Türk Devletleri Teşkilatı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Hustle77 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
748 değişiklik
Tarih güncellendi
Aydanak (mesaj | katkılar)
4 değişiklik
İçerik düzeltildi. Türkçe tek bir dildir. Türk devletler Türkçe'nin farklı lehçe ve şivelerini kullanır.
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
48. satır: 48. satır:
|yönetim_merkezi_türü =
|yönetim_merkezi_türü =
|resmî_diller = {{yalın liste|
|resmî_diller = {{yalın liste|
*[[Azerbaycanca]]
⚫
*[[İngilizce]]
*[[Kazakça]]
*[[Kırgızca]]
*[[Özbekçe]]
*[[Türkçe]]}}
*[[Türkçe]]}}
⚫
*[[İngilizce]]}}
|demonim =
|demonim =
|yönetici1_unvanı = Genel Sekreter
|yönetici1_unvanı = Genel Sekreter

Sayfanın 12.11, 14 Kasım 2021 tarihindeki hâli

Türk Devletleri Teşkilatı
  Üye ülkeler   Gözlemci ülkeler
  Üye ülkeler
  Gözlemci ülkeler
Yönetim merkezi
Resmî dil(ler)
TürUluslararası kuruluş
Üyeler
5 üye ülke
2 gözlemci ülke

|demonim = |yönetici1_unvanı = Genel Sekreter |yönetici1_adı = Kazakistan Bağdad Amreyev |yönetici2_unvanı = Onursal Başkan |yönetici2_adı = Kazakistan Nursultan Nazarbayev |yönetici15_unvanı = |yönetici15_adı = |kuruluşu = |kuruluş_olayı1 = Nahçıvan Anlaşması |kuruluş_olayı1_tarihi = 3 Ekim 2009 |kuruluş_olayı2 = Mevcut halin kabulü |kuruluş_olayı2_tarihi = 12 Kasım 2021 |kuruluş_olayı20 = |kuruluş_olayı20_tarihi = |km2_yüzölçümü = 4.242.362 |mil2_yüzölçümü = |ha_yüzölçümü = |dönüm_yüzölçümü = |yüzölçümü_sırası = |yüzölçümü_dipnotu = |km2_kara_yüzölçümü = |mil2_kara_yüzölçümü = |ha_kara_yüzölçümü = |dönüm_kara_yüzölçümü = |kara_yüzölçümü_dipnotu = |km2_su_yüzölçümü = |mil2_su_yüzölçümü = |ha_su_yüzölçümü = |dönüm_su_yüzölçümü = |su_yüzölçümü_dipnotu = |su_yüzdesi = |tahminî_nüfus = 144.074.862 |tahminî_nüfus_yılı = 2018 |sayım_nüfusu = |sayım_nüfusu_yılı = |km2_nüfus_yoğunluğu = |mil2_nüfus_yoğunluğu = |GSYİH_SAGP = |GSYİH_SAGP_yılı = |kişi_başına_GSYİH_SAGP = |nominal_GSYİH = $1.048.994 milyar |nominal_GSYİH_yılı = 2019 |kişi_başına_nominal_GSYİH = $6.900 |Gini = |Gini_yılı = |Gini_kaynağı = |İGE = |İGE_yılı = |İGE_kaynağı = |para_birimi = |para_birimi_kodu = |para_birimi_simgesi = |para_birimi_simgesi_maddesi = |zaman_dilimi = |UTC = |cctld = |resmî_site = turkkon.org |dipnot1 = |dipnot2 = |dipnot8 = |dipnotlar = |yönetici3_unvanı = Dönem Başkanı |yönetici3_adı = Türkiye Recep Tayyip Erdoğan |arma = Logo of the Organization of Turkic States.png |kendi_dilinde_adı = Türk Dövlətləri Təşkilatı - Түрік Мемлекеттері ұйымы - Түрк мамлекеттеринин уюму - Turk Davlatlari Tashkiloti }} Türk Devletleri Teşkilatı ya da eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (kısaca Türk Keneşi) (Azerice: Türk Dövlətləri Təşkilatı, Kazakça: Түрік Мемлекеттері ұйымы, Kırgızca: Түрк мамлекеттеринин уюму, Özbekçe: Turk Davlatlari Tashkiloti, Macarca: a Török Államok Szervezete, İngilizce: Organization of Turkic States), 3 Ekim 2009'da Nahçıvan'da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüttür.[1] 12 Kasım 2021 tarihinde konseyin adının "Türk Devletleri Teşkilatı" olarak değiştirildiği duyurulmuştur.[2]

Tarihçe

Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Keneşi adıyla 1992-2010 yılları arasında yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi sonrasında, Türk dilleri konuşan ülkeler arasındaki bağın güçlendirilmesi amacıyla 3 Ekim 2009 tarihinde Nahçıvan Anlaşmasının imzalanmasıyla kurulmuştur.[3] 30 Nisan 2018'de Özbekistan da Türk Keneşi'ne katılma isteklerini açıkladı[4] ve 14 Eylül 2019'da tam üye oldu.[5][6] Aynı yıl Macaristan ise gözlemci üye oldu, ancak gelecekte tam üyelik başvurusu yapabileceklerini belirtmiştir.[7]

24 Mayıs 2019 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önerisi ve keneş üyelerinin oy birliği ile Nursultan Nazarbayev, Türk Keneşi ömür boyu onursal başkanı unvanını almıştır.[8]

2020 yılında Ukrayna Dışişleri bakan yardımcısı Emine Ceppar, Ukrayna'nın gözlemci olmak istediğini söyledi.[9] 3 Mayıs 2021'de Afganistan, Türk Keneşi'ne resmi olarak gözlemci statüsü başvurusunda bulundu.[10]

12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'daki Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nda gerçekleştirilen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi'nde örgütün adı Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirilmiştir.[11]

Teşkilatın genel sekreterliği İstanbul'da, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı Ankara'da, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de, Uluslararası Türk Akademisi ise Kazakistan'ın başkenti Nur-Sultan'da bulunmaktadır.

Organlar

Devlet Başkanları Konseyi

Devlet Başkanları Konseyi (DBK), tarafların devlet başkanlarının aşağıda belirtilen çerçevelerde bir araya geldikleri düzenli toplantılarla faaliyetlerini sürdürür;

  • Güncel uluslararası sorunların çözümüne ilişkin olarak taraflar arasındaki etkileşimin değerlendirilmesi,
  • Türk Devletleri Teşkilatı kapsamında öncelikli işbirliği alanlarının belirlenmesi,
  • Türk Devletleri Teşkilatı'nın faaliyetlerinin değerlendirilmesi.
  • Bir sonraki DBK toplantısının yeri, kural olarak tarafların İngilizce adlarının alfabetik sırasına göre belirlenir. Olağanüstü DBK toplantısının yeri taraflar arasında sağlanacak mutabakat uyarınca tespit edilir.[12]

Bayrak

Ana madde: Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı

22 Ağustos 2012 tarihinde Bişkek'te toplanan 2. Türk Keneşi Dışişleri Bakanları toplantısında Türk Keneşi'nin resmî bayrağı kabul edildi. Bu bayrak üye ülkelere (Özbekistan dışında) ait semboller içermektedir. Rengini Kazakistan bayrağından, ortasındaki güneşi Kırgızistan bayrağından, hilali Türk bayrağından, 8 köşeli yıldızı ise Azerbaycan bayrağından almaktadır.

Üye ülkeler

Güncel

Ülke Nüfus (2020) Alan (km²) GSYİH (nominal) (2020)[13] Kişi başına GSYİH
(nominal) (2020)[13] 		Öngörülen Kişi başına GSYİH
(nominal) (2024)
 Azerbaycan 10,067,100 86.600 42,607 milyar $ 4.214 $ 5.160 $
 Kazakistan 18,632,000 2.724.900 169,835 milyar $ 9.056 $ 12.338 $
 Kırgızistan 6,636,803 199.900 7,736 milyar $ 1.174 $ 1.530 $
 Özbekistan 34,558,900 447.400 57,707 milyar $ 1.686 $ 2.466 $
 Türkiye 83,614,362 783.562 720,101 milyar $ 8.538 $ 12.559 $
Türk Devletleri Teşkilatı 153,509,765 4.242.362 997,986 milyar $ 6.501 $ 8.218 $

Gözlemci ülkeler

Ülke Nüfus (2018) Alan (km²) GSYİH (nominal)
(2018) 		Kişi başına GSYİH
(nominal) (2018)
 Macaristan 9.771.000 93.030 163,541 milyar $ 16.723 $
 Türkmenistan 5.850.901 491.210 40 milyar $ 6.966 $
Toplam 15.621.901 584.240 203.541 milyar $ 23.689 $

Gelecekte üye olması olası ülkeler

Ülke Nüfus (2018) Alan (km²) GSYİH (nominal)
(2018) 		Kişi başına GSYİH
(nominal) (2018)
 Türkmenistan 5.850.901 491.210 40 milyar $ 6.966 $
 Kuzey Kıbrıs 335.455 3.355 4,032 milyar $ 15.109 $
 Macaristan [14] 9.769.526 131.957 176,543 milyar $ 18.075 $
Toplam 15.955.882 626.722 220,575 milyar $ 40.150 $

Gelecekte gözlemci olması olası ülkeler

Ülke Nüfus (2018) Alan (km²) GSYİH (nominal) Kişi başına GSYİH
(nominal) (2019) 		Kaynak
 Ukrayna 44.246.156 603.628 161 milyar $ 3.659 $ [15]
Toplam 46.159.887 629.728 161 milyar $ 3.659 $

Gözlemci üye olmak için önceden başvuran ülkeler

Ülke Nüfus Alan (km²) GSYİH (nominal) Kişi başına GSYİH
(nominal) 		Kaynak
 Afganistan 37,171,921
Toplam 37,171,921

Zirveler ve toplantılar

Ülke devlet başkanları yılda bir kez resmî, bir kez de gayriresmî olarak çeşitli şehirlerde toplanır. Ayrıca üye ülkelerin dışişleri bakanları ve bürokratları da yıl içerisinde düzenli toplantılar gerçekleştirir. Meclis başkanları ve heyetleri de Bakü'de toplanır.[16]

Türk Konseyi 6. Zirvesi aile fotoğrafı
Türk Konseyi 7. Zirvesi aile fotoğrafı
Türk Devletleri Teşkilatı 8. Zirvesi aile fotoğrafı
Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirveleri (1992-2010)
Tarih Ev Sahibi Ülke Ev Sahibi Şehir Ev Sahibi Lider Notlar
1. 30 Ekim 1992  Türkiye Ankara Turgut Özal
− 12 Temmuz 1993  Kazakistan Almatı Nursultan Nazarbayev Almatı Anlaşması: TÜRKSOY'un kuruluşu
2. 18 Ekim 1994  Türkiye İstanbul Süleyman Demirel
3. 28 Ağustos 1995  Kırgızistan Bişkek Askar Akayev
4. 21 Ekim 1996  Özbekistan Taşkent İslam Kerimov
5. 9 Haziran 1998  Kazakistan Astana Nursultan Nazarbayev
6. 8 Nisan 2000  Azerbaycan Bakü Haydar Aliyev
7. 26 Nisan 2001  Türkiye İstanbul Ahmet Necdet Sezer
8. 17 Kasım 2006 Antalya
− 21 Kasım 2008 İstanbul Abdullah Gül İstanbul Anlaşması: TÜRKPA'nın kuruluşu
9. 3 Ekim 2009  Azerbaycan Nahçıvan İlham Aliyev Nahçıvan Anlaşması: Türk Keneşi'nin kuruluşu
10. 15 Eylül 2010  Türkiye İstanbul Abdullah Gül
Türk Keneşi Zirveleri (2011-2021)
Tarih Ev Sahibi Ülke Ev Sahibi Şehir Ev Sahibi Lider Konu
1. 20-21 Ekim 2011  Kazakistan Almatı Nursultan Nazarbayev Ekonomik ve Ticaret İşbirliği
2. 22-23 Ağustos 2012  Kırgızistan Bişkek Almazbek Atambayev Eğitim, Bilim ve Kültür İşbirliği[17]
3. 15-16 Ağustos 2013  Azerbaycan Kabala İlham Aliyev Ulaşım İşbirliği[18]
4. 4-5 Haziran 2014  Türkiye Bodrum Abdullah Gül Turizm İşbirliği[19]
5. 10-11 Eylül 2015  Kazakistan Astana Nursultan Nazarbayev Medya ve Enformasyon İşbirliği
6. 1-3 Eylül 2018  Kırgızistan Bişkek Sooronbay Ceenbekov Gençlik ve Ulusal Sporlar[20]
7. 15 Ekim 2019  Azerbaycan Bakü İlham Aliyev Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Desteklenmesi[21]
- 31 Mart 2021  Kazakistan Kasım Cömert Tokayev Türkistan'ın manevi başkent ilan edilmesi, Türk Konseyi'nin örgüt seviyesine yükseltilmesi[22]
8. 12 Kasım 2021  Türkiye İstanbul[23] Recep Tayyip Erdoğan Dijital Çağda Yeşil Teknolojiler ve Akıllı Şehirler,[24] Türk Konseyi'nin adının Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirilmesi.
Türk Devletleri Teşkilatı Zirveleri (2022-günümüz)
Tarih Ev Sahibi Ülke Ev Sahibi Şehir Ev Sahibi Lider Konu
9. 2022  Özbekistan TBD TBD TBD
Türk Keneşi Olağanüstü Zirveleri (2020-günümüz)
Tarih Katılımcı ülke ve kuruluşlar Dönem başkanı Konu
1. 10 Nisan 2020 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Özbekistan, Türkmenistan, Macaristan, Dünya Sağlık Örgütü Azerbaycan İlham Aliyev COVID-19 pandemisi[25][26]
Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantıları (2020-günümüz)
Tarih Katılımcı ülke ve kuruluşlar Başkanlık eden Konu
1. 30 Ekim 2020 Azerbaycan, Dünya Sağlık Örgütü, Kazakistan, Kırgızistan, Macaristan, TÜBİTAK Türkiye, Özbekistan, T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Fahrettin Koca COVID-19 pandemisi[27][28]

Genel Sekreterler

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından Türk Keneşi'nin ilk Genel Sekreteri seçilen Türk diplomat Halil Akıncı, bu görevi Eylül 2010 – Eylül 2014 tarihleri arasında yürüttü.[29] 5 Haziran 2014 tarihinde Bodrum'da düzenlenen 4. Türk Keneşi Zirvesi sırasında üye ülkelerin Devlet Başkanları tarafından Ramil Hasanov'un ardından, Bağdad Amreyev üç yıl süreyle genel sekreter seçilmiştir.[30]

# İsim Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1 Türkiye Halil Akıncı 3 Ekim 2009 16 Eylül 2014
2 Azerbaycan Ramil Hasan 16 Eylül 2014 3 Eylül 2018
3 Kazakistan Bağdad Amreyev 3 Eylül 2018 Görevde

Kaynakça

  1. ^ "TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKUMETİ İLE TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ARASINDA TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ SEKRETARYASINA DAİR EVSAHİBİ ÜLKE ANLAŞMASI" (PDF). www.turkkon.org. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ Cumhurbaşkanı Erdoğan: Konseyimizin adı artık Türk Devletleri Teşkilatı'dır, TRT Haber
  3. ^ "Türk Keneşi nedir, ne iş yapar? İşte Türk Keneşi hakkında bilgi". www.hurriyet.com.tr. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2021. 
  4. ^ "Uzbekistan decides to join 'Turkic alliance' during Erdogan's visit". hurriyetdailynews.com. 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2018. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  7. ^ "Hungary is now part of the assembly of "Turkic Speaking Countries"". Hungarian Free Press (İngilizce). 25 Kasım 2018. 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2019. 
  8. ^ "Nazarbayev'e Türk Konseyi Ömür Boyu Onursal Başkanı Unvanı Verilmesi Hakkında Açıklama". Turkkon.org. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  10. ^ "Türk Konseyi Genel Sekreteri Afganistan Büyükelçisini kabul etti". Türk Keneşi. 4 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  11. ^ "Hanife Sevinç,Kaan BozdoğanCumhurbaşkanı Erdoğan: Türk Devletleri Teşkilatı'yla bundan sonra daha hızlı büyüyeceğiz". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 12 Kasım 2021. 
  12. ^ "Nahçıvan Anlaşması Madde-5" (PDF). 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  13. ^ a b "Dünya Bankası". 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019. 
  14. ^ "Türk Konseyi'nin gözlemci üyesi Macaristan, Türk dünyası ile güçlü bağlar kuruyor". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  15. ^ "Ukrayna'nın Ankara Büyükelçisi Sıbiga, Türk Konseyi Genel Sekreteri ile bir araya geldi". Kırım Haber Ajansı - QHA. 11 Eylül 2020. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021. 
  16. ^ "Organizasyon şeması". Turkkon.org. 22 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  22. ^ "Nazarbayev'den Türk ülkelerine teklif". www.sozcu.com.tr. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  23. ^ "Türk Konseyi İstanbul Zirvesi'ne Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov da katılacak". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  24. ^ "Türk Konseyi İstanbul'da toplanacak". www.trthaber.com. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  27. ^ "Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantısı Gerçekleştirildi". www.saglik.gov.tr. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2020. 
  28. ^ "Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantısı İstanbul'da yapılacak". www.sozcu.com.tr. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2020. 
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015. 
  30. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2018. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türk_Devletleri_Teşkilatı&oldid=26527981" sayfasından alınmıştır