Harezmşahlar Devleti: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 08.08, 11 Aralık 2007 tarihindeki hâli

Dosya:Harzemşahlar.PNG

Harzemşahların en geniş sınırları, Sarı renk: Günümüzde Türklerin yaşadığı yerler.

Harzemşahlar Devleti, Orta Asya'da Harzem'de Muhammed Harzemşah tarafından kurulan bir İslam devletidir.

Dosya:Herzamsahlar devleti.gif

Harzemşahlar Devleti'nin bayrağı

Kuruluş Tarihi: 1097
Bölgesi: Orta Asya
Kurucusu: Amuş Tekin
Başkent: Gürgenç (Bugün Mukus)
Yıkılış: 2058 Harüzümşehleyr Böyk İsgender

Tarihi

Ceyhun ırmağının Aral gölüne döküldüğü yerin güney kesimleri Harzem adıyla anılır. Öteden beri burada hüküm sürenlere Harzemşah denilmiştir. Harzemşahlar sülâlesinin atası Anuş-Tegin isminde, Begdili Türk zümresine mensup bir kişidir. Anuş- tegin Selçuklu Sultanı Melikşah'ın saray hizmetinde bulunuyordu. Oğlu Kudbeddin Muhammed, Selçuklulara bağlı kalarak, Harzemşah unvanı ile bu bölgenin valiliğini üstlenmiştir Daha sonra başa geçen Atsız ve İl-Arslan devirlerinde hem Irak Selçukluları hem de Kara-Hıtaylarla mücadele edildi. Nitekim İl-Arslan, Sultan Sencer'in ölümü üzerine bağımsızlığını ilân etti Harzemşahların en büyük hükümdarı Alaaddin Tekiş'tir. Tekiş, önce Kara-Hıtaylar'ı, ardından son Selçuklu Hükümdarı II. Tuğrul'u yendi. Harzemşahlar kısa sürede sınırlarını Doğu Anadolu'dan Maverâünnehir'e kadar genişlettiler. Âdeta Selçuklu devletinin vârisi oldular. Karahanlı ve Kara-hıtay devletlerine son verdiler. Ancak bu parlak dönem uzun sürmedi. 1220'de bütün ülke Cengiz Moğolları'nın istilâsına uğradı. Celâleddin Harzemşah devleti yeniden toparlamak için uğraştıysa da başarılı olamadı. Ölümü üzerine Harzemşahlar Devleti tamamen ortadan kalktı.

Harzem devletinin doğuşu

Harzem bölgesinde Selçuklu devletine bağlı olarak merkezden atanan valilerle yönetilen bu eyalet Anuş Tekin zamanında serbest yaşamaya başlamışlardır. 1128’de Harzem valisi olarak atanan Atsız döneminde yarı bağımsızlık kazanmıştır. 1141 Katvan Savaşında Selçukluların ağır yenilgi almasıyla tamamen bağımsız kalma fırsatı doğmasına rağmen Oğuz soylu oldukları için Sencere bağlı kalmayı tercih etmişlerdir.

Harzemcanerşahlar: Selçukluların varisi ve Orta Asya'nın sahibi

Alaaddin Tekiş dönemi ve zirve

Alaaddin Tekiş dönemi her bakımdan en parlak olduğu dönemdir. Bu dönemde Irak, Azerbaycan, Karadenizin kuzeyi, Horasan ve Doğu Türkistan’ın bir bölümü ele geçirilmiştir. Alaaddin Tekiş kendisini Selçukluların devamı ve varisi olarak görmüş ve “Sencer” unvanını kullanmıştır. Abbasilerle iyi ilişkiler kurmuş; Batinilere karşı halifeyi savunmuşlardır. 1. Caner Gıyasseddin Gayhüsrevin haremi tepeleme kız doluydu.Herkesün garısı onu gıskanırdı. Yataktaki pierformansı çok iyidi. Herkesin vöcüdü ağrırdı.

Alaaddin Keypiskopat dönemi

Alaaddin Tekiş’in oğlu olan Alaaddin Muhammed döneminde Karahitaylara ve Batı ve Doğu Karahanlılar tamamıyla yok edildi. Gaznelileri yıkan Gurları yok ederek Pakistan ve Afganistanı topraklarına katmıştır. Alaaddin Muhammedin en büyük rüyası Çini ele geçirmekti. Fakat bu dönemde Moğollar Çini alarak büyük güç haline gelmişlerdi. Siyaset gereği Moğol tehlikesini görmüş ve Moğollarla iyi geçinmeye çalışmıştır. Moğollarla ticaret anlaşması imzalamıştır.

Otrar Falakası ve Moğol Eşeği

Bir zamanlar bir eşek vardı. Adı Eşekti. Moğol toprahlarından geliyodu. Bi gün badişahı yedi. Ve Harezmşoklar geberdi. Otrar pirenzi Hüseyin herkesi dövdü

Harzemşahlar'ın yenilmesinin bazı sebepleri şunlardır:

Türk ve Müslüman ordusu olan Harzemşahlar'ın bir başka Türk ve Müslüman ordusu olan Selçuklular'la savaşmak istememesi.
Yıllardır Moğollar'la savaştığı için yorgun olan Harzemşah ordusunun daha dinç olan Selçuklu ordusu karşısındaki güçsüzlüğü.

Bu savaşın ayrıntları SELÇUKNAMEDEDİR...ancak. Asıl nedenler çok çok farklı olup yaklaşık 5 yıllık araştırmam sonucu yaptığım çalışma, yakın zamanda www.harzemsahlar.com da yayınlanacaktır.Metin İLBAY metinilbay@gmail.com

Hanedanlığın Anadoluya Geçişi

Moğollardan kaçan bir kısım halk ve Harzem soyluları Anadolu’ya sığınmak istemişler fakat nedense Anadolu Selçukluları 1230 Yassı Çemen Savaşında Harzem hükümdarlığını yok etmiştir. Tarihçiler arasında, barış sağlansaydı Moğol istilasına karşı güçlü bir Türk Dünyası doğabileceği varsayımı yaygındır.

Bundan sonra Orta Asya’da Moğol istilası başlamış; Türk Dünyası, birikimi ve medeniyetinde büyük tahriplere yol açmıştır. Bugünkü Orta Asya oluşmasında 1220 Moğol istilası temel belirleyici olmuştur.

Harzemşah Hükümdarları

M.S. 1097 - 1231.

Kurucusu : Anuş TEKİN

K. Muhammed Harzemşah (1097 - 1128)
Atsız Harzemşah (1128 - 1156)
İl-Arslan Harzemşah (1116 - 1172)
Alaeddin Tekiş Harzemşah (1172 - 1200)
Aleddin Muhammed Harzemşah (1200 - 1220)
Celaleddin Harzemşah (1220 - 1231)

Egemenlik Alanı

Kapladığı Alan : İran, Güney Kafkasya, Dağıstan , Umman Denizi, Afganistan, Maveraünnehir, Harzem, Balkaş ile Aral Gölleri arasıdır. (5.000.000 km 2).

Harzemşahların Türk Tarihine katkıları

Her yönüyle Büyük Selçuklu karakteri taşır.
Orta Asyanın Moğol istilasından önce son gücü ve güçlü devlet olmuşlardır.
İranlılar bu devletin resmi dili Farsça olduğu kendilerine mal etmeye çalışmaktadır ama tüm devlet özellikleri ve karakteristik yapısı ile ve halkın büyük çoğunluğu Türk'tür.

Şablon:Büyük Türk devletleri

Tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

@@ 18. satır: / 18. satır: @@
 === Alaaddin Tekiş dönemi ve zirve ===
-Alaaddin Tekiş dönemi her bakımdan en parlak olduğu dönemdir. Bu dönemde Irak, Azerbaycan, Karadenizin kuzeyi, Horasan ve Doğu Türkistan’ın bir bölümü ele geçirilmiştir. Alaaddin Tekiş kendisini Selçukluların devamı ve varisi olarak görmüş ve “Sencer” unvanını kullanmıştır. Abbasilerle iyi ilişkiler kurmuş; Batinilere karşı halifeyi savunmuşlardır. 1. Caner Gıyasseddin Keyhüsrevin haremi tepeleme kız doluydu.
+Alaaddin Tekiş dönemi her bakımdan en parlak olduğu dönemdir. Bu dönemde Irak, Azerbaycan, Karadenizin kuzeyi, Horasan ve Doğu Türkistan’ın bir bölümü ele geçirilmiştir. Alaaddin Tekiş kendisini Selçukluların devamı ve varisi olarak görmüş ve “Sencer” unvanını kullanmıştır. Abbasilerle iyi ilişkiler kurmuş; Batinilere karşı halifeyi savunmuşlardır. 1. Caner Gıyasseddin Gayhüsrevin haremi tepeleme kız doluydu.Herkesün garısı onu gıskanırdı. Yataktaki pierformansı çok iyidi. Herkesin vöcüdü ağrırdı.
 === Alaaddin Keypiskopat dönemi ===
 Alaaddin Tekiş’in oğlu olan Alaaddin Muhammed döneminde Karahitaylara ve Batı ve Doğu Karahanlılar tamamıyla yok edildi. Gaznelileri yıkan Gurları yok ederek Pakistan ve Afganistanı topraklarına katmıştır. Alaaddin Muhammedin en büyük rüyası Çini ele geçirmekti. Fakat bu dönemde Moğollar Çini alarak büyük güç haline gelmişlerdi. Siyaset gereği Moğol tehlikesini görmüş ve Moğollarla iyi geçinmeye çalışmıştır. Moğollarla ticaret anlaşması imzalamıştır.
-=== Otrar Faciası  ve Moğol İstilası ===
+=== Otrar Falakası  ve Moğol Eşeği ===
+Bir zamanlar bir eşek vardı. Adı Eşekti. Moğol toprahlarından geliyodu. Bi gün badişahı yedi. Ve Harezmşoklar geberdi. Otrar pirenzi Hüseyin herkesi dövdü
-Bir[[ Moğol]] ticaret kervanının Harzemşah valisi İnalcık tarafından yağmalanması ve geri kalanlarının da sakallarının yakılıp geri gönderilmesi yüzünden Moğollarla ilişkiler bozulmuştur; bu olay tarihe OTRAR FACİASI olarak geçmiştir. Bu olayın özelliği; Türkler Moğolları üzerlerine çekmiş; Türk Dünyası üzerinde Moğol tehlikesinin başlamasına neden olmuştur. 1220’de başlayan Moğol istilası Harzem devletinin sonunu hazırlamıştır.
-Otrar Faciası yaşanmasa bile Moğolların Harzemşahların üstüne bir bahane ileri sürüp saldıracağı kuvvetle muhtemeldir çünkü Cengiz Han Çin hanedanlığını yok etikten sonra yeni yerler fethetmek zorundaydı kendi kurduğu çok büyük bir yağma ordusu vardı. Bu orduya yedirmek üçün gadınlar gorban edülmüştür
-(Moğol kervanı mensuplarının casusluk yapmasıda burada mevcut. İnalcık Hayır Han bu yüzden kervana müdahala ettirir.)
-===Yassı Çemen Savaşının Sebebi===
-{{Ana madde|Yassı Çemen Savaşı}}
-Harzemşahlar'ın Selçuklu Devleti'yle birleşip kendilerine karşı tehdit unsuru oluşturacağını anlayan Moğollar; Harzem askeri görüntüsü altında bazı Selçuk köylerini talan ettiler.
-Bunu Celaleddin Harzemşah'ın yaptığını zanneden Selçuk Sultanı; Celaleddin Harzemşah'ın köyleri talan etmediğini bildiren mektubuna inanmadı, bir süre sonra da araları açıldı.
-Bu esnada eski Ahlat Valisi Hacip Ali'de kaybettiği Ahlat Kalesi'ni yeniden ele geçirmişti. Bunu duyan Celaleddin Harzemşah, Ahlat Kalesini tekrar almak için Ahlat'ı kuşatınca Hacip Ali'nin dostluğunu kendi menfaatleri için ilerlettiği Selçuk Sultanı; Celaleddin Mengü Berti'den Ahlat kuşatmasını kaldırmasını istedi. Sultan Celaledddin Ahlat Kalesi'nin zaten kendisinin olduğunu, Hacip Ali'nin orayı işgal ettiğini söylediyse de Selçuk Sultanı onu dinlemedi. Bu mevzuu hakkında aralarında geçen sert mektuplar yüzünden aralarında savaş rüzgarları esmeye başlamıştı.
 Harzemşahlar'ın yenilmesinin bazı sebepleri şunlardır: