Grossmünster: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 15.47, 12 Eylül 2019 tarihindeki hâli

Grossmünster, (great minster (büyük manastır)) İsviçre'nin Zürih kentinde olan Romanesk tarzı bir Protestan kilisesidir. Koruyucu azizleri, Zürih şehrinin de koruyucu azizleri sayılan Felix ve Regula ile Exuperantius'tur. Zürih'teki (Fraumünster ve St. Peterskirche ile birlikte) üç büyük kiliseden birisidir. Limmat Nehri kıyılarında bulunur.

Adı

'Grossmünster' adı 14. yüzyıldan kalmadır. Daha önceki kaynaklarda sadece 'Zürih kilisesi' (uricina ecclesia) olarak tanımlanır. Ilk olarak 1272 yılında 'manastır' terimi (Monasterium praepositurae Thuricensis ) kullanıldığı görülür. Kendisinden daha küçük olan Fraumünster ile ayrıştırabilmek için Grossmünster adı ilk olarak 1322 yılında ortaya çıkmıştır. ^[1]

Kuruluş efsanesi

Efsanenin en eski yazılı hali 9. yüzyılın ilk yarısına ait bir metinde yer alır. (Codex 225, St.Gallen kütüphanesi) «Tempore illo» (her zaman) ifadesiyle yapılan giriş Karolenj dönemini işaret eder. Teb lejyonunu anlatan Passio acaunensis martyrumdan kaynak almıştır. Exuperantius figürü ise başlangıçta efsanede yer almaz ve ilk olarak 13. yüzyılda ortaya çıkar.

Efsaneye göre Felix ve Regula kardeşler, 3. yüzyılda tümü hıristiyanlığa geçen ve bu yüzden Agaunum (Saint-Maurice) Wallis'de katledilen Teb lejyonundan idiler. Lejyonun komutanı olan Mauritius'un emri ile hizmetçileri Exuperantius'ı da yanlarına alarak kaçarlar ve Furka geçidi ve Klausen geçidi üzerinden Glarus'a gelirler. Linth Nehrini izleyerek Zürih Gölüne ve ordan da Turricum'a (Zürih) ulaşırlar. Burada çadırlarını kurup, gece gündüz tanrıya hizmet ederler.

Fakat, efsaneye göre oldukça gaddar bir imparator olan Maximian arkalarından adamlarını yollar. Üç aziz ibadetlerini yapmakta oldukları sırada imparatorun askerlerinin baskınına uğrarlar. Ancak bir mucize eseri kim oldukları hemen anlaşılmaz. Nihayet Teb lejyonunun kaçaklarından Exuperius, Candidus ve Viktor olup olmadıkları sorulduğu zaman, inançlı bir şekilde gerçek kimliklerini açıklarlar. Yapılan işkencelere rağmen, Roma tanrıları Merkür ve Jüpiter'a kurban kesmeyi kabul etmezler. İmparatorluk güçlerinin komutanı Decius'un emri ile Limmat üzerindeki bir adada kafaları kesilerek idam edilirler. Daha sonra melekler, kafalarını ellerinde taşıyan azizlerin cesetlerini, 40 arşın yukarda gömüldükleri yer olan bir tepeye çıkarır.

Ortaçağda birçok kişi, ellerinde kafalarını taşıyarak suyun üzerinde yürüyen ve Felix ile Regula'ya benzeyen kişileri gördüğünü ileri sürmüştür.

Felix ve Regula başrahiplik bölgesi

Kilisenin başrahiplik bölgesi, ortaçağ boyunca tarihi Konstanz Piskoposluğu içinde Konstanz Katedrali ile birlikte en önemli bölgelenden biriydi. Manastırın başında 1114'ten beri bir başrahip bulunmuş ve bölge kendi rahiplerini seçebilecek şekilde yetkilendirilmiştir.

Grossmünster bir kilise prensliği olarak Zürih bölgesindeki menkul ve gayrimenkullere hükmedebiliyordu. Albisrieden, Schwamendinegn, Fluntern, Höngg ve Meilen en önemli bölgeleriydi. Bunun yanında kilise Töss, Ren, Reuss, Zugersee ve Obersee'de de vergi toplama yetkisine sahipti.

14. yüzyılda dilenci vaiz tarikatlarının (Fransizken ve Dominikan tarikatları gibi) kurulmasına kadar Grossmünster, Konztans piskoposluğu içinde müzik konusunda uzmanlaşmıştı.^[2] 1259 yılında koro şefi olan Konrad von Mure kilise korosu için bir vakıf oluşturdu ve 1260'da aralarında kendi bestelediği ezgilerin de olduğu geniş bir ilahi kataloğu olan Grossmünster'in Liber ordinarius'unu düzenledi.^[3] Manastır sonraki yıllarda da çok sayıda önemli koro şefi yetiştirdi.

Reformasyon döneminden sonra idari ve yargısal yetkiler Zürih meclisine devredildi, ancak manastır topraklarının sahipliği 1832 yılına kadar manastıra ait olarak kaldı. Reform sonrasında vakıf teoloji çalışmalarına yönelmeye başladı. Latince eğitiminin yanında bir yüksekokul ve Ulrich Zwingli tarafından kurulan bir teoloji akademisi oluştu, önceleri "Prophezei" daha sonra "Carolinum" denilen bu kurumlaşma 1833'de kurulan Zürih Üniversitesinin çekirdeğini oluşturdu, ki üniversite hala Grossmünster'in damgasını taşır.

Dış bağlantılar

Resmî site

Bir kilise ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynak

^ Daniel Gutscher: Das Grossmünster in Zürich. Eine baugeschichtliche Monographie. (Schweizerische Kunstführer, Nr. 5), Bern 1983, ISBN 3-85717-017-4.
^ Magdalen Bless-Grabher: Zürich und seine Bettelordensklöster. – In: Bettelorden, Bruderschaften und Beginen in Zürich: Stadtkultur und Seelenheil im Mittelalter, hrsg. von Barbara Helbling u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2002, S. 11–24, bes. S. 22. ISBN 3-85823-970-4
^ Peter Stotz: Zum Lob der Zürcher Stadtpatrone, liturgische Dichtungen zum Fest von Felix und Regula. – In: Turicensia latina: lateinische Texte zur Geschichte Zürichs aus Altertum, Mittelalter und Neuzeit, hrsg. von Peter Stotz u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2003, S. 60–67. ISBN 3-03823-013-8

[1] Daniel Gutscher: Das Grossmünster in Zürich. Eine baugeschichtliche Monographie. (Schweizerische Kunstführer, Nr. 5), Bern 1983, ISBN 3-85717-017-4.

[2] Magdalen Bless-Grabher: Zürich und seine Bettelordensklöster. – In: Bettelorden, Bruderschaften und Beginen in Zürich: Stadtkultur und Seelenheil im Mittelalter, hrsg. von Barbara Helbling u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2002, S. 11–24, bes. S. 22. ISBN 3-85823-970-4

[3] Peter Stotz: Zum Lob der Zürcher Stadtpatrone, liturgische Dichtungen zum Fest von Felix und Regula. – In: Turicensia latina: lateinische Texte zur Geschichte Zürichs aus Altertum, Mittelalter und Neuzeit, hrsg. von Peter Stotz u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2003, S. 60–67. ISBN 3-03823-013-8

[1]

[2]

[3]

@@ 19. satır: / 19. satır: @@
 Grossmünster bir kilise prensliği olarak Zürih bölgesindeki menkul ve gayrimenkullere hükmedebiliyordu. [[Albisrieden]], [[Schwamendingen|Schwamendinegn]], [[Fluntern]], Höngg ve [[Meilen]] en önemli bölgeleriydi. Bunun yanında kilise Töss, Ren, Reuss, Zugersee ve Obersee'de de vergi toplama yetkisine sahipti.
-. yüzyılda dilenci vaiz tarikatlarının (Fransizken ve Dominikan tarikatları gibi) kurulmasına kadar Grossmünster, Konztans piskoposluğu içinde müzik konusunda uzmanlaşmıştı.<ref>Magdalen Bless-Grabher: ''Zürich und seine Bettelordensklöster''. – In: ''Bettelorden, Bruderschaften und Beginen in Zürich: Stadtkultur und Seelenheil im Mittelalter'', hrsg. von Barbara Helbling u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2002, S. 11–24, bes. S. 22. ISBN 3-85823-970-4</ref> 1259 yılında koro şefi olan Konrad von Mure kilise şarkıları için bir vakıf oluşturdu ve 1260'da aralarında kendi bestelediği ezgilerin de olduğu geniş bir ilahi kataloğu olan Grossmünster'in  ''Liber ordinarius'''unu düzenledi.<ref>Peter Stotz: ''Zum Lob der Zürcher Stadtpatrone, liturgische Dichtungen zum Fest von Felix und Regula''. – In: ''Turicensia latina: lateinische Texte zur Geschichte Zürichs aus Altertum, Mittelalter und Neuzeit'', hrsg. von Peter Stotz u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2003, S. 60–67. ISBN 3-03823-013-8</ref> Manastır sonraki yıllarda da çok sayıda önemli koro şefi yetiştirdi.
+. yüzyılda dilenci vaiz tarikatlarının (Fransizken ve Dominikan tarikatları gibi) kurulmasına kadar Grossmünster, Konztans piskoposluğu içinde müzik konusunda uzmanlaşmıştı.<ref>Magdalen Bless-Grabher: ''Zürich und seine Bettelordensklöster''. – In: ''Bettelorden, Bruderschaften und Beginen in Zürich: Stadtkultur und Seelenheil im Mittelalter'', hrsg. von Barbara Helbling u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2002, S. 11–24, bes. S. 22. ISBN 3-85823-970-4</ref> 1259 yılında koro şefi olan Konrad von Mure kilise korosu için bir vakıf oluşturdu ve 1260'da aralarında kendi bestelediği ezgilerin de olduğu geniş bir ilahi kataloğu olan Grossmünster'in  ''Liber ordinarius'''unu düzenledi.<ref>Peter Stotz: ''Zum Lob der Zürcher Stadtpatrone, liturgische Dichtungen zum Fest von Felix und Regula''. – In: ''Turicensia latina: lateinische Texte zur Geschichte Zürichs aus Altertum, Mittelalter und Neuzeit'', hrsg. von Peter Stotz u. a. – Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 2003, S. 60–67. ISBN 3-03823-013-8</ref> Manastır sonraki yıllarda da çok sayıda önemli koro şefi yetiştirdi.
-Reformasyon döneminden sonra idari ve yargısal yetkiler Zürih meclisine devredildi, ancak manastır topraklarının sahipliği 1832 yılına kadar vakfa ait olarak kaldı. Reform sonrasında vakıf teoloji çalışmalarına yönelmeye başladı. Latince eğitiminin yanında bir yüksekokul ve Ulrich Zwingli tarafından kurulan bir teoloji akademisi oluştu, önceleri "Prophezei" daha sonra "Carolinum" denilen bu kurumlaşma 1833'de kurulan Zürih Üniversitesinin çekirdeğini oluşturdu, ki üniversite hala Grossmünster'in damgasını taşır.
+Reformasyon döneminden sonra idari ve yargısal yetkiler Zürih meclisine devredildi, ancak manastır topraklarının sahipliği 1832 yılına kadar manastıra ait olarak kaldı. Reform sonrasında vakıf teoloji çalışmalarına yönelmeye başladı. Latince eğitiminin yanında bir yüksekokul ve Ulrich Zwingli tarafından kurulan bir teoloji akademisi oluştu, önceleri "Prophezei" daha sonra "Carolinum" denilen bu kurumlaşma 1833'de kurulan Zürih Üniversitesinin çekirdeğini oluşturdu, ki üniversite hala Grossmünster'in damgasını taşır.
 == Dış bağlantılar ==
 {{commons|Grossmünster|Grossmünster}}