Marek Sobieski (1628-1652): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Madrox (mesaj | katkılar)
Yelester (mesaj | katkılar)
dz
22. satır: 22. satır:
}}
}}


'''Marek Sobieski''' (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), [[Polonyalı]] bir asilzade, [[Krasnystaw]] ve [[Yavoriv]]'in valisi ve Polonya kralı [[III. Jan Sobieski]]'nin ağabeyiydi. [[Kraków]]'daki [[Bartłomiej Nowodworski Lisesi]] ve [[Jagiellon Üniversitesi]]'nden mezun olduktan sonra [[Batı Avrupa]]'ya seyahat etti. 1648'de Polonya'ya döndükten sonra, [[Zbaraż Muharebesi|Zbaraż Kuşatması]]'nda ve [[Beresteczko Muharebesi]]'nde [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] ve [[Tatarlar]]la savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı, ardından [[Batih katliamı|Kazaklar tarafından öldürüldü]].
'''Marek Sobieski''' (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), [[Polonyalı]] bir [[Szlachta|asilzade]], [[Krasnystaw]] ve [[Yavoriv]]'in valisi ve Polonya Kralı [[III. Jan Sobieski]]'nin ağabeyiydi. [[Kraków]]'daki [[Bartłomiej Nowodworski Lisesi]] ve [[Jagiellon Üniversitesi]]'nden mezun olduktan sonra [[Batı Avrupa]]'ya seyahat etti. 1648'de Polonya'ya dönmesinin ardından, [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] ve [[Tatarlar|Tatarlar'a]] karşı [[Zbaraż Muharebesi|Zbaraż Kuşatması]]'nda ve [[Beresteczko Muharebesi]]'nde savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı ve [[Batih katliamı|Kazaklar tarafından öldürüldü]].


== Çocukluğu ve araştırmaları ==
== Çocukluğu ve araştırmaları ==
Sobieski, [[Jakub Sobieski]] ve ikinci eşi [[Teofila Zofia Sobieska|Teofila Zofia Daniłłowicz]]'in en büyük çocuğuydu.<ref name="PSB504">{{Kitap kaynağı |soyadı=Długosz| ad=Józef|yazarlink=Józef Długosz |başlık=[[Polski Słownik Biograficzny]] |cilt=39 |yıl=1999–2000 |yayıncı=Polska Akademia Nauk & Polska Akademia Umiejętności |bölüm= Marek Sobieski |sayfa=504}}</ref><ref name="wilanow">{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | başlık = Sobieski Marek, herbu Janina | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045754/http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> 24 Mayıs 1628'de [[Zoloçiv]]'de<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | başlık = Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły" | soyadı1 = Ciara | ad1 = Stefan | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045701/http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> doğdu ve çocukluğunu [[Jovkva]]'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü, annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de [[Cecora Muharebesi (1620)|Cecora Muharebesi]]'nde öldürülen büyük büyükbabası [[hetman]] [[Stanisław Żółkiewski]]'nin mezarına götürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyük büyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | başlık = Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego | soyadı1 = Widacka | ad1 = Hanna | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045731/http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> 29 Ekim 1639'da Sobieski, [[Yavoriv]]'in [[starostwo]]'sı oldu.<ref name="PSB504"/><ref name="Bobowski">{{Kitap kaynağı |başlık=Skryptorium dokumentowe klasztoru cystersów w Dargunie do końca XIII wieku |soyadı=Bobowski |ad=Kazimierz |yıl=1991|yayıncı=Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego |konum=Wrocław|sayfa=29 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref>
Sobieski, [[Jakub Sobieski]] ve ikinci eşi [[Teofila Zofia Sobieska|Teofila Zofia Daniłłowicz]]'in en büyük çocuğuydu.<ref name="PSB504">{{Kitap kaynağı |soyadı=Długosz| ad=Józef|yazarlink=Józef Długosz |başlık=[[Polski Słownik Biograficzny]] |cilt=39 |yıl=1999–2000 |yayıncı=Polska Akademia Nauk & Polska Akademia Umiejętności |bölüm= Marek Sobieski |sayfa=504}}</ref><ref name="wilanow">{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | başlık = Sobieski Marek, herbu Janina | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045754/http://www.wilanow-palac.pl/sobieski_marek_herbu_janina.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> 24 Mayıs 1628'de [[Zoloçiv]]'de<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | başlık = Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły" | soyadı1 = Ciara | ad1 = Stefan | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045701/http://www.wilanow-palac.pl/raptularz_teofili_sobieskiej_jakom_szla_za_maz_i_jako_sie_moie_dzieci_rodzily.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> doğdu ve çocukluğunu [[Jovkva]]'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü, annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de [[Cecora Muharebesi (1620)|Cecora Muharebesi]]'nde öldürülen büyük büyükbabası [[Hetman]] [[Stanisław Żółkiewski]]'nin mezarına götürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyük büyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | başlık = Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego | soyadı1 = Widacka | ad1 = Hanna | yayıncı = Muzeum Pałac w Wilanowie | erişimtarihi = 18 Nisan 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110727045731/http://www.wilanow-palac.pl/teofila_sobieska_z_synami_u_grobu_zolkiewskiego.html | arşivtarihi = 27 Temmuz 2011}}</ref> 29 Ekim 1639'da Sobieski, [[Yavoriv]]'in [[starostwo]]'sı oldu.<ref name="PSB504"/><ref name="Bobowski">{{Kitap kaynağı |başlık=Skryptorium dokumentowe klasztoru cystersów w Dargunie do końca XIII wieku |soyadı=Bobowski |ad=Kazimierz |yıl=1991|yayıncı=Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego |konum=Wrocław|sayfa=29 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref>


Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.<ref name="PSB504"/><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yazar2= |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=9|sayfalar= |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Sławni hetmani Rzeczypospolitej |soyadı=Podhorodecki |ad=Leszek |yazarlink=Leszek Podhorodecki |yıl=1994|yayıncı=Wydawnictwo MADA |konum=Warszawa|isbn=83-86170-06-9 |sayfa=489 }}</ref> 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu [[Jakub Zadzik]]'in cenazesi üzerine bir konuşma yaptı.<ref name="PSB504"/> Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için [[IV. Władysław Waza]]'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=10 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref> Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nde eğitim görmeye başladı.<ref name="Korzon11">{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=11 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref><ref name="Podhorodecki490">{{Kitap kaynağı |başlık=Sławni hetmani Rzeczypospolitej |soyadı=Podhorodecki |ad=Leszek |yazarlink=Leszek Podhorodecki |yıl=1994|yayıncı=Wydawnictwo MADA |konum=Warszawa|isbn=83-86170-06-9 |sayfa=490 }}</ref> 1644 yılında [[Krasnystaw]]'ın valisi oldu.<ref name="Bobowski"/>
Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.<ref name="PSB504"/><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yazar2= |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=9|sayfalar= |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Sławni hetmani Rzeczypospolitej |soyadı=Podhorodecki |ad=Leszek |yazarlink=Leszek Podhorodecki |yıl=1994|yayıncı=Wydawnictwo MADA |konum=Warszawa|isbn=83-86170-06-9 |sayfa=489 }}</ref> 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu [[Jakub Zadzik]]'in cenazesi üzerine bir konuşma yaptı.<ref name="PSB504"/> Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için [[IV. Władysław Waza]]'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=10 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref> Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, [[Jagiellon Üniversitesi|Kraków Akademisi]]'nde eğitim görmeye başladı.<ref name="Korzon11">{{Kitap kaynağı |başlık=Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674 |cilt=1 |soyadı=Korzon|ad=Tadeusz |yazarlink=Tadeusz Korzon |yıl=1898|yayıncı=Akademia Umiejętności |konum=Kraków |sayfa=11 |url=http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=6533&showContent=true }}</ref><ref name="Podhorodecki490">{{Kitap kaynağı |başlık=Sławni hetmani Rzeczypospolitej |soyadı=Podhorodecki |ad=Leszek |yazarlink=Leszek Podhorodecki |yıl=1994|yayıncı=Wydawnictwo MADA |konum=Warszawa|isbn=83-86170-06-9 |sayfa=490 }}</ref> 1644 yılında [[Krasnystaw]]'ın valisi oldu.<ref name="Bobowski"/>

Sayfanın 10.27, 22 Eylül 2020 tarihindeki hâli

Marek Sobieski
Doğum24 Mayıs 1628(1628-05-24)
Zoloçiv, Lehistan-Litvanya Birliği
Ölüm3 Haziran 1652 (24 yaşında)
Batoh, Ukrayna
Defin1655
Jovkva, Lehistan-Litvanya Birliği
HanedanSobieski
BabasıJakub Sobieski
AnnesiTeofila Zofia Sobieska
MeslekKrasnystaw ve Yavoriv valisi

Marek Sobieski (24 Mayıs 1628 - 3 Haziran 1652), Polonyalı bir asilzade, Krasnystaw ve Yavoriv'in valisi ve Polonya Kralı III. Jan Sobieski'nin ağabeyiydi. Kraków'daki Bartłomiej Nowodworski Lisesi ve Jagiellon Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Batı Avrupa'ya seyahat etti. 1648'de Polonya'ya dönmesinin ardından, Kazaklar ve Tatarlar'a karşı Zbaraż Kuşatması'nda ve Beresteczko Muharebesi'nde savaştı. 1652'de Tatarlar tarafından esir alındı ve Kazaklar tarafından öldürüldü.

Çocukluğu ve araştırmaları

Sobieski, Jakub Sobieski ve ikinci eşi Teofila Zofia Daniłłowicz'in en büyük çocuğuydu.[1][2] 24 Mayıs 1628'de Zoloçiv'de[3] doğdu ve çocukluğunu Jovkva'da geçirdi. Vatansever bir ailede büyüdü, annesi sık sık onu ve erkek kardeşini, 1620'de Cecora Muharebesi'nde öldürülen büyük büyükbabası Hetman Stanisław Żółkiewski'nin mezarına götürdü. Zofia Teofila Daniłłowicz oğullarına büyük büyükbabalarının mezarının üzerindeki yazıyı öğretti: "O quam dulce et decorum est pro patria mori!" (Birinin vatanı için ölmesi ne kadar güzel ve onur verici!).[4] 29 Ekim 1639'da Sobieski, Yavoriv'in starostwo'sı oldu.[1][5]

Marek, kardeşi Jan ile birlikte 1640'tan itibaren Kraków'daki Nowodworski Lisesi'nde okudu.[1][6][7] 29 Nisan 1642'de Sobieski, Krakov piskoposu Jakub Zadzik'in cenazesi üzerine bir konuşma yaptı.[1] Ertesi yıl, 2 Haziran 1643'te Sobieski, Nodworski Lisesi'ne yaptığı her şey için IV. Władysław Waza'ya teşekkür ettiği bir konuşma yaptı.[8] Nisan 1643'te Marek ve John Sobieski, Kraków Akademisi'nde eğitim görmeye başladı.[9][10] 1644 yılında Krasnystaw'ın valisi oldu.[5]

1645'te, Marek ve Jan'ın babası Jakub Sobieski, yurt dışına çıkmak üzere olan oğulları için özel talimatlar ve bir rehber kitap hazırladı.[11] Romalı yazarlardan ilham alan Jakub Sobieski, yabancı dil öğrenmeyi ve fiziksel egzersizleri vurguladı. Oğullarını siyasete ve diplomat olmaya hazırlamak istedi.[12]

Eğitimlerini tamamladıktan sonra iki kardeş 1646 yılında, Sebastian Gawrecki'nin himayesinde Avrupa'yı dolaşmaya başladılar. Jovkva'dan 21 Şubat[9] veya 25 Mart[10] 1646'da ayrıldılar. 9 Haziran 1646'da Berlin, Wittenberg, Leipzig, Halle, Amsterdam ve Paris'i ziyaret ettiler.[10] Daha sonraki 16 ayı Fransa'da geçirdiler. Ekim 1647'de Marek ve Jan Sobieski İngiltere'ye gittiler ve ardından Hollanda'da matematik okudular.[10][13] Kardeşler, Türkiye'ye de gitmeyi planlamışlardı, ancak Hmelnitski Ayaklanması'nı duyduktan sonra Polonya'ya dönmeye karar verdiler.[10] Marek ve Jan Sobieski, 24 Temmuz 1648'de Brüksel'den ayrıldı.[14]

Yetişkinlik dönemi

Polonya'ya döndükten sonra Marek ve Jan, o sırada Kazaklar tarafından kuşatılan Zamość'a geldi.[15] 1648, 1649 ve 1650 yıllarında Sobieski, Lehistan-Litvanya Birliği parlamentosu (sejm walny) üyeliğine seçildi.[16] 1649'da Polonya kralı olarak II. Jan Kazimierz Waza'ya oy veren seçmenler arasındaydı.[2] Daha sonra, 100 süvariye sahip bir chorągiew husarska'nın (Hüssarlar tarafından oluşturulan askeri birim) başı olarak genç vali Marek, Jeremi Wiśniowiecki'nin ordusuna katıldı.[2]

Batoh Muharebesi'nden sonra Leh tutsakların katliamı.

Sobieski, 10 Temmuz - 22 Ağustos 1649 tarihleri ​​arasında Zbaraż Muharebesi'nde Kazaklar tarafından kuşatılan Polonya savunma ekibinin bir üyesiydi.[17][18][19] 1650'de Kamyanets-Podilski'de Kazaklara karşı savaştı.[2][19] 28-30 Haziran 1651'de Beresteczko Muharebesi'ne de katıldı. Polonya zaferinden sonra, cesaretinden dolayı savaşta öldürülen Toğay bey'in kılıcını aldı.[2][20] Eylül 1651'de Bila Tserkva Muharebesi'nde yer aldı. Lehler, Kazaklar ve Tatarlar müzakerelere başladığında Marek Sobieski, Polonya kampında bulunan Kazak lideri Bohdan Hmelnitski için kefil olarak Kazak kampına gönderildi.[2][19]

1652'de Sobieski, Bila Tserkva seferi sırasında Bratslav yakınlarında Kazaklara karşı savaştı. Jan Odrzywolski ile birlikte ilerleyen, ancak kendi süvarilerinin sancağı olmayan Sobieski ve beraberindekiler, 31 Mayıs'ta hetman Kalinowski'nin Batih'deki kampına geldi.[19] Marek Sobieski ve Odrzywolski, sonraki savaşta süvari sancaklarının komutanı olarak atandı ve bu sıfatla 1 ve 2 Haziran'da savaşa öncülük ettiler.[2][19]

2 Haziran'da, Leh süvarilerin yenilgiye uğratılmasının ardından Batih Muharebesi'nin ikinci gününde Sobieski, Polonya kampından doğudaki tabyaya çekilen, yaralı hetman Kalinowski'nin de içlerinde bulunduğu bir süvari grubuna komuta etti. Kazaklar, topçularını getirdikten sonra süvari birliğini yok etti.[19] Polonyalı asker Wespazjan Kochowski'nin yazılarına göre Sobieski, Leh kampını Kazak-Tatar ordusuna karşı savunan son Leh komutan olabilirdi.[2][15] Genç komutan, Tatarlar ve Kazaklar tarafından günün sonunda gelecekte fidye istenilmek üzere esir alındı.[21] Savaştan sonra Kazaklar, Tatarlara mahkumların onlara teslim edilmesi için ödeme yaptı ve Chmielnicki'nin Berestechko'daki yenilgisine misilleme olarak Polonyalı tutsakları öldürdü. Katledilen 8.000 Leh asker arasında Marek Sobieski de vardı,[2][15][22] ya da sayı çok daha yüksek olabilirdi, 15.000 kadar Leh, eylem sırasında öldürüldü ve katledildi.[23]

Sobieski'nin annesi, cesedi evlerine getirtti[2] ve ölen oğlunu anmak için Jovkva'da 1653 ile 1655 arasında inşa edilen Meryem Ana Kilisesi'ni yaptırdı.[24] Sobieski, 1655'te kilisenin kutsandığı gün gömüldü.[24] Kardeşi III. Jan Sobieski, Andreas Schlüter tarafından inşa edilen, 1945'ten sonra yıkılan siyah mermerden yapılmış bir mezar taşı yaptırdı.[2] 1946'da Sobieski'nin mezarı, Kraków'daki Dominik Kutsal Üçlü Bazilikası'na taşındı.[2][19]

Popüler kültürdeki yeri

Sobieski, 1884'de Henryk Sienkiewicz tarafından yazılan Ateş ve Kılıç romanında, Antoni Euzebiusz Balicki'nin 1936'da yazdığı Z żaka król adlı eserinde ve Jacek Komuda'nın 2006'da yazdığı Bohun adlı romanında yer almıştır.[25]

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ a b c d Długosz, Józef (1999–2000). "Marek Sobieski". Polski Słownik Biograficzny. 39. Polska Akademia Nauk & Polska Akademia Umiejętności. s. 504. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l "Sobieski Marek, herbu Janina". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  3. ^ Ciara, Stefan. "Raptularz Teofili Sobieskiej: "Jakom szła za mąż i jako się moie dzieci rodziły"". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  4. ^ Widacka, Hanna. "Teofila Sobieska z synami u grobu Żółkiewskiego". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  5. ^ a b Bobowski, Kazimierz (1991). Skryptorium dokumentowe klasztoru cystersów w Dargunie do końca XIII wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. s. 29. 
  6. ^ Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. s. 9. 
  7. ^ Podhorodecki, Leszek (1994). Sławni hetmani Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo MADA. s. 489. ISBN 83-86170-06-9. 
  8. ^ Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. s. 10. 
  9. ^ a b Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. s. 11. 
  10. ^ a b c d e Podhorodecki, Leszek (1994). Sławni hetmani Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo MADA. s. 490. ISBN 83-86170-06-9. 
  11. ^ Sobieski, Jakub (1865). Instrukcya jw. jm. pana wojewody ruskiego ichmościom panom synom do cudzych krajów jadạcym. Warszawa: Drukarnia Józefa Ungra. 
  12. ^ Strycharczyk, Barbara. "Jakuba Sobieskiego praecepta ad filios". Muzeum Pałac w Wilanowie. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2011. 
  13. ^ Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. ss. 13–14. 
  14. ^ Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. s. 14. 
  15. ^ a b c Kosman, Marceli (1996). Na tropach bohaterów "Trylogii". Warszawa: Książka i Wiedza. s. 129. ISBN 83-05-12833-4. 
  16. ^ Prochaska, Antoni (1909). Akta Grodzkie i Ziemskie. 20. Lwów: Galicyjski Wydział Krajowy. s. XXXV. 
  17. ^ Korzon, Tadeusz (1898). Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674. 1. Kraków: Akademia Umiejętności. s. 23. 
  18. ^ Serczyk, Władysław Andrzej (1998). Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651. Warszawa: Książka i Wiedza. ss. 235–236. ISBN 83-05-12969-1. 
  19. ^ a b c d e f g Długosz, Józef (1999–2000). "Marek Sobieski". Polski Słownik Biograficzny. 39. Polska Akademia Nauk & Polska Akademia Umiejętności. s. 505. 
  20. ^ Serczyk, Władysław Andrzej (1998). Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651. Warszawa: Książka i Wiedza. s. 339. ISBN 83-05-12969-1. 
  21. ^ Ciesielski, Tomasz (2007). Od Batohu do Żwańca. Wojna na Podolu, Ukrainie i o Mołdawię 1652–1653. Zabrze: Wydawnictwo Inforteditions. ss. 30–32. ISBN 978-83-89943-23-1. 
  22. ^ Kochowski, Wespazjan. "Klimaktery (wybór)". Staropolska on-line. 7 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  23. ^ Ciesielski, Tomasz (2007). Od Batohu do Żwańca. Wojna na Podolu, Ukrainie i o Mołdawię 1652–1653. Zabrze: Wydawnictwo Inforteditions. s. 37. ISBN 978-83-89943-23-1. 
  24. ^ a b Rąkowski, Grzegorz (2007). Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część II: Ziemia Lwowska. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz". s. 125. ISBN 978-83-89188-66-3. 
  25. ^ Sienkiewicz, H (1992). Fire in the Steppe. Hippocrene Books. ISBN 0-7818-0025-0. 

Genel