağları Muharebesi

Kirte Bağları Muharebesi, Seddülbahir Cephesi’nde girişilen, Osmanlı kuvvetlerinin dikkatini yarımadanın güneyine çekmeyi amaçlayan bir yanıltma taarruzudur. 1915 yılının Ağustos ayı başında, Arıburnu Cephesi’nde bir taarruz harekatı ve Suvla Koyu Çıkartması planlanmıştı. Müttefiklerin söz konusu taarruzu, bir anlamda bu harekatları örtme amacı taşımaktadır. Kirte Bağları Muharebesi, 6 Ağustos 1915 günü Müttefik taarruzuyla başlamış olup çatışmalar 12 Ağustos 1915 tarihine kadar sürmüştür.

Öncesi

Müttefik kuvvetlerin Çanakkale Kara Harekatı’ndaki baştan beri stratejik hedefleri, Kilitbahir Platosu’ndaki Osmanlı topçu mevzilerinin ele geçirilerek, Çanakkale Boğazı’nın Birleşik Donanma’ya açılmasıydı. Arıburnu ve Seddülbahir Cephe’lerinde yapılan çıkartmalardan sonra ağırlık Seddülbahir Cephesi’ne verilmesi dolayısıyla bu cephedeki Müttefik kuvvetlerin hedefi, stratejik hedefe uygun olarak, Kirte Köyü – Alçıtepe hattından ilerleyerek Kilitbahir Platosunu ele geçirmekti. Ancak çıkartma günü olan 25 Nisan 1915 tarihinden Temmuz ayı sonuna kadar girişilen taarruzlarda (Birinci Kirte, İkinci Kirte, Üçüncü Kirte, 1. Kerevizdere, Zığındere ve 2. Kerevizdere muharebelerinde bu hedeflere ulaşılamamıştır.

Mayıs ayı içinde, Arıburnu Cephesi’ndeki Anzak Kolordusu Komutanı General Birdwood, kendi cephesinden bir taarruzla, Kilitbahir Platosu’nun ele geçirilmesini esas alan bir planı gündeme getirmişti. Seddülbahir Cephesi’nde izleyen başarısız girişimler, bu planın daha ciddi incelenmesine yol açmıştır. Sonuçta üzerinde karara varılan plan, hem General Birdwood’un planını uygulamak hem, cepheye yeni ulaşan takviyelerle üçüncü bir cepheyi Suvla Koyu’ndaki çıkartmayla açmak, hem de bu iki operasyon için bir yanıltma taarruzu olarak Kirte Bağları Muharebesi’ne varan taarruzu yapmak olmuştur.

Taarruz planı

Uygulamaya konulacak olan taarruz, esas itibariyle bir yanıltma taarruzu olduğuna göre, taarruz planı da, Osmanlı komutanlara, Seddülbahir Cephesi’ndeki Müttefik kuvvetleri baştan beri izledikleri operatif hedefe yönelik bir taarruz görünümünde olmalıdır. Bu amaçla General Sır Ian Hamilton, Müttefik cephesinin orta bölümündeki Osmanlı girmesine karşı bir taarruz planlar. Böylece Osmanlı tarafına, müttefiklerin cephenin merkez bölümünü düzeltmeyi amaçladıkları, ardından da Alçıtepe yönünde yeni bir taarruza geçecekleri izlenimi verilecektir.

Hazırlık ateşinde yeterli etkinlik sağlanabilmesi için harekat iki kademede planlanmıştı. İlk kademede 29. İngiliz Tümeni’nin 88. Tugay’ı, 6 Ağustos 1915 gününün öğleden sonrasında, 42. Tugay ise bir sonraki günün sabahında taarruz edeceklerdir.

Seddülbahir Cephesi komutanı General Hunter Weston’un hastalığı dolayısıyla İngiltere’ye gitmesi nedeniyle harekatı, kurmay başkanı General H.E. Street yönetecektir.

Savaş

İngiliz 88. Tugay’ının saat 15:50’de başlayan taarruzu, ilk anda direniş görmemiştir. Siperlerden 25 metre kadar ilerdeki fundalıklar kayıp verilmeden ele geçirilmiştir. Osmanlı tarafının ilk hat siperlerine yaklaşıldığında yoğun bir ateş altında kalan bu kıtalar geri çekilmek zorunda kaldılar. Cephenin merkez bölümünde bazı Osmanlı siperleri ele geçirildiyse de karşı taarruz sonucu terk edilmişti. Bu taarruza girişen 800-900 kişilik İngiliz taburundan sadece 12 kişi geri dönebilmiştir. İngiliz 88. Tümen'inin gece saatlerine kadar sürdürdüğü taarruzlar, 3.000 mevcutlu tugayın üçte iki kayba uğramasıyla tümüyle sonuçsuz kalmıştır.

İkinci gün olan 7 Ağustos taarruzu, General W.R. Marshal komutasındaki 42. Tümen tarafından saat 09:40'da başladı. İngiliz taarruzu gün sonunda Kirte Köyü'nün güney batısındaki bir bağ alanında başarılı olmuş, diğer taarruz bölgelerinde geri atılmıştır. 12 Ağustos'a kadar bu bağ önlerinde süren çatışmalarda bağın bir bölümü Osmanlı kuvvetlerinin eline geçmiştir.

Sonuçları

Sınırlı hedeflere yönelik, üstelik de bir yanıltma operasyonu olan İngiliz taarruzunun bu denli kayba rağmen başarısız olması üzerine General Sır Ian Hamilton, Seddülbahir Cephesi'nde hiçbir askeri harekata girişilmemesi emrini vermiştir. Gerçekten de bu tarihten, Seddülbahir Cephesi'nin tahliyesine kadar Müttefiklerin bir taarruz girişimi olmamıştır.

Kaynakça

• 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç
• Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekatı - General C.F.Aspinall - Oglander (General Ian Hamilton'un karargah subaylarından)
• Türk Kurmay Subaylarının Gözüyle Çanakkale Savaşı - Burhan Sayılır