Saurischia: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k düzeltme |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
| 16. satır: | 16. satır: | ||
}} |
}} |
||
'''Saurischia''' (anlamı: '''kertenkele kalçalı''') kuşları([[Aves]]) ve kuşlarla yakın akraba olan dinozorları barındıran iki ana dinozor sınıflandırma grubundan biridir. <ref name="s">{{ |
'''Saurischia''' (anlamı: '''kertenkele kalçalı''') kuşları([[Aves]]) ve kuşlarla yakın akraba olan dinozorları barındıran iki ana dinozor sınıflandırma grubundan biridir. <ref name="s">{{Web kaynağı | soyadı1 = The Editors of Encyclopaedia Britannica | ad1 = The Editors of Encyclopaedia Britannica | başlık = Saurischia | url = https://www.britannica.com/animal/saurischian | website = www.EncyclopædiaBritannica.com | yayıncı = Encyclopædia Britannica, inc. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150722001151/https://www.britannica.com/animal/saurischian | arşivtarihi = 22 Temmuz 2015}}</ref> |
||
== Tanımlanma == |
== Tanımlanma == |
||
| 25. satır: | 25. satır: | ||
== Yeni yaklaşımlar == |
== Yeni yaklaşımlar == |
||
2017 tarihli Matthew Baron ve arkadaşlarının imza attığı bir çalışmadaysa 130 yıllık kalıplaşmış bu dinozor sınıflandırmasına bir eleştiri getirilmiştir. Bu yeni hipoteze göre theropoda ve sauropodomorpha arası ilişkiden ziyade ornithischia ile theropoda [[kardeş grup]] olarak düzenlenip [[ornithoscelida]] takımı oluşturulmuştur. Sauropodomorpha ile herrerasauridae ise saurischia olarak yeniden tanımlanmıştır. Bu makale ayrıca herrerasauridae ile theropodların farklı evrimsel iz üzerinde etçil özellik geliştirmelerine ve yine theropodlar ile erken kuş kalçalılar arasındaki anatomik benzer özelliklere bir açıklama önermektedir.<ref name="s1">{{ |
2017 tarihli Matthew Baron ve arkadaşlarının imza attığı bir çalışmadaysa 130 yıllık kalıplaşmış bu dinozor sınıflandırmasına bir eleştiri getirilmiştir. Bu yeni hipoteze göre theropoda ve sauropodomorpha arası ilişkiden ziyade ornithischia ile theropoda [[kardeş grup]] olarak düzenlenip [[ornithoscelida]] takımı oluşturulmuştur. Sauropodomorpha ile herrerasauridae ise saurischia olarak yeniden tanımlanmıştır. Bu makale ayrıca herrerasauridae ile theropodların farklı evrimsel iz üzerinde etçil özellik geliştirmelerine ve yine theropodlar ile erken kuş kalçalılar arasındaki anatomik benzer özelliklere bir açıklama önermektedir.<ref name="s1">{{Web kaynağı | soyadı1 = Baron | ad1 = Matthew et al | başlık = A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution | url = https://www.nature.com/articles/nature21700 | website = www.nature.com | yayıncı = Nature | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170323013818/https://www.nature.com/articles/nature21700 | arşivtarihi = 23 Mart 2017}}</ref> |
||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
Sayfanın 14.47, 24 Nisan 2020 tarihindeki hâli
| Saurischia
Geç Triyas – Günümüz,242-233.23 milyon yıl önce muhtemelen Orta Triyas | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
alttakımlar
| ||||||||||||||||||
|
Saurischia (anlamı: kertenkele kalçalı) kuşları(Aves) ve kuşlarla yakın akraba olan dinozorları barındıran iki ana dinozor sınıflandırma grubundan biridir. [1]
Tanımlanma
Dinozor grupları 19. asrın başından bu yana belli ölçütlerle tasnif ediliyorlardı. Boyutları, diş yapıları veya kafataslarına göre muhtelif sınıflandırma teşebbüsleri yapıldı; ancak genel kabul görmeyen ve oturmayan bu tasniflerden sonra 1888'de Richard Owen'ın da öğrencisi olan Harry G. Seeley tarafından pelvisin (kalça kemiği) karakteristiğine dayanan bir sınıflandırma yapmıştır.
Bu pelvisin şekli klasik sürüngen kalça kemiğine benzemekte ve pubis aşağı ve öne doğru uzamaktadır. Buna mukabil, diğer grup olan ornithischiada pelvis net şekilde farklılaşmıştır. İkinci kalça yapısının kuşlarınkine büyük oranda benzemesi sonucu kuş kalçalılar olarak adlandırılan ornithischia grubunda pubisin bir kısmı arkaya ve aşağıya inmektedir.
İsminin aksine kuş kalçalı dinozorların kuşlarla yakın bir akrabalığı yoktur, tersine kertenkele kalçalı dinozorlar kuşlarla yakın akrabadır.[1]
Evrimsel süreç
Bilimsel araştırmaların ışığında saurischia ve ornithischia gruplarının aile ağaçlarının orta Triyas'ta(242-227 milyon yıl önce) ayrıldığı tahmin edilmektedir. İlk dinozorlar küçük ve bipedaldi, kısa bir süre içinde pek çok yönden inanılmaz çeşitlilikte evrildiler. Her iki grup da yaklaşık aynı dönemde evrilmeye başladılysa da saurischian dinozorların fosil kayıtlarının daha net olduğunu görülmektedir. Saurischian takımının iki ana grubu theropoda ve sauropodomorpha'dır. Mezozoyik dönemin theropodları tamamen bipedaldiler (iki ayak üstünde) ve bu gruptan yaklaşık 150-144 milyon yıl önce ilk kuşlar evrilmiştir (orta Jurasik). Diğer grup olan sauropodomorpha'nın tüm üyeleri de devasa, quadrupedal (dört ayak üstünde) ve otçuldu. Bu grubun ilk üyeleri (prosauropoda) esasında küçük ve bipedal iken; erken jurasik devriyle evrimsel olarak boyutlarını büyütme eğiliminde olup devasa bedenlerini taşıma amacıyla sütunu andıran bir bacak yapısına kavuşmuş quadrupedal beden yapısına sahip olmuşlardır. [1]
Yeni yaklaşımlar
2017 tarihli Matthew Baron ve arkadaşlarının imza attığı bir çalışmadaysa 130 yıllık kalıplaşmış bu dinozor sınıflandırmasına bir eleştiri getirilmiştir. Bu yeni hipoteze göre theropoda ve sauropodomorpha arası ilişkiden ziyade ornithischia ile theropoda kardeş grup olarak düzenlenip ornithoscelida takımı oluşturulmuştur. Sauropodomorpha ile herrerasauridae ise saurischia olarak yeniden tanımlanmıştır. Bu makale ayrıca herrerasauridae ile theropodların farklı evrimsel iz üzerinde etçil özellik geliştirmelerine ve yine theropodlar ile erken kuş kalçalılar arasındaki anatomik benzer özelliklere bir açıklama önermektedir.[2]
Kaynakça
- ^ a b c The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Saurischia". www.EncyclopædiaBritannica.com. Encyclopædia Britannica, inc. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baron, Matthew; ve diğerleri. "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution". www.nature.com. Nature. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.