Arpiar Arpiaryan: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir) |
|||
| 23. satır: | 23. satır: | ||
== Siyasi aktivizmi == |
== Siyasi aktivizmi == |
||
Yazar olmanın yanı sıra, Arpiar Arpiaryan, Sultan [[II. Abdülhamid]]'in Ermeni nüfusuna yönelik muamelesi ışığında Osmanlı İmparatorluğu'ndaki reformları destekleyen bir siyasi aktivist ve devrimciydi. 1889'da Arpiarian, [[Sosyal Demokrat Hınçak Partisi]]'ne katıldı ve Osmanlı vilayetlerinde eğitimi yaymak için bir grup gençle Ararat Cemiyeti'ni kurdu. 1890'da [[Kumkapı Gösterisi]]'ne katıldı ve bir dizi diğer Hınçaklı ile birlikte tutuklandı ve iki ay hapis cezasına çarptırıldı.<ref name="hye"/><ref name="heritage"/> Genel afla serbest bırakıldı. 1891'de arkadaşı Hovhannes Şahnazaryan'la birlikte ''Hayrenik'' (Հայրենիք, Anavatan) gazetesini kurdu ve editörü oldu. Bu gazete, demokratik fikirleri nedeniyle padişah tarafından kapatıldı.<ref name="heritage"/> |
Yazar olmanın yanı sıra, Arpiar Arpiaryan, Sultan [[II. Abdülhamid]]'in Ermeni nüfusuna yönelik muamelesi ışığında Osmanlı İmparatorluğu'ndaki reformları destekleyen bir siyasi aktivist ve devrimciydi. 1889'da Arpiarian, [[Sosyal Demokrat Hınçak Partisi]]'ne katıldı ve Osmanlı vilayetlerinde eğitimi yaymak için bir grup gençle Ararat Cemiyeti'ni kurdu. 1890'da [[Kumkapı Gösterisi]]'ne katıldı ve bir dizi diğer Hınçaklı ile birlikte tutuklandı ve iki ay hapis cezasına çarptırıldı.<ref name="hye"/><ref name="heritage"/> Genel afla serbest bırakıldı. 1891'de arkadaşı Hovhannes Şahnazaryan'la birlikte ''Hayrenik'' (Հայրենիք, Anavatan) gazetesini kurdu ve editörü oldu. Bu gazete, demokratik fikirleri nedeniyle padişah tarafından kapatıldı.<ref name="heritage"/> Londra'da kaçtı. Orada [[Levon Paşalyan]]'ın katkıda bulunacağı ''Mart'' (Մարտ, Muharebe) ve ''Nor Kyank'' (Նոր Կեանք, Yeni Hayat) adında iki aylık inceleme yayınlamaya çalıştı. O sıralar üyesi olduğu siyasi parti bölündü. Arpiaryan, fraksiyonlardan biri olan Veragazmial Hunchakianner'i geçerli bir oluşum haline getirdi, ancak sonunda partiden ayrılacaktı. Bu kararla, nihayetinde eski çevresi içinden düşmanlar yarattı.<ref name="hye"/> |
||
<!-- |
|||
=== Escape from Hamidian massacres === |
|||
In 1896, the [[Hamidian massacres]] began and in order to escape the fate of other Armenians, he fled Constantinople to [[London]]. In London, he attempted to publish two monthly reviews, ''Mart'' (Մարտ, Battle) and ''Nor Kyank'' (Նոր Կեանք, New life) in which [[Levon Pashalian]] would contribute, both papers being sponsored by the Hunchakians. At this time, the political party split. Arpiarian reorganized one of the factions, Veragazmial Hunchakianner, into a viable entity but would eventually leave the party. With this decision, he ultimately created enemies from within his old entourage.<ref name="hye"/> |
|||
--> |
|||
== Kahire'ye seyahati ve suikast == |
== Kahire'ye seyahati ve suikast == |
||
<!-- |
<!-- |
||
Sayfanın 09.45, 7 Mart 2021 tarihindeki hâli
Arpiar Arpiaryan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 21 Aralık 1851 Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 12 Şubat 1908 (56 yaşında) Kahire, Britanya Mısırı |
| Milliyet | Osmanlı Ermeni |
| Meslek | yazar |
Arpiar Arpiaryan (Ermenice: Արփիար Արփիարեան) (21 Aralık 1851 – 12 Şubat 1908) etkili bir 19. yüzyıl Ermeni yazarı, Ermeni edebiyatında realizmin öncüsü ve siyasi bir aktivisttir.
Gençlik ve eğitim
Arpiar Arpiaryan, 1851'de bir gemide doğdu, aslen Eğin'den olan ebeveynleri Samsun'dan İstanbul'a seyahat ediyorlardı. Aile, Arpiar'ın Tarkmanchats (Թարգմանչաց) Ermeni okuluna gittiği Ortaköy banliyösüne yerleşti.[1] 1867'de Murat-Rafayelyan (Մուրատ-Ռափայէլեան) okuluna devam etmesi için Venedik'e gönderildi. Murat-Rafayelyan'da Gevont Alişan'ın himayesinde Ermeni dili ve tarihi okudu. Ayrıca Fransız ve İtalyan edebiyatına aşina oldu. Okuldan mezun oldu ve İstanbul'a döndü ve burada kendisine Ermeni Patrikhanesi'nde sekreterlik görevi teklif edildi. Bu süre zarfında muhasebeci olarak da çalıştı. Bununla birlikte, Arpiaryan'ın gerçek çağrısı gazetecilik ve edebiyattı.[2]
Gazetelerde çalışması ve Tiflis'i ziyareti
Edebiyat alanındaki ilk çalışmaları Grigor Artsruni'nin Tiflis'te yayınlanan Mshak (Մշակ) gazetesinde başladı. İstanbul'daki Ermeni yaşamının çeşitli yönleri hakkında "Haygag" (Հայկակ) mahlasıyla hicivle tatlandırılmış makaleler yazardı. 1878'de, gazetelere ve süreli yayınlara, ünlü Ermeni yazar ve politikacı Kirkor Zöhrap ile birlikte (1884-1893) editörlüğünü yaptığı Masis'te düzenli olarak katkıda bulunmuştu.[2] Makaleleri Kafkasyalı Ermeniler arasında çok popüler oldu. 1884'te ünlü bir yazar olarak kabul edildiği Eçmiyazin'de yeni bir Katolikos seçilmesi vesilesiyle Tiflis'i ziyaret etti. Orada Doğu Ermenicesi yazarları Raffi, Proşyan, Ağayan ve diğerleriyle tanışma fırsatı buldu.
İstanbul'a yeni izlenimler ve bilgilerle döndükten sonra Ughevorutiun i Kovkasia (Ուղեւորութիւն ի Կովկասիա, Kafkasya'da Seyahatler) başlıklı bir dizi makale yazdı. 1884'te, diğer aydınlarla birlikte, Doğu ve Batı Ermeniceleri arasında daha yakın ilişkileri teşvik etmek amacıyla Arevelk (Արեւելք, Doğu) adlı yeni bir günlük gazete yayınladı.[2] Demokratik eğilimleri olan edebi ve politik bir gazete olan Arevelk, realizm okulunun çekirdeğini oluşturacak bir dizi genç yazarı kendine çekti. Gazete 1912'ye kadar yayınlandı.[2]
Siyasi aktivizmi
Yazar olmanın yanı sıra, Arpiar Arpiaryan, Sultan II. Abdülhamid'in Ermeni nüfusuna yönelik muamelesi ışığında Osmanlı İmparatorluğu'ndaki reformları destekleyen bir siyasi aktivist ve devrimciydi. 1889'da Arpiarian, Sosyal Demokrat Hınçak Partisi'ne katıldı ve Osmanlı vilayetlerinde eğitimi yaymak için bir grup gençle Ararat Cemiyeti'ni kurdu. 1890'da Kumkapı Gösterisi'ne katıldı ve bir dizi diğer Hınçaklı ile birlikte tutuklandı ve iki ay hapis cezasına çarptırıldı.[1][2] Genel afla serbest bırakıldı. 1891'de arkadaşı Hovhannes Şahnazaryan'la birlikte Hayrenik (Հայրենիք, Anavatan) gazetesini kurdu ve editörü oldu. Bu gazete, demokratik fikirleri nedeniyle padişah tarafından kapatıldı.[2] Londra'da kaçtı. Orada Levon Paşalyan'ın katkıda bulunacağı Mart (Մարտ, Muharebe) ve Nor Kyank (Նոր Կեանք, Yeni Hayat) adında iki aylık inceleme yayınlamaya çalıştı. O sıralar üyesi olduğu siyasi parti bölündü. Arpiaryan, fraksiyonlardan biri olan Veragazmial Hunchakianner'i geçerli bir oluşum haline getirdi, ancak sonunda partiden ayrılacaktı. Bu kararla, nihayetinde eski çevresi içinden düşmanlar yarattı.[1]
Kahire'ye seyahati ve suikast
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Encyclopedia of world literature in the 20th century, by Leonard S. Klein, Steven Serafin, Walter D. Glanze, 1993, p. 120
- Concise Armenian Encyclopedia, Ed. by acad. K. Khudaverdyan, Yerevan, 1990, Vol. 1, p. 426.
- The Heritage of Armenian Literature: From The Eighteenth Century To Modern Times, by Agop J. Hacikyan, Gabriel Basmajian, Edward S. Franchuk, p. 452
