Goranice: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.759.364 değişiklik
Arşiv bağlantısı eklendi
Etiket: Geri alındı
yazım ve üslup hataları
Etiketler: Geri alındı Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
17. satır: 17. satır:


== Tarih ==
== Tarih ==
[[İran]] - [[Irak]] sınırındaki [[Hawraman Dağları]]nda konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.
Goranice, [[İran]] - [[Irak]] sınırındaki [[Hawraman Dağları]]nda konuşulur. Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.


Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."<ref>{{Web kaynağı |url=http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160219201905/http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |arşivtarihi=19 Şubat 2016 |ölüurl=evet }}</ref><ref>Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.</ref>
Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof. Dr. Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zaza dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Soranice konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."<ref>{{Web kaynağı |url=http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160219201905/http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |arşivtarihi=19 Şubat 2016 |ölüurl=evet }}</ref><ref>Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.</ref>


Goranice, dil bilimsel açıdan [[Kürtçe]] lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.<ref>Ludwig, P.: [http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20091218120023/http://iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html |tarih=18 Aralık 2009 }}, Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)</ref><ref>[http://www.muzafferorucoglu.net/deneme.asp?id=85]</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.researchgate.net/publication/265947486_The_Origin_of_Kurds | başlık = (PDF) The Origin of Kurds | erişimtarihi = 27 Aralık 2020 | dil = İngilizce | çalışma = ResearchGate | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190508102445/https://www.researchgate.net/publication/265947486_The_Origin_of_Kurds | arşivtarihi = 8 Mayıs 2019}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Şubat 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200219202647/http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm |arşivtarihi=19 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>
Goranice, dil bilimsel açıdan [[Kürtçe]] lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.<ref>Ludwig, P.: [http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20091218120023/http://iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html |tarih=18 Aralık 2009 }}, Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)</ref><ref>[http://www.muzafferorucoglu.net/deneme.asp?id=85]</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.researchgate.net/publication/265947486_The_Origin_of_Kurds | başlık = (PDF) The Origin of Kurds | erişimtarihi = 27 Aralık 2020 | dil = İngilizce | çalışma = ResearchGate | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190508102445/https://www.researchgate.net/publication/265947486_The_Origin_of_Kurds | arşivtarihi = 8 Mayıs 2019}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Şubat 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200219202647/http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm |arşivtarihi=19 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

Sayfanın 21.21, 22 Ocak 2021 tarihindeki hâli

Goranice
كوردی Hewramî, Kurdî, Maçû
Ana dili olanlarİran, Irak ve Avrupa'daki Kürt Diasporası tarafından
Konuşan sayısı300,000[1] (2014)  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Dil kodları
ISO 639-3hac

Goranice veya Goranice dili, bir Kuzeybatı İran dilidir. Goranice, İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.[2][3]

Tarih

Goranice, İran - Irak sınırındaki Hawraman Dağlarında konuşulur. Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.

Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof. Dr. Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zaza dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Soranice konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."[4][5]

Goranice, dil bilimsel açıdan Kürtçe lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.[6][7][8][9]

Gorani-Zazakî konuşanlar uzerinde yapılan Dna testleri ile diğer Kürt dialektlerini konuşanlar arasında yapılan Dna testlerine göre bunlar tek bir halktır ve Kürttür.Tarihi,siyasi ve coğrafik nedenlerden dolayı bu Kürt Dilleri en az 5 e ayrılmiştır.Bunlar: 1-)Zazakî(Kirdkî) 2-)Kurmancî 3-)Soranî 4-)Goranî(Hewremanî) 5-)Lurî dialektleridir. [10]

Lehçeler

Gorani lehceleri arasında şüphesiz en önemlisi kendi içinde iki kola ayrılan Hewramî´dir[11]. Hewramî, diğer Gorani lehçelerinde çokça farklı olup sunni Kürt Spiritüalizminde önemli bir yere sahiptir. Goraninin diğer lehçeleri şunlardır[12]:

  • Hewramanî Textî: Hewramanın Irak'ta kalan kısmında konuşulur.
  • Hewramanî Lûhonî: Hewraman bölgesinin İran tarafında konuşulur.
  • Şebeki: Şabaklarca Musul yakınlarında konuşulur.
  • Bacelanî: Xanekin ve Musul'da kalan büyük Bacelan boyunun konuştuğu lehçedir
  • Sarlî: Musul'un kuzeyinde 15 köyde, kakai kürtlerinin kulandığı şivedir.
  • Kendulayî (asıl Gorani): Yarsanların kutsal dili olarak bilinen, Goran aşiretinin konuştuğu lehçedir.
  • Şexanî: Eskiden Halepçe yöresinde konuşulan lehçedir. İran-Irak Savaşında İran askerleri desteğinde ayaklanan ve Irak yönetimine ABD tarafından verilen zehirli gaz silahlarının gerek İran ve gerekse Irak tarafından kullanımının yaşandığı Halepçe olaylarından sonra bu yöredeki Goranlar Hewraman dağlarına sığınmışlardır.

Kaynakça

Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator
Wikimedia Incubator'de Goranice Vikipedi deneme projesi bulunmaktadır.
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016. 
  5. ^ Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.
  6. ^ Ludwig, P.: HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE 18 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)
  7. ^ [1]
  8. ^ "(PDF) The Origin of Kurds". ResearchGate (İngilizce). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017. 
  10. ^ Researchgate: [2]
  11. ^ MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)
  12. ^ Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Goranice&oldid=24708262" sayfasından alınmıştır