Selahaddin Eyyubi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Abdullah Köroğlu (mesaj | katkılar)
Abdullah Köroğlu (mesaj | katkılar)
33. satır: 33. satır:
=== Diğer akrabalıkları ===
=== Diğer akrabalıkları ===


Selahaddin'in eşi İsmedüddin Emine Üner, [[Böriler]]in emirlerinden Müiniddin Üner'in kızıdır. Bu aile 12. yüzyılda [[Zengiler]]den önce aynı bölgeyi yönetmiştir. İsmedidüddin'in ilk eşi [[Nureddin Mahmud Zengi]]'nin ölümü üzerine Selahaddin ile evlenmiş ve Selahaddin'in Zengilerin mirasçısı olarak görülmesine katkıda bulunmuştur.
Selahaddin'in eşi İsmedüddin Emine Üner, [[Böriler]]in emirlerinden Müiniddin Üner'in kızıdır. Bu aile 12. yüzyılda [[Zengiler]]den önce aynı bölgeyi yönetmiştir. İsmedidüddin, ilk eşi [[Nureddin Mahmud Zengi]]'nin ölümü üzerine Selahaddin ile evlendi ve Selahaddin'in Zengilerin mirasçısı olarak görülmesine katkıda bulundu.


== Şahsiyeti ve öğrenim hayatı ==
== Şahsiyeti ve öğrenim hayatı ==

Sayfanın 06.36, 2 Mayıs 2009 tarihindeki hâli

Selahaddin Eyyubi

Selahaddin Eyyubi ya da Selahaddin Yusuf Eyyubi (Arapça: صلاح الدين الأيوبي, Kürtçe: سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی (Silhedînê Eyûbî), tam adı: الملك الناصر ابو المظفّر صلاح الدين يوسف ابن ايّوب el-Malik el-Nāṣir Ebū el-Muẓaffar Ṣaliḥ el-Dīn Yusūf İbn Eyyūb), (d. 1138, Tikrit - ö. 4 Mart 1193, Şam) Mısır, Suriye, Yemen, Hicaz ve Filistin sultanı ve Eyyubi hanedanının kurucusu.

2 Ekim 1187'de Kudüs’ü Haçlılardan alarak kentte 88 yıl süren Hristiyan egemenliğine son vermiş, Hıristiyanların misilleme olarak düzenledikleri III. Haçlı Seferi’ni etkisiz hale getirmiştir.

Soyu ve ailesi

Selahaddin Eyyubi: 12. yüzyıl Arap yazmasından.

Tarihî kaynakların pekçoğu Selahaddin'in Kürt olduğunu aktarmaktadır.[1][2][3][4][5][6] Ancak Türk kökenli olduğunu söyleyen araşdırmacılar[7][8] da vardır.

Dedesi Şadi

Dedesi Şadi bin Mervan (شاﺬي ابن مروان), Şeddadilere hizmet etmiştir.[kaynak belirtilmeli] Şeddadilerin merkezi olan Ani kentinde bulunmuştur.[kaynak belirtilmeli] Şadi, Bağdat şehrinin valisi olan Bihruz'un yakın arkadaşı idi. Bihruz nüfuzunu kullanarak Şadi'nin oğlu Necmeddin Eyyub'un Tikrit'in kumandanlığına atanmasını sağlamıştır.[9][10] Böylece Büyük Selçuklu sultanı Muhammed Tapar Şadi'i ailesiyle birlikte Tikrit civarına yerleştirdi.

Babası Necmeddin Eyyub ve amcası Esedüddin Şirkuh

İmadeddin Zengi'nin ordusu 1131'de Karaca el-Saki tarafından mağlup edildi ve Zengi, Tikrit'e sığındığındı. Selahaddin'in babası Necmeddin Eyyub ve amcası Esedüddin Şirkuh (أسد الدين شيركوه بن شاذي; Şirkuh: Farsça'da Dağların aslanı), Zengi'ye yardım etmiş ve Tikrit'te hapseilen Aziduddin el-Mustevfi'nin kaçmasını sağlamışlardır. Bunun üzerine Bihruz ile araları açılmış, buna mukabil Musul ve Halep Atabeyi Zengilere yaklaşmışlardır.

Şirkuh'un bir Selçuklu yüksek memuru öldürme olayından sonra iki kardeş Zengi'ye başvurmuş ve 1138'de görevinden alınan Necmeddin Eyyub ve ailesi İmadeddin Zengi'nin hizmetine girmiştir.[11].

Annesi Mesude Hatun

Selahaddin'in annesi Harim emiri olan Şahabuddin Mahmud ibn Tokuş[12]'un kızkardeşi bir Selçuklu soylusu Mesude Hatun[13]'dur. O dönemde bu adı taşıyanlardan Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın oğullarından Tekeş ve Tutuş'tan söz edilir. Şam bölgesini yöneten Tutuş'un aksine, Tekeş ile ilgili bir olay, İbn-ul Esir tarafından aktarılıyor[14]

Kardeşleri

Selahaddin'in, Şahinşah ve Turanşah adında iki ağabeyi, Adil, Tuğtiğin, Tacülmülk Gökbörü, Seyfeddin Ebu Bekir, Sittu Şam Hatun, ve Rabia Hatun adlı kardeşleri vardı.

Şahinşah Selçuklu prenseslerinden Kutlu Kız Hatun ile Selahaddin de yine bir Selçuklu soylusu olan İsmedüddin Emine Üner Hatun'la evlenmişlerdir.[13]

Kız kardeşi Sittu Şam (Zümrüt Hatun) önce Hüsameddin Muhammed (Hüsameddin Muhammed bin Ömer bin Laçin[15])'in babasıyla daha sonra amcası Esedüddin Şirkuh'un oğlu Nasreddin Muhammed ile evlendirilmiştir. Diğer kız kardeşi Rabia Hatun önce Emir Muiniddin Üner'in oğlu Emir Saadettin Mesud ile ve sonra Erbil'li Atabey Muzaferuddin Zeyneddin Gökbörü ile evlendirilmiştir.

Diğer akrabalıkları

Selahaddin'in eşi İsmedüddin Emine Üner, Börilerin emirlerinden Müiniddin Üner'in kızıdır. Bu aile 12. yüzyılda Zengilerden önce aynı bölgeyi yönetmiştir. İsmedidüddin, ilk eşi Nureddin Mahmud Zengi'nin ölümü üzerine Selahaddin ile evlendi ve Selahaddin'in Zengilerin mirasçısı olarak görülmesine katkıda bulundu.

Şahsiyeti ve öğrenim hayatı

Hıttin Savaşı sonrası, Selahaddin ve Guy de Lusignan.

Selahaddin, alçakgönüllü, iyiliksever, dürüst ve maiyetindeki insanlara -hata dahi yapsalar- çokça yumuşak davranan merhametli bir insan ve dindar bir müslümandı. Sanata ve ilime büyük sevgisi vardı. İmadeddin Zengi'nin babası Necmeddin Eyyub'u vali olarak atadığı tarihi Baalbek şehrinde ve Şam’da büyüdü. Burada iyi bir tahsil hayatı geçirdi. İlm-i Mantık, Felsefe, Sosyoloji, Fıkıh (İslam Hukuku) ve Tarih öğrenmiş, Şam'da Dar'ul-Hadis (Hadis Üniversitesi)'nden mezun olmuş ilim sahibi bir akademisyendi. Kısaca O bir ilim adamıydı. Hayatı boyunca dünya malına önem vermemiştir.

Haçlılarla mücadelesi

Mısır seferi

I. Haçlı Seferi sonucunda kurulan Kudüs Krallığı gözünü Mısır'a dikmişti. Mısır'ın iç siyaseti karışıklıklar içindeydi. Mısır veziri Şavar bir saray darbesi sonucu vezirlikten olunca gizlice Şam'a Nureddin Mahmud Zengi'nin yanına gitti ve O'ndan yardım istedi (1164). Nureddin Mahmud bu olayı fırsat bilerek İslam dümyasındaki iki başlılık problemini halledebileceğini ve müslümanları tekrar haçlılara karşı birleştirebileceğini de hesaba katarak Şavar'a olumlu yanıt vermiştir.

Selahaddin'in askeri hayatı bu noktada, amcası Esedüddin Şirkuh’un hizmetine girmesiyle başladı. Mısır'a gönderilecek orduya Nureddin Mahmud komutan olarak Şirkuh'u atadı. Şirkuh Nureddin Zengi'nin emriyle, ilki 1164 yılında olmak üzere Mısır’a üç sefer düzenledi. Selahaddin bu seferlere Nuredddin Zengi'nin emriyle katılmıştır. Önceleri Selahaddin bir ilim adamı olmak istiyordu, yönetici olmak gibi bir niyeti yoktu. Nureddin Mahmud, Selahaddin'in bütün karşı çıkmalarına rağmen O'ndaki zeka ve kavrayışı sezmiş ve askeri sahada Selahaddin'den faydalanmak istemişti.

Fatımiler hilafetini devam ettirmek adına Haçlılarla işbirliğine gitti. Ordu Mısır'a ulaşıp Şavar tekrar Halife tarafından Mısır veziri ilan edilince verdiği sözlere uymadı ve ihanet etti. Şirkuh hem Kudüs kralı I. Amalrik ile hem de Mısır’ın Fatımi halifesinin veziri Şavar ile mücadele etmek zorunda kaldı. Şavar yaptığı ihanetin cwezasını öldürülerek buldu. Fakar Şirkuh da iki ay sonra öldü. Selahaddin, amcası Şirkuh'un ölümünden sonra, henüz 31 yaşındayken Mısır'daki Suriye birliklerinin komutanlığına, hem de melik unvanıyla Mısır vezirliğine atandı (1169).

Eyyubi devletinin kurulması

1171’de Mısır’da Şii Fatımi halifeliğine son vererek Sünniliğe dönüldüğünü ilan eden Salaheddin Eyyubi böylece Mısır’ın tek yöneticisi durumuna geldi. Selahaddin Nureddin Mahmud Zengi’ye hayatı boyunca bağlı kaldı, fakat Nureddin'in 1174 yılında vefat etmesiyle durum değişti. Selahaddin, Nureddin'in dul eşiyle evlendi. Fakat Nureddin'in yerine geçen oğlu İsmail, Selahaddin'i tanımadı ve işbirliğine yanaşmadı. Mısır’daki zengin tarım topraklarını mali dayanak olarak kullanan Salaheddin, Nureddin’in çocuk yaştaki oğlu adına naiplik talebinde bulunmak üzere küçük, ama çok disiplinli bir orduyla Suriye’ye hareket etti. Ama çok geçmeden bu talebinden vazgeçerek, 1174’ten 1186’ya değin Suriye, Kuzey Mezopotamya, Filistin ve Mısır’daki tüm Müslüman topraklarını kendi bayrağı altında birleştirmeye girişti ve İslam birliğini tekrar kurdu. Zamanla sahtekarlık, ahlaksızlık ve gaddarlıktan uzak, cömert, erdemli, ama kararlı bir hükümdar olarak ünlendi. O zamana değin iç çekişmeler ve yoğun rekabet yüzünden Haçlılara direnmede güçlük çeken Müslümanların maddi ve manevi açıdan güçlenmelerini sağladı.

Hıttin Savaşı

Hıttin Savaşı

Selahaddin, yeni ya da gelişmiş askeri teknikler kullanmak yerine, çok sayıdaki düzensiz kuvvetleri birleştirip disiplin altına alarak askeri güç dengesini de kendi lehine çevirmeyi başardı. 1187’de bütün gücüyle, Latin Haçlı krallıklarına yöneldi. Düşmanlarının tümüyle yoksun olduğu komuta yeteneğiyle 4 Temmuz 1187’de tükenmiş ve susuzluktan bitkin düşmüş bir Haçlı ordusunu, Kuzey Filistin’de Tiberya yakınındaki Hıttin’de sıkıştırdı. Tarihin büyük dönüm noktalarından biri olan Hıttin Savaşı'nda Seladdin Haçlı ordusunu bir hamlede yok etmeyi başardı. Haçlıların verdiği kayıpların büyüklüğü Müslümanların Kudüs Krallığı’nın neredeyse tümünü ele geçirmesini sağladı. Akka, Betrun, Beyrut, Sayda, Nasıra, Caesarea, Nablus, Yafa ve Aşkelon üç ay içinde düştü. Salaheddin Haçlılara en büyük darbesini ise 88 yıl Frankların elinde kalan Kudüs’ü 2 Ekim 1187’de teslim alarak indirdi.

Üçüncü Haçlı seferi

Selahaddin’in başarısına düşen tek gölge Sur’un ele geçirilmemesiydi. 1189’da Haçlı işgali altında yalnızca üç kent kalmış, ama sağ kalan dağınık Hristiyanlar zorlu bir kıyı kalesi olan Sur’da toplanarak Latin karşı saldırısının çıkış noktasını oluşturmuşlardı. Kudüs’ün düşmesiyle derinden sarsılan Batılılar yeni bir Haçlı seferi çağrısında bulundu. III. Haçlı Seferi çok sayıda büyük soylu ve ünlü şövalyenin yanı sıra, üç ülkenin krallarını da savaş alanına çekti.

III. Haçlı Seferi uzun ve tüketici oldu. I. Richard ("Aslan Yürekli" Richard) hiçbir sonuca ulaşamadı. Haçlılar Doğu Akdeniz’de ancak güvensiz bir toprak parçasına tutunabildiler. Kral Richard Ekim 1192’de dönüş için yelken açtığında savaş sona ermişti.

Ölümü

Selahaddin'in Şam'daki türbesi

Selahaddin başkent Şam’a çekildi. Uzun seferler ve at üstünde geçen günlerden sonra çok yaşamadı. 1193'de öldü. Akrabaları imparatorluğu paylaşırken, arkadaşları Müslüman dünyasının en güçlü ve en eli açık hükümdarının, mezarını yaptırmaya yetecek para bırakmadığını gördüler.

Canlandırma

Selahaddin Eyyubi, 2005 yılında çekilen Cennetin Krallığı adlı filmde Suriyeli aktör Hasan Mesut tarafından başarıyla canlandırılmıştır.

Notlar

  1. ^ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/518809/Saladin Britannica Online Encyclopedia]
  2. ^ "Ayyubids and Mamluks." Historical Atlas of the Islamic World. Derby, United Kingdom: Cartographica, 2004. 62-63. Gale Virtual Reference Library. Gale.
  3. ^ Hillenbrand, Carole. "Sultanates: Ayyubid." Encyclopedia of Islam and the Muslim World. Ed. Richard C. Martin. Vol. 2. New York: Macmillan Reference USA, 2004. 657-660. Gale Virtual Reference Library. Gale.
  4. ^ Schultz, Warren C. "Saladin (1137 or 1138–1193)." Encyclopedia of Islam and the Muslim World. Ed. Richard C. Martin. Vol. 2. New York: Macmillan Reference USA, 2004. 608. Gale Virtual Reference Library. Gale.
  5. ^ Selahaddin'in ailesi Ermenistan bölgesinden çıkan Kürtlerdir, Vladimir Minorsky, The Prehistory of Saladin, Studies in Caucasian History, Cambridge University Press, 1957, pp.124-132.
  6. ^ sf. 26-27. Saladin. Ehrenkreutz, Andrew S. State University of New York Press, 1972. History e-book project.. ACLS Humanities E-book.
  7. ^ Mehmet Ögel ve Ali Tayyar Önder, Selahattin'in Gence çevresinde Şeddadiler sülalesini kuran büyük dedesinin babasının ismi Kartuk/Kürtuk olup, Türk olduğunu iddia etmektedir. (Türk Milli Bütünlüğü İçerisinde Anadolu - Prof. Dr. Mehmet Ögel, Türkiye'nin Etnik Yapısı: Halkımızın Etnik Kökenleri ve Gerçekler - Ali Tayyar Önder, 2006.)
  8. ^ The Crusades (İngilizce). Calgary Üniversitesi.
  9. ^ R. Stephen Humphreys, "From Saladin to the Mongols: The Ayyubds of Damascus, 1193–1260″, State University of New York Presss Albany, 1977.
  10. ^ Vladimir Minorsky, The Prehistory of Saladin, Studies in Caucasian History, Cambridge University Press, 1957, pp. 124-132
  11. ^ Geoffrey Hindley, "Saladin", Harper and Row Publishers, 1976.
  12. ^ Sir Hamilton Gibb, "The Life of Saladin from the Works of İmad ad-Din and Baha ad-Din," Oxford, Clarendon Press, 1973.
  13. ^ a b Dr. Mehmet Sılay, "Ortadoğu Barışının Mimarı Selahaddin Eyyubi", İstanbul, 2009, sh. 51
  14. ^ D.S. Richards (çevirmen), "The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of İzz al-Din İbn al-Athir", RoutledgeCurzon, 2002.
  15. ^ Terry Allen, Ayyubid Architechture, Chapter 3′', Solipsist Press, Occidental, California, 2003.