Galaksi kümesi

Gökada kümesi ya da galaksi kümesi kütleçekimi sayesinde birbirlerine bağlı yüzden fazla gökadanın oluşturduğu kümedir. Gökada sayısı 100’ün altında olduğu zaman bu topluluklara, gruplar ve kümeler arasındaki sınırlar belirgin olmasa da, gökada grubu denir. Gökada kümeleri biçimleriyle (özel, küresel, simetrik vs.), dağılımlarıyla veya gökada sayılarıyla (sayı birkaç bine çıkabilir) nitelenirler. 10 milyar yıl önce oluştukları sanılmaktadır.

Gökada kümelerinin bir araya gelmesiyle oluşan kümeler topluluğuna ise üstküme ya da süperküme (İng. supercluster) adı verilir. Gökada kümeleri istikrarlı yapılardır; yani gökadalar kümenin kütleçekimsel etkisinden kaçamazlar. Gökada kümelerinin evrendeki dağılımı homojen değildir; kimi bölgelerde sıklık gösterirlerken kimi bölgelerde seyrektirler. Gökadaların yaklaşık % 90’ı bir kümeye ya da bir üstkümeye dahildir. Gökadamız Samanyolu 30 kadar gökada içeren yerel gruba (İng.local group) dahildir, bu yerel grup da bir süperkümeye dahildir.

Gökada kümeleri sıcaklığı 10⁷K ile 10⁸K arasında değişen ve yoğunluğu çok az (parçacık sayısı cm³ başına 10^-3 ile 10^-2) olan ve X ışınları yayan bir gaz içerirler. Gökada kümelerinin toplam kütleleri 10¹⁴ ile 10¹⁵ Güneş kütlesi arasında, yarıçapları ise 2 ile 10 Mpc arasında değişir.