Turan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 06.31, 5 Şubat 2022 tarihindeki hâli

Turan (Farsça: توران), Orta Asya'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir^[1]^[2] ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, İran Hükümdarı Feridun'un (Thraetona) oğlu Tûr'un (veya Tûrac) soyundan gelen İranlı bir kabileydi.^[3]^[4]^[5]^[6]

Turan adına Avesta ve Firdevsî'nin Şehnâme eserinde rast gelinir. Tarihî İran-Turan savaşlarında Efrasiyab'dan da Turan imparatoru diye bahsedilir. Turan sözü XIX. asırdan itibaren aynı zamanda ideoloji yönüne çevrildi. Bu idealoji Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel sahalarda kendi tesirini göstermiştir. Turan'da Türklerin atası olan “Alp Er Tonga” adlı önder dünyaya gelmiştir. 6. yüzyıldan itibaren Turan sözcüğü – Türklerin (veya Turk ya da Tur halkının) mekan tuttuğu ülke anlamında kullanıla gelmiştir. Kaynaklarda İran halkı ve Turan halkının kıyasıya savaşlarından söz edilir. Karahanlılar devri eserlerde de geçer. Yusuf Balasagun'un eserinde geçer. Mahmud bin Vali'nin eserlerinde Tanrı dağı dolayına Turan adı verilmiştir. Bu Arap (veya İranlı) yazarın eserine göre Turan'da Türkler yaşamaktadır.

İlgili eserler

“Kırgız Tаrıхı. Entsiklоpеdiya” Bişkеk 2003
“Mаmlеkеttik til cаnа entsiklоpеdiya bоrbоru”
“İ.Аrаbаеv аtındаğı Kırgız mаmlеkеttik Pеdаgоgikаlık univеrsitеti”
“Bаşkı rеd. Ü.А.Аsаnоv, cооptuu rеd. А.А. Аsаnkаnоv”
“Rеd kеñеş: Ö.C.Оsmоnоv (törаgа) T.N Ömürbеkоv”

Kaynakça

^ Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran.
^ van Donzel, Emeri (1994). Islamic Reference Desk. Brill Academic. s. 461. Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples.
^ Allworth, Edward A. (1994). Central Asia: A Historical Overview. Duke University Press. s. 86. ISBN 0-8223-1521-1.
^ Diakonoff, I. M. (1999). The Paths of History. Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-64348-1. Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the Avesta. However, in Firdousi’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.'
^ Gnoli, Gherardo (1980). Zoroaster's Time and Homeland. Naples: Instituto Univ. Orientale. OCLC 07307436. Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis
^ Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Neşriyat.

Ayrıca bakınız

Pantürkizm

[1] Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran.

[2] van Donzel, Emeri (1994). Islamic Reference Desk. Brill Academic. s. 461. Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples.

[3] Allworth, Edward A. (1994). Central Asia: A Historical Overview. Duke University Press. s. 86. ISBN 0-8223-1521-1.

[4] Diakonoff, I. M. (1999). The Paths of History. Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-64348-1. Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the Avesta. However, in Firdousi’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.'

[5] Gnoli, Gherardo (1980). Zoroaster's Time and Homeland. Naples: Instituto Univ. Orientale. OCLC 07307436. Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis

[6] Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Neşriyat.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 {{İlknot|Bu madde Turan adlı tarihi bölge hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için [[Turan]] maddesine bakabilirsiniz.}}
 [[Dosya:Iran Turan map 1843.jpg|küçükresim|400px|Turan bölgesi turuncu çizgi ile gösterilmiştir (1850). [[Aral Denizi]]'nin doğusunda "Turan" adı görülür. Efsaneye (haritanın sağ alt köşesinde) göre Turan, modern [[Özbekistan]], [[Kazakistan]] ve [[Afganistan]] ve [[Pakistan]]'ın kuzey bölgelerini içeren bölgeleri kapsamaktadır. Bu alan kabaca bugün Orta Asya denen kavrama karşılık gelir. Haritada Turan'ın bir parçası olarak belirtilen alanların listesi: 1. [[Harezm]] 2. [[Buhara]] ile Belh 3. Şehersebz (Buhara yanında) 4. Hisar 5. [[Hokand]] 6. [[Dervaz]] 7. Karategin 8. [[Kunduz (şehir)|Kunduz]] 9. Kafiristan 10. Çitral 11. [[Gilgit]] 12. Iskardu 13.14. Kuzey stepler ([[Kazakistan]]).]]
-'''Turan''' ([[Farsça]]: توران), [[Orta Asya]]'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir<ref>[https://dx.doi.org/10.1163/2214-871X_ei1_COM_0206 Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran.]</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Emeri |soyadı=van Donzel |başlık=Islamic Reference Desk |url=https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0 |yayıncı=Brill Academic |yıl=1994 |sayfa=[https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0/page/461 461] |alıntı=Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples. }}</ref> ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, Hükümdar [[Feridun]]'un (Thraetona) oğlu [[Tûr (Şehnâme)|Tûr]]'un (veya Tûrac, [[Türk mitolojisi|Türk Mitolijisi]]<nowiki/>nde [[Tur Han]]) soyundan gelen Türk bir kabileydi.<ref>{{Kitap kaynağı |ad=Edward A. |soyadı=Allworth |başlık=Central Asia: A Historical Overview |yayıncı=Duke University Press |yıl=1994 |sayfa=86 |isbn=0-8223-1521-1 }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=I. M. |soyadı=Diakonoff |başlık=The Paths of History |yayıncı=Cambridge University Press |yıl=1999 |sayfa=100 |isbn=0-521-64348-1 |alıntı=Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the ''Avesta''. However, in [[Firdousi]]’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.' }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Gherardo |soyadı=Gnoli |alıntı=Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis |başlık=Zoroaster's Time and Homeland |yer=Naples |yayıncı=Instituto Univ. Orientale |yıl=1980 |isbn= |oclc=07307436 }}</ref><ref>Kafesoğlu, İ. (2010). ''Türk Milli Kültürü.'' Ankara: Ötüken Neşriyat.</ref>
+'''Turan''' ([[Farsça]]: توران), [[Orta Asya]]'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir<ref>[https://dx.doi.org/10.1163/2214-871X_ei1_COM_0206 Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran.]</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Emeri |soyadı=van Donzel |başlık=Islamic Reference Desk |url=https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0 |yayıncı=Brill Academic |yıl=1994 |sayfa=[https://archive.org/details/islamicdeskrefer00donz_0/page/461 461] |alıntı=Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples. }}</ref> ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, İran Hükümdarı [[Feridun]]'un (Thraetona) oğlu [[Tûr (Şehnâme)|Tûr]]'un (veya Tûrac) soyundan gelen İranlı bir kabileydi.<ref>{{Kitap kaynağı |ad=Edward A. |soyadı=Allworth |başlık=Central Asia: A Historical Overview |yayıncı=Duke University Press |yıl=1994 |sayfa=86 |isbn=0-8223-1521-1 }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=I. M. |soyadı=Diakonoff |başlık=The Paths of History |yayıncı=Cambridge University Press |yıl=1999 |sayfa=100 |isbn=0-521-64348-1 |alıntı=Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the ''Avesta''. However, in [[Firdousi]]’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.' }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |ad=Gherardo |soyadı=Gnoli |alıntı=Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis |başlık=Zoroaster's Time and Homeland |yer=Naples |yayıncı=Instituto Univ. Orientale |yıl=1980 |isbn= |oclc=07307436 }}</ref><ref>Kafesoğlu, İ. (2010). ''Türk Milli Kültürü.'' Ankara: Ötüken Neşriyat.</ref>
 Turan adına [[Avesta]] ve [[Firdevsî]]'nin ''[[Şehnâme]]'' eserinde rast gelinir. Tarihî İran-Turan savaşlarında [[Efrasiyab]]'dan da Turan imparatoru diye bahsedilir. Turan sözü XIX. asırdan itibaren aynı zamanda ideoloji yönüne çevrildi. Bu idealoji Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel sahalarda kendi tesirini göstermiştir. Turan'da Türklerin atası olan “Alp Er Tonga” adlı önder dünyaya gelmiştir. 6. yüzyıldan itibaren Turan sözcüğü – Türklerin (veya Turk ya da Tur halkının) mekan tuttuğu ülke anlamında kullanıla gelmiştir. Kaynaklarda İran halkı ve Turan halkının kıyasıya savaşlarından söz edilir. [[Karahanlılar]] devri eserlerde de geçer. Yusuf Balasagun'un eserinde geçer.  Mahmud bin Vali'nin eserlerinde Tanrı dağı dolayına Turan adı verilmiştir. Bu Arap (veya İranlı) yazarın eserine göre Turan'da Türkler yaşamaktadır.