Balyos: Revizyonlar arasındaki fark

Venedik Konstantinapolis Balyosu
"Bailo de Costantinopoli"
Venedik Konstantinapolis Balyosu; "Bailo de Costantinopoli"
Resmî ikamet	Galata,Konstantinapolis
Atayan	Venedik Doçe'si
Kaldırılma	1797
Bağlılık	Venedik Cumhuriyeti

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 15.00, 2 Mart 2021 tarihindeki hâli

Venedik Balyosu, Venedik Cumhuriyeti'nin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki en üst diplomatik temsilcisidir.

Etimoloji

Balyos, elçi, aracı, arabulucu anlamı taşıdığı gibi, aynı zamanda İstanbul'da görev yapan Venedik elçilerine verilen addır.Venedikçe Bailo kelimesi Latin kökenli olup baiulus kelimesinden türemiştir, bu kelimenin latince anlamı ise hamal anlamına gelir. Türkçe'de ise bālyōs yada bālyoz'olarak kullanılır.

Balyos Hanı

İstanbul'da Venediklere tahsis edilen bölgede balyos ve maiyeti için birer ev tahsis edilmiş; balyos bu bölgede kendi yurttaşları arasında ikamet etmiştir.1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı'dan önce , Balyos Han'ıGalata'nın merkezine alınmıştır.Kıbrıs savaşından sonra ise bu bina kalıcı olarak balyos hanı olarak kullanılmaya başlamıştır.Beyoğlu'nda "Venedik Sarayı" olarak bilinen ve günümüzde İtalyan konsoloslluğu olarak kulalnılan yapı, yüzyıllar boyu balyosların ikametgâhı olarak kullanılmıştır Balyos'ların bu bölgeyi tercih etmesinin arkasında bölgenin merkeze uzaklığının bir sonucu olarak kuralların gevşek olması ve bazı yasaklanan ticari failiyetlerin daha kolay yapılmasına olanak sağlaması olduğu düşünülür.

Tarihçe

Bizans dönemi

Doğu Roma İmparatoru Aleksios Komnenos 1082'de bir ferman ile Venediklilere İstanbul'da bir mahalle vermiş ve imparatorluğun her tarafında ticaret yapma ayrıcalığı tanımıştı. Bizans İmparatorluğu ve Venedik arasında yapılan anlaşma gereği kimi kaynaklara göre 1288, kimi kaynaklara göre 1268’den itibaren İstanbul'da Venedik kolonisinin işlerini yürütmek ve ticari işlerle ilgilenmek üzere balyos ünvanlı temsilciler görev yapmaya başladı.^[1] Balyosa, Venedik hükümetinin atadığı, "Consiliarii" denen iki memur ve “"Consilium Majus" denen, soylular arasından seçilmiş on iki kişinin oluşturduğu bir konsey eşlik etmiştir.^[1]

Osmanlı dönemi

1453 yılında İstanbul'un Fatih Sultan Mehmet komutasındaki Türk ordusu tarafından fethinin ardından Venediklililer ticaret kolonilerinin varlığını sürdürebilmek için Osmanlılarla müzakere olanağı aradılar. Nihayet Venedik elçisi Bartolommeo Marcello'nun çabalarıyla 18 Nisan 1454 tarihinde bir ticaret anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile satılan mallarda %2 vergi ödenmesi koşuluyla Venedik ve Osmanlı tüccarlarının karşılıklı trafiğinde serbestlik sağlanmış ve Venedik Cumhuriyeti'ne İstanbul'da daimi elçi (balyos) bulundurma hakkı verilmiştir. İlk balyos Bartolomeo Marcello da bu tarihte seçilmişti.^[1]

Başlangıçta, bir yıl süreyle İstanbul'da daimi elçi olarak kalmalarına izin verilen balyosların kalış süreleri, 1479’da iki yıl olarak belirlenmiş, 1503’te ise bu süre üç yıla çıkartılmıştır.^[1]

1479 yılında Venedik ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan ve Venedikli tüccarlara ticari ayrıcalıklar tanıyan antlaşmaya göre konumları daha da pekişmiş ve Osmanlı topraklarındaki Venedikliler arasındaki davalara da hakimlik yapmaya başlamışlardır.

Bir Venedikli'nin Osmanlı ülkesinde gezisi için balyos'tan izin alma zorunluluğu vardı. Balyoslar hükümetlerine düzenli raporlar sunarlar, bu raporlar Osmanlı ülkesindeki siyasi, ekonomik ve toplumsal yaşama dair diğer Avrupa ülkeleri için de başlıca kaynağı teşkil ederdi. Elçilik devresi biten ve Venedik'e dönen balyosun Venedik senatosu huzurunda sefaretnamesini okuması da en önemli geleneklerden biriydi.

1797 yılında Venedik Cumhuriyeti'nin Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordularınca zaptedilip yıkılmasıyla bu müessese ve terim de tarihe karışmıştır.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d Özulu, Tuğba. "Venedik Sarayı Ve Yakın Çevresi: Tomtom Kaptan Sokağı Ve Postacılar Sokağı Yapıları" (PDF). https://polen.itu.edu.tr/. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2011. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2016. |website= dış bağlantı (yardım)^{[ölü/kırık bağlantı]}

[tugba-1] Özulu, Tuğba. "Venedik Sarayı Ve Yakın Çevresi: Tomtom Kaptan Sokağı Ve Postacılar Sokağı Yapıları" (PDF). https://polen.itu.edu.tr/. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2011. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2016. |website= dış bağlantı (yardım)^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 {{Siyasi makam bilgi kutusu
 |makam           = Venedik Konstantinapolis Balyosu
@@ 34. satır: / 33. satır: @@
 '''Venedik Balyosu''', [[Venedik Cumhuriyeti]]'nin [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndaki en üst diplomatik temsilcisidir.
+==Etimoloji==
-== Bizans dönemi ==
+'''Balyos''', elçi, aracı, arabulucu anlamı taşıdığı gibi, aynı zamanda İstanbul'da görev yapan [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] elçilerine verilen addır.[[Venedikçe]] Bailo kelimesi Latin kökenli olup ''[[:wikt:baiulus|baiulus]]'' kelimesinden türemiştir, bu kelimenin latince anlamı ise hamal anlamına gelir. Türkçe'de ise ''bālyōs'' yada ''bālyoz'olarak kullanılır.
-'''Balyos''', elçi, aracı, arabulucu anlamı taşıdığı gibi, aynı zamanda İstanbul'da görev yapan [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] elçilerine verilen addır.[[Doğu Roma]] İmparatoru [[Aleksios Komnenos]] 1082'de bir [[ferman]] ile Venediklilere İstanbul'da bir mahalle vermiş ve imparatorluğun her tarafında ticaret yapma ayrıcalığı tanımıştı. Bizans İmparatorluğu ve Venedik arasında yapılan anlaşma gereği  kimi kaynaklara göre 1288, kimi kaynaklara göre 1268’den itibaren İstanbul'da Venedik kolonisinin işlerini yürütmek ve ticari işlerle ilgilenmek üzere ''balyos'' ünvanlı temsilciler görev yapmaya başladı.<ref name=tugba>{{Web kaynağı | soyadı1 = Özulu | ad1 = Tuğba | başlık = Venedik Sarayı Ve Yakın Çevresi: Tomtom Kaptan Sokağı Ve Postacılar Sokağı Yapıları | url = https://polen.itu.edu.tr/bitstream/11527/3291/1/11995.pdf | website = https://polen.itu.edu.tr/ | yayıncı = İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2011 | erişimtarihi = 25 Temmuz 2016 | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref> Balyosa, Venedik hükümetinin atadığı, "''Consiliarii''" denen iki memur ve “"''Consilium Majus''" denen, soylular arasından seçilmiş on iki kişinin oluşturduğu bir konsey eşlik etmiştir.<ref name=tugba/>
+==Balyos Hanı==
-İstanbul'da Venediklere tahsis edilen bölgede balyos ve maiyeti için birer ev tahsis edilmiş; balyos bu bölgede kendi yurttaşları arasında ikamet etmiştir.
+ İstanbul'da Venediklere tahsis edilen bölgede balyos ve maiyeti için birer ev tahsis edilmiş; balyos bu bölgede kendi yurttaşları arasında ikamet etmiştir.[[1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı]]'dan önce , Balyos Han'ı[[Galata]]'nın merkezine alınmıştır.Kıbrıs savaşından sonra ise bu bina kalıcı olarak balyos hanı olarak kullanılmaya başlamıştır.Beyoğlu'nda "Venedik Sarayı" olarak bilinen ve günümüzde İtalyan konsoloslluğu olarak kulalnılan yapı, yüzyıllar boyu balyosların ikametgâhı olarak kullanılmıştır Balyos'ların bu bölgeyi tercih etmesinin arkasında bölgenin merkeze uzaklığının bir sonucu olarak kuralların gevşek olması ve bazı yasaklanan ticari failiyetlerin daha kolay yapılmasına olanak sağlaması olduğu düşünülür.[[File:The Venetian bailo’s house.jpg|thumb|right|Balyos'un ikamet ettiği elçilik 17.Yüzyıl Osmanlı Minyatürü]]
-== Osmanlı dönemi ==
+== Tarihçe ==
+=== Bizans dönemi ===
+[[Doğu Roma]] İmparatoru [[Aleksios Komnenos]] 1082'de bir [[ferman]] ile Venediklilere İstanbul'da bir mahalle vermiş ve imparatorluğun her tarafında ticaret yapma ayrıcalığı tanımıştı. Bizans İmparatorluğu ve Venedik arasında yapılan anlaşma gereği  kimi kaynaklara göre 1288, kimi kaynaklara göre 1268’den itibaren İstanbul'da Venedik kolonisinin işlerini yürütmek ve ticari işlerle ilgilenmek üzere ''balyos'' ünvanlı temsilciler görev yapmaya başladı.<ref name=tugba>{{Web kaynağı | soyadı1 = Özulu | ad1 = Tuğba | başlık = Venedik Sarayı Ve Yakın Çevresi: Tomtom Kaptan Sokağı Ve Postacılar Sokağı Yapıları | url = https://polen.itu.edu.tr/bitstream/11527/3291/1/11995.pdf | website = https://polen.itu.edu.tr/ | yayıncı = İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2011 | erişimtarihi = 25 Temmuz 2016 | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref> Balyosa, Venedik hükümetinin atadığı, "''Consiliarii''" denen iki memur ve “"''Consilium Majus''" denen, soylular arasından seçilmiş on iki kişinin oluşturduğu bir konsey eşlik etmiştir.<ref name=tugba/>
+===Osmanlı dönemi===
 yılında İstanbul'un [[Fatih Sultan Mehmet]] komutasındaki Türk ordusu tarafından fethinin ardından Venediklililer ticaret kolonilerinin varlığını sürdürebilmek için [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]larla müzakere olanağı aradılar. Nihayet Venedik elçisi Bartolommeo Marcello'nun çabalarıyla 18 Nisan 1454 tarihinde bir ticaret anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile satılan mallarda %2 vergi ödenmesi koşuluyla Venedik ve Osmanlı tüccarlarının karşılıklı trafiğinde serbestlik sağlanmış ve Venedik Cumhuriyeti'ne İstanbul'da daimi elçi (balyos) bulundurma hakkı verilmiştir.  İlk balyos ''Bartolomeo Marcello'' da bu tarihte seçilmişti.<ref name=tugba/>
@@ 47. satır: / 56. satır: @@
 Bir Venedikli'nin Osmanlı ülkesinde gezisi için balyos'tan izin alma zorunluluğu vardı. Balyoslar hükümetlerine düzenli raporlar sunarlar, bu raporlar Osmanlı ülkesindeki siyasi, ekonomik ve toplumsal yaşama dair diğer Avrupa ülkeleri için de başlıca kaynağı teşkil ederdi. Elçilik devresi biten ve Venedik'e dönen balyosun Venedik senatosu huzurunda [[sefaretname]]sini okuması da en önemli geleneklerden biriydi.
-. yüzyıldan itibaren balyos ve maiyeti, başkentte görülen veba endişesinden ötürü, Venedik elçilerinin Galata surları dışında, Pera tepesi üzerinde bağ-bahçe olarak tanımlanan bölgede ikamet etmiştir. Beyoğlu'nda "Venedik Sarayı" olarak bilinen ve günümüzde İtalyan konsoloslluğu olarak kulalnılan yapı, yüzyıllar boyu balyosların ikametgâhı olarak kullanılmıştır.<ref name=tugba/>
 yılında [[Venedik Cumhuriyeti]]'nin [[Napolyon Bonapart]] komutasındaki Fransız ordularınca zaptedilip yıkılmasıyla bu müessese ve terim de tarihe karışmıştır.