Honduras: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
||
172. satır: | 172. satır: | ||
== Ekonomi == |
== Ekonomi == |
||
Honduras'ın ekonomisi tropik fırtına [[Mitch]]'den önce ve Mitch'den sonra olmak üzere iki ayrı şekilde ele alınabilir. 1998 öncesi %80'lerde olan fakirlik, 1998'de yaşanan felaketten sonra daha da artmıştır. Bu değişim işsizlik oranında da sayılara yansır. Fırtına öncesi %31 olan işsizlik oranı 1998'i takip eden yıllarda %44'e kadar ulaşmıştır. 2003 yılında bu oranın tekrar %27'ye düştüğü belirtilmektedir. |
|||
== Yoksulluk == |
|||
Latin Amerika ve Karayip Ülkeleri Ekonomi Komisyonu ([[ECLAC]])'nin hesaplamalarına göre [[Mitch]] 3,8 milyar dolarlık maddi hasara yol açmıştır ve bu rakam Honduras'ın [[Gayri safi millî hasıla]]'sının %70'ine denk gelmektedir. Hükümet yeniden yapılanmanın 5 milyar dolara mal olacağını tahmin etmektedir. |
|||
Dünya Merkez Bankası, Honduras'ı düşük gelirli bir devlet olarak Belirtmekte. Ülkenin kişi başına düşen geliri 600 ABD dolarını geçememekte birlikte Guatemala Kuzey Amerika'nın en fakir ülkesi konumunda bulunmaktadır. |
|||
2010 yılında, nüfusun %50'si yoksulluk sınırının altında yaşamına idame ettirmekle beraber bu oran 2016 yılında dahada artarak, nüfusun % 66'dan fazlası yoksulluk sınırlarında yaşamlarını sürdürmektedir. |
|||
Honduras Son birkaç yıldaki ekonomik büyüme ile Latin Amerika'daki en yüksek oranlarını yakalayarak yılda ortalama %7 büyümüştür. Buna rağmen, Honduras tüm Orta Amerika ülkeleri arasında en az gelişmeyi göstermiş. |
|||
Ancak Honduras, diğer Orta Amerika ülkelerine nazaran, İnsani Gelişme Endeksini yani HDI'sine (genişletilmiş ve sağlıklı bir yaşam, bilgi erişilebilirliği ve yaşam standardı) giren üç faktör 1990'dan bu yana gelişti ve beklenen yaşam süresi 73.3 yıl, beklenen eğitim süresi ise 11.2 yıl( günümüzde hala ortalama olan 6.2 yıl) olarak gözle görülür bir biçimde arttı. |
|||
2009 Hondurası darbesine kadar, ülkedeki çeşitli ekonomik eğilimlere baş gösterdi. Genel büyüme, 2006-2008 yılları arasında ortalama %5,7'iken, 2009 Hondurası darbesi ile 2010-2013 yılları arasında yıllık büyüme oranı 3,5'e geriledi. Yoksulluğu ve aşırı yoksulluğu azaltma eğilimleri tersine döndü. Ülke, sadece 3 yıl içinde %13,2 aşırı yoksulluktan %26,3'lük bir yoksulluk artışı gördü. Ayrıca, işsizlik 2008 ve 2012 arasında yüzde 6,8'den yüzde 14,1'e kadar yükseldi. |
|||
Honduras ekonomisinin büyük bir kısmı yalnızca |
|||
ihracat ve birkaç küçük ölçekli tarımına dayandığından, özellikle doğal afetlerin ekonomiye yıkıcı bir etkisi vardır. 1998 Mitch kasırgası gibi doğal afetler, özellikle fakir kırsal alanları etkilediklerinden bu eşitsizliğe katkıda bulunmuştur. Ek olarak doğal afetler sebebiyle, çiftçiler kendilerini doyurmak üzere tohumları yemesiyle ülkedeki gıda arz'ınfa ciddi düşüşler yalandı. World Neighbors, Honduras STK'sı tarafından yapılan bir çalışmada, "iş yükünün artması, temel tahılların azalması, pahalı yiyecekler ve korku" terimlerinin en çok Mitch Kasırgası ile ilişkilendirildiği tespit edildi. |
|||
Kırsal ve kentsel yoksullar, Mitch Kasırgası tarafından en çok zarar'a uğrayan kesim oldu. Güney ve batı bölgelerinin çevresel yıkıma maruz kalan birçok geçimlik çiftçiye(Ortakçı'da denir.) ev sahipliği yaptıklarından özellikle en çok zarar gören çifçi kesimi, Mitch Kasırgası gibi felaketler nedeniyle, tarımsal ekonomik son yirmi yılda üçte bir oranında azalmaya yol açmıştır. Bu çoğunlukla, doğal afetler gibi faktörlerden etkilenen muz ve kahve gibi ihracattaki düşüş nedeniyledir. Patuca Nehri üzerindeki yerli topluluklar da son derece sert etkilendi. Pataca orta bölgesi neredeyse tamamen tahrip olmuştur. Pirinç hasadı% 80'inden fazlası ve tüm muz, muz ve manio hasatı kaybedilmiştir. Fırtınayı takip eden rölyef ve yeniden inşa çalışmaları kısmi ve eksikti, bu da özellikle yerli topluluklar için bu seviyeleri tersine çevirmek yerine mevcut yoksulluk seviyelerini pekiştiriyordu. Yiyecek bağışlarının sona ermesi ve sonraki hasat arasındaki süre, aşırı açlığa ve Tawahka nüfusu arasında ölümlere neden oldu. En "toprak zengini" sayılanlar, toplam topraklarının% 36'sını ortalama olarak kaybetti. En “fakir” olan, daha az toplam toprak kaybetti ancak toplam toplamlarının daha büyük bir kısmını kaybetti. Bu, en fazla vurulanların, bu nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu için bekar kadınlar olduğu anlamına geliyordu. |
|||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
Sayfanın 14.12, 24 Şubat 2019 tarihindeki hâli
Honduras República de Honduras (İspanyolca) Honduras Cumhuriyeti | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent | Tegucigalpa | ||||||||
En büyük | Başkent | ||||||||
Resmî dil(ler) | İspanyolca | ||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | Garifuna, İngilizce, Miskitoca ve diğer yerel diller | ||||||||
Etnik gruplar | %90 Mestizo %7 Honduras Kızılderilileri %2 Siyah %1 Beyaz | ||||||||
Hükûmet | Anayasal cumhuriyet | ||||||||
| |||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
Nüfus | |||||||||
• 2000 sayımı | 6.975.204 | ||||||||
GSYİH (SAGP) | 2010 tahminî | ||||||||
• Toplam | 17,493 milyar $[1] | ||||||||
• Kişi başına | 2.150 $[1] | ||||||||
GSYİH (nominal) | 2010 tahminî | ||||||||
• Toplam | 5,268 milyar $[1] | ||||||||
• Kişi başına | 1.122 $[1] | ||||||||
Gini (1992–2007) | 55.3[2] Hata: Geçersiz Gini değeri | ||||||||
İGE (2007) | 0.732[3] Hata: Geçersiz İGE değeri · 112.. | ||||||||
Para birimi | Lempira (HNL) | ||||||||
Zaman dilimi | UTC-6 (CST) | ||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||
Telefon kodu | 504 | ||||||||
İnternet alan adı | .hn | ||||||||
|
Honduras, Orta Amerika'da bir demokratik cumhuriyettir. Britanya Hondurası'ndan (yani Belize) farklı olarak İspanyol Hondruras'ı olarak da bilinir. Batısında Guatemala, güneybatısında El Salvador, güneydoğusunda Nikaragua bulunur.
Coğrafya
Orta Amerika'da, Karayip Denizi kıyısında, Guatemala ve Nikaragua arasında ve Kuzey Pasifik Okyanusu kıyısında, El Salvador ve Nikaragua arasında yer alır. Alçak arazilerde subtropikal iklim, yükseklerde ve dağlarda ise ılıman iklim görülmektedir. İç kısımlarda çoğunlukla dağlar, kıyı bölgelerinde dar ovalar yer almaktadır. Ülkenin en yüksek noktası: Cerro Las Minas 2,870 m olup ülkede kereste, altın, gümüş, bakır, kurşun, çinko, demir, antimon, kömür, balık, hidro enerji gibi doğal kaynaklar bulunmaktadır. Hafif depremler yaygındır; Karayip kıyılarında kasırga ve su baskınları zarara yol açar. Yazları sıcak ve kurak kışları bol yağışlıdır.
Nüfus
Nüfusu 6,7 milyona varan Honduras'ta kilometrekareye 60 kişi düşmektedir. Halkın yarısından çoğu kırsal (%53) alanda yaşamaktadır fakat 1998'deki Mitch kasırgasının ardından şehre göçte artış gözlenmiştir.
Honduras halkı kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır:
- ladinos: Maya soyundan gelirler ve halkın %90'ını oluştururlar.
- garífuna: Siyah tenli Karayip bölgesi insanlarıdırlar. Nüfusun %2'sini (180.000) oluştururlar.
- indígenas: (yerliler)
- Miskitolar: 35.000 kişi
- Sumu Twahka: 730 kişi
- Paya: 3000 kişi
- Lenca: 80.000 - 100.000 kişi
- Chortí: 55.000 kişi
- Jicaque/Tolupane
Son dönemde ortalama yaşam süresi kadınlarda 67, erkelerde ise 65 yıla yükselmiştir. Ülkede her 1600 kişiye bir doktor düşerken her 900 kişiye de hastanede bir yatak düşmektedir. Binde 30 bebek ölümlerine rastlanmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre halkın gıda gereksinimi %98'lik bir oranla giderilmesine rağmen halkın yarısına yakın bir kısmı hatalı veya yetersiz beslenmeden muzdariptir.
Ülkede okuma yazma oranı %76'dır (kadınlarda ve erkeklerde ortalama aynı). Kırsal alanda okuma yazma oranı şehre kıyasla oldukça düşüktür.
Son yıllarda gözlenen hızlı nüfus artışı (2004 verilerine göre %2,2) nedeniyle Honduras'ta nüfusun yarısından çoğunu 18 yaşın altındaki çocuklar ve gençler oluşturmaktadır. Nüfus, son dönemdeki hızıyla artmaya devam ederse 2025'te toplam nüfusun 14 milyona ulaşması beklenmektedir. Yalnız hızlı nüfus artışı Honduras'ta fakirliğin sebebi olarak görülmemektedir.
Siyaset
Honduras tarihinde İspanyol tesiri büyüktür. Uzun yıllar İspanyolların ticari dominyonu olarak kalan Honduras, bağımsızlığını kazandıktan sonra da kargaşa bitmemiştir. Bağımsızlıktan sonra El Salvador ile savaş durumuna gelen Honduras, bu olaydan dolayı ekonomik açıdan büyük kayıplar yaşamıştır. Hatta bir dünya kupası maçında El Salvadorlu futbolcuların kaldığı otel, Honduraslı vatandaşlar tarafından kundaklanmak istenmiştir. Bu olayın yankıları Honduras'ta hâlâ sürmektedir. Bu gün Honduras dünyanın birçok ülkesine göç veren ülkelerin başında gelmektedir.
San Pedro Sula şehrinde, son yıllarda Meksika ve Kolombiyalı uyuşturucu kartellerinin faaliyetlerini artırdığı ve buna bağlı şiddet olaylarının artış gösterdiği bildiriliyor.
BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin bilgilerine göre, Honduras’taki cinayet vakaları 2005-2010 arasında iki katına çıkarak, her 100 bin kişiden 87’sinin cinayete kurban gitmesiyle dünyanın en yüksek oranına sahip bulunuyor.
2009 Darbesi
28 Haziran 2009'da askeri güçler, cumhurbaşkanını halkın seçmesi ve seçilen kişinin ikinci bir dönem daha görev yapmasını mümkün kılacak anayasa değişikliklerini referanduma sunmaya hazırlanan solcu devlet başkanı Manuel Zelaya'ya karşı darbe yapmış ve onu iktidardan indirmişlerdir. Bu konuda Dünya'da, özellikle Amerika kıtasında büyük bir kriz başlamıştır.
Ekonomi
Yoksulluk
Dünya Merkez Bankası, Honduras'ı düşük gelirli bir devlet olarak Belirtmekte. Ülkenin kişi başına düşen geliri 600 ABD dolarını geçememekte birlikte Guatemala Kuzey Amerika'nın en fakir ülkesi konumunda bulunmaktadır.
2010 yılında, nüfusun %50'si yoksulluk sınırının altında yaşamına idame ettirmekle beraber bu oran 2016 yılında dahada artarak, nüfusun % 66'dan fazlası yoksulluk sınırlarında yaşamlarını sürdürmektedir.
Honduras Son birkaç yıldaki ekonomik büyüme ile Latin Amerika'daki en yüksek oranlarını yakalayarak yılda ortalama %7 büyümüştür. Buna rağmen, Honduras tüm Orta Amerika ülkeleri arasında en az gelişmeyi göstermiş. Ancak Honduras, diğer Orta Amerika ülkelerine nazaran, İnsani Gelişme Endeksini yani HDI'sine (genişletilmiş ve sağlıklı bir yaşam, bilgi erişilebilirliği ve yaşam standardı) giren üç faktör 1990'dan bu yana gelişti ve beklenen yaşam süresi 73.3 yıl, beklenen eğitim süresi ise 11.2 yıl( günümüzde hala ortalama olan 6.2 yıl) olarak gözle görülür bir biçimde arttı.
2009 Hondurası darbesine kadar, ülkedeki çeşitli ekonomik eğilimlere baş gösterdi. Genel büyüme, 2006-2008 yılları arasında ortalama %5,7'iken, 2009 Hondurası darbesi ile 2010-2013 yılları arasında yıllık büyüme oranı 3,5'e geriledi. Yoksulluğu ve aşırı yoksulluğu azaltma eğilimleri tersine döndü. Ülke, sadece 3 yıl içinde %13,2 aşırı yoksulluktan %26,3'lük bir yoksulluk artışı gördü. Ayrıca, işsizlik 2008 ve 2012 arasında yüzde 6,8'den yüzde 14,1'e kadar yükseldi.
Honduras ekonomisinin büyük bir kısmı yalnızca ihracat ve birkaç küçük ölçekli tarımına dayandığından, özellikle doğal afetlerin ekonomiye yıkıcı bir etkisi vardır. 1998 Mitch kasırgası gibi doğal afetler, özellikle fakir kırsal alanları etkilediklerinden bu eşitsizliğe katkıda bulunmuştur. Ek olarak doğal afetler sebebiyle, çiftçiler kendilerini doyurmak üzere tohumları yemesiyle ülkedeki gıda arz'ınfa ciddi düşüşler yalandı. World Neighbors, Honduras STK'sı tarafından yapılan bir çalışmada, "iş yükünün artması, temel tahılların azalması, pahalı yiyecekler ve korku" terimlerinin en çok Mitch Kasırgası ile ilişkilendirildiği tespit edildi.
Kırsal ve kentsel yoksullar, Mitch Kasırgası tarafından en çok zarar'a uğrayan kesim oldu. Güney ve batı bölgelerinin çevresel yıkıma maruz kalan birçok geçimlik çiftçiye(Ortakçı'da denir.) ev sahipliği yaptıklarından özellikle en çok zarar gören çifçi kesimi, Mitch Kasırgası gibi felaketler nedeniyle, tarımsal ekonomik son yirmi yılda üçte bir oranında azalmaya yol açmıştır. Bu çoğunlukla, doğal afetler gibi faktörlerden etkilenen muz ve kahve gibi ihracattaki düşüş nedeniyledir. Patuca Nehri üzerindeki yerli topluluklar da son derece sert etkilendi. Pataca orta bölgesi neredeyse tamamen tahrip olmuştur. Pirinç hasadı% 80'inden fazlası ve tüm muz, muz ve manio hasatı kaybedilmiştir. Fırtınayı takip eden rölyef ve yeniden inşa çalışmaları kısmi ve eksikti, bu da özellikle yerli topluluklar için bu seviyeleri tersine çevirmek yerine mevcut yoksulluk seviyelerini pekiştiriyordu. Yiyecek bağışlarının sona ermesi ve sonraki hasat arasındaki süre, aşırı açlığa ve Tawahka nüfusu arasında ölümlere neden oldu. En "toprak zengini" sayılanlar, toplam topraklarının% 36'sını ortalama olarak kaybetti. En “fakir” olan, daha az toplam toprak kaybetti ancak toplam toplamlarının daha büyük bir kısmını kaybetti. Bu, en fazla vurulanların, bu nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu için bekar kadınlar olduğu anlamına geliyordu.
Kaynakça
- ^ a b c d "Honduras". International Monetary Fund. 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 April 2010.
- ^ 1992-2007, Human Development Report Office, United Nations Development Programme. "Human Development Report 2009 - M Economy and inequality - Gini index". 17 October 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 October 2009.
- ^ "Human Development Report 2009. Human development index trends: Table G" (PDF). The United Nations. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 October 2009.
- Hans-Gerd Spelleken: Honduras (2005), Reise Know-How Verlag Peter Rump GmbH
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Honduras ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Seyahat rehberleri
- Honduras Tips - The official Travel Guide of Honduras (İngilizce ve İspanyolca)
- Honduras.com (İngilizce)
- Lets Go Honduras (İspanyolca ve İngilizce)
Gazeteler
- El Heraldo (İspanyolca)
- La Prensa (İspanyolca. Okumak için siteye kaydolmak gerekiyor [ücretsiz])
- El Tiempo (İspanyolca)
- La Tribuna (İspanyolca)
- Honduras This Week (İngilizce)