Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎top: düzeltme AWB ile
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.729 değişiklik
k Kaynak düzenleme
15. satır: 15. satır:
| komutan2 = {{nowrap|{{bayraksimge resim|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Parmen Çiçinadze]]}}<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Giorgi Kvinitadze]]<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Giorgi Mazniaşvili]]<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Valiko Jugheli]]
| komutan2 = {{nowrap|{{bayraksimge resim|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Parmen Çiçinadze]]}}<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Giorgi Kvinitadze]]<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Giorgi Mazniaşvili]]<br/>{{flagicon image|Flag of Georgia (1918-1921).svg}} [[Valiko Jugheli]]
| komutan3 = {{bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu|1823}} [[Kazım Karabekir]]
| komutan3 = {{bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu|1823}} [[Kazım Karabekir]]
| güç1 = 40,000 piyade<br/>4,300 süvari<br/>900 Oset militan<br/>196 topçu<br/>1,065 makineli silah<br/>50 savaş uçağı<br/>7 zırhlı tren<br/>4 tank<br/>24+ zırhlı araç<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.conflicts.rem33.com/images/Georgia/Soviet_Georgian_War21_E1.html|başlık=iveria|yayıncı=|erişimtarihi=1 November 2014}}</ref>
| güç1 = 40,000 piyade<br/>4,300 süvari<br/>900 Oset militan<br/>196 topçu<br/>1,065 makineli silah<br/>50 savaş uçağı<br/>7 zırhlı tren<br/>4 tank<br/>24+ zırhlı araç<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.conflicts.rem33.com/images/Georgia/Soviet_Georgian_War21_E1.html|başlık=iveria|yayıncı=|erişimtarihi=1 Kasım 2014}}</ref>
| güç2 = 11,000 piyade<br/>400 süvari<br/>Gürcistan Halk Muhafızlarından yüzlercesi<br/>46 topçu<br/>Birkaç yüz makineli tüfek<br/>56 savaş uçağı<br/>4 zırhlı tren<br/>Birkaç zırhlı araç<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.conflicts.rem33.com/images/Georgia/Soviet_Georgian_War21_E1.html#_ftnref5|başlık=iveria|yayıncı=|erişimtarihi=1 November 2014}}</ref>
| güç2 = 11,000 piyade<br/>400 süvari<br/>Gürcistan Halk Muhafızlarından yüzlercesi<br/>46 topçu<br/>Birkaç yüz makineli tüfek<br/>56 savaş uçağı<br/>4 zırhlı tren<br/>Birkaç zırhlı araç<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.conflicts.rem33.com/images/Georgia/Soviet_Georgian_War21_E1.html#_ftnref5|başlık=iveria|yayıncı=|erişimtarihi=1 Kasım 2014}}</ref>
| güç3 = 20,000
| güç3 = 20,000
| kayıp1 = 5,500 ölü<br/>2,500 esir<br/>bilinmeyen sayıda yaralı<ref name="gulag.ipvnews.org">According to a Russian statistician and Soviet-era [[dissident]], Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20,000 people. {{Web kaynağı |url=http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |başlık=Archived copy |erişimtarihi=2006-11-03 |url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20061105202445/http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |arşivtarihi=2006-11-05 }}</ref>
| kayıp1 = 5,500 ölü<br/>2,500 esir<br/>bilinmeyen sayıda yaralı<ref name="gulag.ipvnews.org">According to a Russian statistician and Soviet-era [[dissident]], Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20,000 people. {{Web kaynağı |url=http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |başlık=Archived copy |erişimtarihi=3 Kasım 2006|url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20061105202445/http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |arşivtarihi=5 Kasım 2006}}</ref>
| kayıp2 = 3,200 ölü veya esir<br/>bilinmeyen sayıda yaralı<br/>3,800-5,000 sivil öldü<ref name="gulag.ipvnews.org">According to a Russian statistician and Soviet-era [[dissident]], Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20,000 people. {{Web kaynağı |url=http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |başlık=Archived copy |erişimtarihi=2006-11-03 |url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20061105202445/http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |arşivtarihi=2006-11-05 }}</ref>
| kayıp2 = 3,200 ölü veya esir<br/>bilinmeyen sayıda yaralı<br/>3,800-5,000 sivil öldü<ref name="gulag.ipvnews.org">According to a Russian statistician and Soviet-era [[dissident]], Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20,000 people. {{Web kaynağı |url=http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |başlık=Archived copy |erişimtarihi=3 Kasım 2006|url-status=dead |arşivurl=https://web.archive.org/web/20061105202445/http://www.gulag.ipvnews.org/contacts.php |arşivtarihi=5 Kasım 2006}}</ref>
| kayıp3 = 30 ölü<br/>26 yaralı<br/>46 kayıp<ref>Ayfer Özçelik: ''Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968'', publisher Akçağ, 1993, [https://books.google.com/books?ei=eMTMUJfDIoPatAa7wYHADw&sqi=2&hl=de&id=ylRpAAAAMAAJ&dq=Ali+Fuat+Cebesoy%3A+1882-10+Ocak+1968&q=%22Bu+arada+Batum%27da+T%C3%BCrk+Ordusu+4+subay%2C+22+er+%C5%9Fehit%2C+26+yaral%C4%B1+ve+46+kay%C4%B1p+vermi%C5%9Ftir.%22 page 206]. {{in lang|tr}}</ref>
| kayıp3 = 30 ölü<br/>26 yaralı<br/>46 kayıp<ref>Ayfer Özçelik: ''Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968'', publisher Akçağ, 1993, [https://books.google.com/books?ei=eMTMUJfDIoPatAa7wYHADw&sqi=2&hl=de&id=ylRpAAAAMAAJ&dq=Ali+Fuat+Cebesoy%3A+1882-10+Ocak+1968&q=%22Bu+arada+Batum%27da+T%C3%BCrk+Ordusu+4+subay%2C+22+er+%C5%9Fehit%2C+26+yaral%C4%B1+ve+46+kay%C4%B1p+vermi%C5%9Ftir.%22 page 206]. {{in lang|tr}}</ref>
| campaignbox = {{Campaignbox Russian Civil War}}
| campaignbox = {{Campaignbox Russian Civil War}}

Sayfanın 00.24, 4 Mayıs 2020 tarihindeki hâli

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi
Rus İç Savaşı ve Kurtuluş Savaşı

Kızıl Ordu Tiflis'te, 25 Şubat 1921
Tarih15 Şubat – 17 Mart 1921
Bölge
Transkafkasya
Sonuç

Sovyet ve Türkiye askeri zaferi

Taraflar
 Rusya SFSC
 Ermenistan SSC
 Azerbaycan SSC		 Gürcistan Osmanlı İmparatorluğu Ankara Hükümeti
Komutanlar ve liderler
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anatoli Gekker
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Mihail Velikanov
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Josef Stalin
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Sergo Ordzhonikidze
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Filipp Maharadze		 Parmen Çiçinadze
Giorgi Kvinitadze
Giorgi Mazniaşvili
Valiko Jugheli		 Osmanlı İmparatorluğu Kazım Karabekir
Güçler
40,000 piyade
4,300 süvari
900 Oset militan
196 topçu
1,065 makineli silah
50 savaş uçağı
7 zırhlı tren
4 tank
24+ zırhlı araç[1]		 11,000 piyade
400 süvari
Gürcistan Halk Muhafızlarından yüzlercesi
46 topçu
Birkaç yüz makineli tüfek
56 savaş uçağı
4 zırhlı tren
Birkaç zırhlı araç[2]		 20,000
Kayıplar
5,500 ölü
2,500 esir
bilinmeyen sayıda yaralı[3]		 3,200 ölü veya esir
bilinmeyen sayıda yaralı
3,800-5,000 sivil öldü[3]		 30 ölü
26 yaralı
46 kayıp[4]


Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, 1921 yılı. Gürcistan DC'nin Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilmiş olan sınırları. Kızıl Ordu'nun müdahalesinin ve Türkiye birliklerinin saldırıları sonucunda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti’nin güneybatı parçası (Artvin, Oltu, Ardahan) Türkiye’nin eline geçti (haritada sarıya boyanmış bölge). Ülkenin kalan kısmını ise SSCB ilhak etti. Daha sonra Moskova’nın kararıyla haritada pembe renge boyanmış bölge Ermenistan SSC’ye, yeşil renge boyanmış yerler Azerbaycan SSC’ye bırakıldı. Turuncu renge boyanmış Soçi vilayeti ile Kafkas Dağlarının kuzey etekleri ise 1918-1919 arasında Gürcistan DC’nin topraklarıydı ama Rusya SFSC tarafından daha önce ilhak edilmişti.

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi, Sovyet–Gürcü Savaşı[5] ya da Sovyetlerin Gürcistan'ı işgali[6] olarak da bilinir (15 Şubat – 17 Mart 1921), Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetini çökertip yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askeri harekâttır. Müdahale, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Müdahaleden önce

Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Güney Kafkasya'da üç ulus, Gürcüler, Azeriler ve Ermeniler 1918'de bağımsızlıklarını ilan etti. Ne var ki Lenin'in Sovyetleştirme planının ilk hedefi Kafkasya idi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin işgalinin ardından Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti de hedef haline geldi. Yaklaşık 25.000 kişilik Gürcü ordusuna karşı Kızıl Ordu 50.000 kişilik bir güçle saldırıya geçti. Gürcistan'ın, sonradan Ermenistan'a bırakılan Lore bölgesinde Kızıl Ordu'nun ayaklandırdığı Ermenilerin korunması, bu saldırı için bir gerekçe olarak kullanıldı.

Müdahale

Müdahaleyi yöneten Anatoli Gekker 11. Rus Ordusu'yla ilk önce Tiflis Operasyonu düzenleyerek Hrami Nehri'ni geçti ve kısa sürede Gürcü kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Sonra Kutaisi Operasyonu'nu düzenledi. İtilaf Devletleri'ni yardımını engellemek için Ruslar Karadeniz'deki tüm Gürcü limanlarını da ele geçirdi. Ayrıca Ruslar Rus ordusuna katılmak karşılığında Abhazlara bir Abhaz Oblastı kurulacağına dair bir teklif sunmuşlardı. Abhazlar bu teklifi kabul edip Gürcülere karşı savaştılar.

Müdahalede Türkiye

Bu sıralarda Türkiye Kurtuluş Savaşı'yla bağımsızlık mücadelesi veriyorlardı. Moskova Antlaşması ile Türkiye-Sovyet ilişkisi olumlu yolda ilerlemiş; Ruslar Ankara Hükümeti'ni tanımış, Moskova'ya elçi göndermelerini istemiş, silah ve cephane yardımı yapmaya başlamıştı.

Bu arada Ankara Hükümeti 13 Kasım 1920'de Gürcistan'la da diplomatik ilişki kurmuş ve mevcut sınırlarıyla Gürcistan'ı tanımıştı. Bu tarihte Kâzım Dirik Ankara Hükûmeti tarafından Tiflis elçiliğine atanmıştı. Gürcistan elçisi Svimon Mdivani ve beraberindeki heyet de 8 Şubat 1921'de Mustafa Kemal Paşa tarafından Ankara'da kabul edilmişti. Ne var ki Ruslar Gürcistan'ın işgalinde Türkiye'nin katkısını istiyordu. Bu teklifi Ruslar Ali Fuat Paşa'ya sundu. Ali Fuat Paşa bu teklifi Ankara'ya ulaştırdı ve Mustafa Kemal Paşa da onayladı.

Oysa Ankara Hükümeti Gürcistan'la sınır görüşmeleri yapamaya bile başlamıştı.[7] Mustafa Kemal Paşa uzun bir söylev olan Nutuk'ta bu gelişmeleri şöyle anlatır: "8 Şubat 1921 de Ankara'da itimatnamesini takdim etmiş olan Gürcü sefirile de, Türkiye - Gürcüstan Muahedesi için müzakere başlamıştı. Nihayet 23 Şubat 1921'de verdiğimiz kat'i bir ültimatom üzerine Ardahan, Artvin ve Batum'un tarafımızdan işgaline muvafakat olundu."[8]

Kazım Karabekir komutasındaki 3. Ordu bu iş için görevlendirilmişti. Türkiye kuvvetleri Gürcülerin boşalttığı Ardahan, Artvin ve Batum'a girdi. Ancak bunun ardından Giorgi Mazniaşvili komutasındaki Gürcü kuvvetleri Batum'dan Türkiye birliklerini çıkardı ve kenti Bolşevik kuvvetlerine teslim etti.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "iveria". Erişim tarihi: 1 Kasım 2014. 
  2. ^ "iveria". Erişim tarihi: 1 Kasım 2014. 
  3. ^ a b According to a Russian statistician and Soviet-era dissident, Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20,000 people. "Archived copy". 5 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2006. 
  4. ^ Ayfer Özçelik: Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968, publisher Akçağ, 1993, page 206. (Türkçe)
  5. ^ (Rusça) "Советско-грузинская война 1921 г. (Soviet-Georgian war of 1921)". Хронос ("Hronos"). 12 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2006. 
  6. ^ Debo, R. (1992). Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, pp. 182, 361-364. McGill-Queen's Press. ISBN 0-7735-0828-7
  7. ^ "Roin Kavrelişvili - Nikoloz Akhalkatsi, Gürcistan Tarihçiliğinde Kars Antlaşması Üzerine Kısa Bir Değerlendirme". 16 Eylül 2019. 
  8. ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kızıl_Ordu%27nun_Gürcistan%27ı_işgali&oldid=22344728" sayfasından alınmıştır