Uzay: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj) tarafından yapılan 24028758 sayılı değişiklik geri getirildi: Görünüşe göre birçok telifli kaynaktan metin kopyalanmış. Tüm değişiklikler geri alınıyor, yazara bilgi verilecek.
Victor Trevor (mesaj | katkılar)
37.240 değişiklik
eksik olan nedir
1. satır: 1. satır:
{{Eksik|katyok=Kat eksikliği var.}}[[Dosya:Galactic_treasure_chest_RXC_J0142.9+4438.jpg|alt=Bir teleskop ile çekilmiş gerçek uzay fotoğrafı|sağ|200x200px|Teleskop ile çekilmiş bir uzay fotoğrafı.]]
[[Dosya:Galactic_treasure_chest_RXC_J0142.9+4438.jpg|alt=Bir teleskop ile çekilmiş gerçek uzay fotoğrafı|sağ|200x200px|Teleskop ile çekilmiş bir uzay fotoğrafı.]]
'''Uzay ya da Fêza''' , [[Dünya|dünya'nın]] ötesinde ve [[gök cisimleri]] arasında var olan, sonsuz olduğu düşünülen fakat sonsuz olduğu konusuda kesin yargılara varılamayan genişliktir <ref>{{Web kaynağı|url=https://phys.org/news/2015-03-universe-finite-infinite.html|başlık=Is the universe finite or infinite?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|dil=en|çalışma=phys.org}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://yunus.hacettepe.edu.tr/~nry09/2.htm|başlık=Uzay Nedir?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|çalışma=yunus.hacettepe.edu.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://uzay.org/uzay-nedir/|başlık=Uzay Nedir?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=12 Şubat 2013|dil=tr|çalışma=UZAY.ORG}}</ref>. Uzay düşüncülerin aksine tamamıyla boş bir alan değildir. düşük yoğunluklu parçacıklar, ağırlıklı olarak [[hidrojen]], [[helyum]] ve [[plazma]], ayrıca [[elektromanyetik radyasyon]], [[Manyetik alan|manyetik alanlar]], [[nötrinolar]], [[Kozmik toz]] ve [[kozmik ışınlar]] içeren sert vakumsu bir alandır.<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://kurious.ku.edu.tr/evren-nelerden-olusur/|başlık=EVREN NELERDEN OLUŞUR?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=13 Şubat 2019|dil=tr-TR|çalışma=KURIOUS|ad=Author Buket|soyadı=Coşkuner}}</ref>. [[Büyük Patlama|ük Patlama]]'nın [[kozmik fon radyasyonu]]yla belirlenen  uzayın taban sıcaklığı 2,7°K [[kelvin]]'dir. bu da (−270,45 [[°C]] - 454,81 [[Fahrenhayt|°F]] ) tekabül etmektedir<ref>{{Web kaynağı|url=https://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/|başlık=LAMBDA - Cosmic Background Explorer|erişimtarihi=15 Kasım 2020|çalışma=lambda.gsfc.nasa.gov}}</ref><ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/|başlık=Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor {{!}} Türkiye'nin Astronomi Kaynağı|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=27 Ocak 2019|dil=tr|çalışma=KOZMİK ANAFOR}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/|başlık=Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor {{!}} Türkiye'nin Astronomi Kaynağı|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=27 Ocak 2019|dil=tr|çalışma=KOZMİK ANAFOR}}</ref>. Aslında bu sıcaklık [[Büyük patlama]]dan sonra ortaya çıkan ışınımın günümüze gelen [[Dalga boyu|dalga boyudur]]<ref name=":0" />. [[Galaksi]]ler arasındaki [[plazma]], evrendeki [[baryon]]ik maddenin yaklaşık yarısını oluşturur. [[metreküp]] başına bir [[hidrojen]] [[atom]]undan daha az sayı yoğunluğuna ve milyonlarca Kelvin sıcaklığına sahiptir <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010AAS...21631808G/abstract|başlık=Detection and Characterization of the Warm-Hot Intergalactic Medium|tarih=2010-05|dil=en|sayfalar=318.08|çalışma=American Astronomical Society Meeting Abstracts #216|cilt=216|ad=Anjali|soyadı=Gupta|ad2=M.|ad3=E.|soyadı2=Galeazzi|soyadı3=Ursino}}</ref>. Büyük patlama sonrası local madde  konsantrasyonları, [[yıldız]]lara ve [[galaksi]]lere yoğunlaşmıştır. Araştırmalar, çoğu galaksideki kütlenin % 90'ının [[karanlık madde]] adı verilen bilinmeyen bir biçimde olduğunu ve diğer maddelerle [[yerçekimsel kuvvet]]ler yoluyla etkileşime girebilen ancak [[elektromanyetik kuvvet]]lerle etkileşime girmeyen bir maddenin yoğunluğu ile birlikte olduğu yönündedir<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://escholarship.org/uc/item/2hz008rs|başlık=EXISTENCE AND NATURE OF DARK MATTER IN THE UNIVERSE|tarih=1987|sayı=1|dil=en|sayfalar=425–472|çalışma=ANNUAL REVIEW OF ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS|cilt=25|ad=V.|soyadı=Trimble|issn=0066-4146|doi=10.1146/annurev.aa.25.090187.002233}}</ref>.[[Teleskop]]lar yardımıyla yapılan gözlemeler sonucu, [[gözlemlenebilir evren]]deki [[kütle-enerji]]sinin çoğunun [[karanlık enerji]] olduğu, çok az ayırt edilebilen bir tür vakum enerjisi olduğunu göstermektedir<ref name=":1" /><ref name=":2" />. Evrenin 4,9% [[normal madde]], 26,8% [[karanlık madde]] ve 68,3% [[karanlık enerji]] ile oluştuğu bilim insanlarınca tahmin edilmiştir<ref name=":1" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.space.com/20502-dark-matter-universe-mystery-infographic.html|başlık=Dark Matter and Dark Energy: The Mystery Explained (Infographic)|erişimtarihi=15 Kasım 2020|dil=en|çalışma=Space.com|ad=Karl Tate 03|soyadı=April 2013}}</ref>.Galaksiler arasındaki uzay, [[evren]]in hacminin çoğunu kaplar, ancak [[galaksi]]ler ve [[Yıldız sistemi|yıldız sistemleri]] bile neredeyse tamamen boş uzaydan oluşur.
'''Uzay ya da Fêza''', [[Dünya|dünya'nın]] ötesinde ve [[gök cisimleri]] arasında var olan, sonsuz olduğu düşünülen fakat sonsuz olduğu konusuda kesin yargılara varılamayan genişliktir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://phys.org/news/2015-03-universe-finite-infinite.html|başlık=Is the universe finite or infinite?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|dil=en|çalışma=phys.org}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://yunus.hacettepe.edu.tr/~nry09/2.htm|başlık=Uzay Nedir?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|çalışma=yunus.hacettepe.edu.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://uzay.org/uzay-nedir/|başlık=Uzay Nedir?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=12 Şubat 2013|dil=tr|çalışma=UZAY.ORG}}</ref> Uzay düşüncülerin aksine tamamıyla boş bir alan değildir. düşük yoğunluklu parçacıklar, ağırlıklı olarak [[hidrojen]], [[helyum]] ve [[plazma]], ayrıca [[elektromanyetik radyasyon]], [[Manyetik alan|manyetik alanlar]], [[nötrinolar]], [[Kozmik toz]] ve [[kozmik ışınlar]] içeren sert vakumsu bir alandır.<ref name=":1">{{Web kaynağı|url=https://kurious.ku.edu.tr/evren-nelerden-olusur/|başlık=EVREN NELERDEN OLUŞUR?|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=13 Şubat 2019|dil=tr-TR|çalışma=KURIOUS|ad=Author Buket|soyadı=Coşkuner}}</ref>. [[Büyük Patlama|ük Patlama]]'nın [[kozmik fon radyasyonu]]yla belirlenen  uzayın taban sıcaklığı 2,7°K [[kelvin]]'dir. bu da (−270,45 [[°C]] - 454,81 [[Fahrenhayt|°F]] ) tekabül etmektedir<ref>{{Web kaynağı|url=https://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/|başlık=LAMBDA - Cosmic Background Explorer|erişimtarihi=15 Kasım 2020|çalışma=lambda.gsfc.nasa.gov}}</ref><ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/|başlık=Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor {{!}} Türkiye'nin Astronomi Kaynağı|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=27 Ocak 2019|dil=tr|çalışma=KOZMİK ANAFOR}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.kozmikanafor.com/uzay-ne-kadar-soguk/|başlık=Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor {{!}} Türkiye'nin Astronomi Kaynağı|erişimtarihi=15 Kasım 2020|tarih=27 Ocak 2019|dil=tr|çalışma=KOZMİK ANAFOR}}</ref>. Aslında bu sıcaklık [[Büyük patlama]]dan sonra ortaya çıkan ışınımın günümüze gelen [[Dalga boyu|dalga boyudur]]<ref name=":0" />. [[Galaksi]]ler arasındaki [[plazma]], evrendeki [[baryon]]ik maddenin yaklaşık yarısını oluşturur. [[metreküp]] başına bir [[hidrojen]] [[atom]]undan daha az sayı yoğunluğuna ve milyonlarca Kelvin sıcaklığına sahiptir <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010AAS...21631808G/abstract|başlık=Detection and Characterization of the Warm-Hot Intergalactic Medium|tarih=2010-05|dil=en|sayfalar=318.08|çalışma=American Astronomical Society Meeting Abstracts #216|cilt=216|ad=Anjali|soyadı=Gupta|ad2=M.|ad3=E.|soyadı2=Galeazzi|soyadı3=Ursino}}</ref>. Büyük patlama sonrası local madde  konsantrasyonları, [[yıldız]]lara ve [[galaksi]]lere yoğunlaşmıştır. Araştırmalar, çoğu galaksideki kütlenin % 90'ının [[karanlık madde]] adı verilen bilinmeyen bir biçimde olduğunu ve diğer maddelerle [[yerçekimsel kuvvet]]ler yoluyla etkileşime girebilen ancak [[elektromanyetik kuvvet]]lerle etkileşime girmeyen bir maddenin yoğunluğu ile birlikte olduğu yönündedir<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://escholarship.org/uc/item/2hz008rs|başlık=EXISTENCE AND NATURE OF DARK MATTER IN THE UNIVERSE|tarih=1987|sayı=1|dil=en|sayfalar=425–472|çalışma=ANNUAL REVIEW OF ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS|cilt=25|ad=V.|soyadı=Trimble|issn=0066-4146|doi=10.1146/annurev.aa.25.090187.002233}}</ref>.[[Teleskop]]lar yardımıyla yapılan gözlemeler sonucu, [[gözlemlenebilir evren]]deki [[kütle-enerji]]sinin çoğunun [[karanlık enerji]] olduğu, çok az ayırt edilebilen bir tür vakum enerjisi olduğunu göstermektedir<ref name=":1" /><ref name=":2" />. Evrenin 4,9% [[normal madde]], 26,8% [[karanlık madde]] ve 68,3% [[karanlık enerji]] ile oluştuğu bilim insanlarınca tahmin edilmiştir<ref name=":1" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.space.com/20502-dark-matter-universe-mystery-infographic.html|başlık=Dark Matter and Dark Energy: The Mystery Explained (Infographic)|erişimtarihi=15 Kasım 2020|dil=en|çalışma=Space.com|ad=Karl Tate 03|soyadı=April 2013}}</ref>.Galaksiler arasındaki uzay, [[evren]]in hacminin çoğunu kaplar, ancak [[galaksi]]ler ve [[Yıldız sistemi|yıldız sistemleri]] bile neredeyse tamamen boş uzaydan oluşur.
== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 12.03, 16 Kasım 2020 tarihindeki hâli

Bir teleskop ile çekilmiş gerçek uzay fotoğrafı
Teleskop ile çekilmiş bir uzay fotoğrafı.

Uzay ya da Fêza, dünya'nın ötesinde ve gök cisimleri arasında var olan, sonsuz olduğu düşünülen fakat sonsuz olduğu konusuda kesin yargılara varılamayan genişliktir.[1][2][3] Uzay düşüncülerin aksine tamamıyla boş bir alan değildir. düşük yoğunluklu parçacıklar, ağırlıklı olarak hidrojen, helyum ve plazma, ayrıca elektromanyetik radyasyon, manyetik alanlar, nötrinolar, Kozmik toz ve kozmik ışınlar içeren sert vakumsu bir alandır.[4]. ük Patlama'nın kozmik fon radyasyonuyla belirlenen  uzayın taban sıcaklığı 2,7°K kelvin'dir. bu da (−270,45 °C - 454,81 °F ) tekabül etmektedir[5][6][7]. Aslında bu sıcaklık Büyük patlamadan sonra ortaya çıkan ışınımın günümüze gelen dalga boyudur[6]. Galaksiler arasındaki plazma, evrendeki baryonik maddenin yaklaşık yarısını oluşturur. metreküp başına bir hidrojen atomundan daha az sayı yoğunluğuna ve milyonlarca Kelvin sıcaklığına sahiptir [8]. Büyük patlama sonrası local madde  konsantrasyonları, yıldızlara ve galaksilere yoğunlaşmıştır. Araştırmalar, çoğu galaksideki kütlenin % 90'ının karanlık madde adı verilen bilinmeyen bir biçimde olduğunu ve diğer maddelerle yerçekimsel kuvvetler yoluyla etkileşime girebilen ancak elektromanyetik kuvvetlerle etkileşime girmeyen bir maddenin yoğunluğu ile birlikte olduğu yönündedir[4][9].Teleskoplar yardımıyla yapılan gözlemeler sonucu, gözlemlenebilir evrendeki kütle-enerjisinin çoğunun karanlık enerji olduğu, çok az ayırt edilebilen bir tür vakum enerjisi olduğunu göstermektedir[4][9]. Evrenin 4,9% normal madde, 26,8% karanlık madde ve 68,3% karanlık enerji ile oluştuğu bilim insanlarınca tahmin edilmiştir[4][10].Galaksiler arasındaki uzay, evrenin hacminin çoğunu kaplar, ancak galaksiler ve yıldız sistemleri bile neredeyse tamamen boş uzaydan oluşur.

Kaynakça

  1. ^ "Is the universe finite or infinite?". phys.org (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  2. ^ "Uzay Nedir?". yunus.hacettepe.edu.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  3. ^ "Uzay Nedir?". UZAY.ORG. 12 Şubat 2013. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  4. ^ a b c d Coşkuner, Author Buket (13 Şubat 2019). "EVREN NELERDEN OLUŞUR?". KURIOUS. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  5. ^ "LAMBDA - Cosmic Background Explorer". lambda.gsfc.nasa.gov. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  6. ^ a b "Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor | Türkiye'nin Astronomi Kaynağı". KOZMİK ANAFOR. 27 Ocak 2019. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  7. ^ "Uzay Ne Kadar Soğuk? • Kozmik Anafor | Türkiye'nin Astronomi Kaynağı". KOZMİK ANAFOR. 27 Ocak 2019. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  8. ^ Gupta, Anjali; Galeazzi, M.; Ursino, E. (2010-05). "Detection and Characterization of the Warm-Hot Intergalactic Medium". American Astronomical Society Meeting Abstracts #216 (İngilizce). 216: 318.08.  Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  9. ^ a b Trimble, V. (1987). "EXISTENCE AND NATURE OF DARK MATTER IN THE UNIVERSE". ANNUAL REVIEW OF ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS (İngilizce). 25 (1): 425–472. doi:10.1146/annurev.aa.25.090187.002233. ISSN 0066-4146. 
  10. ^ April 2013, Karl Tate 03. "Dark Matter and Dark Energy: The Mystery Explained (Infographic)". Space.com (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uzay&oldid=24031122" sayfasından alınmıştır