Süryaniler: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nahroyo (mesaj | katkılar)
23 değişiklik
k Eklenen kaynaklar ve lütfen 'Süryani bayrağı' sayfasına bakın.
Kyzagan (mesaj | katkılar)
Devriyeler
1.764 değişiklik
Nahroyo tarafından yapılan 22937162 sayılı değişiklik geri alınıyor. (https://web.archive.org/web/20081012054550/http://www.crwflags.com/fotw/Flags/assyria.html)
Etiket: Geri al
1. satır: 1. satır:
{{Etnik grup bilgi kutusu|
{{Etnik grup bilgi kutusu|
|grup= Asurlar (Süryaniler) <br><big> ܐܵܣܘܿܪܵܝܵܐ
|grup= Asurlar (Süryaniler) <br><big> ܐܵܣܘܿܪܵܝܵܐ
| resim =Flag of the Syriac-Aramaic People.svg
| resim = File:Flag of the Assyrians.svg
| başlık = [[Süryani bayrağı]]
| başlık = [[Süryani bayrağı]]
|nüfus= 2&ndash;4 milyon
|nüfus= 2&ndash;4 milyon
109. satır: 109. satır:


== Tarihçe ==
== Tarihçe ==
Hıristiyanlık öncesi Süryaniler, putperesttirler ve kökenleri Aramilerden gelmektedir. Aramiler, Süryani ismini Hıristiyanlığı kabullerinden sonra kendilerini putperest ırkdaşlarından ayırmak için kullanmışlardır.<ref> http://www.adiyamanmetropolitligi.org/default.asp?Sayfa=Kultur&t=Tarih&Id=92</ref> Tarihi kayıtlar Aramilerin M.Ö. XIV. yüzyılda Suriye’nin doğusunda görünmeye başladıklarını yazar. Aramileri, Sami kavimlerin bir kolu sayıp, Mezopotamya’ya Arap Yarımadası’ndan geldiklerini tahmin edenler varsa da, bunların Mezopotamya’nın kuzeyindeki dağlık bölgelerin halkı olduğunu ileri sürenler de vardır.<ref>ÇAKI, F.-YILMAZ, Ş., (2005), “Kimlik tartışması ve Süryaniler: Bir Literatür Çalışması”, Süryaniler ve Süryanilik III, Ankara.</ref>
Hıristiyanlık öncesi Süryaniler, putperesttirler ve kökenleri Asurlular ve Aramilerden gelmektedir. Asurlular ve Aramiler, Süryani ismini Hıristiyanlığı kabullerinden sonra kendilerini putperest ırkdaşlarından ayırmak için kullanmışlardır. Tarihi kayıtlar Asurlular ve Aramilerin M.Ö. XIV. yüzyılda Suriye’nin doğusunda görünmeye başladıklarını yazar. Asurlular/Aramileri, Sami kavimlerin bir kolu sayıp, Mezopotamya’ya Arap Yarımadası’ndan geldiklerini tahmin edenler varsa da, bunların Mezopotamya’nın kuzeyindeki dağlık bölgelerin halkı olduğunu ileri sürenler de vardır.<ref>ÇAKI, F.-YILMAZ, Ş., (2005), “Kimlik tartışması ve Süryaniler: Bir Literatür Çalışması”, Süryaniler ve Süryanilik III, Ankara.</ref>


== Dil ==
== Dil ==
147. satır: 147. satır:
*[[Süryanice]]
*[[Süryanice]]
*[[Süryaniler listesi]]
*[[Süryaniler listesi]]
*[[Assyria TV]]



== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 23.55, 29 Temmuz 2020 tarihindeki hâli

Asurlar (Süryaniler)
ܐܵܣܘܿܪܵܝܵܐ
Süryani bayrağı
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Yerel745,100
Suriye Suriye400,000[1]
Irak Irak300,000[2]
İran İran20,000[3][4]
Türkiye Türkiye15,000–25,100[3][5][6]
Diaspora:970,605
Amerika Birleşik Devletleri ABD110,807–400,000[7][8]
Ürdün Ürdün100,000–150,000[9][10]
İsveç İsveç100,000[11]
Almanya Almanya100,000[12]
Avustralya Avustralya24,505–60,000[13][14]
Lübnan Lübnan39,000[15]
Hollanda Hollanda20,000[16]
Fransa Fransa16,000[17]
Belçika Belçika15,000[16]
Rusya Rusya10,911[18]
Kanada Kanada10,810[19]
Danimarka Danimarka10,000[16]
İsviçre İsviçre10,000[16]
Birleşik Krallık Birleşik Krallık6,390[20]
Yunanistan Yunanistan6,000[21]
Gürcistan Gürcistan3,299[22]
Ukrayna Ukrayna3,143[23]
İtalya İtalya3,000[16]
Ermenistan Ermenistan2,769[24]
Yeni Zelanda Yeni Zelanda1,683[25]
Azerbaycan Azerbaycan1,500[26]
İsrail İsrail1,000[27]
Kazakistan Kazakistan350–800[28][29]
Finlandiya Finlandiya300
Diller
Süryanice-Aramice
Arapça, Farsça, Kürtçe, Türkçe, Zazaca[30]
Din
*Doğu Asur Kilisesi
Mardinli Süryani kadınlar, 19. yüzyıl.

Süryaniler (ܣܘܪ̈ܝܝܐ: Suryoye), Aramice konuşan ve dünya genelinde dağınık olarak yaşayan Hristiyan halk.

MS 37-43 yılları arasında elçilerin lideri Mor Petrus tarafından Antakya’da kurulmuş ve kısa zamanda bütün Orta Doğu'ya bu inancı müjdelemiştir. Kilisenin ve bazı mensuplarının kullandığı dil İsa’nın da konuştuğu Süryanice (Aramice)’dir.[31] Kilise patriklik merkezini birçok kez değiştirmek zorunda kalmıştır. Patriklik merkezi 1963 yılından beri Suriye’nin başkenti Şam’da bulunmaktadır. İlk patrik olan Mor Petrus’tan günümüze 122 patriğin başkanlık ettiği kilisenin şu andaki patriği 123. patrik olan Moran Mor İğnatiyos Efrem II'dir.

Syriac - Estrangelo Nisibin Calligraphy.png
Süryani alfabesi ile yazılmış bir yazı.

Günümüzde dünyada 3 milyonu aşkın Süryani bulunmaktadır. Süryani Ortodokslar, Süryani Katolikler, Melkitler (Melkit Katolikler), Syro-Malabarlar vb.]. 3,5 milyonu Hindistan’da olmak üzere yaklaşık 5,5 milyon Süryani Ortodoks'un dinî liderliğini Patrik Moran Mor İğnatiyos I. Zekka Iwas ve ona bağlı olan Hindistan’da bulunan Doğu Mafiryanı Mor Baseliyos I. Toma ve 40 metropolit yapmaktadır.

Tarihçe

Hıristiyanlık öncesi Süryaniler, putperesttirler ve kökenleri Asurlular ve Aramilerden gelmektedir. Asurlular ve Aramiler, Süryani ismini Hıristiyanlığı kabullerinden sonra kendilerini putperest ırkdaşlarından ayırmak için kullanmışlardır. Tarihi kayıtlar Asurlular ve Aramilerin M.Ö. XIV. yüzyılda Suriye’nin doğusunda görünmeye başladıklarını yazar. Asurlular/Aramileri, Sami kavimlerin bir kolu sayıp, Mezopotamya’ya Arap Yarımadası’ndan geldiklerini tahmin edenler varsa da, bunların Mezopotamya’nın kuzeyindeki dağlık bölgelerin halkı olduğunu ileri sürenler de vardır.[32]

Dil

Bugün, Turabdin bölgesinde yalnızca 3.500 civarında insan Süryanice konuşmaktadır. Bununla birlikte, Avrupa diasporasında 250.000'den fazla kişi Süryanice’ye "ana dili" demektedir. Süryanice, Süryani Kiliselerinde kullanılan ayin dili olan Klasik Süryanice (kṯobonoyo)lehçesi değildir. Neo Arami dilleri arasında Süryanice Doğu Neo Aramicesi olarak sınıflandırılır, bu da Yahudi ve diğer Irak ve İran'ın Hıristiyan Neo-Aramice lehçelerini içerir.[33]

Süryanilerin bağlı oldukları kiliseler

Batı lehçesini kullanan kiliseler:

Doğu lehçesini kullanan kiliseler:

İstanbul Süryanileri

Türkiye’de 20.000' i aşkın Süryani’nin 15.000'i İstanbul’da yaşamaktadır.[34] Süryaniler İstanbul dışında başlıca Mardin, Mersin, Diyarbakır, Adıyaman, Elazığ, Ankara, İzmir, Malatya, Şanlıurfa, Gaziantep, Antakya, Antalya ve Adana’da yaşamaktadır.

Süryaniler’in İstanbul ile buluşması yüzyıllar öncesine dayanmaktadır. Özellikle Bizans İmparatoru Konstantin’in annesi Heleni, İmparator I. Justinianus’un eşi Theodora ve İstanbul’un ilk metropoliti Altın ağızlı Mor Yuhanna (Yuhanna Chrisostom) İstanbul tarihine önemli izler bırakan Süryanilerden sadece birkaçıdır.

Günümüz İstanbul Süryani Abraşiyesi 1950'lerde başlayarak 1980'lerde hız kazanan Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan göç ile oluşmaya başlamıştır. 19. yüzyılda Patrik IV. Petrus tarafından kurulan Tarlabaşı’nda bulunan Meryemana Kilisesi daha sonra 1950’li yıllarda ihtiyaç sebebiyle zamanın Mardin Metropoliti Mor Filüksinos Yuhanna Dolabani’nin başkanlığında genişletilir. Daha sonra Mardin’de Metropolit Yuhanna Dolabani’nin vefatından sonra Horiepiskoposlar tarafından ruhani liderliğinin yapıldığı İstanbul Süryani Ortodoks Kilisesi 1986 yılında Moran Mor İğnatiyos Zeka Iwas tarafından Şam'daki patrikhanede görkemli bir törenle Mor Filüksinos Yusuf Çetin'i 'İstanbul Abraşiyesi Ruhani Liderliği'ne resmetmiştir.

Ankara ve İzmir’i de içeren, 2002 yılında Mersin, Adıyaman, Şanlıurfa, Malatya, Gaziantep, Elazığ ve Adana yörelerinin de bağlandığı İstanbul Abraşiyesi Metropolit Mor Filüksinos Yusuf Çetin’in başkanlığında 1 horiepiskopos 5 papaz 2 rahibin ruhani liderliğinde, vakıf yönetim kurulu ile aktif olarak varlığını sürdürmektedir. Süryani Kadim Kilisesi'inde Patriğe bağlı 20 Metropolit bulunmaktadır. Bunların 4 tanesi Türkiye'de bulunur.

Irak Süryanileri

1924 yılında Süryani askerler tarafından Irak Türkmenlerini hedef alan ve Levi Baskını olarak bilinen katliamda 100 kadar Türkmen yaşamını yitirmiştir. 11 Ağustos 1933'teki Simele Katliamı'nda ise çok sayıda Süryani hayatını kaybetmiştir. Katliam, Irak Krallığı silahlı kuvvetleri desteğinde Kürt ve Arap aşiretlerinin yaptığı sistematik katliamlar silsilesidir ve "Simele Katliamı" terimi yalnızca Simele kasabasındaki katliamı değil, Kuzey Irak'ta Duhok ve Nineve (Musul) illerindeki 63 Süryani köyünde yapılan katliamları belirtir. 600[35] ilâ 3000[36][37] Süryaninin katledildiği bu katliam Lemkin tarafından "soykırım" (genocide) olarak nitelenir. Yahudi kökenli Polonyalı avukat Raphael Lemkin tarafından ilk kez 1944'te kullanılan «soykırım» terimi, Ermeni Kırımı, Holokost ve Simele Katliamından esinlenilerek oluşturulmuştur[38]. Avustralya'nın Sidney şehrinde 2010 yılında açılan bir anıtın plakasında “Bu anıt, 1914-1918 yılları arasında, Birinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleştirilen Asuri Kırımı ve 1933’te gerçekleştirilen Simele Katliamı kurbanları anısına dikilmiştir” biçiminde ibare yer almaktadır.[39]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Syria's Assyrians threatened by extremists – Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  2. ^ "مسؤول مسيحي : عدد المسيحيين في العراق تراجع الى ثلاثمائة الف". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  3. ^ a b "Ishtar: Documenting The Crisis In The Assyrian Iranian Community". aina.org. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  4. ^ United Nations High Commissioner for Refugees (13 Ekim 2010). "Iran: Last of the Assyrians". Refworld. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  5. ^ United Nations High Commissioner for Refugees. "Refworld - World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Turkey : Assyrians". Refworld. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  6. ^ Joshua Project. "Assyrian in Turkey". 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  7. ^ Data Access and Dissemination Systems (DADS). "American FactFinder – Results". 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  8. ^ "Brief History of Assyrians". 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  9. ^ Thrown to the Lions 8 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Doug Bandow, The America Spectator
  10. ^ Jordan Should Legally Recognize Displaced Iraqis As Refugees, AINA.org. Assyrian and Chaldean Christians Flee Iraq to Neighboring Jordan, ASSIST News Service
  11. ^ Demographics of Sweden, Swedish Language Council "Sweden has also one of the largest exile communities of Assyrian and Syriac Christians (also known as Chaldeans) with a nüfusulation of around 100,000."
  12. ^ "Erzdiözese". 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  13. ^ "Redirect to Census data page". Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  14. ^ "Fear checks turnout for Iraq poll". smh.com.au. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  15. ^ Tore Kjeilen. "Lebanon / Religions – LookLex Encyclopaedia". Looklex.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  16. ^ a b c d e "CNN Under-Estimates Iraqi Assyrian Nüfusulation". Aina.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  17. ^ Wieviorka & Bataille 2007, ss. 166
  18. ^ "Google Translate". Translate.googleusercontent.com. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  19. ^ Statistics Canada. "2011 National Household Survey: Data tables". 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014. 
  20. ^ Joshua Project. "Assyrian of United Kingdom Ethnic People Profile". Joshuaproject.net. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2013. 
  21. ^ Tzilivakis, Kathy (10 Mayıs 2003). "Iraq's Forgotten Christians Face Exclusion in Greece". Athens News. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012. 
  22. ^ "Georgia – ecoi.net – European Country of Origin Information Network". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  23. ^ State statistics committee of Ukraine – National composition of nüfusulation, 2001 census (Ukrainian)
  24. ^ 2011 Armenian Census
  25. ^ http://www.stats.govt.nz/ New Zealand 2006 census
  26. ^ Joshua Project. "Assyrian in Azerbaijan". 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  28. ^ "Assyrian Community in Kazakhstan Survived Dark Times, Now Focuses on Education". The Astana Times. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015. 
  29. ^ "Kazakhstan Live". 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  30. ^ "Zazaca Dilinde konuşan Süryaniler". 
  31. ^ "Syrian Orthodox Church - LookLex Encyclopaedia". i-cias.com. 
  32. ^ ÇAKI, F.-YILMAZ, Ş., (2005), “Kimlik tartışması ve Süryaniler: Bir Literatür Çalışması”, Süryaniler ve Süryanilik III, Ankara.
  33. ^ "Šlomo Surayt". textbook.surayt.com. 
  34. ^ "Süryaniler | Renkler Solmasın, Kültürler Kaybolmasın". www.suryaniler.com. 
  35. ^ Zubaida 2000, s. 370
  36. ^ "Displaced persons in Iraqi Kurdistan and Iraqi refugees in Iran" (PDF). fidh.org. International Federation for Human Rights. Januari 2003. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Eylül 2011.  Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  37. ^ DeKelaita, Robert (22 Kasım 2009). "The Origins and Developments of Assyrian Nationalism" (PDF). Committee on International Relations Of the University of Chicago. Assyrian International News Agency. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  38. ^ "Raphael Lemkin". EuropeWorld. 22 Haziran 2001. 16 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  39. ^ "Sidney'de "Asuri Soykırımı" Anıtı Açıldı". 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Süryaniler&oldid=22937173" sayfasından alınmıştır