Katabolizma: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 21.33, 23 Kasım 2008 tarihindeki hâli

Yadımlama veya Katabolizma, enerjice zengin ve büyük moleküllü moleküllerin daha küçük moleküllere parçalananması olayı ve bu işlemler sürecidir. Yani metabolizmanın yıkım aşamaları olarak da genellenebilir. Yadımlama kapsamında besin maddeleri niteliğinde olan uzun moleküllerin hücre içinde enzimlerin katalizörlüğünde parçalanarak, molekül bağlarında depolanmış enerji açığa çıkarılıp kullanılır.

Yadımlama tepkimeleri sırasında ortaya çıkan enerjinin bir bölümü, hücrenin yaşamsal etkinliklerinde kullanılırken bir bölümü de ATP molekülünün fosfat bağlarında, daha sonra kullanılmak üzere depolanır. Fotosentez bu olay için örenk olarak gösterilebilir.

Aşamaları

Yadımlama süreçleriyle enerjinin açığa çıkması üç aşamada gerçekleşir:

Birinci aşamada polisakkaritler, yağlar ve proteinler parçalanır. Bu işlemde bir miktar ısı ortaya çıkacaktır.
İkinci aşamada bu ısının da katkısıyla ATP molekülleri sentezlenir.
Üçüncü aşama ise Krebs döngüsü adı verilen tepkimeler zinciriyle besin maddelerinin su ve karbondioksite kadar yıkımları sağlanır.

ATP eldesi

Besin maddeleri olarak tanımlanan, enerji içeren organik bileşiklerin hücre içinde yıkımıyla ATP sentezlenmesi süreçleri, iki kategoride incelenir. Bunlar;

Oksijenli (aerobik) ve
Oksijensiz (anaerobik) katabolizma süreçleridir.

Oksijensiz katabolizma

Oksijensiz katabolizma süreçlerinde besin maddelerinin oksijen kullanılmaksızın yıkımı sonucunda ATP sentezlenir. Ancak bu moleküllerin oksijen kullanılmadan yıkımı, karbondioksit ve suya kadar sürdürülemeyeceği için, moleküler bağlar arasındaki kimyasal enerjinin büyük bir bölümü, ATP sentezi için kullanılamaz.

Oksijensiz katabolizma, büyük oranda fermantasyon tepkimeleridir. Ancak hayvansal hücrelerde de belirli durumlarda oksijensiz katabolizma tepkimelerinden yararlanılır. Retina ve kıkırdak hücrelerinde esas olan oksijensiz tepkimeler iken, kas hücrelerinde, yeterli oksijen ulaşmadığında kullanılan tepkimelerdir. Öte yandan kısa bir süre içinde yüksek efor gerektiren hareketlerde –örneğin yüzme, kısa mesafe koşu gibi sportif etkinliklerde- oksijensiz katabolizma yoluyla enerji sağlamanın daha kısa sürede gerçekleşmesi nedeniyle bu tepkimeler devreye girecektir.

Oksijenli katabolizma

Oksijenli katabolizma süreçlerinde ise besin maddelerinin yıkımı, karbondioksit ve suya kadar sürdürülebilir ve içerdikleri tüm kimyasal enerji açığa çıkarılabilir. Ancak bu enerjinin sadece yarısı ATP sentezinde kullanılabilir, kalan yarısı ısı enerjisine dönüşür.

Hücre, katabolizma tepkimelerini ister oksijenli ister oksijensiz olarak yapsın, başlangıç reaksiyonları hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir ve hep aynıdır. Bu reaksiyon dizisi glikozun pürivata kadar parçalandığı süreçtir ve glikoliz olarak adlandırılır.

Ayrıca bakınız

Özümleme (anabolizma)
Metabolizma

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+[[Resim:Catabolism schematic.svg|thumb|250px|[[Protein]]ler, [[polisakkarit]]ler ve [[yağ]]ların parçalanmasını gösteren bir çizim]]
-{{uzman}}
-'''Katabolizma''', [[besin]] maddeleri niteliğinde olan uzun [[molekül]]lerin hücre içinde [[enzim]]lerin katalizörlüğünde parçalanarak, molekül bağlarında depolanmış enerjinin açığa çıkarılıp kullanılması sürecidir.
+'''Yadımlama''' veya '''Katabolizma''', enerjice zengin ve büyük moleküllü moleküllerin daha küçük moleküllere parçalananması olayı ve bu işlemler sürecidir. Yani [[metabolizma]]nın ''yıkım'' aşamaları olarak da genellenebilir. Yadımlama kapsamında [[besin]] maddeleri niteliğinde olan uzun [[molekül]]lerin hücre içinde [[enzim]]lerin katalizörlüğünde parçalanarak, molekül bağlarında depolanmış enerji açığa çıkarılıp kullanılır.
-Katabolizma tepkimeleri sırasında ortaya çıkan enerjinin bir bölümü, hücrenin yaşamsal etkinliklerinde kullanılırken bir bölümü de [[Adenozin trifosfat|ATP]] molekülünün [[fosfat]] bağlarında, daha sonra kullanılmak üzere depolanır.
+Yadımlama tepkimeleri sırasında ortaya çıkan enerjinin bir bölümü, hücrenin yaşamsal etkinliklerinde kullanılırken bir bölümü de [[Adenozin trifosfat|ATP]] molekülünün [[fosfat]] bağlarında, daha sonra kullanılmak üzere depolanır. [[Fotosentez]] bu olay için örenk olarak gösterilebilir.
+== Aşamaları ==
-Katabolizma süreçleriyle enerjinin açığa çıkması üç aşamada gerçekleşir. Birinci aşamada polisakkaritler, yağlar ve [[protein]]ler parçalanır. Bu işlemde bir miktar ısı ortaya çıkacaktır. İkinci aşamada bu ısının da katkısıyla ATP molekülleri sentezlenir. Üçüncü aşama ise [[Krebs döngüsü]] adı verilen tepkimeler zinciriyle besin maddelerinin su ve karbondioksite kadar yıkımları sağlanır.
+Yadımlama süreçleriyle enerjinin açığa çıkması üç aşamada gerçekleşir:
+*Birinci aşamada [[polisakkarit]]ler, [[yağ]]lar ve [[protein]]ler parçalanır. Bu işlemde bir miktar [[ısı]] ortaya çıkacaktır.
+*İkinci aşamada bu ısının da katkısıyla ATP molekülleri sentezlenir.
+*Üçüncü aşama ise [[Krebs döngüsü]] adı verilen tepkimeler zinciriyle besin maddelerinin su ve [[karbondioksit]]e kadar yıkımları sağlanır.
+== ATP eldesi ==
-Besin maddeleri olarak tanımlanan, enerji içeren organik bileşiklerin hücre içinde yıkımıyla ATP sentezlenmesi süreçleri, iki kategoride incelenir. Oksijenli (aerobik) ve oksijensiz (anaerobik) katabolizma süreçleri.
+Besin maddeleri olarak tanımlanan, enerji içeren organik bileşiklerin hücre içinde yıkımıyla ATP sentezlenmesi süreçleri, iki kategoride incelenir. Bunlar;
+:*Oksijenli (aerobik) ve
+:*Oksijensiz (anaerobik) katabolizma süreçleridir.
+=== Oksijensiz katabolizma ===
 Oksijensiz katabolizma süreçlerinde besin maddelerinin oksijen kullanılmaksızın yıkımı sonucunda ATP sentezlenir. Ancak bu moleküllerin oksijen kullanılmadan yıkımı, karbondioksit ve suya kadar sürdürülemeyeceği için, moleküler bağlar arasındaki kimyasal enerjinin büyük bir bölümü, ATP sentezi için kullanılamaz.
+Oksijensiz katabolizma, büyük oranda [[fermantasyon]] tepkimeleridir. Ancak [[hayvan]]sal hücrelerde de belirli durumlarda oksijensiz katabolizma tepkimelerinden yararlanılır. [[Retina]] ve [[kıkırdak]] hücrelerinde esas olan oksijensiz tepkimeler iken, [[kas]] hücrelerinde, yeterli oksijen ulaşmadığında kullanılan tepkimelerdir. Öte yandan kısa bir süre içinde yüksek efor gerektiren hareketlerde –örneğin yüzme, kısa mesafe koşu gibi sportif etkinliklerde- oksijensiz katabolizma yoluyla enerji sağlamanın daha kısa sürede gerçekleşmesi nedeniyle bu tepkimeler devreye girecektir.
+=== Oksijenli katabolizma ===
 Oksijenli katabolizma süreçlerinde ise besin maddelerinin yıkımı, karbondioksit ve suya kadar sürdürülebilir ve içerdikleri tüm kimyasal enerji açığa çıkarılabilir. Ancak bu enerjinin sadece yarısı ATP sentezinde kullanılabilir, kalan yarısı ısı enerjisine dönüşür.
+[[Hücre]], katabolizma tepkimelerini ister oksijenli ister oksijensiz olarak yapsın, başlangıç reaksiyonları hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir ve hep aynıdır. Bu reaksiyon dizisi [[glikoz]]un [[pürivat]]a kadar parçalandığı süreçtir ve [[glikoliz]] olarak adlandırılır.
+== Ayrıca bakınız ==
-Oksijensiz katabolizma, büyük oranda [[Fermantasyon]] tepkimeleridir. Ancak hayvansal hücrelerde de belirli durumlarda oksijensiz katabolizma tepkimelerinden yararlanılır. Retina ve kıkırdak hücrelerinde esas olan oksijensiz tepkimeler iken, kas hücrelerinde, yeterli oksijen ulaşmadığında kullanılan tepkimelerdir. Öte yandan kısa bir süre içinde yüksek efor gerektiren hareketlerde –örneğin yüzme, kısa mesafe koşu gibi sportif etkinliklerde- oksijensiz katabolizma yoluyla enerji sağlamanın daha kısa sürede gerçekleşmesi nedeniyle bu tepkimeler devreye girecektir.
+*[[Özümleme]] (anabolizma)
+*[[Metabolizma]]
-[[Hücre]], katabolizma tepkimelerini ister oksijenli ister oksijensiz olarak yapsın, başlangıç reaksiyonları hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir ve hep aynıdır. Bu reaksiyon dizisi glikozun pürivata kadar parçalandığı süreçtir ve [[glikoliz]] olarak adlandırılır.
-{{biyokimya-taslak}}
 [[Kategori:Metabolizma]]
-(öğretmen yazısından özet)Hücredeki büyük moleküllerin ve karmaşık yapılı bileşiklerin daha basit maddelere parçalanmasıdır
-örneğin;fotosentez bu olaya örnektir
 [[ar:تقويض]]