Boynuyaralı Mehmed Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 14.59, 12 Nisan 2020 tarihindeki hâli

Şuraya yönlendir:

Boynuyaralı Mehmed Paşa

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+#YÖNLENDİRME [[Boynuyaralı Mehmed Paşa]]
-{{Makam sahibi bilgi kutusu
-|isim               = Boynuyaralı Mehmed Paşa
-|resim              =
-|makam              = [[Osmanlı Sadrazamı]]
-|dönembaşı          = 26 Nisan 1656
-|dönemsonu          = 15 Eylül 1656
-|hükümdar           = [[IV. Mehmed]]
-|öncegelen          = [[Siyavuş Paşa]]
-|sonragelen         = [[Köprülü Mehmed Paşa]]
-|doğum_tarihi       =
-|doğum_yeri         =
-|ölüm_tarihi        = 1665
-|ölüm_yeri          = İstanbul
-}}
-'''Boynuyaralı Mehmet Paşa''', veya ''Boynueğri Mehmed Paşa'' [[IV. Mehmed]]'in saltanatında 26 Nisan 1656 - 15 Eylül 1656 tarihleri arasında dört ay on dokuz gün [[sadrazam]]lık yapmış bir [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] [[devlet adamı]]dır.
-==Hayatı==
-Canik (günümüzde [[Samsun]]) yörelerindendir. İstanbul'a genç yaşta gelip [[Damat Halil Paşa|Demirkazık Halil Paşa]] yanına girmiş ve ona kethüda olmuştur. [[IV. Murat]]'ın [[Bağdat Seferi]]'ne katılmış ve bu seferlerde gayreti ve cesareti ile isim kazanmıştır. Bu seferlerde birçok yara almış ve bunlardan biri boyuna isabet etmiş ve bu yara sonraki hayatı devamınca onu etkilemiştir. Bu nedenle "Boynuyaralı" veya "Boyunueğri" lakabı ile tanınmıştır.<ref>Silahdar Tarihi Cilt 1 say.410</ref>
-Kethüdası olduğu [[Damat Halil Paşa|Demirkazık Halil Paşa]] IV. Murat döneminde bir iftira yüzünden idam edildiği zaman, Mehmet Ağa IV. Murat'ın silahdarı olan Mustafa Paşa yanına girmiştir. Önce Mustafa Paşa'nın kethüdalığını yapmıştır. Sonra birkaç defa Çavuşbaşı görevi yapmıştır. Bu görevlerin birinde ünlü şair [[Nefi]]'nin tutuklanmasını ve idamını sağlamıştır. Sonra [[Kastamonu]] sancak beyi, [[Halep]] Beylerbeyi, [[Şam]] Beylerbeyi ve 1648'de [[Anadolu Beylerbeyi]] görevleri yapmıştır.
-'da [[Anadolu Beylerbeyliği]]nden azil olunmuş; ama ünlü Celali isyancısı [[Katırcıoğlu]]'nu tenkile görevli serdar tayin edilmiştir. Fakat Katırcıoğlu'nu yakalayamamıştır. Ayrıca serdarlık görevini kötüye kullanıp halka zulüm ettiği hakkında şikayet başkente gönderilmiştir. Bunun üzerine İstanbul'da Boynuyaralı Mehmed Paşa'nın idamı için emir çıkarılmış ve bu emiri ifa için Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı yakalamak için [[Köprülü Mehmed Paşa]] tayin edilmiştir.<ref name="uzunçarsılı">Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) ''Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar)'', Ankara: Türk Tarih Kurumu say.412</ref>
-Bundan dolayı Boynuyaralı Mehmed Paşa isyan için etrafında asker toplamaya başlamıştır. Bunu haber alan Köprülü Mehmed Paşa ona bir nasihat mektubu yazmış; ondan asker toplamaktan vazgeçmesini, İstanbul'a gidip af dilemesini nasihat vermişti. Bu nasihatı kabul eden Boynuyaralı Mehmed Paşa İstanbul'a gitmiş ve birkaç bin altınlık mücevherat vererek Valide Sultan aracılıyla ve bazı ocak ağaların da buna katılmasıyla af olunmuştur. 1650'de kubbe vezirliğine tayin edilmiştir.<ref name="uzunçarsılı"/>
-Bu arada [[İbşir Mustafa Paşa]] ile [[Abaza Hasan]] Ağa devlete karşı isyankar duruma gelmişler ve Celali oldukları kabul edilmişlerdi. 1651'de kubbe veziri olarak Boynuyaralı Mehmed Paşa bunlara nasihatla görevlendirilip isyanlarının önünü alması için bunlarla üzere Anadolu'ya gönderilmiştir. Boyunuyaralı Mehmed Paşa bu görevinde başarı kazanıp bu iki kişinin isyan çıkarmasını önlemiştir.<ref name="uzunçarsılı"/>
-Bu hizmet başarısı üzerine ona [[Diyarbakır]] valiliği verilmek istendi. Fakat Boynuyaralı Mehmed Paşa Şam Beylerbeyliği'ni istemekteydi. Bunun için İstanbul'a geldi. Şam Beylerbeyliğine yeni sadrazam [[Gürcü Mehmed Paşa]] kardeşi Cafer Paşa'yi atamıştı. Fakat Boynuyaralı Mehmed Paşa Diyarbekir Valisi olmayı kabul etmeyip ya İstanbul'da kalıp kubbe vezirliği ya da Şam Valiliği üzerinde ısrar etti. Sonunda Kasım 1651'de [[Kanije]] Beylerbeyliği görevini almaya ikna edildi ve böylece İstanbul'dan uzaklaştırıldı.
-Gürcü Mehmed Paşa azledildikten sonra Kanije Valiliği'nden Şam valiliğine verildi.
-Nisan 1656'da ise Şam valisi iken [[Şeyhülislam]] [[Hocazade Mesut Efendi]]'nin tavsiyesi ile Sadrazamlık görevi verildi.<ref name="uzunçarsılı"/>
-Yaklaşık dört buçuk ay sadrazamlığı olaylı geçti. 26 ve 27 Haziran 1656'da [[Kaptan-ı derya]] [[Sarı Kenan Paşa]] komutasındaki Osmanlı Donanması ile Amiral [[Lorenzo Marcello]] komutasındaki bir Venedik-Malta filosu arasında yapılan [[Çanakkale Deniz Muharebesi (1656)|III. Çanakkale Deniz Muharebesi]]'ni Osmanlı donanması büyük bir zayiatla kaybetti. Venedikliler Çanakkale Boğazı'nı kapamayı ve böylece Girit'eki ordunun ikmalini ve Ege üzerinden İstanbul'a gelen ticareti, özellikle Mısır üzerinden şeker gibi bazı özel besinlerin gelmesini, önlemeyi başardılar. Ayrıca [[Bozcaada]], [[Semadirek]] ve [[Limni]] adalarını ellerine geçirdiler. Bu denizde bozgun haberi İstanbul halkı arasında büyük bir panik yarattı ve acayip tedbirler alınmaya başlandı. Bunlar arasında İstanbul limanı önüne gelecek Venedik donanmasının gözünü boyamak için şehir surlarının badana ile beyaza boyanması gelmektedir. Bu paniğin Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı hayrete düşürdüğü bildirilmektedir.<ref name="uzunçarsılı"/>
-Bu kriz sıralarında Boynuyaralı Mehmed Paşa'yı meşgul eden işlerin başında, [[Köprülü Mehmed Paşa]]'nın Valide Sultan'la görüşüp sadrazamlığa atanması olasılığını imkânsız hale getirecek planlar yapmak gelmekteydi. Bu plana göre Köprülü Mehmed Paşa'ya [[Trablusşam]] valiliği verilecekti. Fakat bu plan gerçekleşmedi ve [[15 Eylül]] [[1656]]'da Boynuyaralı Mehmed Paşa sadaretten azledilerek yerine çok geniş yetkilerle Köprülü Mehmed Paşa sadrazam oldu.
-Sultan IV. Mehmed, Boynuyaralı Mehmed Paşa'nın azlinden sonra onun idam edilmesi için irade çıkartmıştı. Ama yeni sadrazam rica ederek onun idam edilmesini önledi. Boynuyaralı Mehmed Paşa [[Malkara]]'ya sürgüne gönderildi. Sonra İstanbul'a dönmesine izin verildi. Bundan sonra 10 kadar yıl emekli olarak Boynuyaralı Mehmed Paşa [[Eyüpsultan]]'da bulunan yalısında yaşadı. 1665'te orada hayata gözlerini yumdu. Öldüğünde yaşının 80'i geçtiği bilinmektedir.<ref name="uzunçarsılı"/>
-==Değerlendirme==
-Gençliğinde cesareti ve gayreti ile isim yapmış ve devlete iyi hizmet etmişti. Ancak Sadrazam olduğu zaman 70 yaşına gelmiş ve çok buhranlı bir zamanda idare gücünden yoksun görünmüştü. Onun sedaretinden sonra devlet işleri büyük yetkilerle Köprülülere bırakılmak üzere idi. Zaten dört buçuk ayda yapıp gösterecek kalıcı bir şey yapmasına imkân olduğu çok şüpheli idi.
-==Kaynakça==
-{{Kaynakça}}
-==Dış bağlantılar==
-* Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) ''Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar)'', Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.412-414
-* Buz, Ayhan (2009) "Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
-* Danişmend, İsmail Hâmi (1971),''Osmanlı Devlet Erkânı'', İstanbul: Türkiye Yayınevi.
-{{başlangıç kutusu}}
-{{s-off}}
-{{sıra kutusu| önce= [[Siyavuş Paşa]] | başlık= [[Duraklama dönemi Osmanlı sadrazamları listesi|Osmanlı Sadrazamı]] | yıllar= 26 Nisan 1656 - 15 Eylül 1656 | sonra= [[Köprülü Mehmed Paşa]] }}
-{{bitiş kutusu}}
-{{Osmanlı sadrazamları}}
-[[Kategori:Osmanlı sadrazamları]]
-[[Kategori:1665 yılında ölenler]]
-[[Kategori:Doğum tarihi bilinmeyenler]]
-[[Kategori:İstanbul'da ölenler]]
-[[Kategori:İstanbul'da defnedilenler]]
-[[Kategori:Osmanlı Şam valileri]]
-[[Kategori:Resim aranan siyasetçiler]]
-[[Kategori:Osmanlı Halep valileri]]
-[[Kategori:Osmanlı Anadolu valileri]]
-[[Kategori:Osmanlı Kanije valileri]]