Tarih: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Dr. Coal (mesaj | katkılar)
Etiket: Elle geri alma
1. satır: 1. satır:
{{Düzenle}}
{{Düzenle|Temmuz 2012}}
{{Anakaynaklar}}
{{Anakaynaklar|tarih=Mart 2014}}
[[Dosya:Herodotus Massimo Inv124478.jpg|küçükresim|"Tarih disiplininin babası" olarak görülen [[Herodot]] (MÖ 484 – MÖ 425)|270x270pik]]
[[Dosya:Herodotus Massimo Inv124478.jpg|küçükresim|"Tarih disiplininin babası" olarak görülen [[Herodot]] (MÖ 484 &ndash; MÖ 425)|270x270pik]]'''Tarih''', [[geçmiş zaman]]ın incelenmesidir.<ref>{{Web kaynağı | url=http://archaeology.about.com/od/hterms/qt/history_definition.htm | başlık=History Definition | erişimtarihi=21 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140202111248/http://archaeology.about.com/od/hterms/qt/history_definition.htm |arşivtarihi=2 Şubat 2014 | ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url=http://www.siena.edu/pages/3289.asp | başlık=What is History & Why Study It? | erişimtarihi=21 Ocak 2014 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201183734/http://www.siena.edu/pages/3289.asp | arşivtarihi=1 Şubat 2014 | df=dmy-all | ölüurl=evet}}</ref> "Tarih", geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin yanı sıra, bu olaylarla ilgili bilgilerin keşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile de ilgilenen bir [[Hiponimlik ve hiperimlik|şemsiye terim]]dir.<ref name=":4">{{Kitap kaynağı|soyadı=Arnold|ad=John H.|başlık=History: A Very Short Introduction|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2000|isbn=019285352X|yer=New York|sayfalar=}}</ref> Tarihçiler , yazılı belgeler, sözlü anlatımlar, ekolojik belirteçler ve sanat eserleri ve sanat eserleri dahil maddi nesneler gibi tarihsel kaynakları kullanarak geçmişi bir bağlama oturtur. Tarihçiler ayrıca , disiplinin incelenmesini kendi içinde bir amaç olarak ve günümüzün sorunlarına "perspektif" sağlamanın bir yolu olarak tartışarak tarihin doğasını ve yararlılığını tartışırlar. Tarihçiler ayrıca disiplinin incelenmesini kendi içinde bir amaç olarak ve günümüzün sorunlarına "bakış açısı" sağlamanın bir yolu olarak tartışarak tarihin doğasını ve yararlılığını tartışırlar
{{Alıntı kutusu
|width = 240px
|alıntı = {{büyük|Geçmişlerini hatırlayamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdur.<ref>George Santayana, "The Life of Reason", Volume One, p. 82, BiblioLife, {{ISBN|978-0-559-47806-2}}</ref>}}
|source = —[[George Santayana]]
}}


'''Tarih''', [[geçmiş zaman]]ın incelenmesidir.<ref>{{Web kaynağı | url=http://archaeology.about.com/od/hterms/qt/history_definition.htm | başlık=History Definition | erişimtarihi=21 Ocak 2014 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140202111248/http://archaeology.about.com/od/hterms/qt/history_definition.htm |arşivtarihi=2 Şubat 2014 | ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url=http://www.siena.edu/pages/3289.asp | başlık=What is History & Why Study It? | erişimtarihi=21 Ocak 2014 | arşivurl=https://web.archive.org/web/20140201183734/http://www.siena.edu/pages/3289.asp | arşivtarihi=1 Şubat 2014 | df=dmy-all | ölüurl=evet}}</ref> "Tarih", geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin yanı sıra, bu olaylarla ilgili bilgilerin keşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile de ilgilenen bir [[Hiponimlik ve hiperimlik|şemsiye terim]]dir.<ref name=":4">{{Kitap kaynağı|soyadı=Arnold|ad=John H.|başlık=History: A Very Short Introduction|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2000|isbn=019285352X|yer=New York|sayfalar=}}</ref>
Modern tarih araştırması geniş kapsamlıdır ve belirli bölgelerin incelenmesini ve tarihsel araştırmanın belirli güncel veya tematik öğelerinin incelenmesini içerir. Tarih genellikle ilk ve orta öğretimin bir parçası olarak öğretilir ve akademik tarih çalışması üniversite çalışmalarında önemli bir disiplindir. Tarih aynı zamanda geçmiş olayları tanımlamak, incelemek, sorgulamak ve analiz etmek ve bunlarla ilgili neden ve sonuç modellerini araştırmak için anlatıyı kullanan akademik disiplini de içerir.


[[İnsan]] veya insan-dışı farkı gözetmeksizin, yer ve [[zaman]] aralığının kestirildiği bir geçmiş zaman dilimde, sebep-sonuç ilişkisi kurup, belge ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir [[akademik disiplin]] olan tarih, herhangi bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü tarih, her alanın geçmişini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. İnsanlık geçmişi söz konusu olduğunda, [[yazı]]nın icadından önceki zamanlara "tarih öncesi" denir.
[[İnsan]] veya insan-dışı farkı gözetmeksizin, yer ve [[zaman]] aralığının kestirildiği bir geçmiş zaman dilimde, sebep-sonuç ilişkisi kurup, belge ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir [[akademik disiplin]] olan tarih, herhangi bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü tarih, her alanın geçmişini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. İnsanlık geçmişi söz konusu olduğunda, [[yazı]]nın icadından önceki zamanlara "tarih öncesi" denir.


Tarihî inceleme, geçmiş zamandaki olaylara ilişkin tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları göz önüne alınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanan olayların bir daha yaşanabilmesi gibi bir olasılık olmadığından doğa bilimlerindeki gibi [[deney]] ve [[gözlem]]e dayanamaz.{{Alıntı kutusu
Tarihî inceleme, geçmiş zamandaki olaylara ilişkin tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları göz önüne alınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanan olayların bir daha yaşanabilmesi gibi bir olasılık olmadığından doğa bilimlerindeki gibi [[deney]] ve [[gözlem]]e dayanamaz.

|width = 240px
''Tarih'' sözcüğünün [[Batı dünyası|Batı]] dillerindeki ortak karşılığı, {{dil|grc|ἱστορία}}, ''historiá'' (anlamı "soruşturma") teriminden türemiştir.<ref name=JosephJanda>{{Kitap kaynağı|editör1-soyadı =Joseph |editör1-ad =Brian|editör2-soyadı =Janda |editör2-ad =Richard| özgünyıl= 2004| başlık =The Handbook of Historical Linguistics| yayıncı =Blackwell Publishing| sayfa =163| isbn =978-1-4051-2747-9| yıl =2008}}</ref> [[İyonya]] lehçesinde ''bildirme'', ''haber alma yoluyla bilgi edinme'' anlamlarında kullanılan kelime, Attika lehçesinde görerek, ''tanık olarak bilme'' anlamlarının yanı sıra çok daha geniş bir anlam içeriğiyle [[fizik]], [[coğrafya]], [[astronomi]], [[bitki]] ve [[hayvan]] bilgisi ve hatta giderek doğa bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. [[Edward Hallett Carr|Edward Carr'ın]] tanımıyla tarih, "doğrulanmış olgular kümesi"nden başka bir şey değildir.<ref>Edward Halett Carr, What is History?</ref>
|alıntı = {{büyük|Geçmişlerini hatırlayamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdur.<ref>George Santayana, "The Life of Reason", Volume One, p. 82, BiblioLife, {{ISBN|978-0-559-47806-2}}</ref>}}
|source = —[[George Santayana]]
}}''Tarih'' sözcüğünün [[Batı dünyası|Batı]] dillerindeki ortak karşılığı, {{dil|grc|ἱστορία}}, ''historiá'' (anlamı "soruşturma") teriminden türemiştir.<ref name="JosephJanda">{{Kitap kaynağı|editör1-soyadı =Joseph |editör1-ad =Brian|editör2-soyadı =Janda |editör2-ad =Richard| özgünyıl= 2004| başlık =The Handbook of Historical Linguistics| yayıncı =Blackwell Publishing| sayfa =163| isbn =978-1-4051-2747-9| yıl =2008}}</ref> [[İyonya]] lehçesinde ''bildirme'', ''haber alma yoluyla bilgi edinme'' anlamlarında kullanılan kelime, Attika lehçesinde görerek, ''tanık olarak bilme'' anlamlarının yanı sıra çok daha geniş bir anlam içeriğiyle [[fizik]], [[coğrafya]], [[astronomi]], [[bitki]] ve [[hayvan]] bilgisi ve hatta giderek doğa bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. [[Edward Hallett Carr|Edward Carr'ın]] tanımıyla tarih, "doğrulanmış olgular kümesi"nden başka bir şey değildir.<ref>Edward Halett Carr, What is History?</ref>


==Tarihi kaynaklar ve yöntemler==
==Tarihi kaynaklar ve yöntemler==
20. satır: 23. satır:
Tarihçilerin temel kaynaklarını teşkil eder.
Tarihçilerin temel kaynaklarını teşkil eder.


* Arşiv belgeleri: kamuya ya da özel kişilere ait arşivlerde bulunan belgelerdir. Arşivler resmi kayıtlar, yazışmalar gibi çok çeşitli belgeleri içerir. Dünyada oldukça çeşitli arşivler vardır. Dünyanın en önemli arşivlerinden birisi de Vatikan Arşividir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Türklerin Tarihi 1|erişimtarihi=16 Şubat 2021|tarih=|dil=|sayfa=|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Timaş Yayınları}}</ref>
* Arşiv belgeleri: kamuya ya da özel kişilere ait arşivlerde bulunan belgelerdir. Arşivler resmi kayıtlar, yazışmalar gibi çok çeşitli belgeleri içerir.
* Yayınlanmış resmi belgeler: Döneme ait kanunlar, kararnameler, kararlar
* Yayınlanmış resmi belgeler: Döneme ait kanunlar, kararnameler, kararlar
* İncelenen döneme ait hatıralar, eserler, edebiyat çalışmaları
* İncelenen döneme ait hatıralar, eserler, edebiyat çalışmaları
* Dönemin basın-yayın organları (gazeteler, dergiler)
* Dönemin basın-yayın organları (gazeteler, dergiler)


29. satır: 32. satır:


==== Kalıntılar ====
==== Kalıntılar ====
Arkeolojik kazılarda elde edilen malzemelerdir. Taş, toprak, kemik ve çeşitli madenlerden yapılmış eşyalar, mağara resimleri, kabartmalar, mezarlar, heykeller bunlardandır. Arkeolojik kazılar sonucu elde edilen malzemeler bazı testler sonucu hangi döneme ait olduğu bulunur. Arkeoloji özellikle tarihte yazının gelişmediği zamanlar hakkında oldukça fayda sağlamaktadır.
Arkeolojik kazılarda elde edilen malzemelerdir. Taş, toprak, kemik ve çeşitli madenlerden yapılmış eşyalar, mağara resimleri, kabartmalar, mezarlar, heykeller bunlardandır. Arkeoloji özellikle tarihte yazının gelişmediği zamanlar hakkında oldukça fayda sağlamaktadır.

==== Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar ====
==== Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar ====
Bu kaynaklara; haritalar, planlar, taş plaklar, fotoğraf vs. örnek gösterilebilir. Ancak montaj yapılabilmesi kaset, cd, dvd vs. belgelerin yüzde yüz güvenilir olma özelliğini yitirmesine neden olmaktadır.
Bu kaynaklara; haritalar, planlar, taş plaklar, fotoğraf vs. örnek gösterilebilir. Ancak montaj yapılabilmesi kaset, cd, dvd vs. belgelerin yüzde yüz güvenilir olma özelliğini yitirmesine neden olmaktadır.


==== Birinci el kaynaklar ====
==== Birinci el kaynaklar ====
Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulgulardır. Birinci el kaynaklar tarihi olay veya dönemlere tanıklık etmiş kişiler tarafından yazılır. Tarih biliminde birinci el kaynaklar'dan oldukça faydalanılmaktadır. Ancak birinci el kaynaklar'ın tamamı güvenilir değildir. Yazıldıkları koşullara ve yazan kişiye göre yazılanlarda taraf tutulmuş veya yanlış bilgiler aktarılmış olabilir. Birinci el kaynak olma niteliği taşıyan, ancak buna rağmen bazı yanlış bilgilerin yer aldığı kaynaklara örnek olarak ''Ahval-i Sultan Mehemmed'' verilebir. Şair Ahmedi tarafından Çelebi Mehmed'in ağzıyla yazılmış bir kaynaktır. Genel olarak Fetret Devrinde Çelebi Mehmet'in başından geçenleri onun sohbetinden anlatmaktadır. Bundan dolayı ''Ahval-i Sultan Mehemmed'' kaynağında Çelebi Mehmed'in Fetret Devrinde ki başarıları abartılmış ve tüm zaferler ona atfedilmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler|erişimtarihi=16 Şubat 2021|tarih=|dil=|sayfa=99|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Kronik Yayınları}}</ref> Bazı insanlar birinci el kaynakların güvenilir kaynaklar olmadığını ve bu kaynakların çok fazla yanıltıcı bilgiler içerdiği için birçok tarih kitabının yanlış bilgiler içerdiğini savunur.
Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulgulardır. Birinci el kaynaklar tarihi olay veya dönemlere tanıklık etmiş kişiler tarafından yazılır. Tarih biliminde birinci el kaynaklar'dan oldukça faydalanılmaktadır. Ancak birinci el kaynaklar'ın tamamı güvenilir değildir. Yazıldıkları koşullara ve yazan kişiye göre yazılanlarda taraf tutulmuş veya yanlış bilgiler aktarılmış olabilir. Birinci el kaynak olma niteliği taşıyan, ancak buna rağmen bazı yanlış bilgilerin yer aldığı kaynaklara örnek olarak ''Ahval-i Sultan Mehemmed'' verilebir. Şair Ahmedi tarafından Çelebi Mehmed'in ağzıyla yazılmış bir kaynaktır. Genel olarak Fetret Devrinde Çelebi Mehmet'in başından geçenleri onun sohbetinden anlatmaktadır. Bundan dolayı ''Ahval-i Sultan Mehemmed'' kaynağında Çelebi Mehmed'in Fetret Devrinde ki başarıları abartılmış ve tüm zaferler ona atfedilmiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=|başlık=Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler|erişimtarihi=16 Şubat 2021|tarih=|dil=|sayfa=99|sayfalar=|çalışma=|yayıncı=Kronik Yayınları}}</ref>


==== İkinci el kaynaklar ====
==== İkinci el kaynaklar ====
Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir. ve bu eserler daha uzun kalabilirler. Yazılı ve sözlü kaynakların yeterli olmadığı durumlarda (ya da bu kaynakları tamamlamak amacıyla) fotoğraflar ve günlük eşyalar (örneğin Eski Yunan toplumu için vazo motifleri) birinci elden kaynak olarak tarih çalışmalarına temel oluşturabilir.
Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir.ve bu eserler daha uzun kalabilirler. Yazılı ve sözlü kaynakların yeterli olmadığı durumlarda (ya da bu kaynakları tamamlamak amacıyla) fotoğraflar ve günlük eşyalar (örneğin Eski Yunan toplumu için vazo motifleri) birinci elden kaynak olarak tarih çalışmalarına temel oluşturabilir.


=== Kaynakların kullanımı ===
=== Kaynakların kullanımı ===
Tarih bilimi nesnel verilere, olgulara dayanan bir bilimdir, ancak nesnelliği bütünüyle yansıtması mümkün değildir. Tarihî çalışmaların birinci elden kaynaklara, arşiv belgelerine dayalı olması bu çalışmaların inceledikleri konu üzerine mutlak bilgi verdiği, son sözü söylediği anlamına gelmez. Bu durumun nedenleri kaynaklara bağlı (nesnel) ve tarihçiye bağlı nedenler olarak ikiye ayrılabilir:
Tarih bilimi nesnel verilere, olgulara dayanan bir bilimdir, ancak nesnelliği bütünüyle yansıtması mümkün değildir. Tarihî çalışmaların birinci elden kaynaklara, arşiv belgelerine dayalı olması bu çalışmaların inceledikleri konu üzerine mutlak bilgi verdiği, son sözü söylediği anlamına gelmez. Bu durumun nedenleri kaynaklara bağlı (nesnel) ve tarihçiye bağlı nedenler olarak ikiye ayrılabilir:
# Arşiv belgeleri her zaman güvenilir bir kaynak teşkil etmez; örneğin resmi kayıtların henüz kaleme alındıkları sırada gerçekten uzak bilgiler yansıtmaları olasıdır. Tarihçi bu olasılıkları da göz önünde bulundurarak kaynaklara karşı eleştirel bir yöntem izler.
# Arşiv belgeleri her zaman güvenilir bir kaynak teşkil etmez; örneğin resmi kayıtların henüz kaleme alındıkları sırada gerçekten uzak bilgiler yansıtmaları olasıdır. Tarihçi bu olasılıkları da göz önünde bulundurarak kaynaklara karşı eleştirel bir yöntem izler.
# Kullanılacak olan belgelerin seçimi, sunuş şekli, tarih çalışmasının amacı, tarihçinin kişisel siyasi-ideolojik tercihleri, tarihçinin eser verdiği dönemin siyasi-ideolojik koşulları gibi çeşitli nedenler, tarih yorumlarına etki eder. Dolayısıyla aynı arşiv belgelerinden yola çıkılarak farklı tarih yorumlarına ulaşılması olasıdır.
# Kullanılacak olan belgelerin seçimi, sunuş şekli, tarih çalışmasının amacı, tarihçinin kişisel siyasi-ideolojik tercihleri, tarihçinin eser verdiği dönemin siyasi-ideolojik koşulları gibi çeşitli nedenler, tarih yorumlarına etki eder. Dolayısıyla aynı arşiv belgelerinden yola çıkılarak farklı tarih yorumlarına ulaşılması olasıdır.


== Tarih Yazıcılığı Çeşitleri ==
== Tarih Yazıcılığı Çeşitleri ==
[[Dosya:Thukydides.jpg|küçükresim|Thukydides büstü]]
Tarih yazma çeşitleri, dil özellikleri ve anlam bakımından birbirinden farklılık gösterir ve üç çeşit tarih yazıcılığı vardır. Bunlar:
Tarih yazma çeşitleri, dil özellikleri ve anlam bakımından birbirinden farklılık gösterir ve üç çeşit tarih yazıcılığı vardır. Bunlar:
=== Hikayeci Tarih Yazıcılığı ===
=== Hikayeci Tarih Yazıcılığı ===

[[Dosya:Thukydides.jpg|küçükresim|Thukydides büstü]]Bu tarz ilk olarak eski Yunan'da ortaya çıkmıştır. Başlangıçta ağızdan ağza dolaşan hatıralar şairler tarafından nazım tarzında söylenmekte ve bunlara "epos" adı verilmekteyken, Logograflar tarafından hikâyeleştirilerek nesre çevrilmişler ve arşivlerdeki malzemenin de ilavesiyle içlerine birtakım gerçekler de karışmıştır. Fakat yine de, Strabon'un ifadesiyle bunlar "epos" olmaktan kurtulamamışlardır. Logografların eserleri ne edebi, ne de tarihi eserlerdir. Sadece ilmi araştırma yolunu açan "basit kronikler"dir.
Bu tarz ilk olarak eski Yunan'da ortaya çıkmıştır. Başlangıçta ağızdan ağza dolaşan hatıralar şairler tarafından nazım tarzında söylenmekte ve bunlara "epos" adı verilmekteyken, Logograflar tarafından hikâyeleştirilerek nesre çevrilmişler ve arşivlerdeki malzemenin de ilavesiyle içlerine birtakım gerçekler de karışmıştır. Fakat yine de, Strabon'un ifadesiyle bunlar "epos" olmaktan kurtulamamışlardır. Logografların eserleri ne edebi, ne de tarihi eserlerdir. Sadece ilmi araştırma yolunu açan "basit kronikler"dir.
"Tarihin Babası" adıyla bilinen Herodotos her ne kadar Logografların yolundan gitmişse de, insanı merkez haline getirmiş olması ve kavrayış üstünlüğüyle onlardan ayrılır. Herodotos da hikâyeci tarih tarzını kullanmıştır. Fakat olayları peş peşe sıralamakla kalmamış, onları bir düzen içinde nakletmiş ve bir kompozisyon örneği vermiştir. Eserinde az da olsa siyasi görüşler vardır. Tenkit düşüncesine sahip olmamakla birlikte, gördükleri ile duydukları arasında bir ayrım yapmıştır.
"Tarihin Babası" adıyla bilinen Herodotos her ne kadar Logografların yolundan gitmişse de, insanı merkez haline getirmiş olması ve kavrayış üstünlüğüyle onlardan ayrılır. Herodotos da hikâyeci tarih tarzını kullanmıştır. Fakat olayları peş peşe sıralamakla kalmamış, onları bir düzen içinde nakletmiş ve bir kompozisyon örneği vermiştir. Eserinde az da olsa siyasi görüşler vardır. Tenkit düşüncesine sahip olmamakla birlikte, gördükleri ile duydukları arasında bir ayrım yapmıştır.


=== Öğretici Tarih Yazıcılığı ===
=== Öğretici Tarih Yazıcılığı ===
Geçmiş olaylardan ders almak, gelecekteki yolu doğru çizebilmek, okuyucuya ahlaki ve millî duygular aşılayabilmek maksadıyla yazılan bu tarz eserler, öğretici bir mahiyet arz ettiklerinden "öğretici" veya "pragmatik" denilen tarihçilik akımı içinde yer alırlar. Bu tarzın önderliğini yapan kişi [[Thukydides]] (Tukididis)'tir. Gerçek anlamda tarihçilik, onun "Pelopennesoslular ile Atinalıların Savaşı" adlı eseriyle başlamıştır. Bu eser sadece edebi bakımdan değil, metot ve zihniyet bakımından da daha önceki eserlerden çok farklıdır. Bu fark, eserin gerek konu, gerekse muhtevasında kendini göstermektedir. Eser zaman ve mekân bakımından sınırlandırıldıktan başka, sadece müellifin yaşadığı devrin olaylarına tahsis edilmiş; devlet, tarihi realitenin merkezi olarak görülerek, esas yerine getirilmiştir. Devlet düşüncesinin esasını siyaset teşkil etmesi dolayısıyla da Thukydides (Tukudides ) bir siyasi tarih yazıcısı olmuştur. Thukydides (Tukudides) yetişme tarzı sebebiyle de, araştırmaya yeni bir anlam getirmiştir. Bu da "siyasi öğretim de faydalı olmak"tır. Böylece ilk defa olarak tarih biliminin sosyal bilimler içindeki yeri de tayin edilmiştir.
Geçmiş olaylardan ders almak, gelecekteki yolu doğru çizebilmek, okuyucuya ahlaki ve millî duygular aşılayabilmek maksadıyla yazılan bu tarz eserler, öğretici bir mahiyet arz ettiklerinden "öğretici" veya "pragmatik" denilen tarihçilik akımı içinde yer alırlar. Bu tarzın önderliğini yapan kişi [[Thukydides]] (Tukididis)'tir. Gerçek anlamda tarihçilik, onun "Pelopennesoslular ile Atinalıların Savaşı" adlı eseriyle başlamıştır. Bu eser sadece edebi bakımdan değil, metot ve zihniyet bakımından da daha önceki eserlerden çok farklıdır. Bu fark, eserin gerek konu, gerekse muhtevasında kendini göstermektedir. Eser zaman ve mekân bakımından sınırlandırıldıktan başka, sadece müellifin yaşadığı devrin olaylarına tahsis edilmiş; devlet, tarihi realitenin merkezi olarak görülerek, esas yerine getirilmiştir. Devlet düşüncesinin esasını siyaset teşkil etmesi dolayısıyla da Thukydides (Tukudides ) bir siyasi tarih yazıcısı olmuştur. Thukydides (Tukudides ) yetişme tarzı sebebiyle de, araştırmaya yeni bir anlam getirmiştir. Bu da "siyasi öğretim de faydalı olmak"tır. Böylece ilk defa olarak tarih biliminin sosyal bilimler içindeki yeri de tayin edilmiştir.
Burada amaç, faydalı olmak, tarih yoluyla tecrübeyi arttırıp bilgiyi çoğaltarak geliştirmek ve insanı başarılı kılmaktır. Bunun şartları ise:
Burada amaç, faydalı olmak, tarih yoluyla tecrübeyi arttırıp bilgiyi çoğaltarak geliştirmek ve insanı başarılı kılmaktır. Bunun şartları ise:
* Gerçeğe tamamen sadık kalmak,
* Gerçeğe tamamen sadık kalmak,
61. satır: 67. satır:
=== Araştırmacı Tarih Yazıcılığı ===
=== Araştırmacı Tarih Yazıcılığı ===
Olayların sebeplerini ve sonuçları derinlemesine inceleyerek, yer ve zaman bakımından dönemin toplumsal, ekonomik yapılarını, iklim ve diğer bütün şartları detaylı şekilde düşünerek, olayları sadece tek bir sebebe bağlamadan sade şekilde anlatılması tarzıdır.19. yüzyılda ortaya çıkmıştır.
Olayların sebeplerini ve sonuçları derinlemesine inceleyerek, yer ve zaman bakımından dönemin toplumsal, ekonomik yapılarını, iklim ve diğer bütün şartları detaylı şekilde düşünerek, olayları sadece tek bir sebebe bağlamadan sade şekilde anlatılması tarzıdır.19. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

== Tarih Biliminin Çalışma alanları ==
Tarih'in çalışma alanları başlıca şunlardır:<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.wikipedia.org/wiki/History#Areas_of_study|başlık=Wikipedia: History|erişimtarihi=17 Şubat 2021}}</ref>

# Dönemler
# Tarih öncesi dönemleşme
# Coğrafi yerler
# Bölgeler
# Askeri tarih
# Din tarihi
# Sosyal Tarih
# Kültürel tarih
# İktisat tarihi
# Diplomatik tarih



== Tarih Biliminin Araştırma Yöntemi ==
[[Dosya:Tarih Biliminin Araştırma Yöntemi Görsel.jpg|küçükresim|368x368pik|Tarih Biliminin Araştırma Yöntemini gösteren bir Görsel]]
Tarih biliminde bir konu hakkında araştırma yapılacak iken ilk önce araştırma yapılacak olan konu hakkında güvenilir kaynakların belirlenmesi gerekir. Araştırmada ansiklopedi, kitap, makale gibi kaynaklar kullanılır. Tarih biliminin araştırma yönetiminin bu ilk aşamasına Tarama denir. Araştırılacak konu hakkında gerekli kaynaklar toplandıktan sonra tasnif aşamasına gelinir. Bu aşamada kullanacağımız kaynakların sınıflandırılması yapılır. Bu sayede araştırma esnasında bu kaynaklardan herhangi birine tekrar başvurmak daha kolaylaşacaktır. Eldeki kaynak ve verileri sınıflandırdıktan sonra üçüncü yani tahlil aşamasına geçilir. Bu aşamada elde ettiğimiz kaynaklar yeterlilik açısından kontrol edilir. Kaynaklar yeterli görünür ise sonraki aşamaya geçilir. Kaynakların yeterli görünmediği takdirde ise birinci aşamaya dönülerek yeni kaynaklar bulunur. Yeni bulunan kaynaklarda ikinci aşamayla tasnif edildiğinde (sınıflandırıldığında) elimizdeki mevcut kaynaklara eklenmiş olurlar. Sonraki yani dördüncü aşama tenkit aşamasıdır. Bu aşamada toplanan veriler gerçekliliği ve güvenilirliğinin eleştirisi yapılır. Ne kadar gerçekçi ve doğru oldukları yorumlanır. Tüm tarihçiler her konuda aynı şeyi düşünmezler. Yani tüm tarihçiler her şey de hemfikir değildir. Veriler ve olaylar hakkındaki yorumlamamız bizim görüşümüzü belli edecek olan konudur. 5. ve son aşama ise Terkip (birleştirme) aşamasıdır. Bu aşamada veriler birleştirilerek sonuca ulaşılır. Araştırma esnasında bir yazı, makale veya bir kitap yazılacak ise bu 5. aşamada yapılır. Aynı zamanda bu aşamada verilerden elde edilen bilgiler politik, ekonomik, sosyokültürel vb. alanlardan incelenir.

== Modern Türk Tarihçiler ==
Türkiye Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren birçok Türk tarihçi yetişmiştir. [[Mehmet Fuad Köprülü]] bunlardan bir tanesidir. Fuad Köprülü sadece Türkiye'de değil tüm dünyada büyük ilgi gördü ve ileride Osmanlı Tarihi için çok önemli bir tarihçi olacak olan Halil İnalcık'ın hocasıydı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmet_Fuad_K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BC|başlık=Mehmet Fuad Köprülü|erişimtarihi=17 Şubat 2021}}</ref>

[[Halil İnalcık]] 1916 yılında İstanbul'da doğmuş ve Atatürk'ün açtığı Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde ki ilk öğrencilerden birisi olmuştur. Özellikle Osmanlı tarihi için çok değerli eserler vermiştir. Bazı eserlerini yabancı dilde yazmış ve günümüzde bu eserler yeni yeni Türkçeye çevriliyor. Bazı kitapları Türkiye dışındaki ülkelerde okullarda okutuldu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.wikipedia.org/wiki/Halil_%C4%B0nalc%C4%B1k|başlık=Halil İnalcık|erişimtarihi=17 Şubat 2021}}</ref> Bu başarısı hakkında Halil İnalcık Türk Tarihine karşı olan düşmanca bakışların bertaraf edildiğini ve dünyanın artık Türk Tarihini Türk Tarihçilerin gözünden baktığını söyler. Halil İnalcık bir sözünde de Avrupa'nın Türkleri anlamadığını ve kendisinin ömrünün Türk Tarihine karşı düşmanca tavır alanlar ile mücadeleyle geçtiğini belirtir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.wikiquote.org/wiki/Halil_%C4%B0nalc%C4%B1k|başlık=Vikisöz: Halil İnalcık|erişimtarihi=17 Şubat 2021}}</ref> Halil İnalcık birçok Türk Tarihçinin hocalığını yapmıştır. Hocalığını yaptığı en ünlü tarihçilerden birisi de [[İlber Ortaylı]]'dır.

[[Kemal Karpat]] ise 15 Şubat 1923 yılında Romanya'da doğmuş bir Türk tarihçidir. Annesi ve babası Türk asıllıydı. Akademik kariyeri boyunda birçok ödül kazanmış ve [[Türk Tarih Kurumu]] şeref üyesi olmuştur. Hayatı boyunca da yurtdışında birçok çalışmalar yaptı ve görev aldı. Kitapları birçok dile çevrilen Karpat Osmanlı Tarihi üzerine birçok çalışma yapmıştır. Dünya üzerinde en prestijli üniversiteleri olarak kabul edilen üniversitelerde ders vermiş olan Karpat birçok araştırma merkezi de kurmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_Karpat|başlık=Vikipedia: Kemal Karpat|erişimtarihi=22 Şubat 2021}}</ref>

== Tarih hakkındaki önyargılar ve yanlışlar ==
Bazı ülkelerde tarih ders kitapları milliyetçiliği ve vatanseverliği teşvik eden araçlardır ve bu nedenle taraflı bir şekilde tarih öğretimi yapabilirler. Bazı ülkeler kendi çıkarları ve ideolojilerin savunmak ve yaymak amacıyla eğitim sistemlerinde tarihi taraflı veya kısıtlı bir şekilde anlatıyorlar. Örneğin Komunist ülkeler yalnızca katı bir Marksist tarih yazarlar.

Sadece ülkeler değil bazı insanlar ve gruplarlar da tarihi çarpıtabilir ve kendi çıkarlarına uygun olarak öğretmeye çalışabilirler. Bu gruplar kendi ideolojilerini savunmak için tarihe taraflı bir şekilde bakarlar. Tarihte yaşanan olayları yanlış yorumlamak, sahte belgeler üretmek yoluyla yanlış bilgiler yayma amacı güderler. Tarihe bilimsel bakmak yerine duygusal veya ideolojik bakmak ve tarihte yaşanan olaylar sebebiyle günümüzde siyasi bir amaç belirlemek çoğu zaman yanlış sonuçlanır. Tarih hakkında yanlış bilgilerin yayılımı da bu sebeple artar. Tarih hakkında yanlış bilgiler yayan ve tarihe önyargılı bir şekilde bakan insanların normalde tarih biliminde bir uzmanlığı olmadığı halde aynı görüşte oldukları bazı kişilere "Tarihçi" diye hitap etmeleri de görülür.

== Modern ve Postmodern tarih kuramları ==
Tarihin bir bilim olup olmadığı günümüzde de bazı çevreler tarafından tartışılan bir konudur. Tarihin biyoloji, kimya ve fizik gibi  bilim dallarından farklı olarak deneye ve gözleme dayanmaması nedeniyle bir bilim olmadığını savunan insanlar var. Tarihin kesin bilgilere dayanıp dayanmadığı konusu da bazı çevrelerce tartışılıyor. Tarihin kesin bilgiye dayanamadığını dolayısıyla bir bilim olarak kabul edilemeyeceğini savunanlar birinci el kaynakların belli sebeplerden dolayı çarpıtılmış, yanlış bilgiler içerdiğini öne sürer. Modern ve Postmodern tarih kuramları bu konuda birbirleri ile tamamıyla ters düşmektedir. Modern tarih kuramı tarihin kesin kaynaklara dayandığını öne sürmesine karşılık olarak postmodern tarih kuramı ise bunun aksine tarihin kesin kaynaklara dayanamadığını savunur. Postmodern tarih kuramına göre tarihin kullandığı kaynaklarının doğru bilgiler içermesi açısından şüpheli olduğunu savunarak bu kaynaklardan yola çıkarak yazılmış olan tarih kitaplarının doğru bilgiler içermediğini, şüpheli olduğunu düşünür.


== Diğer Bakışlar ==
== Diğer Bakışlar ==
112. satır: 83. satır:
# [[Sosyoloji]]: Toplumu incelemesiyle tarihi olaylardaki toplumların özelliklerinin bilinmesi konusunda tarih bilimine yardımcı olur.
# [[Sosyoloji]]: Toplumu incelemesiyle tarihi olaylardaki toplumların özelliklerinin bilinmesi konusunda tarih bilimine yardımcı olur.
# [[Etnografya]]: Toplumun örf, adet ve geleneklerini inceler.
# [[Etnografya]]: Toplumun örf, adet ve geleneklerini inceler.
# [[Paleografya]]: Eski yazıları inceleyen bilim dalıdır. Yazılı kaynakların anlamlaştırılması bağlamında tarihçilerin faydalandığı bir bilimdir.
# [[Paleografya]]: Eski yazıları inceleyen bilim dalıdır.Yazılı kaynakların anlamlaştırılması bağlamında tarihçilerin faydalandığı bir bilimdir.
# [[Coğrafya]]: Tarihçi olayları daha iyi anlamak için geçtiği yeri bilmek zorundadır. O yerin dağlarını, nehirlerini, toprak özelliklerini gibi bilgileri ona coğrafya bilimi verir.
# [[Coğrafya]]: Tarihçi olayları daha iyi anlamak için geçtiği yeri bilmek zorundadır. O yerin dağlarını, nehirlerini, toprak özelliklerini gibi bilgileri ona coğrafya bilimi verir.
# [[Diplomasi]]: Resmi belgeleri inceleyip, sınıflandırarak tarihçiye yardımcı olur.
# [[Diplomasi]]: Resmi belgeleri inceleyip, sınıflandırarak tarihçiye yardımcı olur.
122. satır: 93. satır:


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==
* [[Sözlü tarih]]

*[[Korsanlık tarihi]]
* [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı İmparatorluğu Tarihi]]
*[[Büyük Selçuklu İmparatorluğu]]

==Kaynakça==
==Kaynakça==
{{kaynakça|30em}}
{{kaynakça|30em}}

Sayfanın 14.15, 24 Şubat 2021 tarihindeki hâli

"Tarih disiplininin babası" olarak görülen Herodot (MÖ 484 – MÖ 425)
Geçmişlerini hatırlayamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdur.[1]

George Santayana

Tarih, geçmiş zamanın incelenmesidir.[2][3] "Tarih", geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin yanı sıra, bu olaylarla ilgili bilgilerin keşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile de ilgilenen bir şemsiye terimdir.[4]

İnsan veya insan-dışı farkı gözetmeksizin, yer ve zaman aralığının kestirildiği bir geçmiş zaman dilimde, sebep-sonuç ilişkisi kurup, belge ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir akademik disiplin olan tarih, herhangi bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü tarih, her alanın geçmişini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. İnsanlık geçmişi söz konusu olduğunda, yazının icadından önceki zamanlara "tarih öncesi" denir.

Tarihî inceleme, geçmiş zamandaki olaylara ilişkin tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları göz önüne alınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanan olayların bir daha yaşanabilmesi gibi bir olasılık olmadığından doğa bilimlerindeki gibi deney ve gözleme dayanamaz.

Tarih sözcüğünün Batı dillerindeki ortak karşılığı, Grekçeἱστορία, historiá (anlamı "soruşturma") teriminden türemiştir.[5] İyonya lehçesinde bildirme, haber alma yoluyla bilgi edinme anlamlarında kullanılan kelime, Attika lehçesinde görerek, tanık olarak bilme anlamlarının yanı sıra çok daha geniş bir anlam içeriğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve hayvan bilgisi ve hatta giderek doğa bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr'ın tanımıyla tarih, "doğrulanmış olgular kümesi"nden başka bir şey değildir.[6]

Tarihi kaynaklar ve yöntemler

Tarihçiler araştırmalarında çok çeşitli kaynaklar kullanırlar. Bu kaynakların önem sırasına göre belirli bir hiyerarşi içinde sınıflanması ve yorumlanması tarihçinin temel çalışma yöntemidir.

Kaynakların Sınıflanması

Yazılı kaynaklar

Tarihçilerin temel kaynaklarını teşkil eder.

  • Arşiv belgeleri: kamuya ya da özel kişilere ait arşivlerde bulunan belgelerdir. Arşivler resmi kayıtlar, yazışmalar gibi çok çeşitli belgeleri içerir.
  • Yayınlanmış resmi belgeler: Döneme ait kanunlar, kararnameler, kararlar
  • İncelenen döneme ait hatıralar, eserler, edebiyat çalışmaları
  • Dönemin basın-yayın organları (gazeteler, dergiler)

Sözlü kaynaklar

Sözlü tarihin en büyük kaynağı insandır. En önemli özelliği ise yine tarihin nesnesi olan insan unsurunu kendisine temel bilgi kaynağı olarak almasıdır. Sözlü tarihin diğer kaynakları ise ; tarihî şiirler, hikâyeler, efsaneler, mitoslar, destanlar, menkıbeler, fıkralar ve atasözleri olmak üzere çeşitlendirilebilir.

Kalıntılar

Arkeolojik kazılarda elde edilen malzemelerdir. Taş, toprak, kemik ve çeşitli madenlerden yapılmış eşyalar, mağara resimleri, kabartmalar, mezarlar, heykeller bunlardandır. Arkeoloji özellikle tarihte yazının gelişmediği zamanlar hakkında oldukça fayda sağlamaktadır.

Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar

Bu kaynaklara; haritalar, planlar, taş plaklar, fotoğraf vs. örnek gösterilebilir. Ancak montaj yapılabilmesi kaset, cd, dvd vs. belgelerin yüzde yüz güvenilir olma özelliğini yitirmesine neden olmaktadır.

Birinci el kaynaklar

Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulgulardır. Birinci el kaynaklar tarihi olay veya dönemlere tanıklık etmiş kişiler tarafından yazılır. Tarih biliminde birinci el kaynaklar'dan oldukça faydalanılmaktadır. Ancak birinci el kaynaklar'ın tamamı güvenilir değildir. Yazıldıkları koşullara ve yazan kişiye göre yazılanlarda taraf tutulmuş veya yanlış bilgiler aktarılmış olabilir. Birinci el kaynak olma niteliği taşıyan, ancak buna rağmen bazı yanlış bilgilerin yer aldığı kaynaklara örnek olarak Ahval-i Sultan Mehemmed verilebir. Şair Ahmedi tarafından Çelebi Mehmed'in ağzıyla yazılmış bir kaynaktır. Genel olarak Fetret Devrinde Çelebi Mehmet'in başından geçenleri onun sohbetinden anlatmaktadır. Bundan dolayı Ahval-i Sultan Mehemmed kaynağında Çelebi Mehmed'in Fetret Devrinde ki başarıları abartılmış ve tüm zaferler ona atfedilmiştir.[7]

İkinci el kaynaklar

Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir.ve bu eserler daha uzun kalabilirler. Yazılı ve sözlü kaynakların yeterli olmadığı durumlarda (ya da bu kaynakları tamamlamak amacıyla) fotoğraflar ve günlük eşyalar (örneğin Eski Yunan toplumu için vazo motifleri) birinci elden kaynak olarak tarih çalışmalarına temel oluşturabilir.

Kaynakların kullanımı

Tarih bilimi nesnel verilere, olgulara dayanan bir bilimdir, ancak nesnelliği bütünüyle yansıtması mümkün değildir. Tarihî çalışmaların birinci elden kaynaklara, arşiv belgelerine dayalı olması bu çalışmaların inceledikleri konu üzerine mutlak bilgi verdiği, son sözü söylediği anlamına gelmez. Bu durumun nedenleri kaynaklara bağlı (nesnel) ve tarihçiye bağlı nedenler olarak ikiye ayrılabilir:

  1. Arşiv belgeleri her zaman güvenilir bir kaynak teşkil etmez; örneğin resmi kayıtların henüz kaleme alındıkları sırada gerçekten uzak bilgiler yansıtmaları olasıdır. Tarihçi bu olasılıkları da göz önünde bulundurarak kaynaklara karşı eleştirel bir yöntem izler.
  2. Kullanılacak olan belgelerin seçimi, sunuş şekli, tarih çalışmasının amacı, tarihçinin kişisel siyasi-ideolojik tercihleri, tarihçinin eser verdiği dönemin siyasi-ideolojik koşulları gibi çeşitli nedenler, tarih yorumlarına etki eder. Dolayısıyla aynı arşiv belgelerinden yola çıkılarak farklı tarih yorumlarına ulaşılması olasıdır.

Tarih Yazıcılığı Çeşitleri

Thukydides büstü

Tarih yazma çeşitleri, dil özellikleri ve anlam bakımından birbirinden farklılık gösterir ve üç çeşit tarih yazıcılığı vardır. Bunlar:

Hikayeci Tarih Yazıcılığı

Bu tarz ilk olarak eski Yunan'da ortaya çıkmıştır. Başlangıçta ağızdan ağza dolaşan hatıralar şairler tarafından nazım tarzında söylenmekte ve bunlara "epos" adı verilmekteyken, Logograflar tarafından hikâyeleştirilerek nesre çevrilmişler ve arşivlerdeki malzemenin de ilavesiyle içlerine birtakım gerçekler de karışmıştır. Fakat yine de, Strabon'un ifadesiyle bunlar "epos" olmaktan kurtulamamışlardır. Logografların eserleri ne edebi, ne de tarihi eserlerdir. Sadece ilmi araştırma yolunu açan "basit kronikler"dir. "Tarihin Babası" adıyla bilinen Herodotos her ne kadar Logografların yolundan gitmişse de, insanı merkez haline getirmiş olması ve kavrayış üstünlüğüyle onlardan ayrılır. Herodotos da hikâyeci tarih tarzını kullanmıştır. Fakat olayları peş peşe sıralamakla kalmamış, onları bir düzen içinde nakletmiş ve bir kompozisyon örneği vermiştir. Eserinde az da olsa siyasi görüşler vardır. Tenkit düşüncesine sahip olmamakla birlikte, gördükleri ile duydukları arasında bir ayrım yapmıştır.

Öğretici Tarih Yazıcılığı

Geçmiş olaylardan ders almak, gelecekteki yolu doğru çizebilmek, okuyucuya ahlaki ve millî duygular aşılayabilmek maksadıyla yazılan bu tarz eserler, öğretici bir mahiyet arz ettiklerinden "öğretici" veya "pragmatik" denilen tarihçilik akımı içinde yer alırlar. Bu tarzın önderliğini yapan kişi Thukydides (Tukididis)'tir. Gerçek anlamda tarihçilik, onun "Pelopennesoslular ile Atinalıların Savaşı" adlı eseriyle başlamıştır. Bu eser sadece edebi bakımdan değil, metot ve zihniyet bakımından da daha önceki eserlerden çok farklıdır. Bu fark, eserin gerek konu, gerekse muhtevasında kendini göstermektedir. Eser zaman ve mekân bakımından sınırlandırıldıktan başka, sadece müellifin yaşadığı devrin olaylarına tahsis edilmiş; devlet, tarihi realitenin merkezi olarak görülerek, esas yerine getirilmiştir. Devlet düşüncesinin esasını siyaset teşkil etmesi dolayısıyla da Thukydides (Tukudides ) bir siyasi tarih yazıcısı olmuştur. Thukydides (Tukudides ) yetişme tarzı sebebiyle de, araştırmaya yeni bir anlam getirmiştir. Bu da "siyasi öğretim de faydalı olmak"tır. Böylece ilk defa olarak tarih biliminin sosyal bilimler içindeki yeri de tayin edilmiştir. Burada amaç, faydalı olmak, tarih yoluyla tecrübeyi arttırıp bilgiyi çoğaltarak geliştirmek ve insanı başarılı kılmaktır. Bunun şartları ise:

  • Gerçeğe tamamen sadık kalmak,
  • Olay ve durumları anlatırken, aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.

Geçmişi öğrenerek, bu bilgilere dayanarak şu anki durum ve gelecek hakkında hüküm vermek anca bu şekilde mümkündür. Tarih yazıcılığında bu tür, Thukydides (Tukudides ) ’ten sonra diğer eski Yunan ve Roma tarihçilerince de benimsenmiş; Polybios, Plutarkhos, Tacitius, Machiavelli gibi yazarlar onun izinden gitmişlerdir. Pragmatik tarih yazıcılığının en belirgin özelliği, tarihte ün yapmış şahsiyetlere geniş yer verilmesi, bu kişilerin idealleştirilmesi, hatta adeta insanüstü varlıklar haline getirilmesidir. İslam tarihçiliğindeki "Siyer" kitapları bu tarza örnek olarak gösterilebilir. Thukydides'in açtığı çığır, tarihi gerçekleri ortaya koymak hedefini güttüğü halde, örnek olmak prensibiyle de hareket ettiğinden, bunu benimseyen müelliflerin eserlerinde hep zaferler ve parlak olayların işlenmesine özen gösterilmiş, başarısızlıklar ve hayal kırıklıkları karşısında sessizlik tercih edilmiştir. Bu da öğretici tarzın en büyük zaafını teşkil etmiştir.

Araştırmacı Tarih Yazıcılığı

Olayların sebeplerini ve sonuçları derinlemesine inceleyerek, yer ve zaman bakımından dönemin toplumsal, ekonomik yapılarını, iklim ve diğer bütün şartları detaylı şekilde düşünerek, olayları sadece tek bir sebebe bağlamadan sade şekilde anlatılması tarzıdır.19. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

Diğer Bakışlar

Tarih konusu üzerinde, Alman filozof Karl Marx tarafından geliştirilen materyalizm görüşü de önemli yer tutmaktadır. Materyalizmin tarih konusundaki bu görüşüne tarihsel materyalizm denir.

Tarihin yararlandığı bilimler

  1. Arkeoloji: Özellikle yazının olmadığı dönemlerdeki koşullar hakkında bilgi sağlamasıyla tarihçilerin yararlandığı bilimdir.
  2. Antropoloji: İnsanları, insan davranışlarını ve toplumları inceleyen bilimdir.
  3. İktisat: Ekonomik olayların kanunlarını ortaya koyan iktisat bilimi geçmişteki olayların iktisadi sebeplerinin anlaşılması konusunda tarihçilere ışık tutar.
  4. Filoloji: Dil bilimidir. Eski kaynakların çevrilmesi ve incelenmesi konularında tarih bilimine yardımcı olur.
  5. Nümizmatik: Eski paraları inceler.
  6. Heraldik: Armaları, mühürleri, unvanları, bayrakları inceler.
  7. Felsefe: Tarihteki olaylarda dönemin felsefesini bilmek ve düşünce yapısını öğrenmek tarihçinin olayları daha derin anlayabilmesini sağlar.
  8. Epigrafi: Taş ve mermer kitabelerin üstündeki yazıları inceler.
  9. Kronoloji: Tarihi olayların zaman içerisindeki yerini belirleyen, sıralayan ve düzenleyen bilimdir.
  10. Sosyoloji: Toplumu incelemesiyle tarihi olaylardaki toplumların özelliklerinin bilinmesi konusunda tarih bilimine yardımcı olur.
  11. Etnografya: Toplumun örf, adet ve geleneklerini inceler.
  12. Paleografya: Eski yazıları inceleyen bilim dalıdır.Yazılı kaynakların anlamlaştırılması bağlamında tarihçilerin faydalandığı bir bilimdir.
  13. Coğrafya: Tarihçi olayları daha iyi anlamak için geçtiği yeri bilmek zorundadır. O yerin dağlarını, nehirlerini, toprak özelliklerini gibi bilgileri ona coğrafya bilimi verir.
  14. Diplomasi: Resmi belgeleri inceleyip, sınıflandırarak tarihçiye yardımcı olur.
  15. Toponomi: Yer adları bilimi
  16. Onomastik: İsim bilimidir.
  17. Psikoloji: İnsanların ruhi durumunu ve karakterini inceleyen bilimdir.
  18. Siyaset: Tarihsel olarak bir toplumun incelenmesi ve toplumun tarihsel açıdan gelişimini sağlamak için tarih biliminden yararlanılır.
  19. Kimya: Karbon 14 deneyi ile bulguların hangi döneme ait olduğunu inceler.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ George Santayana, "The Life of Reason", Volume One, p. 82, BiblioLife, 978-0-559-47806-2
  2. ^ "History Definition". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
  3. ^ "What is History & Why Study It?". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 January 2014. 
  4. ^ Arnold, John H. (2000). History: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press. ISBN 019285352X. 
  5. ^ Joseph, Brian; Janda, Richard, (Ed.) (2008) [2004]. The Handbook of Historical Linguistics. Blackwell Publishing. s. 163. ISBN 978-1-4051-2747-9. 
  6. ^ Edward Halett Carr, What is History?
  7. ^ Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler. Kronik Yayınları. s. 99. 

Dış bağlantılar