Galatyalılara Mektup: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
→Muhatabı: Roma eyaleti Galatya'ya iç bağlantı eklendi |
→Bibliyografya: bir kitabın adı düzeltildi, ISBN numarası internette aranarak değişiklik doğrulanabilir |
||
| 27. satır: | 27. satır: | ||
*{{Kitap kaynağı |başlık= From Law to Logos : Reading St. Paul's Epistle to the Galatians |soyadı= Jordan |ad= Jon R. |yazarbağı= |yıl= 2016 |yayıncı= Wipf & Stock |yer= Eugene, Oregon |isbn= 9781498289719 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://books.google.com.tr/books?id=MbI7DgAAQBAJ}} |
*{{Kitap kaynağı |başlık= From Law to Logos : Reading St. Paul's Epistle to the Galatians |soyadı= Jordan |ad= Jon R. |yazarbağı= |yıl= 2016 |yayıncı= Wipf & Stock |yer= Eugene, Oregon |isbn= 9781498289719 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://books.google.com.tr/books?id=MbI7DgAAQBAJ}} |
||
*{{Kitap kaynağı |başlık= Galatians |soyadı= Longenecker |ad= Richard |yazarbağı= |yıl= 2015 |yayıncı= Zondervan |yer= |isbn= 9780310521945 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
*{{Kitap kaynağı |başlık= Galatians |soyadı= Longenecker |ad= Richard |yazarbağı= |yıl= 2015 |yayıncı= Zondervan |yer= |isbn= 9780310521945 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
||
*{{Kitap kaynağı |başlık= A Textual Commentary on the New Testament |soyadı= Metzger |ad= Bruce M. |yazarbağı= |yıl= 1994|yayıncı= United Bible Societies |yer= |basım= 2. |isbn= 3438060108 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
*{{Kitap kaynağı |başlık= A Textual Commentary on the Greek New Testament |soyadı= Metzger |ad= Bruce M. |yazarbağı= |yıl= 1994|yayıncı= United Bible Societies |yer= |basım= 2. |isbn= 3438060108 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
||
*{{Kitap kaynağı |başlık= Galatians Through the Centuries |soyadı= Riches |ad= John |yazarbağı= |yıl= 2008 |yayıncı= Wiley-Blackwell |yer= |isbn= 9780631230847 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
*{{Kitap kaynağı |başlık= Galatians Through the Centuries |soyadı= Riches |ad= John |yazarbağı= |yıl= 2008 |yayıncı= Wiley-Blackwell |yer= |isbn= 9780631230847 |sayfa= |sayfalar=|bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}} |
||
Sayfanın 21.54, 4 Şubat 2021 tarihindeki hâli
| Yeni Ahit |
|---|
 |
| İnciller |
| Matta - Markos - Luka - Yuhanna |
| İlk Hristiyanların tarihi |
| Elçilerin İşleri |
| Pavlus'un mektupları |
|
Romalılar · 1. Korintliler |
| Genel (katolik) mektuplar |
|
Yakup · 1. Petrus |
| Kıyamet |
| Vahiy
|
Galatyalılara Mektup ya da Galatyalılar, Yeni Ahit’in dokuzuncu kitabıdır. Mektup, Tarsuslu Pavlus’tan Galatya’daki erken dönem Hristiyan cemaatlerine yazılmıştır. Mektubun gönderildiği Galatya'nın tam olarak neresi olduğu belirli değildir.[1] Uzmanlar bu Galatya'nın ya Anadolu'nun güneyindeki Roma eyaleti Galatya ya da İç Anadolu'da Keltlerin yaşadığı daha geniş bir bölgenin adı olan Galatya olduğuna ihtimal vermektedirler.[2] Pavlus, daha çok, birinci yüzyılda centil Hristiyanlar ve Musevi şeriatı arasındaki ilişkiye dair beyanda bulunmaktadır. Pavlus, centil Hristiyanların Musevi şeriatına tabi olmasına, özellikle erkeklerin sünnet olmasına karşı çıkmaktadır. Ona göre, Mesih'in zuhuru ile Musevi şeriatı zorunluluğunu yitirmiştir. Galatyalılara Mektup, Hristiyanlık tarihi, Hristiyanlık ilahiyatının gelişimi ve Pavlus hakkındaki çalışmalara büyük etkide bulunmuştur.[3] Mektuptaki esas tartışma konusu, centillerin Hristiyanlığa geçişinin nasıl olması gerektiği üzerinedir. Konunun bu oluşu, bu mektubun kilise tarihinin oldukça erken bir döneminde yazılmış olduğunu göstermektedir. Bu en erken devirde, Hristiyanların azami çoğunluğu, Yahudilikten Hristiyanlığa geçiş yapan İsrailoğullarından oluşuyordu. Tarihçiler, bu topluluğa Hristiyan İbraniler adını vermektedirler. Mektubun oldukça erken bir dönemde yazıldığının bir diğer kanıtı, Hristiyan milletinin içinde bir kilise örgütlenmesinin başlamış olduğuna dair bir işaretin yer almamasıdır. Mektubun bu özellikleri, onun Pavlus'un hayatta olduğu devirde yazıldığını göstermektedir.[4] Pavlus mektubunda İsa'nın gerçek bir havarisi ve öğrencisi olduğunu şiddetle savunur ve bunu yaparken kapsamlı otobiyografik bilgiler verir.[1]
Yazarı ve muhatabı
Kitab-ı Mukaddes'in her kitabında olduğu gibi, bu mektubun orijinal nüshası kayıptır. Uzmanların erişiminin olduğu, mektubun bütün metnini yaklaşık içeren, eldeki en eski nüsha olan Papirüs 46, yaklaşık olarak MS 200 yılına tarihlenmektedir. Bu yaklaşık olarak, orijinal nüshanın yazılışından 150 sene sonradır.[5] Papirüs 46, birkaç yerinden hasarlıdır, bu yüzden metnin bir kısmı kayıptır, ancak kağıdın imalatı, el yazısının gelişim süreci ve metin eleştirisinin yerleşmiş ilkelerinden yola çıkarak, uzmanlarca metindeki hatalar ve farklılıklar tespit edilip, orijinal nüshanın metninin ne olduğu tahmin edilebilmektedir.[6]
Yazarı ve tarihi
Yazarı
Geçmişte, az sayıda uzman, Pavlus'un Galatyalıları yazıp yazmadığını sorgulamıştı. Bu uzmanlardan olarak, Bruno Bauer, Abraham Loman, C. H. Weisse ve Frank R. McGuire zikredilebilir.[7] Günümüzde ise, uzmanlar, Galatyalıların Pavlus'un eseri olduğunda hemfikirdir. Galatyalıların Pavlus'un mektubu olduğuna dair güvenilirliğin delilleri metnin tarzı ve bahsettiği konulardır, bunlar Pavlus'un mektuplarında görülen tarzla ve içerikle uyumludur. George S. Duncan, mektubun sahibinin gerçekten Pavlus olduğunu şu sözlerle ifade etmektedir: "şüpheye yer bırakmıyor... her satırı ile Pavlus'un hakiki bir mektubu olduğunu açığa çıkarıyor".[8] Ayrıca, Pavlus'un Kudüs Konsili'ne dair yaptığı tasvir (Galatyalılar 2:1-10), eğer ikisi de aynı konsilden bahsediyorsa, Elçilerin İşleri 15:2-29'da anlatılan tasvirden farklı bir bakış açısı sunmaktadır.[4]
Tarihi
Uzmanların çoğunluğu, Galatyalıların MS 40'ların sonları ile MS 50'lerin başları arasında kaleme alındığında ortak görüş sahibidir.[9] Bazıları ise mektubun tarihini MS 50-60 civarına tarihlemektedir.[10] Jon Jordan, Galatyalılara Mektup'un tarihinin belirlenmesinde önemli bir hususun, mektubun Kudüs Konsili'ne bir cevap olarak mı yazıldığının, öyle değilse Kudüs Konsili'nin toplanmasına yol açan unsurlardan birisi mi olduğunun tespit edilmesi olduğunu vurgulamaktadır: "Pavlus'un Galatyalılardaki savları Kudüs Konsili'nin neticelerinden birisi midir yoksa Kudüs Konsili'nden önce gerçekleşmiş ve onun meydana gelmesine sebep olan gelişmelerden birisi midir?"[11]
Muhatabı
Pavlus’un bu mektubu "Galatya’daki kiliselere" hitap etmektedir (Galatyalılar 1:2). Fakat, bu kiliselerin nerede olduğu bilinmemektedir. Birçok uzmana göre, bu mektupta adı geçen Galatya ile, Anadolu’daki Roma eyaleti olan ve halkı MÖ 270’lerde bu bölgeye yerleşmiş Keltlerden oluşan, Pavlus’un devrinde de Keltsel kültürü ve dili muhafaza etmiş coğrafi bölge kastedilmektedir. Elçilerin İşleri’nde Pavlus'un Galatya'ya ve Frigya'ya seyahatinden bahsedilmektedir (Frigya, Galatya'nın batı komşusu bir bölgedir). Az sayıda uzman, "Galatya" ile kastedilenin, İç Anadolu'nun kuzeyinde yaşayan bir Kelt kavmi olduğu kanaatindedir. Galatyalılar 4’ten kilisenin cemaatinin çoğunlukla centillerden oluştuğu görülebilir. Pavlus'un kendilerinden ayrılmasından sonra bu kiliselere, Pavlus'un öğrettiğinden farklı bir incil vaaz eden, Musevi şeriatı ile kurtuluşun gerçekleşebileceğini öğreten kişiler gelmiştir (Galatyalılar 1:1-9). Galatyalıların bu yeni gelenlerin öğretilerine karşı benimseyici bir tavır aldıkları ve bu tavırları üzerine, Pavlus'un onlara bu mektubu yazdığı anlaşılmaktadır. Pavlus, onların yeni gelenleri hoş karşılamalarını, kendisinin sunduğu öğretilerden dönme olarak görmektedir.[4]
Musevi şeriatını sunan, bu Galatya'daki kiliselere yeni gelenlerin kimler olduğu günümüzde kesin olarak bilinmemektedir. Uzmanların çoğunluğu tarafından bu kişiler, Hristiyan İbraniler olarak kabul edilmektedir. Bu mezhepten olanların savunduğu görüş, Hristiyanlığa ihtida edenlerin Tanrı'nın halkından sayılmaları için Yahudiliğin dinî kurallarına kısmen ya da tamamen uymaları gerektiğidir (bu yüzden kendilerine Yahudileşmeciler denir). Mektupta, erkeklerin sünnet olması, Cumartesi kurallarına uymak, Yahudiliğin dinî hukuk kurallarına uymak konusunda yaşanan bir uyuşmazlık dikkat çekmektedir. Pavlus'un sözlerinden anlaşıldığı üzere, Yahudileşmeciler, İbrahim’in sünnet olmuş olmasını delil göstererek, Galatyalıları sünnet olmaya teşvik ettiler. Ayrıca, Pavlus'un bir havari olarak yetkinliğinin olmadığını vurgulayarak, yetkinlik sahibinin Yakup'un liderliğindeki Kudüs kilisesi olduğunu savunmuşlardı.[2]
Kaynakça
- ^ a b "Letter of Paul to the Galatians". Britannica. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
- ^ a b Betz 1992.
- ^ Riches 2008, s. ....
- ^ a b c Holladay 2005, s. 463–466.
- ^ Ehrman 2005, s. 60.
- ^ Metzger 1994, s. 1-16.
- ^ Longenecker 2015, s. lviii.
- ^ Duncan 1934, s. xviii.
- ^ Coogan, Michael D., (Ed.) (2010). The New Oxford Annotated Bible (4. bas.). New York: Oxford University Press. s. 2041.
- ^ "Galatians". Early Christian Writings.
- ^ Jordan 2016, s. 20.
Bibliyografya
- Betz, Hans Dieter (1992). "Epistle to the Galatians". Freedman, David Noel (Ed.). The Anchor Bible Dictionary. Yale University Press. ISBN 9780300140811.
- Duncan, George S. (1934). The Epistle of Paul to the Galatians. Londra: Hodder & Stoughton.
- Ehrman, Bart D. (2005). Misquoting Jesus: The Story Behind Who Changed the Bible and Why. San Francisco: HarperCollins. ISBN 0060738170.
- Holladay, Carl R. (2005). A Critical Introduction to the New Testament. Nashville, Tennessee: Abingdon Press. ISBN 9780687085699.
- Jordan, Jon R. (2016). From Law to Logos : Reading St. Paul's Epistle to the Galatians. Eugene, Oregon: Wipf & Stock. ISBN 9781498289719.
- Longenecker, Richard (2015). Galatians. Zondervan. ISBN 9780310521945.
- Metzger, Bruce M. (1994). A Textual Commentary on the Greek New Testament (2. bas.). United Bible Societies. ISBN 3438060108.
- Riches, John (2008). Galatians Through the Centuries. Wiley-Blackwell. ISBN 9780631230847.
Galatyalılara Mektup
| ||
| Önce gelen 2. Korintliler |
Kitab-ı Mukaddes kanonu | Sonra gelen Efesliler |