Monarşizm: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 13.43, 5 Aralık 2020 tarihindeki hâli

Monarşizm, bir hükümdarın üstün yetkilerle devlet başkanı olduğu yönetim biçimi olan monarşiyi savunan siyasal öğretidir. Bu siyasi öğretiyi savunan bireylere de monarşist denir.

Monarşizm, herhangi bir hanedandan veya liderden bağımsız olarak bu tür yönetim tarzını savunan bir görüştür. Belirli bir hanedanın yönetiminin savunulması ise kralcılık/saltanatçılık olarak anılır. Tarihsel süreç içerisinde kraliyet karşıtlarıyla mücadele edenlerin "cumhuriyetçiler" olarak anılması sebebiyle monarşizme karşı çıkanlar bugün de cumhuriyetçiler olarak anılmaktadır. Ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte, monarşizmin bir ülkedeki yansıması bir hanedanın desteklenmesi, geri dönmesinin arzulanması olabileceği gibi tahtta oturan bir kişinin kral/sultan olarak desteklenmesi, tahttakine karşı hak iddia edenin taraftar bulması veya tahttan indirilmiş kişinin geri dönmesinin istenmesi gibi farklı çeşitlerde kendini gösterir.

Monarşiler

Mevcut monarşiler

Monarşizm ile kralcılık/saltanatçılık ayrımını netleştirmek için Birleşik Krallık örneği açıklayıcı olacaktır. İngiliz İç Savaşı bir kralcılık/saltanatçılık örneğidir ve Cumhuriyetçiler ile Kraliyet yanlıları arasındaki bu savaşta belirli bir kral (I. Charles) ve bir hanedan desteklenmiştir. Oysaki monarşizm, Birleşik Krallık'ın bir monark, tek bir hükümdar tarafından yönetilmesi gerektiğini savunur. Günümüzde Birleşik Krallık'ta mevcut Windsor hanedanına sempati duyan ve monarşiyi destekleyen önemli bir toplumsal taban vardır.^[1]

Kaldırılmış monarşiler

Türkiye'de veya eski hükmettiği coğrafyalarda Osmanlı Devleti'nin yeniden tesisini düşleyen gruplar olduğu gibi yönetime Osmanoğlu Ailesi'nden bir yöneticinin geçmesini savunan küçük bir grup da vardır. Bunların hepsi kralcı/saltanatçı kategorisi altındadır. Monarşistler için ise örnek ülke için en iyi idarenin monarşi ile olabileceğini savunurlar fakat bunun Osmanlı Hanedanı olup olmaması hususunu önemsemeyenlerdir. Önemli olan idare tarzının monarşi olmasıdır. Benzer bir ayrıştırma Orta Avrupa'da, özel olarak Habsburg Hanedanı'nı başta görmek isteyenler ile örneğin Polonya'da yaşandığı gibi Polonya'da monarşizmi savunanların bu hanedana tahtı teklif etmesi arasında da görülebilir. ^[2]

Monarşistler

Bazı önde gelen monarşizm yanlıları şu kişilerdir:

Amerika Birleşik Devletleri

Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda Büyük Britanya Krallığı'na sadık kalanlar.^[3]

Almanya

Otto von Bismarck, August von Mackensen, Paul von Hindenburg, Fedor von Bock, Carl Friedrich Goerdeler

Avustralya

Joan Sutherland, Tony Abbott

Avusturya

Joseph Roth, Friedensreich Hundertwasser, Ernst Fuchs

Birleşik Krallık

Joan Collins, Dame Judi Dench, Boris Johnson, Michael Heseltine, Sir Elton John, Sir Tom Jones, J.R.R. Tolkien, C.S. Lewis, Sir Paul McCartney, Harold Wilson, Sir Winston Churchill, David Cameron

Fransa

Voltaire, Georges-Charles de Heeckeren d'Anthès, Honoré de Balzac

Japonya

Yukio Mişima

Polonya

Robert Iwaszkiewicz, Radek Sikorski, Janusz Korwin-Mikke, Grzegorz Braun, Michał Marusik, Kazik Staszewski, Robert Makłowicz

Rusya

Anton Bakov, Vladimir Jirinovskiy, Boris Nemtsov

Türkiye

Nazım Kıbrısî, Kadir Mısıroğlu, Besim Tibuk^[4]^[5], Celâl Şengör^[6]

Yeni Zelanda

Russell Crowe

Yunanistan

İoannis Metaksas, Panayis Çaldaris, Konstandinos Çaldaris, Aleksandros Papagos, Yeoryos Grivas, Yorgo Rallis

Kaynakça

^ "Radikal - Bu İngilizler krallığı neden devam ettiriyor? - 30 Nisan 2014". 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016.
^ Habsburg Düşesi kendi sarayında kiracı!
^ Claud Van Tyne, The loyalists in the American Revolution, 1902.
^ Besim Tibuk - Osmanlı'da Batılılaşma Süreci ve Cumhuriyet
^ "Besim Tibuk - Türkiye Yönetim Şekli Nasıl Olmalı?". 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2019.
^ "Celal Şengör: İdeal yönetim monarşidir, demokrasiye sempatim yok". 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2019.

[1] "Radikal - Bu İngilizler krallığı neden devam ettiriyor? - 30 Nisan 2014". 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2016.

[2] Habsburg Düşesi kendi sarayında kiracı!

[3] Claud Van Tyne, The loyalists in the American Revolution, 1902.

[4] Besim Tibuk - Osmanlı'da Batılılaşma Süreci ve Cumhuriyet

[5] "Besim Tibuk - Türkiye Yönetim Şekli Nasıl Olmalı?". 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2019.

[6] "Celal Şengör: İdeal yönetim monarşidir, demokrasiye sempatim yok". 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 5. satır: / 5. satır: @@
 ==Monarşiler==
-[[Dosya:In_Treue_Fest_postcard_1916.jpg|thumb|sağ|250px|[[I. Dünya Savaşı]] sırasında Alman monarşistlerin kullandığı motto "In Treue Fest" yazılmış kartpostal ve Alman İmparatoru [[II. Wilhelm]] ile Avusturya-Macaristan İmparatoru [[Franz Joseph]]]]
+[[Dosya:In_Treue_Fest_postcard_1916.jpg|küçükresim|sağ|250px|[[I. Dünya Savaşı]] sırasında Alman monarşistlerin kullandığı motto "In Treue Fest" yazılmış kartpostal ve Alman İmparatoru [[II. Wilhelm]] ile Avusturya-Macaristan İmparatoru [[Franz Joseph]]]]
 ===Mevcut monarşiler===
 {{Ana|Britanya Kraliyet Ailesi}}
-Monarşizm ile kralcılık/saltanatçılık ayrımını netleştirmek için [[Birleşik Krallık]] örneği açıklayıcı olacaktır. [[İngiliz İç Savaşı]] bir kralcılık/saltanatçılık örneğidir ve Cumhuriyetçiler ile Kraliyet yanlıları arasındaki bu savaşta belirli bir kral ([[I. Charles (İngiltere Kralı)|I. Charles]]) ve bir hanedan desteklenmiştir. Oysaki monarşizm, Birleşik Krallık'ın bir monark, tek bir hükümdar tarafından yönetilmesi gerektiğini savunur. Günümüzde [[Birleşik Krallık]]'ta mevcut [[Windsor hanedanı]]na sempati duyan ve monarşiyi destekleyen önemli bir toplumsal taban vardır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup-can/bu-ingilizler-kralligi-neden-devam-ettiriyor-1047792/ |başlık=Radikal - Bu İngilizler krallığı neden devam ettiriyor? - 30 Nisan 2014 |erişimtarihi=21 Eylül 2016 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160927070537/http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup-can/bu-ingilizler-kralligi-neden-devam-ettiriyor-1047792/ |arşiv-tarihi=27 Eylül 2016 |ölüurl=no }}</ref>
+Monarşizm ile kralcılık/saltanatçılık ayrımını netleştirmek için [[Birleşik Krallık]] örneği açıklayıcı olacaktır. [[İngiliz İç Savaşı]] bir kralcılık/saltanatçılık örneğidir ve Cumhuriyetçiler ile Kraliyet yanlıları arasındaki bu savaşta belirli bir kral ([[I. Charles (İngiltere Kralı)|I. Charles]]) ve bir hanedan desteklenmiştir. Oysaki monarşizm, Birleşik Krallık'ın bir monark, tek bir hükümdar tarafından yönetilmesi gerektiğini savunur. Günümüzde [[Birleşik Krallık]]'ta mevcut [[Windsor hanedanı]]na sempati duyan ve monarşiyi destekleyen önemli bir toplumsal taban vardır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup-can/bu-ingilizler-kralligi-neden-devam-ettiriyor-1047792/ |başlık=Radikal - Bu İngilizler krallığı neden devam ettiriyor? - 30 Nisan 2014 |erişimtarihi=21 Eylül 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160927070537/http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup-can/bu-ingilizler-kralligi-neden-devam-ettiriyor-1047792/ |arşivtarihi=27 Eylül 2016 |ölüurl=hayır}}</ref>
 ===Kaldırılmış monarşiler===
@@ 15. satır: / 15. satır: @@
 {{Ana|İngiliz İç Savaşı}}
 {{Ana|Ekim Devrimi}}
-[[Dosya:State_Flag_of_Iran_(1964-1980).svg|thumb|sağ|250px|İran'da [[Pehlevi Hanedanı]]'nın kullandığı ancak 1979 [[İran İslam Devrimi]] sonrası monarşistlerin genel olarak kullandığı bayrak]]
+[[Dosya:State_Flag_of_Iran_(1964-1980).svg|küçükresim|sağ|250px|İran'da [[Pehlevi Hanedanı]]'nın kullandığı ancak 1979 [[İran İslam Devrimi]] sonrası monarşistlerin genel olarak kullandığı bayrak]]
 [[Türkiye]]'de veya eski hükmettiği coğrafyalarda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin yeniden tesisini düşleyen gruplar olduğu gibi yönetime Osmanoğlu Ailesi'nden bir yöneticinin geçmesini savunan küçük bir grup da vardır. Bunların hepsi kralcı/saltanatçı kategorisi altındadır. Monarşistler için ise örnek ülke için en iyi idarenin monarşi ile olabileceğini savunurlar fakat bunun [[Osmanlı Hanedanı]] olup olmaması hususunu önemsemeyenlerdir. Önemli olan idare tarzının monarşi olmasıdır. Benzer bir ayrıştırma Orta Avrupa'da, özel olarak [[Habsburg Hanedanı]]'nı başta görmek isteyenler ile örneğin [[Polonya]]'da yaşandığı gibi Polonya'da monarşizmi savunanların bu hanedana tahtı teklif etmesi arasında da görülebilir.
 <ref>[http://www.haber7.com/yasam/haber/680747-habsburg-dusesi-kendi-sarayinda-kiraci Habsburg Düşesi kendi sarayında kiracı!]</ref>
 ==Monarşistler==
-[[Dosya:Flag of the Constitutional Kingdom of France (Proposed).svg|thumb|sağ|250px|Fransa'da monarşistlerin kullandığı, [[Fransa bayrağı]] üzerine yerleştirilmiş ve taç giydirilmiş [[Fransa Krallığı]] sembolü [[Fleur-de-lys]]]]
+[[Dosya:Flag of the Constitutional Kingdom of France (Proposed).svg|küçükresim|sağ|250px|Fransa'da monarşistlerin kullandığı, [[Fransa bayrağı]] üzerine yerleştirilmiş ve taç giydirilmiş [[Fransa Krallığı]] sembolü [[Fleur-de-lys]]]]
 Bazı önde gelen monarşizm yanlıları şu kişilerdir:
 * Amerika Birleşik Devletleri
@@ 42. satır: / 42. satır: @@
 Anton Bakov, [[Vladimir Jirinovskiy]], [[Boris Nemtsov]]
 * Türkiye
-[[Nazım Kıbrısî]], [[Kadir Mısıroğlu]], [[Besim Tibuk]]<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=6kuAYtq4Ntc Besim Tibuk - Osmanlı'da Batılılaşma Süreci ve Cumhuriyet]</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.youtube.com/watch?v=7c8xpY98hJc |başlık=Besim Tibuk - Türkiye Yönetim Şekli Nasıl Olmalı? |erişimtarihi=19 Kasım 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200831031749/https://www.youtube.com/watch?v=7c8xpY98hJc&gl=US&hl=en |arşiv-tarihi=31 Ağustos 2020 |ölüurl=no }}</ref>, [[Celâl Şengör]]<ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.sputniknews.com/amp/turkiye/201711261031150382-sengor-ideal-yonetim-monarsidir/ |başlık=Celal Şengör: İdeal yönetim monarşidir, demokrasiye sempatim yok |erişimtarihi=19 Kasım 2019 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200128182848/https://tr.sputniknews.com/amp/turkiye/201711261031150382-sengor-ideal-yonetim-monarsidir/ |arşiv-tarihi=28 Ocak 2020 |ölüurl=yes }}</ref>
+[[Nazım Kıbrısî]], [[Kadir Mısıroğlu]], [[Besim Tibuk]]<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=6kuAYtq4Ntc Besim Tibuk - Osmanlı'da Batılılaşma Süreci ve Cumhuriyet]</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.youtube.com/watch?v=7c8xpY98hJc |başlık=Besim Tibuk - Türkiye Yönetim Şekli Nasıl Olmalı? |erişimtarihi=19 Kasım 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200831031749/https://www.youtube.com/watch?v=7c8xpY98hJc&gl=US&hl=en |arşivtarihi=31 Ağustos 2020 |ölüurl=hayır}}</ref>, [[Celâl Şengör]]<ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.sputniknews.com/amp/turkiye/201711261031150382-sengor-ideal-yonetim-monarsidir/ |başlık=Celal Şengör: İdeal yönetim monarşidir, demokrasiye sempatim yok |erişimtarihi=19 Kasım 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200128182848/https://tr.sputniknews.com/amp/turkiye/201711261031150382-sengor-ideal-yonetim-monarsidir/ |arşivtarihi=28 Ocak 2020 |ölüurl=evet}}</ref>
 * Yeni Zelanda
 [[Russell Crowe]]