Katyn Katliamı: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 54°46′K 31°47′D / 54.767°K 31.783°D / 54.767; 31.783
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Ahmet Turhan (mesaj | katkılar)
Ahmet Turhan (mesaj | katkılar)
Kaynak sorunu düzeltilmiş
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Trzy krzyze.jpg|Katliam anıtı|thumb|sağ|300px]]
[[Dosya:Trzy krzyze.jpg|Katliam anıtı|thumb|sağ|300px]]
[[Dosya:Katyn - decision of massacre p1.jpg|thumb| [[Lavrentiy Beria]] tarafından [[Josef Stalin]]e yazılan Polonyalı sivil ve subay esirlerin kurşuna dizilmesinin tavsiye edildiği 5 Mart 1940 tarihli rapor ve listenin orijinali]]{{Kaynakları düzenle}}
[[Dosya:Katyn - decision of massacre p1.jpg|thumb| [[Lavrentiy Beria]] tarafından [[Josef Stalin]]e yazılan Polonyalı sivil ve subay esirlerin kurşuna dizilmesinin tavsiye edildiği 5 Mart 1940 tarihli rapor ve listenin orijinali]]
'''Katyn Katliamı''' veya '''Katyn Ormanı Katliamı''', 1940 yılında yaklaşık 22.000 Polonyalı subay, sivil ve aydınların başlarına birer kurşun sıkılarak gerçekleştirilen toplu infaz.<ref>{{Web kaynağı|url=http://ipn.gov.pl/en/news/2006/decision-to-commence-investigation-into-katyn-massacre|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=16 Ağustos 2014|arşivtarihi=19 Ağustos 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140819083852/http://ipn.gov.pl/en/news/2006/decision-to-commence-investigation-into-katyn-massacre|ölüurl=yes}}</ref> [[Sovyetler Birliği hükûmeti]] uzun yıllar bu olayda kendisinin sorumlu olmadığını açıkladı, olayın [[Nazi Almanyası]] tarafından gerçekleştirildiğini savundu. Ancak 1990 yılında [[Mihail Gorbaçov]] yaşananların Sovyetler tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması|Sovyetler Birliği'nin dağılmasının]] ardından 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı [[Boris Yeltsin]], Polonya Devlet Başkanı [[Lech Walesa]]'ya infaza dair [[Josef Stalin]]'in imzaladığı emrin orijinal belgelerini verdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=SyimWfkx0-MC&pg=PA256&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=Katyn and Its Echoes|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=2007|dil=İngilizce|sayfa=256|sayfalar=|çalışma=Katyn: A Crime without Punishment|yayıncı=Yale University Press|isbn=978-0-300-10851-4}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/winter99-00/art6.html|başlık=The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=27 Haziran 2008|çalışma=|yayıncı=CIA}}</ref> Ayrıca 2010 yılında, dönemin [[Rusya başbakanı]] [[Dmitri Medvedev]], 22.000 bin kişinin infaz edildiği bu katliam hakkındaki Sovyet belgelerinin çevrimiçi olarak yayınlanmasını emretmiştir. Bunun üzerine [[Rusya]], hükümete ait bir web sitesinde [[Katyn]]'deki Polonyalı mahkumların katliamına ilişkin belgeleri yayınladı.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.theguardian.com/world/2010/apr/28/katyn-massacre-russia-documents-web|başlık=Russia posts Katyn massacre documents online|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=28 Nisan 2010|çalışma=|yayıncı=The Guardian|ad=Luke|soyadı=Harding}}</ref>
'''Katyn Katliamı''' veya '''Katyn Ormanı Katliamı''', 1940 yılında yaklaşık 22.000 Polonyalı subay, sivil ve aydınların başlarına birer kurşun sıkılarak gerçekleştirilen toplu infaz.<ref>{{Web kaynağı|url=http://ipn.gov.pl/en/news/2006/decision-to-commence-investigation-into-katyn-massacre|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=16 Ağustos 2014|arşivtarihi=19 Ağustos 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140819083852/http://ipn.gov.pl/en/news/2006/decision-to-commence-investigation-into-katyn-massacre|ölüurl=yes}}</ref> [[Sovyetler Birliği hükûmeti]] uzun yıllar bu olayda kendisinin sorumlu olmadığını açıkladı, olayın [[Nazi Almanyası]] tarafından gerçekleştirildiğini savundu. Ancak 1990 yılında [[Mihail Gorbaçov]] yaşananların Sovyetler tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. [[Sovyetler Birliği'nin dağılması|Sovyetler Birliği'nin dağılmasının]] ardından 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı [[Boris Yeltsin]], Polonya Devlet Başkanı [[Lech Walesa]]'ya infaza dair [[Josef Stalin]]'in imzaladığı emrin orijinal belgelerini verdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=SyimWfkx0-MC&pg=PA256&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=Katyn and Its Echoes|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=2007|dil=İngilizce|sayfa=256|sayfalar=|çalışma=Katyn: A Crime without Punishment|yayıncı=Yale University Press|isbn=978-0-300-10851-4}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/winter99-00/art6.html|başlık=The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=27 Haziran 2008|çalışma=|yayıncı=CIA}}</ref> Ayrıca 2010 yılında, dönemin [[Rusya başbakanı]] [[Dmitri Medvedev]], 22.000 bin kişinin infaz edildiği bu katliam hakkındaki Sovyet belgelerinin çevrimiçi olarak yayınlanmasını emretmiştir. Bunun üzerine [[Rusya]], hükümete ait bir web sitesinde [[Katyn]]'deki Polonyalı mahkumların katliamına ilişkin belgeleri yayınladı.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.theguardian.com/world/2010/apr/28/katyn-massacre-russia-documents-web|başlık=Russia posts Katyn massacre documents online|erişimtarihi=17 Mayıs 2020|tarih=28 Nisan 2010|çalışma=|yayıncı=The Guardian|ad=Luke|soyadı=Harding}}</ref>



Sayfanın 12.56, 17 Mayıs 2020 tarihindeki hâli

Katliam anıtı
Lavrentiy Beria tarafından Josef Staline yazılan Polonyalı sivil ve subay esirlerin kurşuna dizilmesinin tavsiye edildiği 5 Mart 1940 tarihli rapor ve listenin orijinali

Katyn Katliamı veya Katyn Ormanı Katliamı, 1940 yılında yaklaşık 22.000 Polonyalı subay, sivil ve aydınların başlarına birer kurşun sıkılarak gerçekleştirilen toplu infaz.[1] Sovyetler Birliği hükûmeti uzun yıllar bu olayda kendisinin sorumlu olmadığını açıkladı, olayın Nazi Almanyası tarafından gerçekleştirildiğini savundu. Ancak 1990 yılında Mihail Gorbaçov yaşananların Sovyetler tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa'ya infaza dair Josef Stalin'in imzaladığı emrin orijinal belgelerini verdi.[2][3] Ayrıca 2010 yılında, dönemin Rusya başbakanı Dmitri Medvedev, 22.000 bin kişinin infaz edildiği bu katliam hakkındaki Sovyet belgelerinin çevrimiçi olarak yayınlanmasını emretmiştir. Bunun üzerine Rusya, hükümete ait bir web sitesinde Katyn'deki Polonyalı mahkumların katliamına ilişkin belgeleri yayınladı.[4]

Katliam, NKVD şefi Lavrentiy Beria'nın 5 Mart 1940'ta, esir alınan Polonyalı subayların infaz edilmesi teklifi ile gündeme geldi. Bu teklif, Joseph Stalin'in önderliğindeki Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu tarafından kabul edildi.[5] Öldürülenlerin arasında, Polonya'nın işgali sırasında esir alınmış yaklaşık 8.000 asker, 6.000 polis memuru ve 8.000 Polonyalı aydın (bu kişiler arasında toprak sahipleri, avukatlar, fabrika sahipleri de vardır) bulunmaktadır.[6] Katledilenler arasında Polonyalılar, Polonyalı Ukraynalılar, Belaruslular ve Polonyalı Yahudiler vardı.[6]

Nisan 1943'te Nazi Almanyası, Katyn Ormanı'nda toplu mezarların bulunduğunu duyurdu.[7] Uluslararası Kızılhaç Komitesi mezarlar hakkında soruşturma açmayı talep etmiş bunun üzerine Stalin, Londra merkezli Sürgündeki Polonya Hükûmeti ile diplomatik ilişkileri koparmıştır. Yıllar boyunca Sovyet yetkililer tüm suçlamaları inkar etmiş ve kurbanların Naziler tarafından öldürüldüğü iddia etmiştir. Fakat 1990 yılında, Sovyetler yapılan suçlamaları kabul etmiş ve infazları Stalin'in emri ile gerçekleştirdiklerini kabul etmişlerdir. NKVD tarafından gerçekleştirilen bu toplu infazı da kınamışlardır. [8]

Sovyetler Birliği Başsavcılığı (1990–1991) ve Rusya Federasyonu (1991–2004) tarafından yürütülen soruşturmalarda, Sovyetlerin bu olayda aldığı rol kabul edilmiş ancak bu eylemi bir savaş suçu veya katliam olarak isimlendirmeği kabul etmemişlerdir. Olayın faillerinin öldüğü gerekçesiyle Rusya soruşturmaya kapatmış ve Rus hükümeti bu olayda hayatını kaybedenleri Büyük Temizlik kurbanları olarak sınıflandırmamıştır. Öte yandan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi buna karşı çıkmış ve Rusya'nın 1940'ta Sovyet gizli polisi (NKVD) tarafından öldürülen Polonyalıların akrabalarının haklarını ihlal ettiğini ve Katyn katliamını bir savaş suçu olduğunu beyan etmiştir. [9] Kasım 2010'da, Rus Devlet Duması katliam emri için Stalin ve diğer Sovyet yetkililerini suçlayan bir bildirgeyi onayladı. [10]

Hakkında

Kimi kaynaklara göre[hangileri?] Katyn Olayı tarihî Rusya-Polonya düşmanlığına dayanmaktadır. Katolik Polonya ile Ortodoks Rusya'nın düşmanlığı pek çok savaşa sebep oldu ve bu durum 20. yüzyılda da devam etti. Polonya'nın bağımsızlığı 1918 yılında Vladimir Lenin tarafından kabul edilmişti, ancak Polonya bağımsız olmakla yetinmedi ve 1918 yılında Rus İç Savaşı'ndan istifade ederek toprak kazanma gayretine girişti. Kızıl Ordu Çar destekçisi Beyaz Ordu'yu, Beyaz Terör'ü ve işgalci Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve İngiltere'yi yendi, ancak bu savaş Rusya'yı fazlasıyla yıprattı. 1920 yılında Kızıl Ordu, ülkede kalan tek işgalci Polonya'nın hakim olduğu Batı Belarus topraklarını kurtarmak için harekete geçti, ancak gerek savaş yorgunluğu gerekse Polonya'nın batıdan yoğun destek alması dolayısıyla yenik düşmüştü. Bunun üzerine Sovyetler Birliği Batı Belarus'u Polonya'ya bırakmak zorunda kaldı. Bazı kaynaklar[hangileri?] Katyn Olayı'nın kökeninde bu olayın bulunduğunu ve intikam duygularının olayın gerçekleşmesine zemin hazırladığını belirtir.

1 Eylül 1939 tarihinde Naziler Polonya Seferi'ne başlamadan önce Ağustos ayında Sovyetler Birliği ile saldırmazlık paktı imzaladı. Bu anlaşmanın konularından biri de Polonya'nın geleceğidir. II. Dünya Savaşı'nın başlaması ile 1 Eylül 1939'da Nazi Almanyası batıdan, 17 Eylül'de ise Sovyetler Birliği doğudan Polonya'ya saldırıya geçti. Polonya Ordusu teslim odu ve ülke Sovyetler ve Naziler tarafından paylaşıldı.

Polonya'nın teslim oluşundan sonra Sovyetler Polonyalı subayları esir kamplarında topladı. 5 Mart 1940 tarihinde dönemin NKVD Şefi Lavrentiy Beria'nın Stalin'e gönderdiği bir raporda Polonyalı subayların oluşturduğu potansiyel tehlike yüzünden infaz edilmeleri gerektiği tavsiye ediliyordu.[11] Stalin, bu tavsiyeyi kabul ederek infaz emrini verdi ve çoğunluğu subaylardan oluşan Polonyalı esirler başta Katyn Ormanı olmak üzere Kalinin ve Harkov'da infaz edildi.

Ne var ki Nazi-Sovyet ittifakı kısa sürdü ve 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliğine saldırması ve hızla Sovyetlerin içlerine ilerlemesi ile Naziler 1943 yılında Katyn Ormanındaki toplu mezara ulaştı. Naziler bu durum karşısında derhal propaganda ekiplerini, kameramanlarını, savaş muhabirlerini ve olaya tanıklık etmesi için orada bulunan herkesi Katyn Ormanına götürdü. Yapılan otopsiler sonucunda infaz edilen esirlerin hemen hepsi başlarının arkasına birer kurşun sıkılarak öldürüldüğü açıklandı.[12][13]

Fakat savaştan sonra, Nazilerın yenilmesi ve Polonya'da Sovyet destekli hükûmet kurulmasının hemen ardından Polonya halkı arasında giderek katliam dedikoduları yaygınlaştı.[kaynak belirtilmeli] Sovyet yetkililer katliamı Nazilerin yaptığını açıkladı.

Ardından göreve gelen Sovyet hükûmetleri uzun yıllar boyunca bu katliamı reddetmeye devam etti. Ancak 1990 yılında Sovyet lideri Mihail Gorbaçov yaşananların Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa'ya Stalin'in imzaladığı emrin orijinal belgelerini takdim etti.[14]

Sovyet tezleri

Nazilerin propagandalarını Müttefikler Devletler arasında Londra'daki Polonya sürgüt hükümeti dışında kabul eden olmadı. Eylül 1943'te Smolensk Nazilerden ele geçirildikten sonra Sovyet hükümeti Katın olayını soruşturmak üzere iki komisyon kurdu. Komisyonların birine NKVD, diğerine ise Kızıl Ordu başcerrahı Burdenko başkanlık ediyordu. Burdenko komisyonunun öteki üyeleri yazar Aleksey Tolstoy, metropolit Nikolay, Slavlar komitesi başkanı General Gundorov, Sovyet Kızılhaç'ı ve Sovyet Kızılay'ı başkanı Profesör Kolesnikov, eğitim bakanı akademisyen Potemkin, Kızıl Ordu askeri sağlık idaresi başkanı tabip General Smirnov ve Smolensk sovyeti başkanı Melnikov idi. Ayrıca adlî tıp uzmanlarından oluşan bir alt komisyon kuruldu. Komisyon Ocak 1944'te bulgularını açıklamak için yabancı gazeteciler ve aralarında ABD elçisinin kızının da bulunduğu birçok kişiyi olay yerine çağırdı. Burada kurşuna dizilenlerin Nazilerin eliyle öldüğü gösterildi. Örneğin kullanılan silah Alman tabancası Walter idi. Ellerini bağlamak için kullanılan ip Alman malı idi. Katın olayı savaş bittikten sonra da Nürnberg duruşmalarında görüşüldü ve olayın Sovyetler Birliği tarafından işlenmediğine karar verildi.[kaynak belirtilmeli]

Katliam hakkındaki kararnameler

İlgili filmler

  • Andrzej Wajda, 'Katyn', (2007)
  • Юрий Мухин, 'Катынская подлость', (2005)
  • И. М. Посельский, Д/ф "Трагедия в Катынском лесу" (СССР, 1944)

Ayrıca bakınız

Sovyet savaş suçları

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2014. 
  2. ^ Katyn and Its Echoes. Katyn: A Crime without Punishment (İngilizce). Yale University Press. 2007. s. 256. ISBN 978-0-300-10851-4. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  3. ^ "The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field". CIA. 27 Haziran 2008. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  4. ^ Harding, Luke (28 Nisan 2010). "Russia posts Katyn massacre documents online". The Guardian. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  5. ^ "The Katyn Massacre – the Way to the Truth". THE WARSAW INSTITUTE REVIEW. 5 Temmuz 2019. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  6. ^ a b "Decision to commence investigation into Katyn Massacre". INSTITUTE OF NATIONAL REMEMBRANCE. 30 Kasım 2004. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  7. ^ Facing a Holocaust: The Polish Government-In-Exile and the Jews, 1943-1945 (İngilizce). UNC Press. 1993. s. 71. ISBN 978-0-8078-2069-8. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Katyn Massacre". Katyn Massacre - POLISH HISTORY [1940]. ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  9. ^ "European court rules against Russia on 1940 Katyn massacre". Reuters. 16 Nisan 2012. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  10. ^ Tickel, Nikolous (28 Kasım 2010). "Duma Blames Stalin for Katyn Massacre". The Moscow Times. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. 
  11. ^ http://www.ipn.gov.pl/portal/en/2/77/Decision_to_commence_investigation_into_Katyn_Massacre.html
  12. ^ http://books.google.com.tr/books?id=5GCFUqBRZ-QC&pg=PA171&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  13. ^ http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4102967.stm
  14. ^ http://books.google.com.tr/books?id=SyimWfkx0-MC&pg=PA256&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

Dış bağlantılar