Başkule: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k Visnelma, Hisar sayfasını Başkule sayfasına taşıdı: Hisar sözcüğü maddede tanımlandığı anlamda kullanılmamaktadır. Burada İngilizce citadeli anlatmış. Onun karşılığı ise iç kaledir. İç kale maddesinde keep anlatılmış. Bunun karşılığı ise kaynaklarda baş kule veya donjon olarak geçmektedir. Bu yüzden maddeleri ve içerikleri uygun şekilde taşıyorum. |
Değişiklik özeti yok |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{diğer anlamı|İç Kale}}[[Dosya:York Castle diorama.JPG|sağ|küçükresim|350px|İngiltere'deki York Kalesi'nin üç boyutlu canlandırılmasında kale sisteminin üst tarafındaki tahkimat başkuledir.]] |
{{diğer anlamı|İç Kale}}[[Dosya:York Castle diorama.JPG|sağ|küçükresim|350px|İngiltere'deki York Kalesi'nin üç boyutlu canlandırılmasında kale sisteminin üst tarafındaki tahkimat başkuledir.]] |
||
'''Başkule''' veya '''donjon''' Orta Çağ'da şatolarda Avrupa soyluları tarafından inşa edilen müstahkem kulelerdir. '''Büyük kule''' ve '''ayrık kule''' olarak da bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://docplayer.biz.tr/16611704-Kilikya-pedias-ta-bir-hacli-savunma-yapisi-tece-kalesi-tece-castle-a-crusader-defense-structure-at-cilicia-pedias.html|başlık=Kilikya Pedias'ta Bir Haçlı Savunma Yapısı: Tece Kalesi|erişimtarihi=2021-03-03|çalışma=docplayer.biz.tr}}</ref>{{Rp|1}} |
|||
'''Başkule''' veya '''donjon''', ilk örnekleri [[İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi]]nden sonra [[İngiltere]]'de görülen [[tahkimat]]tır. |
|||
== Etimoloji == |
== Etimoloji == |
||
Sayfanın 23.27, 3 Mart 2021 tarihindeki hâli
Başkule veya donjon Orta Çağ'da şatolarda Avrupa soyluları tarafından inşa edilen müstahkem kulelerdir. Büyük kule ve ayrık kule olarak da bilinmektedir.[1]:1
Etimoloji
16. yüzyıldan itibaren İngilizcede başkule anlamına gelen keep kelimesi kullanılır. Kalelerin içindeki büyük kule benzeri yapıları anlatan bu kelimenin kökenine dair çeşitli rivayetler vardır. Adlandırmanın 1375-76 yıllarında kullanılan kype[2] kelimesinden geldiği öne sürülür. Fıçıya benzeyen benzeri yapılar için kullanıldığı ve 17. yüzyıla gelindiğinde esas analmını yitirerek daha popüler keep[3] kelimesine evrildiği düşünülür. İlk başlarda başkule anlamındaki terimler hem korunaklı hem de soylu sınıfa mensup kişilerin oturdukları yer anlamında olan kullanımı ileriki dönemde karmaşıklaşmıştır.[4] Terimin tarihsel evriminin izlenmesi sorunludur. Özellikle İspanya'daki örneklerin adlandırıldığı torre del homenaje[5] ve Fransızcası donjon terimleri sonrasında yanlış anlamda evrilerek dungeon[6] haline gelmiştir.
Tarihçe
Donjonların ilk örnekleri 10. yüzyılda Normandiya'da görülmüştür. Daha sonra I. William komutasındaki Normanlar 1066 yılında Hastings Muharebesi'nde Harold Godwinson komutasındaki Anglosaksonları yenince İngiltere'nin fethi başlar. Bu süreçte yerel dirençlerle karşılaşan William ve Normanlar hakimiyetlerini pekiştirmek için özellikle başkuleye sahip çok sayıda tahkimat inşa eder. Bu tahkimatlar ileriki dönemde yapımı onyıllarca süren taş yapılara dönüşür. Önemli askeri üs konumunun yanı sıra siyasi önemi de bulunan yapılar haline gelir. Yine Norman egemenliğndeki Anjou bölgesinde yeni tasarımları geliştirilen başkulelerin dairesel, dörtgen vb şekilleri ortaya çıkar. Sonraki dönemde İspanya ve Almanya'da da benzer örnekler görülmeye başlanır. 16. yüzyılla başlayarak başkuleler gözden düşmeye başlar. 17. ve 18. yüzyıllardaki iç savaşlarda Avrupa'daki çok sayıda örnek tahrip edilecektir. 19.yüzyılda İngiltere'de tekrar moda olan başkuleler Gotik mimari anlayışıyla yeniden restore edilecektir. 20. yüzyıldaki dünya savaşlarının ardından özellikle Avrupa'da ayakta kalan başkuleler önemli turist çekim merkezleri haline gelmiştir.
Galeri
-
İngiltere'deki Goodrich Kalesi'nin başkulesi -
Fransa'da aslına uygun olarak inşa edilmiş donjon -
Fransa Rouen'deki başkule -
Fransa Paris yakınlarındaki Vincennes Şatosundaki başkule -
İngiltere'deki Warkworth Kalesi
Kaynakça
- ^ "Kilikya Pedias'ta Bir Haçlı Savunma Yapısı: Tece Kalesi". docplayer.biz.tr. Erişim tarihi: 2021-03-03.
- ^ Fıçı anlamındadır
- ^ Korumak, muhafaza etmek anlamındadır
- ^ Victoria devri tarihçilerinin terimleri yanlış kullanması bunda belirleyici olmuştur
- ^ Saygı kulesi olarak İspanyolcadan çevrilebilir
- ^ Zindan
Ayrıca bakınız
Tahkimat (İlk olarak ortaya çıktıkları tarihsel döneme göre) | ||
|---|---|---|
| İlk Çağ |  | |
| Orta Çağ | ||
| Yeni Çağ | ||
| Yakın Çağ | ||
