COVID-19 pandemisi: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎Vakalar: Yazım hatası düzeltildi
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
14. satır: 14. satır:
| patojen_cinsi = [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2]]
| patojen_cinsi = [[Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2]]
| yer = [[Vuhan]], [[Hubei]], [[Çin]]
| yer = [[Vuhan]], [[Hubei]], [[Çin]]
| ilk_vaka = 1 Aralık 2019<ref name="bjnews.com.cn">http://www.bjnews.com.cn/news/2020/01/27/680493.html</ref><ref name="m.caixin.com">http://m.caixin.com/m/2020-01-26/101508497.html?cx_referer=http%3A%2F%2Fwww.caixin.com%2F2020-01-26%2F101508497.html</ref>
| ilk_vaka = 1 Aralık 2019 ({{age in years, months and days|2019|12|1}})<ref name="bjnews.com.cn">http://www.bjnews.com.cn/news/2020/01/27/680493.html</ref><ref name="m.caixin.com">http://m.caixin.com/m/2020-01-26/101508497.html?cx_referer=http%3A%2F%2Fwww.caixin.com%2F2020-01-26%2F101508497.html</ref>
| varış_tarihi =
| varış_tarihi =
| kaynak =
| kaynak =

Sayfanın 21.22, 20 Mart 2020 tarihindeki hâli

Bu madde pandemi (salgın) hakkındadır. Hastalık için Koronavirüs hastalığı 2019 sayfasına bakınız. Virüs için şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 sayfasına bakınız.
2019-20 koronavirüs pandemisi
25 Nisan 2024 itibariyle salgın haritası:
  +1000 onaylı vaka
  100-999 onaylı vaka
  10-99 onaylı vaka
  1-9 onaylı vaka
HastalıkKoronavirüs hastalığı 2019 (Diğer İsimleri  • Vuhan koronavirüsü  • 2019-nCoV  • SARS-CoV-2  • Yeni koronavirüs)
Virüs cinsiŞiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2
YerVuhan, Hubei, Çin
İlk vaka1 Aralık 2019 (4 yıl, 4 ay ve 24 gün)[1][2]
İstatistikler
Doğrulanmış vakalar254.799
İyileşmiş89.908
Ölümler
10.447
Ağır vakalar7.467 (aktif)
Bölgeler
172

2019-20 koronavirüs pandemisi, 1 Aralık 2019 tarihinde[1][2] Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da çeşitli hastaların belirli bir neden olmaksızın gelişen ve tedavi ile aşılara cevap vermeyen bir zatürre görülmesi üzerine[3] SARS-CoV-2 olarak adlandırılan[4] yeni bir koronavirüs teşhis edildi. Kişiden kişiye bulaşabilen virüsün bulaşma oranı[5] 2020 Ocak ortasında büyüme gösterdi.[6] İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik'te yer alan çeşitli ülkelerde yaşanan virüs vakaları rapor edilmeye başlandı.[7] 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel salgın ilan edildi.[8] 13 Mart 2020'de Avrupa'nın artık koronavirüs krizinin merkez üssü haline geldiğini bildirdi.[9]

Virüs ile temastan semptomların oluşmasına kadar geçen sürenin 2 ile 27 gün sürdüğü hastalıkta, virüsün belirtiler ortaya çıkmadan önce de bulaşıcı olduğuna dair bazı kesin olmayan kanıtlar bulunmaktadır.[10][11][12] Hastalık semptomları arasında yüksek ateş, öksürme ve nefes almada güçlük bulunmakta olup virüs ölüme sebep olabilmektedir.[11]

14 Mart 2020 itibariyle dünyada 150.000'den fazla vaka rapor edilmiştir.[13] Hastalığın yol açtığı ilk ölüm 9 Ocak 2020'de meydana gelmiş, 14 Mart 2020 itibarıyla toplamda 5798 ölüm meydana gelmiştir.[13][14] Bilimsel çalışmalar, virüsün daha çok kişiye bulaştığını ancak bu kişilerde virüsün henüz tespit edilmediğini tahmin etmektedir.[15] Çin dışında gerçekleşmiş ilk bulaşma Vietnam'da bir babanın oğluna geçirmesi şekilde meydana gelmiş,[16] ailenin rol oynamadığı ilk bulaşma vakası ise Çinli bir iş adamından Alman bir adama bulaşması ile 22 Ocak'ta Almanya'nın Bavyera eyaletinde yaşanmıştır.[17] Çin dışında gerçekleşen ilk ölüm 1 Şubat 2020 tarihinde, COVID-19, Influenza B ve Pnömokok'un bulaşmış olduğu bir adamın hayatını kaybetmesi ile Filipinler'de meydana gelmiştir.[18]

Yanıt olarak Hubei eyaletindeki 57 milyon kişinin yaşadığı 16 şehir tam veya kısmi karantinaya alındı. Kentlerdeki tren, uçak ve uzun süreli otobüs seferleri durduruldu. Salgın korkusu sebebiyle yeni yıl etkinlikleri iptal edildi, turistik yerler kapatıldı. Hong Kong da alarm seviyesini en üste çıkarıp okulları şubat ortasına kadar kapattı.

Vakalar

Çin'deki vaka sayısı.
* Mavi: İyileşen hasta (kümülatif)
* Sarı: Tedavi altındaki hasta (günlük)
* Kırmızı: Ölen hasta (kümülatif)
* Çizgi: Yeni vaka sayısı
Salgının Çin’deki bulaşma haritası
Doğrulanmış COVID-19 vakalarının ülkelere göre yayılma süreci, 12 Ocak - 29 Şubat 2020 dönemi
Ülkeler/bölgeler Onaylanmış
vakalar 		Ölümler[19] İyileşmeler Son Güncelleme Kaynak [13]
 Çin 80.967 3.248 71.150 20 Mart 2020 11:10 [20]
 İtalya 41.035 3.405 4.440 20 Mart 2020 11:10 [20]
 İspanya 19.980 1.002 1.588 20 Mart 2020 17.00 [20]
 İran 19.644 1.433 6.745 20 Mart 2020 17.00 [20]
 Almanya 17.372 47 180 20 Mart 2020 17.00 [20]
 ABD 14.366 217 125 20 Mart 2020 11:10 [20]
 Fransa 10.995 372 1.295 20 Mart 2020 11:10 [20]
 Güney Kore 8.652 94 2.233 20 Mart 2020 11:10 [20]
  İsviçre 3.347 36 15 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Birleşik Krallık 3.269 144 65 20 Mart 2020 00:12 [20]
 Hollanda 2.051 58 2 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Norveç 1.633 6 1 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Belçika 1.795 21 31 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Avusturya 1.843 5 9 19 Mart 2020 15:05 [20]
 İsveç 1.302 10 16 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Danimarka 1.132 6 1 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Japonya 923 32 191 19 Mart 2020 15:05 [20]
 Malezya 900 2 75 19 Mart 2020 15:05 [20]
Diamond Princess

(Cruise gemisi)

712 7 456 Gezi gemisi, şu anda Japon sularında karantinada ve Japon hükümeti tarafından yönetiliyor, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre gemi ”uluslararası dolaşımda” olduğunu için vakalar, Japonya'nın resmi vaka sayısına dahil edilmiyor.
 Portekiz 642 2 4 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Kanada 598 9 12 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Avustralya 565 6 43 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Çekya 464 0 3 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Katar 460 0 4 [22]
 İsrail 427 0 11 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Yunanistan 387 5 14 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Finlandiya 359 0 10 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Brezilya 350 4 2 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Singapur 313 0 114 18 Mart 2020 17:00 [21]
 İrlanda 292 2 5 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Slovenya 286 1 0 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Pakistan 272 2 2 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Estonya 258 0 1 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Bahreyn 255 1 88 18 Mart 2020 17:00 [21]
 İzlanda 250 0 5 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Polonya 246 5 1 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Romanya 277 0 19 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Şili 238 0 0 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Endonezya 227 19 11 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Tayland 212 1 41 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Lüksemburg 203 2 0 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Filipinler 202 17 4 18 Mart 2020 13:00 [20]
 Mısır 196 6 26 [23]
 Türkiye 670 9 0 20 Mart 2020 23:15 [24]
 Hong Kong 181 4 92 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Suudi Arabistan 171 0 6 [25]
 Irak 164 12 41 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Ekvador 155 2 0 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Hindistan 152 3 14 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Rusya 147 0 8 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Kuveyt 142 0 15 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Lübnan 133 4 4 18 Mart 2020 17:00 [21]
 San Marino 119 14 4 19 Mart 2020 10:30 [26]
 Peru 234 3 1 20 Mart 2020 08:11 [20]
 Güney Afrika 116 0 0 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Birleşik Arap Emirlikleri 113 0 26 [25]
 Slovakya 105 0 0 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Tayvan 100 1 20 18 Mart 2020 17:00 [21]
 Bulgaristan 92 2 0 18 Mart 2020 19:00 [23]
 Meksika 82 0 4 [23]
 Ermenistan 78 0 1 [23]
 Sırbistan 72 0 1 [23]
 Panama 69 1 0 [23]
 Hırvatistan 69 0 5 [23]
 Arjantin 68 3 3 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Vietnam 76 0 16 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Kolombiya 102 0 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Cezayir 60 5 10 [23]
 Letonya 60 0 1 [23]
 Brunei 56 0 0 [23]
 Arnavutluk 55 1 0 [23]
 Macaristan 50 1 2 [23]
 Kosta Rika 50 0 0 [23]
 Kıbrıs Cumhuriyeti 49 0 0 [23]
 Faroe Adaları 47 0 0 [23]
 Fas 44 2 1 [23]
 Sri Lanka 51 0 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Filistin 41 0 0 [23]
 Ürdün 40 0 1 [23]
 Andorra 39 0 1 [23]
 Malta 48 0 2 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Belarus 51 0 3 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Azerbaycan 34 1 6 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Gürcistan 38 0 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Kamboçya 33 0 1 [23]
 Umman 33 0 12 [23]
 Kazakistan 37 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Venezuela 36 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Kuzey Makedonya 31 0 1 [23]
 Moldova 36 1 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Uruguay 79 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Senegal 36 0 2 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Tunus 29 0 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Bosna-Hersek 39 0 2 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Litvanya 71 0 1 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Afganistan 22 0 1 [23]
 Dominik Cumhuriyeti 34 2 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Lihtenştayn 19 0 0 [23]
 Makao 13 0 10 [23]
 Yeni Zelanda 28 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Monako 9 0 0 [23]
 Paraguay 11 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Guyana 4 1 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Nijerya 8 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Kuzey Kıbrıs 33 0 0 20 Mart 2020

05:35

[27]
   Nepal 1 0 1 [23]
 Vatikan 1 0 0 [23]
 Özbekistan 18 0 0 19 Mart 2020 10:30 [20]
 Burkina Faso 33 1 0 20 Mart 2020 23:34 [20]
Toplam 246.181 10.049 88.483

Epidemiyoloji

COVID-19'un temel çoğalma sayısına yönelik çeşitli tahminler hesaplanmıştır. Bu tahminler 2,13 ile 3,11 arasında yer almakta olup, tamamı bir salgının kendiliğinden ortadan kalkmasını getirecek 1 sayısının üzerindedir.[28][29] 22 Ocak 2019 tarihine dek kesin laboratuvar teşhisi konulabilen ilk 425 hastanın Vuhan'daki araştırmacılar tarafından yapılan analizi, virüsün ilk defa insandan insana bulaşmasının Aralık ayının ortalarında gerçekleştiğini tahmin etti. İlk günlerinde enfeksiyona yakalanan hasta sayısının her 7,4 günde bir ikiye katlandığı da tahminler arasında yer aldı. Hastaların medyan yaşı 59 ve ortalama kuluçka süresi 5,2 gün idi.[30]

Özellikler

Bulaşma

Virüs insandan insana, havada veya yüzeylerde bulunan virüs içeren damlacıkların nefes yoluyla vücuda girmesiyle bulaşmaktadır.[31] Hastalığın herhangi bir belirti göstermeden de insandan insana bulaşabileceğine dair bulgular mevcuttur, örneğin Almanya'daki ilk bulaşma olayı bu şekilde gerçekleşmiştir.[32][33] Bunun gibi belirti göstermeden bulaşma vakalarının salgının yayılmasında ne kadar rol oynadığı bilinmemektedir, eğer oynadığı rol büyükse bu salgının kontrol edilmesini zorlaştıracaktır.[34]

Vuhan koronavirüsünün yol açtığı semptomlar

Belirtiler

Hastalık, 2-27 gün süren bir kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı ile karakterlidir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısı da görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir.[35] Hastalığın komplikasyonları ağır pnömoni, septik şok, akut respiratuvar distres sendromu (ARDS), çoklu organ yetmezliği ve ölüm olarak duyurulmuştur.[36]

Önleme

Kişisel önlemler

Havaalanı taraması

COVID-19'un şu anda etkili bir ilaç tedavisi veya aşısı yoktur, ancak geliştirme çabaları devam etmektedir.[37][38] "Grip benzeri" ateş, nefes alma güçlükleri, öksürük ve diğer semptomları vardır.[39][40] Enfeksiyonu önlemek için WHO, "düzenli el yıkama, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnu örtme ve solunum yolu hastalığı belirtileri (öksürme ve hapşırma gibi) gösteren herhangi biriyle yakın temastan kaçınmayı öneriyor. Genel insan koronavirüsleri için spesifik bir tedavi olmamasına rağmen ABD, CDC'si, virüs bulaşmış bir kişinin düzenli grip ilaçları alarak, sıvı tüketerek ve dinlenerek semptomlarını hafifletebileceği konusunda genel öneriler sunmaktadır.[41] Bazı ülkeler, özellikle anakara Çin'i ziyaret ettiyse, insanların grip benzeri semptomları doktorlarına bildirmelerini istemektedir.[42]

Termal kamera ile yolcuların vücut sıcaklığını kontrol eden görevli

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan riskli bölgelere gidecek kişilerin kişisel olarak alabileceği önlemler:[43]

  • Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır (mümkün ise en az 2 metre uzakta bulunulmalı).
  • Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
  • Yaşlı ve altta yatan hastalığı olanlar riskli bölgeye yolculuklarını doktorlarına ve seyahat sağlığı personeline danışarak planlamalıdır.
  • Gıda güvenliği önerilerine dikkat edilmelidir (çiğ süt ve hayvansal ürünler tüketmemek, çiğ tüketilecek sebze ve meyveleri iyice yıkayarak tüketmek gibi).
  • Yabani ve evcil hayvanlar (canlı veya ölü) ile temastan kaçınılmalıdır.
  • El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 30 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır.

Çin'de alınan önlemler

Ayrıca bakınız: 2020 Vuhan tecridi

22 Ocak 2020'de AFC, koronavirüs salgını dolayısıyla, daha önce Vuhan'da oynanması planlanan Bayanlar Olimpiyat Eleme Turnuvasının A Grubu maçlarını (Avustralya, Çin Halk Cumhuriyeti, Tayvan ve Tayland'dan ilgili kadroları içeren) Nanjing'e taşıyacağını açıkladı.[44][45] Vuhan'ın içine ve dışına seyahatlerde etkili bir karantina, 23 Ocak 2020 saat 10'dan itibaren uygulanmaya başlandı. Vuhan'a ve Vuhan dışına uçuşlar ve trenler, halk otobüsleri, metro sistemi ve uzun mesafe otobüsleri bir sonraki duyuruya kadar askıya alındı. Çin'in Xinhua Haber Ajansı'na göre, bu girişim, virüsün Vuhan'dan yayılmasını durdurmak ve insanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için bir çabadır. Büyük ölçekli toplantıların ve grup turlarının da askıya alınması direktifi verildi.[46] Karantinadan sonra, artan gıda fiyatları ve hastaneye gidecek sağlık personeli için zorluk da dahil olmak üzere çeşitli lojistik konular meydana geldi.[47][48]

Tıbbi maske almak için sırada bekleyen insanlar

Bunun ardından, Hubei bölgesinde bulunan en az 15 şehirde daha ulaşım benzer şekilde kısıtlandırıldı.[49] Pekin'deki Yasak Şehir, geleneksel tapınak fuarları ve diğer kutlama amaçları toplantılar dahil olmak üzere birçok Yeni Yıl etkinlikleri bulaşma korkusuyla iptal edildi.[50] Hong Kong ayrıca bulaşıcı hastalık yanıt düzeylerini en üst seviyeye çıkardı ve acil durum ilan etti, Şubat ortasına kadar okullarını kapattı ve Yeni Yıl kutlamalarını iptal etti.[51]

Çin virüsten etkilenen kişileri tedavi etmek için 10 gün içinde tamamlanması planlanan 1000 yataklı hastaneyi inşa etmeye başladı.[52][53] Bu hastanede sadece Vuhan salgınından etkilenen kişilerin tedavi olması planlanıyor.

Çin Maliye Bakanlığı yaptığı açıklamada, 29 Ocak'tan itibaren yeni tip koronavirüs salgınıyla mücadele için 3,94 milyar dolar ek bütçe ayrıldığını bildirdi.[54]

30 Ocak tarihinde Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın diğer ülkelere ve Çin'in bütün eyaletlerine yayılması nedeniyle uluslararası acil durum ilan etti.[55]

Yönetim

Salgına ilaçsız müdahalelerle 1) salgının zirvesi ertelenir, 2) zirvedeki vaka sayısı azaltılır, 3) toplam vakalar ve ölümler azaltılır.[56][57]

Bir virüs salgınını yönetmenin önemli bir yolu epidemi zirvesini erteleyip zayıflatmak, bir diğer deyişle epidemi eğrisini yassıltmaktır.[56] Bu sayede sağlık sisteminin aşırı yüklenmesi önlenir ve bir aşı ya da tedavinin geliştirilmesi için zaman kazanılır.[56] İlaç kullanımı gerektirmeyen el temizliği, maske kullanımı ve bireyesel karantina gibi kişisel önlemler; okulların kapatılması ve toplu etkinliklerin iptali gibi toplumsal önlemler; yüzeylerin temizlenmesi gibi çevresel önlemler ile virüsün yayılması yavaşlatılabilir.[57]

Çin yönetimi, salgının şiddeti anlaşıldıktan sonra bütün bir şehri karantinaya almak gibi çok daha ciddi önlemlere başvurdu.[58] Diğer ülkeler de virüsün yayılımını sınırlamak için çeşitli önlemler aldılar. Örneğin, Güney Kore toplu taramalar, yerel karantinalar ve etkilenmiş bireylerin gözetimini başlattı; Singapur hastaların kendini karantinaya alması için maddi yardımlar verdi ve karantinaya uymayanlara cezalar getirdi; bu sırada Tayvan maske üretimini hızlandırdı ve ilaç stoklamayı yasakladı.[59]

Etkileri

Türkiye

  • Yunanistan ve Bulgaristan'a açılan sınır kapıları, koronavirüs (Kovid-19) önlemleri kapsamında yolcu giriş ve çıkışlarına kapatıldı.[60]
  • Aralarında İngiltere, İsviçre, Arabistan ve Mısır olmak üzere 20 ülkeye uçuşları askıya alındı.
  • Umre ziyaretinden dönen kişiler Ankara, Konya, Kayseri ve Isparta şehirlerinde boşaltılan öğrenci yurtlarında Karantinaya alındı.
  • 17 Mart tarihinde başlamak üzere, tiyatro, sinema, lokanta, kahvehane, internet kafe ve kapalı çocuk oyun alanlarının faaliyetlerinin durudurulmasına karar verildi.[61]
  • Bütün okullar 16 Mart Pazartesi'den itibaren 30 Mart Pazartesi'ye kadar tatil edildi.[62]
  • Marketlerdeki makarna, bakliyat ve el hijyeni rafları boşalırken, bu ürünlerin fiyatı arttı.[63]
  • Tıbbi maskeler karaborsaya düştü ve fahiş fiyatlarla satılmaya başlandı.[64]
  • Kolonya stoklarının azalmasıyla kolonya kuyrukları oluştu.[65]
  • İstanbul'da toplu ulaşım kullanımı %59.1 azaldı.[66]
  • Türkiye; Norveç, Hollanda, Almanya, İsveç, İspanya, Fransa, Belçika, Danimarka, İtalya, Avusturya, Irak, İran, Gürcistan, Azerbaycan, Çin ve Güney Kore olmak üzere 16 ülkeye kapılarını kapattı.[67]
  • Dezenfektan üreten meslek lisesi sayısı arttırıldı.[68]

Dünya

  • ABD'li bilim insanları geliştirdikleri Covid-19 aşısını 43 yaşındaki 2 çocuk Annesi Jennifer Haller isimli bir Kadına enjekte edildi
  • Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüsü pandemi ilan etti.[69]
  • Kâbe'de tavaf kısıtlandı.[70]
  • ABD, ulusal acil durum ilan etti.[71]
  • İtalya'da tüm ülke karantina altına alındı.[72]
  • İspanya'da tüm ülke karantina altına alındı.[73]
  • Çin, Vuhan dahil 13 şehri karantina altına aldı.[74]
  • Fransa, ülke çapında alarm seviyesini 3'e yükseltti.[75]
  • Bulgaristan, virüsün yayılmasını engellemek için ülkede 13 Nisan 2020'ye kadar olağanüstü hâl ilan etti. Okullar, üniversiteler ve spor müsabakalarına bir ay ara verildi. Alınan OHAL kararıyla ilgili ülkenin sınır geçişlerinin ve vatandaşların uluslararası yolculuklarının sınırlandırılması bekleniyor.[76]
  • Irak'ta, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle 14 Mart'tan itibaren Musul kentinde 2 gün sokağa çıkma yasağı ilan edildi.[77]
  • 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası koronavirüs pandemisi nedeniyle 2021 yılına ertelendi. (bknz. 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası)[78]
  • 2020 Eurovision Şarkı Yarışması koronavirüs pandemisi nedeniyle 2021 yılına ertelendi.[79]

Özel şirketler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b http://www.bjnews.com.cn/news/2020/01/27/680493.html
  2. ^ a b http://m.caixin.com/m/2020-01-26/101508497.html?cx_referer=http%3A%2F%2Fwww.caixin.com%2F2020-01-26%2F101508497.html
  3. ^ "Is the World Ready for the Coronavirus?". The New York Times. 29 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  4. ^ Fox, Dan (24 Ocak 2020). "What you need to know about the Wuhan coronavirus". Nature. doi:10.1038/d41586-020-00209-y. ISSN 0028-0836. 
  5. ^ "China virus death toll rises to 41, more than 1,300 infected worldwide". CNBC. 24 Ocak 2020. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  6. ^ Shih, Gerry; Lynch, David J.; Denyer, Simon. "Fifth coronavirus case confirmed in U.S., 1,000 more cases expected in China". The Washington Post. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2020. 
  7. ^ "Confirmed 2019-nCoV Cases Globally | CDC". www.cdc.gov (İngilizce). 30 Ocak 2020. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  8. ^ https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/dunya-saglik-orgutu-yeni-tip-koronavirusu-kuresel-salgin-ilan-etti/1762600
  9. ^ https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dso-avrupa-artik-koronavirus-krizinin-merkez-ussu-haline-geldi/1765444
  10. ^ "Novel Coronavirus(2019-nCoV)" (PDF). World Health Organization (WHO). 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  11. ^ a b Hessen, Margaret Trexler (27 Ocak 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". Elsevier Connect (İngilizce). 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2020. 
  12. ^ Rothe, Camilla; Schunk, Mirjam; Sothmann, Peter; Bretzel, Gisela; Froeschl, Guenter; Wallrauch, Claudia; Zimmer, Thorbjörn; Thiel, Verena; Janke, Christian; Guggemos, Wolfgang; Seilmaier, Michael; Drosten, Christian; Vollmar, Patrick; Zwirglmaier, Katrin; Zange, Sabine; Wölfel, Roman; Hoelscher, Michael (30 Ocak 2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2001468. 
  13. ^ a b c https://www.worldometers.info/coronavirus/
  14. ^ https://birparcatuhaftik.com/corona/
  15. ^ Imai, Natsuko; Dorigatti, Ilaria; Cori, Anne; Riley, Steven; Ferguson, Neil M (17 Ocak 2020). "Estimating the potential total number of novel Coronavirus cases in Wuhan City, China (report 1)" (PDF). Imperial College London. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  16. ^ "China coronavirus: 'family cluster' in Vietnam fuels concerns over human transmission". South China Morning Post. 29 Ocak 2020. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
  17. ^ "Germany confirms human transmission of coronavirus". Deutsche Welle. 28 Ocak 2020. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
  18. ^ "Philippines reports first coronavirus death outside China after travel ban". South China Morning Post (İngilizce). 2 Şubat 2020. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  19. ^ https://edition.cnn.com/asia/live-news/coronavirus-outbreak-01-31-20-intl-hnk/index.html
  20. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc https://www.worldometers.info/coronavirus/
  21. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s https://www.worldometers.info/coronavirus/
  22. ^ "Qatar reports first coronavirus case in citizen who was in Iran". Al Jazeera. 29 Şubat 2020. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  23. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab worldometers.info/coronavirus/
  24. ^ "Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Twitter'da açıkladı: 20 Mart ölü ve vaka sayısı! Türkiye'de Corona Virüs ölü sayısı kaça yükseldi, kaç kişiye bulaştı?". Milliyet. 20 Mart 2020. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  25. ^ a b https://www.worldometers.info/coronavirus/
  26. ^ "Coronavirus: Prima caso nella Repubblica di San Marino" (İtalyanca). Alitarimini. 27 Şubat 2020. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020. 
  27. ^ "Durdurulamayan kriz corona! İşte 115 ülkeye sıçrayan virüsle ilgili son rakamlar". Sözcü. 10 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  28. ^ Leung, Gabriel; Wu, Joseph (27 Ocak 2020). "Real-time nowcast and forecast on the extent of the Wuhan CoV outbreak, domestic and international spread" (PDF). Wuhan-coronavirus-outbreak AN UPDATE. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
  29. ^ Read, Jonathan M.; Bridgen, Jessica RE; Cummings, Derek AT; Ho, Antonia; Jewell, Chris P. (28 Ocak 2020). "Novel coronavirus 2019-nCoV: early estimation of epidemiological parameters and epidemic predictions". MedRxiv. ss. 2020.01.23.20018549. doi:10.1101/2020.01.23.20018549. 
  30. ^ Li, Q., Guan, X., Wu, P., Wang, X., Zhou, L., Tong, Y., Ren, R., Leung, K.S.M., Lau, E.H.Y., Wong, J.Y., Xing, X., Xiang, N., Wu, Y., Li, C., Chen, Q., Li, D., Liu, T., Zhao, J., Liu, M., Tu, W., Chen, C., Jin, L., Yang, R., Wang, Q., Zhou, S., Wang, R., Liu, H., Luo, Y., Liu, Y., Shao, G., Li, H., Tao, Z., Yang, Y., Deng, Z., Liu, B., Ma, Z., Zhang, Y., Shi, G., Lam, T.T.Y., Wu, J.T., Gao, G.F., Cowling, B.J., Yang, B., Leung, G.M., Feng, Z., 2020. Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus–Infected Pneumonia. New England Journal of Medicine. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2001316
  31. ^ "How does coronavirus spread?". NBC News. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
  32. ^ Rothe, C., Schunk, M., Sothmann, P., Bretzel, G., Froeschl, G., Wallrauch, C., Zimmer, T., Thiel, V., Janke, C., Guggemos, W., Seilmaier, M., Drosten, C., Vollmar, P., Zwirglmaier, K., Zange, S., Wölfel, R., Hoelscher, M., 2020. Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany. New England Journal of Medicine. https://doi.org/10.1056/NEJMc2001468
  33. ^ Chan, J.F.-W., Yuan, S., Kok, K.-H., To, K.K.-W., Chu, H., Yang, J., Xing, F., Liu, J., Yip, C.C.-Y., Poon, R.W.-S., Tsoi, H.-W., Lo, S.K.-F., Chan, K.-H., Poon, V.K.-M., Chan, W.-M., Ip, J.D., Cai, J.-P., Cheng, V.C.-C., Chen, H., Hui, C.K.-M., Yuen, K.-Y., 2020. A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster. The Lancet. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30154-9
  34. ^ "Coronavirus latest: WHO declares global emergency". Nature. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  35. ^ "Yeni coronavirus (2019-ncov) hakkında bilgi notu". Türkiye Tabipleri Birliği. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  36. ^ https://emedicine.medscape.com
  37. ^ "China confirms deadly Wuhan coronavirus can be transmitted by humans". Sky News. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  38. ^ "Wuhan novel coronavirus (WN-CoV) infection prevention and control guidance". Gov.UK. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  39. ^ "Wuhan pneumonia virus outbreak: What we know so far". CNA. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  40. ^ "DOH monitors child from Wuhan, China who manifested flu-like symptoms". Yahoo (İngilizce). 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  41. ^ "Coronavirus | About | Prevention and Treatment" (İngilizce). CDC. 9 Ağustos 2019. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  42. ^ "Wuhan pneumonia: Hong Kong widens net but can hospitals cope?". South China Morning Post. 17 Ocak 2020. 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  43. ^ "2019-nCoV Hastalığı" (PDF). Sağlık Bakanlığı. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  44. ^ "China's coronavirus ground zero at Wuhan the destination for Matildas' Olympic qualifiers". ABC News. 22 Ocak 2020. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya" 懂球帝. n.dongqiudi.com. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  46. ^ "China halts flights and trains out of Wuhan as WHO extends talks". CNA. 23 Ocak 2020. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 
  47. ^ 武汉一线 | 菜价上涨，市民称白菜35一颗 [Wuhan First-line: Rising vegetable prices, napa cabbages 35 CNY each]. 澎湃新闻-The Paper (Çince). 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 
  48. ^ Global Times (23 Ocak 2020). 武汉公共交通暂停运营 医护人员反映出行遇到困难 [Medical staff complain about communiting troubles as Wuhan halts its public transit]. Sina News (Çince). 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020. 
  49. ^ 武汉肺炎病毒持续扩散 湖北下令封15个城市. Deutsche Welle (Çince). 24 Ocak 2020. Erişim tarihi 25 Ocak 2020.
  50. ^ "China cancels Lunar New Year events over deadly virus fears". Deutsche Welle. 23 Ocak 2020. Erişim tarihi 24 January 2020.
  51. ^ Lum, Alvin; Sum, Lok-kei (25 Ocak 2020). "China coronavirus: Hong Kong leader hits back at delay criticism as she suspends school classes, cancels marathon and declares city at highest level of emergency". South China Morning Post. South China Morning Post. Erişim tarihi 26 Ocak 2020.
  52. ^ "Çin'in 1000 yataklı virüs hastanesinde son durum". CNNTURK. 27 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  53. ^ "How China Can Build a Coronavirus Hospital in 10 Days". Wall Street Journal. 30 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  54. ^ "Çin'de yeni tip koronavirüs salgını yayıldıkça önlemler de artıyor". Anadolu Ajansı. 30 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  55. ^ "Corona virüsü için Dünya Sağlık Örgütü uluslararası acil durum ilan etti (SARS benzeri yeni tip corona virüsü)". NTV. 31 Ocak 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  56. ^ a b c Anderson RM, Heesterbeek H, Klinkenberg D, Hollingsworth TD (Mart 2020). "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". The Lancet. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation—eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies. 
  57. ^ a b "Community Mitigation Guidelines to Prevent Pandemic Influenza —United States, 2017". Recommendations and Reports. 66 (1). Centers for Disease Control and Prevention. 12 Nisan 2017. 
  58. ^ Qin, Amy (7 Mart 2020). "China May Be Beating the Coronavirus, at a Painful Cost". The New York Times. 
  59. ^ Bangkok, Justin McCurry Rebecca Ratcliffe in; Kong, Helen Davidson in Hong (11 Mart 2020). "Mass testing, alerts and big fines: the strategies used in Asia to slow coronavirus" – www.theguardian.com vasıtasıyla. 
  60. ^ https://tr.euronews.com/2020/03/18/turkiye-nin-avrupa-ya-ac-lan-s-n-r-kap-lar-yolcu-giris-c-k-slar-na-kapat-ld
  61. ^ "Türkiye'de bu gece yarısından itibaren tiyatro, sinema, lokanta ve kahvehaneler kapılarını kapattı". Euronews. Anadolu Ajansı. 16 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  62. ^ "BAKAN SELÇUK, KORONAVİRÜS'E KARŞI EĞİTİM ALANINDA ALINAN TEDBİRLERİ AÇIKLADI". Milli Eğitim Bakanlığı. 12 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  63. ^ "Koronavirüs endişesiyle vatandaş marketlere hücum etti... Un, makarna ve temizlik rafları boşaldı". The Independent Turkish. 11 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  64. ^ "Koruyucu maskeler karaborsada". BirGün. 31 Ocak 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  65. ^ "Ankara'da 40 metrelik kolonya kuyruğu". Sputnik News. 11 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  66. ^ Çolak, Umut. "İstanbul'da Toplu Taşıma Kullanımı 7,4 Milyondan 2,9 Milyona Düştü". Amerika'nin Sesi | Voice of America - Turkish. 
  67. ^ Şengül, Sefa (14 Mart 2020). "Türkiye 16 ülkeye kapılarını kapattı". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  68. ^ "DEZENFEKTAN ÜRETEN MESLEK LİSESİ SAYISI 44'E ÇIKARILDI". Milli Eğitim Bakanlığı. 16 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  69. ^ "Koronavirüs (Covid-19): Dünya Sağlık Örgütü koronavirüsü pandemi ilan etti - Pandemi nedir, ülkeleri nasıl etkiler?". Cumhuriyet. BBC News. 12 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  70. ^ "Kabe'de koronavirüs temizliği: Tavaf durdu". The Independent Turkish. 5 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  71. ^ "Trump "ulusal acil durum" ilan etti". Deutsche Welle. 13 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  72. ^ "İtalya'nın tamamı karantina altında". Deutsche Welle. 10 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  73. ^ "İspanya: Bütün ülke karantina altına alındı". Sputnik News. 14 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  74. ^ "Corona Virüsü 26 Can Aldı 13 Şehir Karantina Altında". Amerika'nın Sesi. 24 Ocak 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  75. ^ "Fransa koronavirüs nedeniyle alarm seviyesini 3'e yükseltti; kafe, restoran ve mağazalar kapanıyor". Euro News. 14 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  76. ^ "Son dakika: Bulgaristan'da bir ay OHAL ilan edildi!". A Haber. 13 Mart 2020. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  77. ^ Ghareeb, Ali Makram (14 Mart 2020). "Musul'da koronavirüs salgını nedeniyle sokağa çıkma yasağı ilan edildi". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  78. ^ "Euro 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası, koronavirüs nedeniyle 2021'e ertelendi". Euro News. 17 Mart 2020. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  79. ^ https://www.hurriyet.com.tr/dunya/son-dakika-2020-eurovision-sarki-yarismasi-iptal-edildi-41472090
  80. ^ "THY, Çin'e uçuşlarını azaltıyor". Milliyet. 30 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  81. ^ a b "How the Coronavirus Could Hurt Apple and Starbucks". nytimes. 29 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  82. ^ Bitmez, Serdar; İbicioğlu, Said (1 Şubat 2020). "Katar Havayolları Çin uçuşlarını askıya aldı". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  83. ^ "Hava yolu şirketleri Çin uçuşlarını durduruyor". Sözcü. 29 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  84. ^ "IKEA Çin'deki mağazalarını kapatıyor". Sözcü. 30 Ocak 2020. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  85. ^ a b c https://www.hurriyet.com.tr/galeri-dunyada-dev-sirketler-teker-teker-kilit-vuruyor-iste-corona-virus-sebebiyle-uretim-durduran-fabrika-kapatan-sirketler-41470998/5
  86. ^ https://www.sakaryayenihaber.com/koronavirus/toyota-da-corona-karari-uretim-duruyor-h108613.html

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19_pandemisi&oldid=21740934" sayfasından alınmıştır