Kıyamet: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 05.07, 6 Eylül 2018 tarihindeki hâli

Kıyamet veya hesap günü^[1](Şablon:Dil-ar); dünyanın sonunun geleceğine ve tüm insanların mahşerde toplanarak hesap vereceğine inanılan zaman. "Dünya merkezli evren" anlayışında dünyanın sonu evrenin de sonu olarak algılanmıştır. Kıyametin zamanı ile ilgili çok sayıda inanç, öngörü ve kehanet bulunmaktadır. Zerdüştlük, Hristiyanlık ve İslam gibi dinlerde ölülerin dirilerek mahşerde (toplanma yeri) toplanacağına, hayattayken yaptıkları iyilik ve kötülükler için hesap vereceklerine ve haklarında hüküm verileceğine, bunun sonucunda iyilerin cennete, kötülerin ise cezalarını çekmek üzere cehenneme gideceğine inanılır.

Etimoloji

Kıyamet sözcüğü, Arapçadan Türkçeye geçmiş olup "ayağa kalkma, dirilme" anlamına gelir.^[2] Yine Arapçadan Türkçeye geçen eş anlamlı "mahşer" kelimesi ise "toplanma yeri" anlamı taşımaktadır ve "mahşer günü" ifadesi kıyamet ile eşanlamlı olarak kullanılır.^[3]^[4]

Bilimsel öngörüler

Evrenin yaşı gibi evren'in sonu, bu "son" un zamanı ve gerçekleşme şekli değişik evren modellerine göre değişen, teorik fiziğin çalışma alanlarındandır. Örneğin çoklu evren modellerinde evren için bir başlangıç ve son öngörülmez, ancak bir evrensel alan bir karadelik üzerinden başka bir evrensel alana aktarılır.

Bilinen Evrenin geleceği ve yok olması ile ilgili birkaç teori bulunmaktadır. Bu teorilere göre evren sonsuza dek genişlemesini sürdürecek ve soğuyacak, veya tekrar kendi üzerinde büzüşecek veya bir yırtılma ile evrenin varlığı son bulacaktır. Bu teoriler evrenin tespit edilen yaşından daha erken bir kıyamet takvimi öngörmemektedir.^[5] Ancak karanlık enerji'nin keşfi ile birlikte Evren'in kendi kendi üzerine çökerek son bulacağı görüşü geçerliliğini yitirmiş gözükmektedir.

Açılıp kapanan büyük çöküş

Bu teoriye göre evrenin itme gücü bitince çekme başlayacak ve gök cisimleri bir merkezde toplanıp yığışacak ve büyük bir patlamayla evren tekrar genişlemeye başlayacak, bu teori büyük patlamanın daha önceki Büyük Çöküş'lerden meydana geldiği ihtimalini ortadan kaldırmaz. Karanlık enerjinin keşfi ile eski popülerliğini kaybederek yerini bilimsel çevrelerde 'Heat Death' adı verilen, evrenin en sonunda ısı ölümü ile tamamen son bulabilmesi görüşüne bırakmıştır.

Evrenin ısısal ölümü ve büyük donma

Bu teorilere göre ise sıcak patlama ve kaotik bir karmaşa ile var olan evren zaten soğumaya çalışmaktadır. Evren genişlemeye devam edecek, yeteri kadar büyüyünce yoğunluğu aşırı azalacak ve sıcaklığı gittikçe düşecek, bunun sonunda kutupsal graviteler eşdeğer düzeye inecek ve evren donacaktır.

Dinlerde Kıyamet

Kitab-ı Mukaddes’ten dünyanın ve insanlığın yaşı çıkarılabilmiştir. Bayezid-ı Bistami, Miftahu’l-Cifr adlı eserinde, Sabiiler ve semavi dinlerin mensuplarının Adem’den kıyamete kadar Dünyanın ve insanlığın ömrünü 7000 yıl kabul ettiklerini ifade etmektedir. Yahudilere göre Adem ve Havva’nın dünyaya geliş tarihi M.Ö. 3761′dir. Kıyamet, dolayısıyla M.S. 3239 yılında (7000 - 3761), yani günümüzden 1215 yıl sonra olacaktır.

İslam inancında

Kabir hayatında Münker ve Nekir isimli iki meleğin ölünün yanına gelerek kişiye çeşitli sorular sorup yanıtlar isteyeceğine inanılmaktadır.^[6] Müminler, Kelime-i Şehadet getirerek azaptan kurtulacak, günahkâr olanlar ise kabir azâbı çekeceklerdir. Mümin sevap işleyen bir insan ise bu azaba uğramayacaktır. Kabir Dünya'nın sonrası, Âhiret'in de öncesidir. İkisi arasında bir geçiş olduğundan köprü mânâsında buraya Berzah âlemi de denir. İnanışa göre mümin olanlardan biri ölüp de kabre konunca kendini yeşil bir bahçe içinde görecektir.

İsrafil, elindeki Sur’a birinci defa üfürünce dağlar parça parça olacak, denizler birbirine girecek, yıldızlar yerlere dökülecek, tüm canlılar ölecek ve Kıyamet kopacaktır. İnanışa göre ölüler Kıyamet'in koptuğunu başlarının mezarlarına çarpması ile anlayacaklardır.

Ardından Allah İsrafil'i diriltecek ve tekrar Sur'u üfürmesini emredecek. Sur çalınınca bütün ruhlar yeniden dirilecekler, bedenleriyle birleşip Mahşer Yeri'nde toplanacaklardır.

İnsanlar Mahşer Günü kabirlerinden dirilerek Mahşer Yeri'ne mecbûren çırılçıplak gidecek, ancak o günün dehşeti ve korkusundan hiç kimsenin çıplaklığını farketmeyeceği hadiste beyan edilmektedir.^[7] Mahşer'de insanların işledikleri amellere dair sorular yöneltileceğine ve amel defterlerinin açılacağına inanılmaktadır. Amel defterine kulun hayatı boyunca Kirâmen Kâtibîn meleklerinden sağ omzunda duran melek tarafından sevapları, sol omzunda görevli melek tarafından da günahları yazılmaktadır.^[8] Sevapları fazla gelenler Cennet'le mükâfatlandırılacak, günahları sevaplarından fazla olanlar ise Cehennem'le cezalandırılacaklardır. Ehl-i Sünnet'e göre Müslüman ve günahkâr olanlar, Cehennem'de cezalarını çektikten sonra Cennet'e girebilecektir. Ancak buna açıktan açığa ifade eden ayet veya hadis yoktur.

İsrafil'in çaldığı Sur'un dört budağı vardır. Biri doğuda, diğeri batıda, birisi de "yedi kat gök"te, diğeri de "yedi kat yer"dedir. Hesap sonrası Muhammed Allah'ın önüne gelerek ümmetinin günahlarının affedilmesi konusunda ricada bulunacaktır. Mahşer Günü Müslümanlığın temel dinamiklerinden birisidir.

Kıyamet inancı İslam inancının (Akide) bir parçası ve inancın temel prensiplerinden biridir. Kıyamet Günündeki imtihanlar ve kargaşalar Kur'an ve Hadislerde tasvir edilmiş, Gazali, İbni Kesir, İbn Mace, Buhari gibi din bilginlerinin kitaplarında ele alınmıştır.

Kıyamet alametleri

Bazı hadis kaynaklarında mesih, mehdi, deccal gibi kıyamet kopmadan önce gerçekleşmesi beklenen olaylar anlatılır ve bunlar kıyamet alametleri olarak değerlendirilir. Ancak bunların tamamen uydurma ve düzmece olduğunu belirten ilahiyatçılar da bulunmaktadır.^[9] Kıyamet alametleri konusunda diğer bir yaklaşım da Ortadoğu bölgesinde benzerleri tarih boyunca onlarca kez olmuş olan olayların güncel olanlarını arka arkaya sayıp insanların zihninde yakın zamanda bir mehdi ve kıyamet beklentisi yaratılmasıdır.

Kur'an'da

Kıyamet'in şekli Tekvir Suresi'nde canlandırılır;

"Güneş büzüldüğü zaman, Yıldızlar kararıp döküldüğü zaman, Dağlar yürütüldüğü zaman, On aylık gebe develer başıboş bırakıldığı zaman, Vahşi hayvanlar bir araya toplandığı zaman, Denizler kaynatıldığı zaman, Nefisler çiftleştirildiği zaman." ( Ayetler 1-7 )
Ey insanlar! Rabbinizden korkun! Çünkü kıyamet vaktinin depremi müthiş bir şeydir! Kıyamet vakti de gelecektir; bunda şüphe yoktur. Ve Allah kabirlerdeki kimseleri diriltip kaldıracaktır. İnkâr edenler, kendilerine o saat ansızın gelinceye kadar hep şüphe içindedirler. (Hac : 1,7, 55)
...O saat (kıyamet), mutlaka gelecektir. Şimdilik onlara güzel muamele et. (Hicr; 85)
...Kıyametin kopması ise, göz açıp kapama gibi veya daha az bir zamandan ibarettir. (Nahl; 77)
Onlar üstelik kıyameti de yalan saydılar. Biz ise, kıyameti inkâr edenler için alevli bir ateş hazırladık. (Furkan,11)
Bilakis kıyamet onlara vadedilen asıl saattir ve o saat daha belâlı ve daha acıdır. (Kamer, 46)
"...İyi bilin ki, kıyamet saati (zamanı) hakkında tartışanlar derin bir sapıklık içindedirler” (42:18)

Kıyamet için Kur'anda Saat (6:31, 42:17), Hesap Günü (15:35, 26:82, 38:16, 40:27), Hüküm (Ceza) Günü (74:46), Karar (Ayrım) Günü (44:40) Toplanma Günü (42:7) ve Sur'a üflendiği gün (6:73, 20:101, 23:101, 74:9-10) deyimleri de kullanılmıştır.

Hadislerde

Bazı hadislere göre Dünyanın (insanlığın) toplam ömrü 7 bin yıldır (dipnot) ve Muhammed’in zamanına kadar bunun 5.600 yılı geçmiştir:

Enes b. Malik 'den, O dedi ki Resulullah buyurdu: "Dünyanın ömrü, ahiret günlerinde yedi gündür. Allah-u Teala buyurdu ki: Rabbin katında bir gün sizin saydıklarınızdan bin yıl gibidir. Kim bir din kardeşinin Allah yolunda bir ihtiyacını görürse, Allah Teala onun için gündüzlerini oruçla, gecelerini de ibadetle geçirmişcesine şu dünyanın yedi bin yıllık ömrü müddetince sevap yazar."^[10] Dakkak b. Zeyd-ü Cüheni 'den rivayet ettiler. "Ben gördüğüm bir rüyayı Resulüllah'a anlattım. Bu rüyada Peygamber yedi basamaklı bir minberin en üst basamağında idi: O buyurdu ki, Yedi basamaklı gördüğün minber şu dünyanın ömrü olan yedi bin senedir. Ben de O 'nun son bininde olacağım." ^[11]
Ahmet İbni Hanbel ilel'inde nakletti. "Dünyadan beş bin altı yüz yıl geçmiştir".^[12]
Bu ümmetin ömrü bin (1000) seneyi geçecek fakat bin beş yüz (1500) seneyi aşmayacaktır.^[13] "Benim ümmetimin ömrü 1500 seneyi pek geçmeyecek."^[14]^[15]^[16]

Dipnot

İslami kaynaklarda ilk insanlar olarak Adem ve Havva'nın cennette yaratılışı ve Dünyaya gönderilişi anlatılır. Ancak insanlığın ömrü ve Dünyanın ömrü hakkında bir ayrım yapılmaz.

Kaynakça

Vikipedi'nin kardeş projelerinden ' *hakkında daha fazla bilgi edinin*
	Vikisöz'de alıntılar

^ "kıyamet." TDK Sözlük. Erişim: 23 Aralık 2014
^ "kıyamet." Nişanyan Sözlük
^ "kıyamet." TDK Sözlük.
^ "mahşer." TDK Sözlük
^ Kıyamet kopacak! Ama ne zaman ve nasıl?, NTVMSNBC (13 Kasım 2009)
^ "Münker ve Nekir'in görevleri nelerdir?". Soru sor, cevap bul. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-05-05.
^ KaLp..siz..im. "Kıyâmet Günü çıplak kalacaksın!" (HTML). Sanal'da 1 Numara. Erişim tarihi: 2013-05-05.
^ "KİRÂMEN KÂTİBÎN" (HTML). İhyâ. Erişim tarihi: 2013-05-05.
^ Kıyamet Alameti Uydurmaları İsalar Mehdiler/
^ Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan Fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir Zaman, s. 88
^ Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir Zaman, s. 89
^ Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan Fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir zaman, s. 89
^ Celaleddin Suyuti'-El-Keşfu Fi Mücazeveti Hazin el-Ümmeti El Elfe Ellezi Dellet Aleyh el-Asar; Muhammed B. Resul Al-Hüseyni El Berzenci, Kıyamet Alametleri Pamuk Yayınları, s. 299
^ Suyuti, el-keşfu an mücavezeti hazihil ümmeti el-elfu, el-havi lil fetavi, Suyuti. 2/248
^ Ruhul beyan. Bursevi. (arapça) 4/262
^ Ahmed bin Hanbel, Kitâbu’l-ilel, s. 89

Ayrıca bakınız

[1] "kıyamet." TDK Sözlük. Erişim: 23 Aralık 2014

[2] "kıyamet." Nişanyan Sözlük

[3] "kıyamet." TDK Sözlük.

[4] "mahşer." TDK Sözlük

[5] Kıyamet kopacak! Ama ne zaman ve nasıl?, NTVMSNBC (13 Kasım 2009)

[6] "Münker ve Nekir'in görevleri nelerdir?". Soru sor, cevap bul. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-05-05.

[7] KaLp..siz..im. "Kıyâmet Günü çıplak kalacaksın!" (HTML). Sanal'da 1 Numara. Erişim tarihi: 2013-05-05.

[8] "KİRÂMEN KÂTİBÎN" (HTML). İhyâ. Erişim tarihi: 2013-05-05.

[9] Kıyamet Alameti Uydurmaları İsalar Mehdiler/

[10] Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan Fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir Zaman, s. 88

[11] Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir Zaman, s. 89

[12] Ali B. Hüsameddin el-Muttaki, Kitab-ül Burhan Fi Alamet-il Mehdiyy-il Ahir zaman, s. 89

[13] Celaleddin Suyuti'-El-Keşfu Fi Mücazeveti Hazin el-Ümmeti El Elfe Ellezi Dellet Aleyh el-Asar; Muhammed B. Resul Al-Hüseyni El Berzenci, Kıyamet Alametleri Pamuk Yayınları, s. 299

[14] Suyuti, el-keşfu an mücavezeti hazihil ümmeti el-elfu, el-havi lil fetavi, Suyuti. 2/248

[15] Ruhul beyan. Bursevi. (arapça) 4/262

[16] Ahmed bin Hanbel, Kitâbu’l-ilel, s. 89

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 '''Kıyamet''' veya '''hesap günü'''<ref>[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5499e38c5c5ea3.32591973 "kıyamet."] TDK Sözlük. Erişim: 23 Aralık 2014</ref>({{dil-ar|يوم القيامة}}); [[dünyanın sonu]]nun geleceğine ve tüm insanların [[mahşer]]de toplanarak hesap vereceğine inanılan zaman. "Dünya merkezli [[evren]]" anlayışında ''dünyanın sonu'' evrenin de sonu olarak algılanmıştır. Kıyametin zamanı ile ilgili çok sayıda inanç, öngörü ve [[kehanet]] bulunmaktadır. [[Zerdüştlük]], [[Hristiyanlık]] ve [[İslam]] gibi dinlerde ölülerin [[Diriliş|dirilerek]] [[mahşer]]de (toplanma yeri) toplanacağına, hayattayken yaptıkları iyilik ve kötülükler için hesap vereceklerine ve haklarında hüküm verileceğine, bunun sonucunda iyilerin [[cennet]]e, kötülerin ise cezalarını çekmek üzere [[cehennem]]e gideceğine inanılır.
+== Etimoloji ==
+Kıyamet sözcüğü, [[Arapça]]dan Türkçeye geçmiş olup "ayağa kalkma, dirilme" anlamına gelir.<ref>[http://www.nisanyansozluk.com/?k=k%C4%B1yamet&x=0&y=0 "kıyamet."] Nişanyan Sözlük</ref> Yine Arapçadan Türkçeye geçen eş anlamlı "mahşer" kelimesi ise "toplanma yeri" anlamı taşımaktadır ve "mahşer günü" ifadesi kıyamet ile eşanlamlı olarak kullanılır.<ref>[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.54999173a29e07.57397837 "kıyamet."] TDK Sözlük.</ref><ref>[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.549997b64a8092.98503319 "mahşer."] TDK Sözlük</ref>
 == Bilimsel öngörüler ==
@@ 18. satır: / 21. satır: @@
 [[Bayezid-ı Bistami]], Miftahu’l-Cifr adlı eserinde, [[Sabiilik|Sabii]]ler ve [[İbrahimi dinler|semavi din]]lerin mensuplarının [[Adem]]’den kıyamete kadar Dünyanın ve insanlığın ömrünü 7000 yıl kabul ettiklerini ifade etmektedir. Yahudilere göre [[Adem]] ve [[Havva]]’nın dünyaya geliş tarihi M.Ö. 3761′dir. Kıyamet, dolayısıyla M.S. 3239 yılında (7000 - 3761), yani günümüzden {{#expr: 3239 - {{CURRENTYEAR}} }} yıl sonra olacaktır.
 === İslam inancında ===
+[[Kabir hayatı]]nda [[Münker ve Nekir]] isimli iki meleğin ölünün yanına gelerek kişiye çeşitli sorular sorup yanıtlar isteyeceğine inanılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sorusorcevapbul.com/soru-cevap/melekler/munker-ve-nekirin-gorevleri-nelerdir | yazar =  | başlık = Münker ve Nekir’in görevleri nelerdir? | dil = Türkçe | biçim = HTML | tarih =  | sayı =  | yayıncı = Soru sor, cevap bul | erişimtarihi = 2013-05-05 | arşivurl = http://www.sorusorcevapbul.com:80/soru-cevap/melekler/munker-ve-nekirin-gorevleri-nelerdir | arşivtarihi = 11 Temmuz 2015}}</ref> [[Müslüman|Mümin]]ler, [[Kelime-i Şehadet]] getirerek azaptan kurtulacak, [[günah]]kâr olanlar ise [[Kabir azabı|kabir azâbı]] çekeceklerdir. Mümin sevap işleyen bir insan ise bu azaba uğramayacaktır. Kabir Dünya'nın sonrası, Âhiret'in de öncesidir. İkisi arasında bir geçiş olduğundan ''köprü'' mânâsında buraya ''Berzah âlemi'' de denir. İnanışa göre mümin olanlardan biri ölüp de kabre konunca kendini yeşil bir bahçe içinde görecektir.
+[[İsrafil]], elindeki [[Sur]]’a birinci defa üfürünce dağlar parça parça olacak, denizler birbirine girecek, yıldızlar yerlere dökülecek, tüm canlılar ölecek ve [[Kıyamet]] kopacaktır. İnanışa göre ölüler Kıyamet'in koptuğunu başlarının mezarlarına çarpması ile anlayacaklardır.
+Ardından [[Allah]] İsrafil'i diriltecek ve tekrar Sur'u üfürmesini emredecek. Sur çalınınca bütün ruhlar yeniden dirilecekler, bedenleriyle birleşip Mahşer Yeri'nde toplanacaklardır.
+İnsanlar Mahşer Günü kabirlerinden dirilerek Mahşer Yeri'ne mecbûren çırılçıplak gidecek, ancak o günün dehşeti ve korkusundan hiç kimsenin çıplaklığını farketmeyeceği hadiste beyan edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sanalda1numara.net/dini-sohbet/225713-kiyamet-gunu-ciplak-kalacaksin.html | yazar = [http://www.sanalda1numara.net/uye/kalp-siz-im-12766.html KaLp..siz..im] | başlık = Kıyâmet Günü çıplak kalacaksın! | dil = Türkçe | biçim = HTML | tarih =  | sayı =  | yayıncı = Sanal'da 1 Numara | alıntı =  | erişimtarihi = 2013-05-05 | arşivengelli = evet}}</ref> Mahşer'de insanların işledikleri amellere dair sorular yöneltileceğine ve amel defterlerinin açılacağına inanılmaktadır. Amel defterine kulun hayatı boyunca [[Kirâmen Kâtibîn]] meleklerinden sağ omzunda duran melek tarafından sevapları, sol omzunda görevli melek tarafından da günahları yazılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ihya.org/ | yazar =  | başlık = KİRÂMEN KÂTİBÎN | dil = Türkçe | biçim = HTML | tarih =  | sayı =  | yayıncı = İhyâ | alıntı =  | erişimtarihi = 2013-05-05 | arşivengelli = evet}}</ref> Sevapları fazla gelenler [[Cennet]]'le mükâfatlandırılacak, günahları sevaplarından fazla olanlar ise [[Cehennem]]'le cezalandırılacaklardır. [[Ehl-i Sünnet]]'e göre Müslüman ve günahkâr olanlar, Cehennem'de cezalarını çektikten sonra Cennet'e girebilecektir. Ancak buna açıktan açığa ifade eden ayet veya hadis yoktur.
+İsrafil'in çaldığı Sur'un dört budağı vardır. Biri doğuda, diğeri batıda, birisi de "[[yedi kat gök]]"te, diğeri de "yedi kat yer"dedir. Hesap sonrası [[Muhammed]] Allah'ın önüne gelerek ümmetinin günahlarının affedilmesi konusunda ricada bulunacaktır. Mahşer Günü Müslümanlığın temel dinamiklerinden birisidir.
 Kıyamet inancı İslam inancının ([[Akide]]) bir parçası ve inancın temel prensiplerinden biridir. Kıyamet Günündeki imtihanlar ve kargaşalar Kur'an ve Hadislerde tasvir edilmiş, [[Gazali]], [[İbni Kesir]], [[İbn Mace]], [[Buhari]] gibi din bilginlerinin kitaplarında ele alınmıştır.