Ogur öbeği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Superyetkin (mesaj | katkılar) k Superyetkin, Ogur öbeği sayfasını Lir Türkçesi sayfasına taşıdı: Geçmiş birleştirme |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{Dil bilgi kutusu |
|||
{{Birleş|Ogur öbeği}} |
|||
|Dilin adı= Oğur Türkçesi |
|||
{{Geçmiş birleştir|Ogur öbeği}} |
|||
|Kendi dilindeki adı= |
|||
| ⚫ | |||
|ülkeler=[[Rusya]], [[Çuvaşistan]] |
|||
|aile rengi= Altay |
|||
|aile1= [[Türki diller]] |
|||
|resmi= |
|||
|kurum= |
|||
|alfabe= |
|||
|iso3= |sil= |
|||
}} |
|||
'''Ogur grubu''', '''Oğur grubu''', '''Ön Bulgar grubu''' ya da '''Lir Türkçesi''' [[Türki diller]] ailesinin bir koludur. Bu grubun günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık iki milyon kişinin konuştuğu [[Çuvaşça]]dır. Gruba ait tarihi diller olan [[Hazarca]] ve [[Ön Bulgarca]] (Tuna Bulgarcası ile İtil bulgarcasına ayrılır) bugün ölü dillerdir. |
|||
| ⚫ | Türkologlar, dilsel sınıflandırma için z > r (=''rhotacisme'') ve ş > l (=''lambdaisme'') değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türki dilleri bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (Oğuz grubu), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (Ogur grubu) demişlerdir.<ref name=Dilacar>[http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/1953_7_Dilacar.pdf Agop Dilâçar, Batı Türkçesi, TDAY Belleten (1953), Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 75, 78.]</ref> Bu L-R paralelliğine Oğuz grubunda ''kız'' kelimesi Ogur grubundaki ''kır'' kelimesi örnek verilebilir. |
||
== Yayılış == |
== Yayılış == |
||
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|240px|Tüm Türk dilleri konuşanların sayısı birbirini anliyabilen dillerden oluşan grublara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır]] |
|||
Bu kavrama göre adlandırılan |
Bu kavrama göre adlandırılan Oğur Türkleri, merkezleri Orta Asya olan Oğuz Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. Birçok Oğur boyu -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, Oğuz Türklerine ismini veren Oğuz adının karşılığıdır.<ref name=Dilacar/> |
||
== |
== Alt grupları == |
||
Oğur dillerinin başlıca alt kolları şunlardır: |
|||
Batı Türklerinin tarih boyunca toplanma ve dağılma merkezlerine göre, Batı Türkçesi şu altı gruba ayrılır:<ref name=Dilacar/> |
|||
* [[Hazarca]] |
|||
# Batı Sibirya'dan (Tarbagatay dağları, bugünkü Kobdo ile Semipalatinsk arasında) başlayarak Tuna havzasındaki yeni yurtlarına yerleşinceye kadar süren müddet zarfında Macarların diline girmiş olan Batı Türkçesi unsurları. |
|||
* [[Ön Bulgarca]] |
|||
# Kafkasya'daki Batı Türkçesi ve buna bağlı olarak Hazar Türkçesindeki Batı Türkçesi unsurları, yani Hazarca I. |
|||
* [[Çuvaşça]] |
|||
# Tuna Batı Türkçesi, yani [[Tuna Bulgarcası|Bulgar Türkçesi]] I. |
|||
* [[Hunca]] |
|||
# Eski Volga Türkçesi veya [[Volga Bulgarcası]], bunun devamı olan [[Çuvaşça]] ve Çuvaşçadan Fin-Ugor dillerine girmiş olan Batı Türkçesi unsurları. |
|||
# Samoyed dillerinde mahfuz olan Batı Türkçesi yadigârları. Hunlarda Batı Türkçesi yadigârlarına rastlanmamıştır. [[Hunca]] esas itibarıyla Doğu Türkçesindendir; mesela krş. Hun. “''Dengizik''” adı (< ''dengiz-tengiz'' = deniz, Batı Türk. ''tenger''). |
|||
Bu diller arasında varlığını koruyan tek dil [[Çuvaşça]]dır. |
|||
| ⚫ | |||
{| class="wikitable" |
|||
| ⚫ | |||
|'''Dil'''||'''Konuşanların sayısı'''||'''Konuşulan ülkeler''' (ve sayıları) |
|||
|- |
|||
|[[Çuvaşça]]||2 Milyon||[[Rusya]] ([[Çuvaşistan]] yklş. 1,8 Milyon), [[Kazakistan]] 22.000. |
|||
|- |
|||
|} |
|||
== |
== Sınıflandırma == |
||
'''Türkçe''' |
|||
* '''Ogurca''' ('''Ön Bulgarca''') |
|||
=== Ölü Diller === |
|||
*[[Ön Bulgarca]] |
|||
*[[Hazarca]] |
|||
*[[Hunca]] |
|||
=== Günümüzde Konuşulan === |
|||
[[Çuvaşça]] |
|||
==Kaynakça== |
|||
{{kaynakça}} |
{{kaynakça}} |
||
| ⚫ | |||
{{Türk dili tarihi}} |
|||
| ⚫ | |||
{{Türk dilleri/Grublar}} |
|||
[[Kategori:Türk |
[[Kategori:Türk dilleri]] |
||
Sayfanın 15.17, 7 Mart 2019 tarihindeki hâli
| Oğur Türkçesi | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Rusya, Çuvaşistan |
| Dil ailesi | Türki diller
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | – |
Ogur grubu, Oğur grubu, Ön Bulgar grubu ya da Lir Türkçesi Türki diller ailesinin bir koludur. Bu grubun günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık iki milyon kişinin konuştuğu Çuvaşçadır. Gruba ait tarihi diller olan Hazarca ve Ön Bulgarca (Tuna Bulgarcası ile İtil bulgarcasına ayrılır) bugün ölü dillerdir.
Türkologlar, dilsel sınıflandırma için z > r (=rhotacisme) ve ş > l (=lambdaisme) değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türki dilleri bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (Oğuz grubu), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (Ogur grubu) demişlerdir.[1] Bu L-R paralelliğine Oğuz grubunda kız kelimesi Ogur grubundaki kır kelimesi örnek verilebilir.
Yayılış
Bu kavrama göre adlandırılan Oğur Türkleri, merkezleri Orta Asya olan Oğuz Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. Birçok Oğur boyu -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, Oğuz Türklerine ismini veren Oğuz adının karşılığıdır.[1]
Alt grupları
Oğur dillerinin başlıca alt kolları şunlardır:
Bu diller arasında varlığını koruyan tek dil Çuvaşçadır.
| Dil | Konuşanların sayısı | Konuşulan ülkeler (ve sayıları) |
| Çuvaşça | 2 Milyon | Rusya (Çuvaşistan yklş. 1,8 Milyon), Kazakistan 22.000. |
Sınıflandırma
Türkçe
- Ogurca (Ön Bulgarca)