Saç rengi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzeltme
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
1. satır: 1. satır:
''"Saç rengi" buraya yönlendirir. Atların saç rengi için, bkz. [[At rengi]]. Saç boyaları için, bkz. [[Saç boyası]].''
''"Saç rengi" buraya yönlendirir. Atların saç rengi için, bkz. [[At rengi]]. Saç boyaları için, bkz. [[Saç boyası]].''
[[Dosya:Hair colors.jpg|thumb|350px|İnsan saçı renkleri çeşitli. Soldan, saat yönünde: [[Siyah saç|siyah]], [[Kahverengi saç|kahverengi]], [[sarışın]], [[Beyaz saç|beyaz]], [[Kırmızı saç|kırmızı]].]]
[[Dosya:Hair colors.jpg|küçükresim|350px|İnsan saçı renkleri çeşitli. Soldan, saat yönünde: [[Siyah saç|siyah]], [[Kahverengi saç|kahverengi]], [[sarışın]], [[Beyaz saç|beyaz]], [[Kırmızı saç|kırmızı]].]]


'''Saç rengi''', iki tür [[melanin]]e bağlı olarak [[saç folikülleri]]nin pigmentidir. Bunlar eumelanin ve feomelanindir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.webexhibits.org/causesofcolor/7F.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190324040448/http://www.webexhibits.org/causesofcolor/7F.html |arşiv-tarihi=24 Mart 2019 |ölüurl=evet }}</ref> Genellikle, saçta daha fazla eumelanin varsa, saçın rengi daha koyu olur. Daha az eumelanin varsa, saç daha açık renkli olur. Melanin seviyeleri zaman içinde insanın saç renginin değişmesine neden olabilir ve aynı insan üzerinde birden fazla renkte saç köklerinin bulunması mümkündür. Özel saç renkleri genellikle [[etnik grup]]larla, gri veya beyaz saç renkleri ise yaşla ilişkilendirilir. En yaygın saçlar ;[[siyah saç]], [[sarışın|sarı saç]],[[kahverengi saç]], [[kumral saç]], [[kırmızı saç|kızıl saç]], [[titian saç]] renkleridir.
'''Saç rengi''', iki tür [[melanin]]e bağlı olarak [[saç folikülleri]]nin pigmentidir. Bunlar eumelanin ve feomelanindir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.webexhibits.org/causesofcolor/7F.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190324040448/http://www.webexhibits.org/causesofcolor/7F.html |arşivtarihi=24 Mart 2019 |ölüurl=evet }}</ref> Genellikle, saçta daha fazla eumelanin varsa, saçın rengi daha koyu olur. Daha az eumelanin varsa, saç daha açık renkli olur. Melanin seviyeleri zaman içinde insanın saç renginin değişmesine neden olabilir ve aynı insan üzerinde birden fazla renkte saç köklerinin bulunması mümkündür. Özel saç renkleri genellikle [[etnik grup]]larla, gri veya beyaz saç renkleri ise yaşla ilişkilendirilir. En yaygın saçlar ;[[siyah saç]], [[sarışın|sarı saç]],[[kahverengi saç]], [[kumral saç]], [[kırmızı saç|kızıl saç]], [[titian saç]] renkleridir.


İki tip pigment saça rengini verir: eumelanin ve feomelanin. Pheomelanin saçları turuncu ve kırmızıdır. Bütün insanların saçlarında bir miktar pheomelanin bulunur. Siyah veya kahverengi alt türüne sahip olan Eumelanin, saç renginin karanlığını belirler. Düşük kahverengi eumelanin konsantrasyonu sarı saça, yüksek kahverengi eumelanin konsantrasyonu ise kahverengi saça neden olur. Yüksek miktarda siyah eumelanin siyah saça, düşük konsantrasyonlar ise beyaz saça neden olur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/haircolor |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190522224727/https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/haircolor |arşiv-tarihi=22 Mayıs 2019 |ölüurl=evet }}</ref>
İki tip pigment saça rengini verir: eumelanin ve feomelanin. Pheomelanin saçları turuncu ve kırmızıdır. Bütün insanların saçlarında bir miktar pheomelanin bulunur. Siyah veya kahverengi alt türüne sahip olan Eumelanin, saç renginin karanlığını belirler. Düşük kahverengi eumelanin konsantrasyonu sarı saça, yüksek kahverengi eumelanin konsantrasyonu ise kahverengi saça neden olur. Yüksek miktarda siyah eumelanin siyah saça, düşük konsantrasyonlar ise beyaz saça neden olur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/haircolor |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190522224727/https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/haircolor |arşivtarihi=22 Mayıs 2019 |ölüurl=evet }}</ref>


Pheomelanin, siyah eumelaninden daha çok biyo-kimyasal olarak stabildir, ancak kahverengi eumelaninden daha az biyo-kimyasal olarak kararlıdır. Bu yüzden oksitlendiğinde daha yavaş parçalanır. Bu nedenle, [[çamaşır suyu]] koyu renkli saçlara yapay renklendirme işlemi sırasında kırmızımsı bir renk verir. Pheomelanin parçalanmaya devam ettikçe, saçlar yavaş yavaş kırmızı, sonra turuncu, sonra sarı ve sonunda beyaz olur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://superhairfactory.com/about-us/hair-color-chart/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190205123204/https://superhairfactory.com/about-us/hair-color-chart/ |arşiv-tarihi=5 Şubat 2019 |ölüurl=evet }}</ref>
Pheomelanin, siyah eumelaninden daha çok biyo-kimyasal olarak stabildir, ancak kahverengi eumelaninden daha az biyo-kimyasal olarak kararlıdır. Bu yüzden oksitlendiğinde daha yavaş parçalanır. Bu nedenle, [[çamaşır suyu]] koyu renkli saçlara yapay renklendirme işlemi sırasında kırmızımsı bir renk verir. Pheomelanin parçalanmaya devam ettikçe, saçlar yavaş yavaş kırmızı, sonra turuncu, sonra sarı ve sonunda beyaz olur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://superhairfactory.com/about-us/hair-color-chart/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190205123204/https://superhairfactory.com/about-us/hair-color-chart/ |arşivtarihi=5 Şubat 2019 |ölüurl=evet }}</ref>


Saç renklerinin genetiği henüz kesin olarak belirlenmemiştir. Bir teoriye göre, en az iki gen çifti insan saçı rengini kontrol eder.<ref>https://www.researchgate.net/publication/49720639_Model-based_prediction_of_human_hair_color_using_DNA_variants</ref>
Saç renklerinin genetiği henüz kesin olarak belirlenmemiştir. Bir teoriye göre, en az iki gen çifti insan saçı rengini kontrol eder.<ref>https://www.researchgate.net/publication/49720639_Model-based_prediction_of_human_hair_color_using_DNA_variants</ref>


Bir [[fenotip]] (kahverengi / sarışın), [[Baskınlık (genetik)|baskın]] bir kahverengi [[alel]]e ve resesif bir sarışın alele sahiptir. Kahverengi aleli olan bir kişi kahverengi saçlı olacaktır; kahverengi alelleri olmayan bir kişi sarışın olacaktır. Bu, iki kahverengi saçlı ebeveynin neden sarı saçlı bir çocuk üretebileceğini açıklar. Bununla birlikte, bu ancak her iki ebeveynin saç renginde heterozigos olması durumunda mümkün olabilir; bu da her ikisinin de bir baskın kahverengi saç aleli ve bir sarı saç için bir resesif aleli olduğu anlamına gelir. Hangi özelliğin bir yavruda ortaya çıkma olasılığı bir [[Punnett karesi]] ile belirlenebilir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.dermnetnz.org/topics/hair-and-skin-colour/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20180519094335/https://www.dermnetnz.org/topics/hair-and-skin-colour/ |arşiv-tarihi=19 Mayıs 2018 |ölüurl=evet }}</ref>
Bir [[fenotip]] (kahverengi / sarışın), [[Baskınlık (genetik)|baskın]] bir kahverengi [[alel]]e ve resesif bir sarışın alele sahiptir. Kahverengi aleli olan bir kişi kahverengi saçlı olacaktır; kahverengi alelleri olmayan bir kişi sarışın olacaktır. Bu, iki kahverengi saçlı ebeveynin neden sarı saçlı bir çocuk üretebileceğini açıklar. Bununla birlikte, bu ancak her iki ebeveynin saç renginde heterozigos olması durumunda mümkün olabilir; bu da her ikisinin de bir baskın kahverengi saç aleli ve bir sarı saç için bir resesif aleli olduğu anlamına gelir. Hangi özelliğin bir yavruda ortaya çıkma olasılığı bir [[Punnett karesi]] ile belirlenebilir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.dermnetnz.org/topics/hair-and-skin-colour/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180519094335/https://www.dermnetnz.org/topics/hair-and-skin-colour/ |arşivtarihi=19 Mayıs 2018 |ölüurl=evet }}</ref>


Diğer gen çifti, kırmızı olmayan alelin (feomelanin üretimini baskılayan) baskın olduğu ve kızıl saçın alelinin baskın olduğu, kırmızı-kırmızı olmayan bir çifttir. Kızıl saçlı allelin iki kopyası olan bir kişi kızıl saçlı olacaktır.
Diğer gen çifti, kırmızı olmayan alelin (feomelanin üretimini baskılayan) baskın olduğu ve kızıl saçın alelinin baskın olduğu, kırmızı-kırmızı olmayan bir çifttir. Kızıl saçlı allelin iki kopyası olan bir kişi kızıl saçlı olacaktır.


İki genli model, kahverengi, sarışın veya kırmızı (örneğin, platin sarışın ile koyu sarı / açık kahverenginin) olası tüm renk tonlarını hesaba katmaz ve saç renginin bazen bir insanın yaşlanmasına neden karardığını açıklamaz. Birkaç gen çifti, kümülatif bir etki olarak ışığı ve koyu saç rengini kontrol eder. Bir kişinin çok faktörlü bir özellik için genotipi, değişken fenotipler üretmek için çevre ile etkileşime girebilir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://udel.edu/~mcdonald/mythredhair.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190323080403/http://udel.edu/~mcdonald/mythredhair.html |arşiv-tarihi=23 Mart 2019 |ölüurl=evet }}</ref>
İki genli model, kahverengi, sarışın veya kırmızı (örneğin, platin sarışın ile koyu sarı / açık kahverenginin) olası tüm renk tonlarını hesaba katmaz ve saç renginin bazen bir insanın yaşlanmasına neden karardığını açıklamaz. Birkaç gen çifti, kümülatif bir etki olarak ışığı ve koyu saç rengini kontrol eder. Bir kişinin çok faktörlü bir özellik için genotipi, değişken fenotipler üretmek için çevre ile etkileşime girebilir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://udel.edu/~mcdonald/mythredhair.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Mart 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190323080403/http://udel.edu/~mcdonald/mythredhair.html |arşivtarihi=23 Mart 2019 |ölüurl=evet }}</ref>


== Kaynakça==
== Kaynakça==

Sayfanın 05.03, 6 Aralık 2020 tarihindeki hâli

"Saç rengi" buraya yönlendirir. Atların saç rengi için, bkz. At rengi. Saç boyaları için, bkz. Saç boyası.

İnsan saçı renkleri çeşitli. Soldan, saat yönünde: siyah, kahverengi, sarışın, beyaz, kırmızı.

Saç rengi, iki tür melanine bağlı olarak saç foliküllerinin pigmentidir. Bunlar eumelanin ve feomelanindir.[1] Genellikle, saçta daha fazla eumelanin varsa, saçın rengi daha koyu olur. Daha az eumelanin varsa, saç daha açık renkli olur. Melanin seviyeleri zaman içinde insanın saç renginin değişmesine neden olabilir ve aynı insan üzerinde birden fazla renkte saç köklerinin bulunması mümkündür. Özel saç renkleri genellikle etnik gruplarla, gri veya beyaz saç renkleri ise yaşla ilişkilendirilir. En yaygın saçlar ;siyah saç, sarı saç,kahverengi saç, kumral saç, kızıl saç, titian saç renkleridir.

İki tip pigment saça rengini verir: eumelanin ve feomelanin. Pheomelanin saçları turuncu ve kırmızıdır. Bütün insanların saçlarında bir miktar pheomelanin bulunur. Siyah veya kahverengi alt türüne sahip olan Eumelanin, saç renginin karanlığını belirler. Düşük kahverengi eumelanin konsantrasyonu sarı saça, yüksek kahverengi eumelanin konsantrasyonu ise kahverengi saça neden olur. Yüksek miktarda siyah eumelanin siyah saça, düşük konsantrasyonlar ise beyaz saça neden olur.[2]

Pheomelanin, siyah eumelaninden daha çok biyo-kimyasal olarak stabildir, ancak kahverengi eumelaninden daha az biyo-kimyasal olarak kararlıdır. Bu yüzden oksitlendiğinde daha yavaş parçalanır. Bu nedenle, çamaşır suyu koyu renkli saçlara yapay renklendirme işlemi sırasında kırmızımsı bir renk verir. Pheomelanin parçalanmaya devam ettikçe, saçlar yavaş yavaş kırmızı, sonra turuncu, sonra sarı ve sonunda beyaz olur.[3]

Saç renklerinin genetiği henüz kesin olarak belirlenmemiştir. Bir teoriye göre, en az iki gen çifti insan saçı rengini kontrol eder.[4]

Bir fenotip (kahverengi / sarışın), baskın bir kahverengi alele ve resesif bir sarışın alele sahiptir. Kahverengi aleli olan bir kişi kahverengi saçlı olacaktır; kahverengi alelleri olmayan bir kişi sarışın olacaktır. Bu, iki kahverengi saçlı ebeveynin neden sarı saçlı bir çocuk üretebileceğini açıklar. Bununla birlikte, bu ancak her iki ebeveynin saç renginde heterozigos olması durumunda mümkün olabilir; bu da her ikisinin de bir baskın kahverengi saç aleli ve bir sarı saç için bir resesif aleli olduğu anlamına gelir. Hangi özelliğin bir yavruda ortaya çıkma olasılığı bir Punnett karesi ile belirlenebilir.[5]

Diğer gen çifti, kırmızı olmayan alelin (feomelanin üretimini baskılayan) baskın olduğu ve kızıl saçın alelinin baskın olduğu, kırmızı-kırmızı olmayan bir çifttir. Kızıl saçlı allelin iki kopyası olan bir kişi kızıl saçlı olacaktır.

İki genli model, kahverengi, sarışın veya kırmızı (örneğin, platin sarışın ile koyu sarı / açık kahverenginin) olası tüm renk tonlarını hesaba katmaz ve saç renginin bazen bir insanın yaşlanmasına neden karardığını açıklamaz. Birkaç gen çifti, kümülatif bir etki olarak ışığı ve koyu saç rengini kontrol eder. Bir kişinin çok faktörlü bir özellik için genotipi, değişken fenotipler üretmek için çevre ile etkileşime girebilir.[6]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019. 
  4. ^ https://www.researchgate.net/publication/49720639_Model-based_prediction_of_human_hair_color_using_DNA_variants
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019.