Cımbızlama safsatası: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzenlemeler ve imla |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
'''Cımbızlama safsatası''', '''bastırılmış kanıt'''<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.de/books?id=hTB6DwAAQBAJ&pg=PT90&dq=%22cherry+picking%22&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiQkpWj6dTsAhWSMewKHQ8QBtcQ6AEwAnoECAkQAg#v=onepage&q=%22cherry%20picking%22&f=false|başlık=Gazeteci Oluyorum: Duayen gazeteci Faruk Türkoğlu’ndan mesleğin incelikleri|tarih=3 Mart 2014|dil=tr|yayıncı=Optimist Yayın Grubu|ad=Faruk|soyadı=Türkoğlu|isbn=978-605-2202-60-9}}</ref> veya '''cherry picking''',<ref>{{Web kaynağı|url=https://teyit.org/isimize-geleni-mi-teyitliyoruz|başlık='İşimize geleni' mi teyitliyoruz? {{!}} Teyit|erişimtarihi=27 Ekim 2020|dil=tr|çalışma=teyit.org}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://teyit.org/ibb-baskan-adaylarinin-ortak-canli-yayininda-en-cok-hangi-kelimeler-kullanildi|başlık=İBB Başkan Adaylarının ortak canlı yayınında en çok hangi kelimeler kullanıldı? {{!}} Teyit|erişimtarihi=27 Ekim 2020|dil=tr|çalışma=teyit.org}}</ref> belirli bir görüşü onaylayan durum veya verilerin kullanılmasını, ancak konu ile ilişkili ama bu görüşle [[çelişki]] içinde olabilecek önemli miktarda durum veya verinin görmezden gelinmesini tanımlayan [[safsata]]. Cımbızlama, kasıtlı veya kasıtsız olarak gerçekleştirilebilir. Safsata, kamuoyu tartışmalarında yer alan önemli bir problem olarak tanımlanmıştır.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.statlit.org/pdf/2008KlassASA.pdf|başlık=Just Plain Data Analysis: Common Statistical Fallacies in Analyses of Social Indicator Data. Department of Politics and Government, Illinois State University|erişimtarihi=25 Mart 2014|arşivtarihi=25 Mart 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140325173711/http://www.statlit.org/pdf/2008KlassASA.pdf|website=statlit.org. ~2008|soyadı=Klass|ad=Gary|ölüurl=evet}}</ref> |
'''Cımbızlama safsatası''', '''bastırılmış kanıt'''<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.de/books?id=hTB6DwAAQBAJ&pg=PT90&dq=%22cherry+picking%22&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwiQkpWj6dTsAhWSMewKHQ8QBtcQ6AEwAnoECAkQAg#v=onepage&q=%22cherry%20picking%22&f=false|başlık=Gazeteci Oluyorum: Duayen gazeteci Faruk Türkoğlu’ndan mesleğin incelikleri|tarih=3 Mart 2014|dil=tr|yayıncı=Optimist Yayın Grubu|ad=Faruk|soyadı=Türkoğlu|isbn=978-605-2202-60-9}}</ref> veya '''cherry picking''',<ref>{{Web kaynağı | url = https://teyit.org/isimize-geleni-mi-teyitliyoruz | başlık = 'İşimize geleni' mi teyitliyoruz? {{!}} Teyit | erişimtarihi = 27 Ekim 2020 | dil = tr | çalışma = teyit.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201030192917/https://teyit.org/isimize-geleni-mi-teyitliyoruz | arşivtarihi = 30 Ekim 2020}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://teyit.org/ibb-baskan-adaylarinin-ortak-canli-yayininda-en-cok-hangi-kelimeler-kullanildi | başlık = İBB Başkan Adaylarının ortak canlı yayınında en çok hangi kelimeler kullanıldı? {{!}} Teyit | erişimtarihi = 27 Ekim 2020 | dil = tr | çalışma = teyit.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191119064751/https://teyit.org/ibb-baskan-adaylarinin-ortak-canli-yayininda-en-cok-hangi-kelimeler-kullanildi | arşivtarihi = 19 Kasım 2019}}</ref> belirli bir görüşü onaylayan durum veya verilerin kullanılmasını, ancak konu ile ilişkili ama bu görüşle [[çelişki]] içinde olabilecek önemli miktarda durum veya verinin görmezden gelinmesini tanımlayan [[safsata]]. Cımbızlama, kasıtlı veya kasıtsız olarak gerçekleştirilebilir. Safsata, kamuoyu tartışmalarında yer alan önemli bir problem olarak tanımlanmıştır.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.statlit.org/pdf/2008KlassASA.pdf|başlık=Just Plain Data Analysis: Common Statistical Fallacies in Analyses of Social Indicator Data. Department of Politics and Government, Illinois State University|erişimtarihi=25 Mart 2014|arşivtarihi=25 Mart 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140325173711/http://www.statlit.org/pdf/2008KlassASA.pdf|website=statlit.org. ~2008|soyadı=Klass|ad=Gary|ölüurl=evet}}</ref> |
||
[[İngilizce]]den Türkçeye geçmiş ''cherry picking'' terimi Türkçe kiraz toplamak anlamına gelmektedir. Meyve toplayan kişinin sadece en olgun ve sağlıklı duran meyveleri toplaması nedeniyle, sadece seçilmiş meyveleri gören bir gözlemcinin çoğu veya tüm meyve ağaçlarının kendisine seçilerek verilmiş meyveler gibi iyi durumda meyveler ürettiğini düşünecek olması sonucunda bu bağlantı ve isimlendirme oluşmuştur.<ref name=":0" /> Bu durumda toplanmış kirazlar temsili örnek yerine [[elverişlilik örneği]] oluşturur. |
[[İngilizce]]den Türkçeye geçmiş ''cherry picking'' terimi Türkçe kiraz toplamak anlamına gelmektedir. Meyve toplayan kişinin sadece en olgun ve sağlıklı duran meyveleri toplaması nedeniyle, sadece seçilmiş meyveleri gören bir gözlemcinin çoğu veya tüm meyve ağaçlarının kendisine seçilerek verilmiş meyveler gibi iyi durumda meyveler ürettiğini düşünecek olması sonucunda bu bağlantı ve isimlendirme oluşmuştur.<ref name=":0" /> Bu durumda toplanmış kirazlar temsili örnek yerine [[elverişlilik örneği]] oluşturur. |
||
Cherry picking pek çok mantık safsatasında yer alır. Örneğin [[Anektod temelli kanıtlar]] safsatası, bireyin büyük miktarda veriyi görmezden gelerek kendisinin bildiği/deneyimlediği verilere önem vermesini tanımlar. [[Yanlış ikilem]], ikiden fazla seçenek varken seçeneklerin sadece iki taneymiş gibi gösterildiği önermelerdir. ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'', bastırılmış kanıtı [[doğrulama yanlılığı]]n da üyesi olduğu bir [[Dikkat kontrolü|seçici dikkat]] safsatası olarak ele alır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://iep.utm.edu/fallacy/|başlık=Fallacies {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy|erişimtarihi=27 Ekim 2020|dil=en-US}}</ref> |
Cherry picking pek çok mantık safsatasında yer alır. Örneğin [[Anektod temelli kanıtlar]] safsatası, bireyin büyük miktarda veriyi görmezden gelerek kendisinin bildiği/deneyimlediği verilere önem vermesini tanımlar. [[Yanlış ikilem]], ikiden fazla seçenek varken seçeneklerin sadece iki taneymiş gibi gösterildiği önermelerdir. ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'', bastırılmış kanıtı [[doğrulama yanlılığı]]n da üyesi olduğu bir [[Dikkat kontrolü|seçici dikkat]] safsatası olarak ele alır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://iep.utm.edu/fallacy/ | başlık = Fallacies {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy | erişimtarihi = 27 Ekim 2020 | dil = en-US | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100429214410/https://iep.utm.edu/fallacy/ | arşivtarihi = 29 Nisan 2010}}</ref> |
||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
Sayfanın 18.28, 26 Kasım 2020 tarihindeki hâli
Cımbızlama safsatası, bastırılmış kanıt[1] veya cherry picking,[2][3] belirli bir görüşü onaylayan durum veya verilerin kullanılmasını, ancak konu ile ilişkili ama bu görüşle çelişki içinde olabilecek önemli miktarda durum veya verinin görmezden gelinmesini tanımlayan safsata. Cımbızlama, kasıtlı veya kasıtsız olarak gerçekleştirilebilir. Safsata, kamuoyu tartışmalarında yer alan önemli bir problem olarak tanımlanmıştır.[4]
İngilizceden Türkçeye geçmiş cherry picking terimi Türkçe kiraz toplamak anlamına gelmektedir. Meyve toplayan kişinin sadece en olgun ve sağlıklı duran meyveleri toplaması nedeniyle, sadece seçilmiş meyveleri gören bir gözlemcinin çoğu veya tüm meyve ağaçlarının kendisine seçilerek verilmiş meyveler gibi iyi durumda meyveler ürettiğini düşünecek olması sonucunda bu bağlantı ve isimlendirme oluşmuştur.[5] Bu durumda toplanmış kirazlar temsili örnek yerine elverişlilik örneği oluşturur.
Cherry picking pek çok mantık safsatasında yer alır. Örneğin Anektod temelli kanıtlar safsatası, bireyin büyük miktarda veriyi görmezden gelerek kendisinin bildiği/deneyimlediği verilere önem vermesini tanımlar. Yanlış ikilem, ikiden fazla seçenek varken seçeneklerin sadece iki taneymiş gibi gösterildiği önermelerdir. Internet Encyclopedia of Philosophy, bastırılmış kanıtı doğrulama yanlılığın da üyesi olduğu bir seçici dikkat safsatası olarak ele alır.[6]
Kaynakça
- ^ Türkoğlu, Faruk (3 Mart 2014). Gazeteci Oluyorum: Duayen gazeteci Faruk Türkoğlu’ndan mesleğin incelikleri. Optimist Yayın Grubu. ISBN 978-605-2202-60-9.
- ^ "'İşimize geleni' mi teyitliyoruz? | Teyit". teyit.org. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ "İBB Başkan Adaylarının ortak canlı yayınında en çok hangi kelimeler kullanıldı? | Teyit". teyit.org. 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.
- ^ Klass, Gary. "Just Plain Data Analysis: Common Statistical Fallacies in Analyses of Social Indicator Data. Department of Politics and Government, Illinois State University" (PDF). statlit.org. ~2008. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:0isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Fallacies | Internet Encyclopedia of Philosophy" (İngilizce). 29 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020.