Dietil eter: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
Arşiv bağlantısı eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
153. satır: 153. satır:


=== Yakıt ===
=== Yakıt ===
Dietil eter 86-96 yüksek bir setan numarasına sahip olduğundan benzinli ve dizel motorlarda [[hidrokarbon]]lar ile karıştırılarak kullanılabilir<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.valvoline.com/pages/products/product_detail.asp?product=38&section=402 | başlık = Extra Strength Starting Fluid: How it Works | yayıncı = Valvovine | erişimtarihi=5 Eylül 2007|arşivurl = https://web.archive.org/web/20070927222427/http://www.valvoline.com/pages/products/product_detail.asp?product=38&section=402 <!-- Bot retrieved archive --> |arşivtarihi =27 Eylül 2007}}</ref>. Uçuculuğunun fazla ve parlama noktasının düşük olması nedeniyle soğuk iklimli ülkelerde başlatıcı sıvı olarak kullanılır.
Dietil eter 86-96 yüksek bir setan numarasına sahip olduğundan benzinli ve dizel motorlarda [[hidrokarbon]]lar ile karıştırılarak kullanılabilir<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.valvoline.com/pages/products/product_detail.asp?product=38&section=402 | başlık = Extra Strength Starting Fluid: How it Works | yayıncı = Valvovine | erişimtarihi = 5 Eylül 2007 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20070927222427/http://www.valvoline.com/pages/products/product_detail.asp?product=38&section=402 | arşivtarihi = 27 Eylül 2007 | ölüurl = yes }}</ref>. Uçuculuğunun fazla ve parlama noktasının düşük olması nedeniyle soğuk iklimli ülkelerde başlatıcı sıvı olarak kullanılır.


=== Laboratuvar kullanımları ===
=== Laboratuvar kullanımları ===
159. satır: 159. satır:


== Anestezik ==
== Anestezik ==
[[William T. G. Morton]], 16 Ekim 1846 tarihinde [[Boston]], [[Massachusetts]]'te eterin anestezik özelliklerini göstermiştir. Dietil eter anestezik olarak ilk defa 30 Mart 1842 tarihinde Crawford Williamson Long tarafında bir ameliyatta kullanılmıştır<ref name=hill>Hill, John W. and Kolb, Doris K. ''Chemistry for Changing Times: 10th Edition''. p. 257. Pearson: Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey. 2004.</ref><ref name="newgeorgiaencylcopedia">{{Ansiklopedi kaynağı | url=http://www.georgiaencyclopedia.org/articles/science-medicine/crawford-long-1815-1878 | başlık=Crawford Long (1815–1878) | yayıncı=University of Georgia Press | encyclopedia=New Georgia Encyclopedia | tarih=14 Mayıs 2004 | erişimtarihi=13 Şubat 2015 | yazar=Madden, M. Leslie}}</ref><ref name="southernmedicalassoc">{{Web kaynağı | url=http://sma.org/sma-alliance/doctors-day-2/crawford-w-long/ | başlık=Crawford W. Long | yayıncı=Southern Medical Association | eser=Doctors' Day | erişimtarihi=13 Şubat 2015 | url-status=dead | arşivurl=https://web.archive.org/web/20150213210340/http://sma.org/sma-alliance/doctors-day-2/crawford-w-long/ | arşivtarihi=13 Şubat 2015 }}</ref>. 1840 kadar öncesinde İngiliz doktorlar eteri [[afyon]] ile birlikte kullanmaktaydı<ref name= Grattan>Grattan, N. "Treatment of Uterine Haemorrhage". ''Provincial Medicine and Surgical Journal''. Vol. 1, No. 6 (Nov. 7, 1840), p. 107.</ref>.
[[William T. G. Morton]], 16 Ekim 1846 tarihinde [[Boston]], [[Massachusetts]]'te eterin anestezik özelliklerini göstermiştir. Dietil eter anestezik olarak ilk defa 30 Mart 1842 tarihinde Crawford Williamson Long tarafında bir ameliyatta kullanılmıştır<ref name=hill>Hill, John W. and Kolb, Doris K. ''Chemistry for Changing Times: 10th Edition''. p. 257. Pearson: Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey. 2004.</ref><ref name="newgeorgiaencylcopedia">{{Ansiklopedi kaynağı | url=http://www.georgiaencyclopedia.org/articles/science-medicine/crawford-long-1815-1878 | başlık=Crawford Long (1815–1878) | yayıncı=University of Georgia Press | encyclopedia=New Georgia Encyclopedia | tarih=14 Mayıs 2004 | erişimtarihi=13 Şubat 2015 | yazar=Madden, M. Leslie}}</ref><ref name="southernmedicalassoc">{{Web kaynağı | url=http://sma.org/sma-alliance/doctors-day-2/crawford-w-long/ | başlık=Crawford W. Long | yayıncı=Southern Medical Association | eser=Doctors' Day | erişimtarihi=13 Şubat 2015 | url-status=dead | arşivurl=https://web.archive.org/web/20150213210340/http://sma.org/sma-alliance/doctors-day-2/crawford-w-long/ | arşivtarihi=13 Şubat 2015 | ölüurl=no }}</ref>. 1840 kadar öncesinde İngiliz doktorlar eteri [[afyon]] ile birlikte kullanmaktaydı<ref name= Grattan>Grattan, N. "Treatment of Uterine Haemorrhage". ''Provincial Medicine and Surgical Journal''. Vol. 1, No. 6 (Nov. 7, 1840), p. 107.</ref>.
Dietil eter çoğu zaman zehirli olmadığından [[kloroform]]a tercih edilmiştir<ref>{{Akademik dergi kaynağı | yazar = Calderone, F.A. | dergi = Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics | yıl = 1935 | cilt = 55 | sayı= 1 | sayfalar = 24–39 | url = http://jpet.aspetjournals.org/cgi/reprint/55/1/24.pdf | başlık = Studies on Ether Dosage After Pre-Anesthetic Medication with Narcotics (Barbiturates, Magnesium Sulphate and Morphine)}}</ref>.
Dietil eter çoğu zaman zehirli olmadığından [[kloroform]]a tercih edilmiştir<ref>{{Akademik dergi kaynağı | yazar = Calderone, F.A. | dergi = Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics | yıl = 1935 | cilt = 55 | sayı= 1 | sayfalar = 24–39 | url = http://jpet.aspetjournals.org/cgi/reprint/55/1/24.pdf | başlık = Studies on Ether Dosage After Pre-Anesthetic Medication with Narcotics (Barbiturates, Magnesium Sulphate and Morphine)}}</ref>.
2005-öncesinde [[Dünya Sağlık Örgütü]]'nün "En Önemli İlaçlar Listesi"nde anestezik olarak bulunmaktaydı<ref>{{Web kaynağı | başlık = Essential Medicines WHO Model List (revised April 2003) | konum = Geneva, Switzerland | yayıncı = World Health Organization | website = apps.who.int | tarih = Nisan 2003 | erişimtarihi = 6 Eylül 2017 | url = http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/68168/1/a80290.pdf | baskı = 13th | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160627075448/http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/68168/1/a80290.pdf | arşivtarihi = 27 Haziran 2016}}</ref><ref>{{Web kaynağı|başlık=Essential Medicines WHO Model List (revised March 2005)|konum=Geneva, Switzerland|yayıncı=World Health Organization|website=apps.who.int|tarih=Mart 2005|erişimtarihi=6 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20050805200129/http://whqlibdoc.who.int/hq/2005/a87017.pdf|arşivtarihi=5 Ağustos 2005|url=http://whqlibdoc.who.int/hq/2005/a87017.pdf|baskı=14th}}</ref>.
2005-öncesinde [[Dünya Sağlık Örgütü]]'nün "En Önemli İlaçlar Listesi"nde anestezik olarak bulunmaktaydı<ref>{{Web kaynağı | başlık = Essential Medicines WHO Model List (revised April 2003) | konum = Geneva, Switzerland | yayıncı = World Health Organization | website = apps.who.int | tarih = Nisan 2003 | erişimtarihi = 6 Eylül 2017 | url = http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/68168/1/a80290.pdf | baskı = 13th | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160627075448/http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/68168/1/a80290.pdf | arşivtarihi = 27 Haziran 2016 | ölüurl = no }}</ref><ref>{{Web kaynağı|başlık=Essential Medicines WHO Model List (revised March 2005)|konum=Geneva, Switzerland|yayıncı=World Health Organization|website=apps.who.int|tarih=Mart 2005|erişimtarihi=6 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20050805200129/http://whqlibdoc.who.int/hq/2005/a87017.pdf|arşivtarihi=5 Ağustos 2005|url=http://whqlibdoc.who.int/hq/2005/a87017.pdf|baskı=14th|ölüurl=yes}}</ref>.





Sayfanın 20.49, 11 Ekim 2020 tarihindeki hâli

Dietil eter
Adlandırmalar
Ethoxyethane
Etil eter, Etil oksit, Dietil oksit, 3-oksapentan
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ECHA InfoCard 100.000.425 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • CCOCC
Özellikler
Kimyasal formül C4H10O
Molekül kütlesi 74,12 g mol−1
Görünüm Renksiz sıvı
Yoğunluk 0.7134 g/cm3
Erime noktası -116.3°C
Kaynama noktası 34.6°C
Buhar basıncı 440 mmHg
Termokimya
172.5 J/mol·K
Standart molar entropi (S298)
253.5 J/mol·K
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Aşırı derecede yanıcı, havada patlayıcı peroksitler oluşturabilir
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 2: Yoğun veya sürekli ancak kronik olmayan maruziyet geçici iş göremezliğe veya olası kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: KloroformYanıcılık 4: Normal atmosferik basınç ve sıcaklıkta hızla veya tamamen buharlaşır veya havada hızla dağılır ve kolayca yanar. Alevlenme noktası 23 °C'nin altındadır (73 °F). Örnek: PropanKararsızlık 1: Genellikle kararlıdır, ancak yüksek sıcaklıklarda ve basınçlarda kararsız hale gelebilir. Örnek: KalsiyumÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
2
4
1
Benzeyen bileşikler
Benzeyen
çözücü
Benzeyen bileşikler
Kloroform, Dimetil Eter
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Dietil eter kısaca eter olarak da bilinen berrak, renksiz, uçucu, kolay yanan ve parlayabilen bir bileşiktir. Kaynama noktası düşük olup tatlı, karakteristik bir kokusu vardır. Toksisitesi çok düşüktür, zehirsiz sayılabilir. Eterler olarak bilinen kimyasal bileşik sınıfının en genel üyesidir. Bütanolün izomeridir. Formülü CH3-CH2-O-CH2-CH3 şeklindedir. Çözücü olarak çokça kullanılır.

Üretim

Dietil eter genellikle etanol üretiminde etilenin hidrasyonunda yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Bu işlemde katalizör olarak katı fosforik asit kullanılır ve daha fazla eter üretimi için ayarlanabilir. Alüminyum oksit üzerinde etanolün dehidratasyonu ile %95 oranına kadar dietil eter elde edilebilir.[1] Hem laboratuvarda, hem de sanayi yüksek miktarlarda, asit eter sentezi yoluyla dietil eter üretilebilir.[2] Etanol, sülfürik asit gibi güçlü bir asit ile karıştırılır, asit sulu ortamda proton vererek hidronyum (H3O+) iyonları oluşturur. Asidin hidrojeni, etanolün elektronegatif oksijenine proton verdiğinde etanol pozitif yüklenir:

CH3CH2OH + H3O+ → CH3CH2OH2+ + H2O

Protonlanmamış etanolün oksijen atomu ile protonlanmış diğer etanol molekülünden bir su molekülü çıkararak su, dietil eter ve hidrojen iyonu oluşturur.

CH3CH2OH2+ + CH3CH2OH → H2O + H+ + CH3CH2OCH2CH3

Bu tepkime etilen oluşmasını önlemek amacıyla 150 °C'den düşük ısılarda gerçekleştirilmelidir. Dietil eterin oluşma tepkimesi tersine dönebileceğinden ötürü oluşan dietil eter hemen damıtılmalıdır.

Dietil eter, Williamson eter sentezi yoluyla bir etil alkoksit ile etil halojenürden elde edilebilir.

Kullanımları

Dietil eter özellikle selüloz asetat gibi selüloz plastikleri için önemli bir çözücüdür.[3]

Yakıt

Dietil eter 86-96 yüksek bir setan numarasına sahip olduğundan benzinli ve dizel motorlarda hidrokarbonlar ile karıştırılarak kullanılabilir[4]. Uçuculuğunun fazla ve parlama noktasının düşük olması nedeniyle soğuk iklimli ülkelerde başlatıcı sıvı olarak kullanılır.

Laboratuvar kullanımları

Dietil eter laboratuvarlarda aprotik çözücü olarak sıklıkla kullanılır. Suda çözünürlüğü düşüktür. Bu ve uçuculuğu birleştiğinde, sıvı-sıvı ekstraksiyonları için ideal bir apolar çözücüdür. Bir sulu çözeltiyle kullanıldığında, yoğunluğu düşük olan dietil eter tabakası üste çıkar.

Anestezik

William T. G. Morton, 16 Ekim 1846 tarihinde Boston, Massachusetts'te eterin anestezik özelliklerini göstermiştir. Dietil eter anestezik olarak ilk defa 30 Mart 1842 tarihinde Crawford Williamson Long tarafında bir ameliyatta kullanılmıştır[5][6][7]. 1840 kadar öncesinde İngiliz doktorlar eteri afyon ile birlikte kullanmaktaydı[8]. Dietil eter çoğu zaman zehirli olmadığından kloroforma tercih edilmiştir[9]. 2005-öncesinde Dünya Sağlık Örgütü'nün "En Önemli İlaçlar Listesi"nde anestezik olarak bulunmaktaydı[10][11].


Kaynakça

  1. ^ Ethyl Ether, Chem. Economics Handbook. Menlo Park, Calif: SRI International. 1991. 
  2. ^ Cohen, Julius Berend (1920). A Class-book of Organic Chemistry, Volume 1. Londra: Macmillan and Co. s. 39. the structure of ethyl alcohol cohen julius diethyl ether. 
  3. ^ "Ethers, by Lawrence Karas and W. J. Piel". Kirk‑Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. John Wiley & Sons, Inc. 2004. 
  4. ^ "Extra Strength Starting Fluid: How it Works". Valvovine. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2007. 
  5. ^ Hill, John W. and Kolb, Doris K. Chemistry for Changing Times: 10th Edition. p. 257. Pearson: Prentice Hall. Upper Saddle River, New Jersey. 2004.
  6. ^ Madden, M. Leslie (14 Mayıs 2004). "Crawford Long (1815–1878)". New Georgia Encyclopedia. University of Georgia Press. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  7. ^ "Crawford W. Long". Doctors' Day. Southern Medical Association. 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  8. ^ Grattan, N. "Treatment of Uterine Haemorrhage". Provincial Medicine and Surgical Journal. Vol. 1, No. 6 (Nov. 7, 1840), p. 107.
  9. ^ Calderone, F.A. (1935). "Studies on Ether Dosage After Pre-Anesthetic Medication with Narcotics (Barbiturates, Magnesium Sulphate and Morphine)" (PDF). Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 55 (1): 24–39. 
  10. ^ "Essential Medicines WHO Model List (revised April 2003)" (PDF). apps.who.int (13th bas.). Geneva, Switzerland: World Health Organization. Nisan 2003. 27 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Eylül 2017. 
  11. ^ "Essential Medicines WHO Model List (revised March 2005)" (PDF). apps.who.int (14th bas.). Geneva, Switzerland: World Health Organization. Mart 2005. 5 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2017.