Eratik bloklar

Stöckse'de "Giebichenstein" (Almanya)

Lembert Dome

Yeager Rock, ABD Washington eyaletinde 400 tonluk eratik blok

Eratik bloklar, bulundukları alandaki yerel kayalardan tür ve boyut olarak farklılık gösteren kayaçlara verilen isimdir. Bir başka ifadeyle buzul tili içinde bulunan ve yüzeyde bırakılan büyük kaya parçalarına denir. Bu kayaçlar bulundukları yerlere buzulların hareketi ile gelmiştir. Eratik blokların boyutları çakıl taşlarından Kanada'da bulunan 16.500 tonluk Okotoks kayasına kadar değişiklik gösterir. Oluştukları yerden yani ana kayadan kilometrelerce uzakta bulunabilirler.

Erratikler, buz hareketinden kaynaklanan buzul buz erozyonuyla oluşur. Buzullar birden fazla işlemle aşınır: aşınma, ovma, koparma, buz itme ve buzulla indüklenen bozulma olarak sınıflandırılır. Buzullar koparma esnasında ana kayadan parçalar ayırır ve daha büyük bloklar üretirler. Bu bloklar buzul hareketi boyunca sürüklenir ve buzun eriyip bitti yerlerde depolanma sürecine girerler.

Eratikler buzullardan başka birde akarsu ve sel taşkınları ile taşınırlar. Buzul erimesi sonucu oluşan yüzey akışları, anakayadan kopan blokları da beraberinde kaide seviyesinin düştüğü yere kadar taşır ve kaide seviyesinin düştüğü yerde depolamaya başlar.

Eratik blokların jeologlar(araştırmalar) ve gönümüz için önemi ise;

• Buzullar tarafından taşınmış olmaları ve bu nedenle de tarih öncesi buzul hareketinin yolunu işaretleyen bir dizi gösterge olmalarıdır. Onların litografik kökeni, buz akışı rotasının onaylanmasına izin verecek şekilde ana kayaya kadar izlenebilir.
• Buz raftingiyle taşınabilir olaması buzul barajının başarısız olmasından kaynaklanan buzul sedimantasyonunun Missoula Gölü gibi buzulsuz göllerde depolanan suları serbest bırakan miktarının belirlenmesine olanak sağlar. Karaya oturan ve daha sonra eriyen, yüklerini düşüren buz tacirleri tarafından açığa çıkan eratikler, geçici Luz Gölü gibi alanlarda geçici sel baskılarında yüksek su işaretlerinin tanımlanmasına izin verir.
• Okyanusta eriyen buzdağıyla düşen Erratikler, kayıt tutmadan önceki dönemler için Antarktika ve Arktik bölge buzul hareketlerini izlemek için kullanılabilir. Düşen taşlar olarak da bilinir, bunlar küresel iklim modellerini daha iyi anlamak ve kalibre etmek için okyanus sıcaklıkları ve seviyeleri ile ilişkilendirilebilir.

Erraktatiklerin Oluşumu

Okanagon Lobunun son morininde birden fazla erraktatik var. Arka planda art arda sıralı dağlar.

"Düzensiz" terimi, genellikle Geikie'nin "buzul-buz tarafından taşınan ve göze çarpan bir konuma yerleştirilmiş, genellikle bir ev kadar büyük olan büyük kaya kütleleri" olarak tanımladığı düzensiz bloklara atıfta bulunmak için kullanılır. buzul vadileri ya da tepelere ve ovalara dağılmış durumda. Ve mineralojik karakterinin incelenmesi, kaynaklarının belirlenmesine yol açar ... " Jeolojide düzensiz, jeolojik kuvvetler tarafından bir yerden diğerine, genellikle bir buzul tarafından taşınan malzemedir.

Erratikler, buzun hareketinden kaynaklanan buzul erozyonuyla oluşur. Buzullar birden fazla işlemle aşınır: aşınma / temizleme, yolma, buz itme ve buzul kaynaklı dökülme. Buzullar, yolma sürecinde ana kaya parçalarını kırarak daha büyük düzensizlikler üretir. Bir aşındırma işleminde, bazal buzdaki döküntüler yatak boyunca kazınır, ahşap üzerindeki zımpara kağıdına benzer şekilde alttaki kayaları parlatır ve oyarak daha küçük buzul tezgahı üretir. Buz itme işleminde, buzul yatağına donar, sonra ileri doğru sıçrarken, buzulla birlikte tabandaki büyük donmuş tortu tabakalarını hareket ettirir. Buzulun neden olduğu dökülme, buzulun altındaki kayalarla buz merceği oluşumu kaya katmanlarını ayırdığında meydana gelir ve daha küçük döküntüler buzul bazal materyali içine öğütülerek haline gelir.

Doane Rock, Cape Cod Ulusal Sahilinde

Kanıtlar, düzensizliklerin yaratılması için başka bir seçeneği de destekliyor: buzulun üst yüzeyine (yerüstü) kaya çığları. Kaya çığı-yerüstü taşınımı, buzulun, çığ nedeniyle buzulun üst yüzeyinde başarısız olan bir kaya yüzünün altını kesmesi durumunda meydana gelir. Kaya çığ-yerüstü taşınımının özellikleri şunları içerir.

• Monolitolojik bileşim - benzer bileşime sahip bir kaya kütlesi kümesi sıklıkla yakın mesafede bulunur. Normalde buzlu havzada bulunan çoklu litolojilerin birleşmesi gerçekleşmemiştir.

• Açısallık - buzul üstü olarak taşınan kayalar, buzul altı aşınması belirtisi olmaksızın pürüzlü ve düzensiz olma eğilimindedir. Kayaların kenarları kabaca düzlemseldir, bu da bazı yüzeylerin orijinal kırılma düzlemleri olabileceğini düşündürür.

• Büyük boyut - kayaların boyut dağılımı, buzul altı olarak üretilenlerden daha büyük kayalara doğru eğilme eğilimindedir.

• Kayaların yüzeysel konumlandırılması - kayalar, kısmen veya tamamen gömülü olmanın aksine, buzul birikintilerinin yüzeyinde konumlandırılmıştır.

• Sınırlı alansal kapsamlar - kayalık alanlar sınırlı alana sahip olma eğilimindedir; kayalar, buzul yüzeyine inen kayalarla tutarlı bir şekilde kümelenir ve daha sonra buzul sürüklenmesinin tepesinde birikir.

• Yönler - kayalar, orijinal kırık düzlemlerinin eşleşebileceği kadar yakın olabilir.

• Kaya trenlerinin konumları - kayalar, son buzulda veya genel buzul alanında bulunmanın aksine yanal buzultaşları boyunca sıralar, trenler veya kümeler halinde görünür.

Buzul Kaynaklı Erraktatikler

Erratics, morainler, eskerler, drumlinler, eriyik su kanalları ve benzer verilerin bir kombinasyonu üzerinde rutin olarak yeniden yapılandırılan buzul akışlarının yönlerini karakterize etmede önemli bir araç sağlar. Düzensiz dağılımlar ve buzul özellikleri, türetildikleri kaynak kayanın tanımlanmasına izin verir, bu da özellikle düzensiz kaynak çıkıntısı sınırlı bir bölgeye özgü olduğunda akış yönünü doğrular. Düzensiz malzemeler biriktirilmeden önce çoklu buzul akışları tarafından taşınabilir ve bu da buzul akışının yeniden inşasını zorlaştırabilir.  

Buz raflı Erraktatikler

Buzul buzu, küçük parçacıklardan çok büyük kaya kütlelerine kadar değişen boyutlarda enkazları beraberinde getirir. Bu enkaz buzul buzu tarafından sahile taşınır ve buzdağlarının üretimi, sürüklenmesi ve erimesi sırasında serbest bırakılır. Buzun döküntü bırakma hızı, taşıdığı buz kütlesinin boyutunun yanı sıra buz kütlesinin içinden geçtiği okyanusun sıcaklığına bağlıdır.

Kayanın pürüzlü, koyu renkli yüzeyi bozulmuş bazalttır ve açıkta kalan kesitte kabaca daireseldir. Kaya, bir karayolunun hemen bitişiğindedir - yol kesiği, toprağın büyük bir kısmını onu açığa çıkaran bir tarafından kaldırmıştır - kazıdan, kayanın bir buzul tepesinin üzerine oturduğu açıktır. Kaya, bir yönde arabanın uzunluğunun yaklaşık 2 katı (yani ≈9 metre) ve diğer yöndeki (yani ≈9 metre) araba yüksekliğinin 5 katıdır. Kaya yola devrilmediğinden ve yapısal destek sağlanmadığından, yaklaşık olarak geniş ve yüksek olduğu kadar derin olmalıdır. Bazaltın yoğunluğu santimetreküp başına 3 gram olduğundan, bu, kayanın kütlesini yaklaşık 400 ila 500 metrik ton (referanslarla tutarlı) olarak koyar.

Buzdan raflı kayaların modern manzaraya göre konumu ve rakımı, buzul öncesi göllerdeki (örneğin, Montana'nın merkezindeki Midye Kabuğu Gölü) ve geçici göllerdeki (örneğin, Washington eyaletindeki Lewis Gölü. Ice-) en yüksek su seviyesini belirlemek için kullanılmıştır. buzdağı kıyıda karaya oturduğunda ve ardından eridiğinde veya eridikçe buz kütlesinden düştüğünde raflı döküntü birikir. Dolayısıyla, tüm düzensiz tortular gölün gerçek yüksek su seviyesinin altında birikir; ancak ölçülen buz raflı enkaz, göl yüzeyinin yüksekliğini tahmin etmek için kullanılabilir.

Lembert Dome'da açısal buzul düzensizliği.

Bu, bir tatlı su gölünde buz dağının, buz dağının hacminin% 5'ini aşana kadar yüzdüğünü kabul ederek başarılır. Bu nedenle, buzdağının boyutu ile kaya parçası boyutu arasında bir ilişki kurulabilir. Örneğin, 1,5 metre (4,9 ft) çapındaki kaya, 3 metre (9,8 ft) yüksekliğindeki bir buzdağı tarafından taşınabilir ve 4 metre gerektiren 2 metrelik (6,6 ft) bir kayadan daha yüksek irtifalarda karaya oturmuş halde bulunabilir. (13 ft) yüksek buzdağı.

Büyük Erraktatikler

Estonya'da yer üstü hacmi 930 metreküp (1.220 cu yd) (ağırlık yaklaşık 2.500 metrik ton veya 2.800 kısa ton) ile buzul düzensiz Ehalkivi

Bering Buzulu'nun piedmont lobunun en batı kısmı olan, Ağustos 1996'da Alaska'daki Steller Buzulu'nun geri çekilmesiyle ortaya çıkan alan. Zemin yüzeyi, yerleşim ve ablasyon olarak çökeltilen buzul çökeltileriyle kaplıdır. Düzensiz, köşeli, 6,1 m yüksekliğinde bir gnays parçasıdır. Bering Buzulu, Alaska, Wrangell-Saint Elias Milli Parkı'ndan geçiyor

Daha sonra ince buzul veya akarsu çökeltilerinin üzerinde karaya oturtulmak üzere buzul buzu tarafından kaldırılan ve taşınan ana kaya plakalarından oluşan büyük düzensizlikler, buzul yüzenleri, sallar (schollen) veya düzensiz megabloklar olarak adlandırılır. Düzensiz megablokların tipik uzunluk-kalınlık oranları 100 ila 1 arasındadır. Bu megabloklar, kısmen açıkta veya tamamen gömülü olarak bulunabilir ve buzul toprağının üzerini örttüklerinden açıkça alloktondur. Megabloklar o kadar büyük olabilir ki, altta yatan buzul veya akarsu çökeltileri sondaj veya kazı ile belirlenene kadar ana kaya ile karıştırılabilirler. Alan olarak 1 kilometre kareden (250 dönüm) ve kalınlığı 30 metreden (98 ft) daha büyük olan bu tür düzensiz megabloklar, Kanada Ovaları, Polonya, İngiltere, Danimarka ve İsveç'te bulunabilir. Saskatchewan'da bulunan düzensiz bir megablok 30 x 38 kilometredir (19 mi × 24 mi) (ve 100 metre veya 330 fit kalınlığa kadar). Kaynakları, ayrıldıkları ana kayanın yerini belirleyerek belirlenebilir; Polonya ve Alberta'dan birkaç salın kaynağından 300 kilometre (190 mil) üzerinde taşınmış olduğu belirlendi.

Nonglacial Erraktatikler

Jeolojide düzensiz, yakın yere özgü olmayan, ancak başka bir yerden taşınan herhangi bir malzemedir. Düzensizliklerin en yaygın örnekleri, doğrudan buzul kaynaklı taşıma veya buz raftingi yoluyla buzul taşımacılığı ile ilişkilidir. Bununla birlikte, 40 santimetre (16 inç) çapa kadar kayaları, sürüklenen kütüklerin köklerinde dolaşan kayaları ve hatta içinde biriken taşların taşınmasında olduğu belgelenen yosun tutuşmalarının sonucu olarak başka düzensizlikler tespit edilmiştir yiyecek arama sırasında yüzgeçayaklıların mideleri.