İslam'ın Altın Çağı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 14.14, 28 Mayıs 2018 tarihindeki hâli

İslam'ın Altın Çağı ya da İslam Rönesansı olarak adlandırılan ^[1] dönem, Ortaçağda İslam dünyasının uygarlığın her alanında gelişme gösterdiği dönemi ifade eder.

Abbasiler devrinde Bağdat'ta Beyt'ül Hikmet adlı bilim merkezinin kurulması ile başladığı, Bağdat Kuşatması (1258) ve Abbasi Halifeliğinin yıkılması ile İslam'ın altın çağının son bulduğu şeklinde genel bir kabul vardır. Ancak bazı kaynaklarda bu dönemin 14. yüzyıla kadar, bazı kaynaklar ise 15. yüzyıla kadar sürdüğü ifade edilir^[2]^[3] El Kindî, Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Rüşd bu çağ ile özdeşleşmiş filozoflardır.

İslam'ın altın çağında başta Antik Yunan olmak üzere geçmiş uygarlıkların ürettiği bilgi ve düşünceler, tercümelerle İslam dünyasına ve Endülüs kanalıyla Avrupa'ya aktarıldı. Çinlilerle yaptığı savaşlar ve diğer ilişkiler sırasında Araplar, kağıt üretim tekniklerini öğrendiler; parşömen yerine kağıt kullanımı sayesinde yazılı eserler daha kolay yayıldı. İslam ülkelerinde mühendisler, bilginler, tüccarlar; eski adetleri koruyup yenilerini ekleyerek sanata, tarıma, ekonomiye, sanayiye, hukuka, edebiyata, gemiciliğe, felsefeye ve bilime ve teknolojiye katkıda bulundu.^[4] Matematikte Hintlilerden alınan sıfır ve ondalık sistemin keşfi sayesinde matematiğe ilgi arttı; aritmetik sıradan insanların anlayabileceği ve günlük yaşamda kullanabileceği duruma geldi. Matematik ve aritmetiğin yanısıra trigonometri gelişti. Gözlemevleri inşa edildi; optik bilimi ve kimya gelişti.

Nedenleri

Dört Halife ve Emeviler dönemlerinde Atlas Okyanusu'ndan Hindistan'a kadar uzanan büyük bir coğrafyanın tamamı İslam Devleti'nin egemenliğine girmiş; elde edilen ganimetler ve fethedilen yerlerden toplanan vergiler bir servet birikimi yaratmıştı. İpek ve Baharat Yolu ile Akdeniz ticaretinin İslam Devleti'nin kontrolü altına girmesi iletişim imkanlarını arttırmıştı. Devletin sınırlarının Mezopotamya ve Suriye'ye ulaşması ile Helenistik, İran ve Hint kültürleri ile karşılaşan ve bu farklı kültürlere ilgi duyan Müslüman bilim adamları, sanatçılar ve filozoflar kervanlarla daha kolay ve güvenli seyahat edebiliyorlardı. Ekonomik gücün ve iletişim olanaklarının yarattığı avantaj, İslam'ın Altın Çağı'nı başlattı. Abbasiler devrinde, Emeviler'in cihad anlayışının büyük ölçüde terk edilmesi ve Arap olmayanlarla daha iç içe yaşamaya başlanması da Altın Çağın başlamasında etkili oldu.^[5]

Gelişimi

Abbasiler'in çeviri faaliyetleri

Emeviler döneminde bazı kişisel gayretler ile başlayan tercüme hareketleri Abbasi halifesi Mansur zamanında hız kazandı. İlk önce bir tercüme bürosu ve kütüphane olarak Bağdat'ta faaliyete başlayan Beytü'l Hikme zamanla yeni işlevler üstlenerek bir kültür merkezi halini aldı.^[6] Başta fen ilimleri alanında olmak üzere bir çok alanda Antik Yunan, Hint ve İran medeniyetlerinin üretilmiş eserler Arapça'ya çevrildi. Arap asıllı olmayan çevirmenler çeviri faaliyetlerinde ön plana çıktı. Abbasi halifeleri çalışmaları devlet desteği ile teşvik etti. Bunda, kültürel alanda ön plana çıkan diğer devletlerin nüfuzunu kırma arzusu da rol oynadı.^[5] Abbasi Halifelerinden özellikle Harun Reşid zamanında tercüme çalışmaları daha sistemli bir halde sürdürüldü. Kimya biliminin kurucusu Câbir bin Hayyan bu devirde sarayın kimyacısı olarak çalıştı. "Kitap ül Zühre" (Venüs’ün Kitabı)" adlı eserini Harun Reşid için yazdı.

Beyt'ül Hikme, en olgun devrini Halife Memun döneminde yaşadı. İlk İslam filozofu sayılan Kindî, Halife Memun döneminde Beytü'l Hikme'deki çalışmalara katılarak Süryanice ve Yunancadan yapılan tercümelerin Arapçaya aktarılması esnasındaki felsefi kavramları gramer kuralları bakımından incelenmesi işine baktı.^[5] Çağının en önemli matematik ve astronomi bilgini Harezmi de Beytü'l Hikme'nin kütüphanesinde görev yapan bilim insanlarındandı; bir coğrafya ansiklopedisi olan "Kitab-ul- Cebri ve-l Mukabele" adlı eserini Halife Memun için yazdı. Beyt'ül Hikme, Moğolların 1258'de Bağdat'ı istila etmesine kadar varlığını ve faaliyetini sürdürdü. Ancak Memun devrinden sonra eskisi kadar canlı bir tercüme uğraş görülmedi.

Diğer Doğu İslam devletleri

Abbasiler devrinde İslam Devleti'nde ilim ve felsefe ilerlemekte iken dinî muhalefet hareketleri ve siyasi parçalanma başlamış;^[7] toprakları üzerinde Afrika'da Aglebiler, Mısır'da Tolunoğulları ve Fatimiler, Suriye ve Mezopotamya'da Hemedâni, doğuda Tahiriler ve Samaniler gibi küçük devletler, emirlikler meydana gelmişti. Hemedânilerin başşehri olan Halep, Fatımiler'in kurduğu Kahire, 10. ve 11. yüzyıllarda kültürde Bağdat şehrinden daha ileri gitti; doğuda da Gazneli Mahmud'un sarayı önemli bir edebiyat ve bilim merkezi oldu.^[8] İslam düşüncesinin iki büyük adamı Gazneli Mahmud'un yanında yaşadı: şair Firdevsî ve astronomi, tıp, matematik alanlarında önemli eserler vermiş bilim adamı; Biruni.^[8] Hamdeni hanedanı ise Ortaçağ İslam aydınlarının "İkinci Üstad" diye andıkları Farabi'yi destekledi.

Endülüs

Abbasiler halifeliği ele geçirince Endülüs'e kaçıp kendini Endülüs emiri ilan etmiş (756) olan Emevi sülalesinden I. Abdurrahman, Kurtuba'yı başkent ve bir bilim merkezi yapmıştı. 10. yüzyılda Emevi halifesi II. Hakem döneminde ilim ve sanat alanında önemli gelişmeler yaşandı. Kahire'deki el-Ezher ve Bağdat'taki Nizamiye medreselerinin batıdaki muadili olacak olan, Asya, Afrika ve Avrupa’nın her yerinden, her dinden kimselerin geleceği Kurtuba Medresesi'ni kurdu.^[9] O dönemde Avrupa'da bulunmayan eski Yunan bilgilerini Endülüs'e Bağdat ve Şam gibi büyük eğitim merkezleriyle olan bağlar sayesinde aktarıldı. Eski Yunan eserlerinin Müslümanlar, Yahudiler ve Hristiyanlar tarafından yapılan yorum ve araştırmaları da Arapça'ya çevrildi. Bu çevriler de daha sonra Arapça konuşan Hristiyanlar tarafından Latince'ye çevrildi. Bu çalışmalar Latin bilimini yeniden canlandırıp, Rönesans'ın temellerini attı.^[9] Tıp, optik, fizik, astronomi, matematik ve kimya alanında Endülüs Emevi topraklarında önemli keşifler yapıldı.

Bilim insanları

İslam'ın Altın Çağı'nda yaşayan en önemli bilim insanları;

Bakınız

Kaynakça

^ Joel L. Kraemer (1992), Humanism in the Renaissance of Islam, p. 1 & 148, Brill Publishers, ISBN 90-04-07259-4.
^ http://m.milliyet.com.tr/islam-in-altin-cagi/ekonomi/ydetay/1874323/default.htm
^ Şakir Gözütok, İslam’ın Altın Çağında İlim
^ Howard R. Turner, Science in Medieval Islam, University of Texas Press, November 1, 1997, ISBN 0-292-78149-0, pg. 270 (book cover, last page)
^ ^a ^b ^c Tural, Murat. "Mezopotamya ve Suriye'nin Fethi'nin Abbasilerdeki Tercüme Devrine Katkısı" (PDF). The Journal of Academic Social Science Studies Cilt 5, Sayı 3, Haziran 2012. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
^ Erdem, Gazi. "İslam Kültür Tarihinin İlk İlimler Akadmesi:Beytü'l Hikme". Dini Araştırmalar, Cilt : 16, Sayı : 42, Ocak - Haziran 2013. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
^ Mantran, Robert. "İslam'ın Yayılış Tarihi" (PDF). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
^ ^a ^b Sunar, Cavit. "İslam Felsefesi Dersleri" (PDF). Ankara Fakültesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
^ ^a ^b Budak, Muhammed Ali. "Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti'nin Eğitim Ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa'ya Katkılar". Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, Yıl: 2016/1. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[1] Joel L. Kraemer (1992), Humanism in the Renaissance of Islam, p. 1 & 148, Brill Publishers, ISBN 90-04-07259-4.

[2] ttp://m.milliyet.com.tr/islam-in-altin-cagi/ekonomi/ydetay/1874323/default.htm

[3] Şakir Gözütok, İslam’ın Altın Çağında İlim

[Turner-4] Howard R. Turner, Science in Medieval Islam, University of Texas Press, November 1, 1997, ISBN 0-292-78149-0, pg. 270 (book cover, last page)

[tural-5] Tural, Murat. "Mezopotamya ve Suriye'nin Fethi'nin Abbasilerdeki Tercüme Devrine Katkısı" (PDF). The Journal of Academic Social Science Studies Cilt 5, Sayı 3, Haziran 2012. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[gazi-6] Erdem, Gazi. "İslam Kültür Tarihinin İlk İlimler Akadmesi:Beytü'l Hikme". Dini Araştırmalar, Cilt : 16, Sayı : 42, Ocak - Haziran 2013. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[robert-7] Mantran, Robert. "İslam'ın Yayılış Tarihi" (PDF). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[cavit-8] Sunar, Cavit. "İslam Felsefesi Dersleri" (PDF). Ankara Fakültesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[budak-9] Budak, Muhammed Ali. "Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti'nin Eğitim Ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa'ya Katkılar". Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, Yıl: 2016/1. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 {{Bilim tarihi kenar çubuğu}}
-[[Dosya:Lunar eclipse al-Biruni.jpg|thumb|11. yüzyıl dolaylarından kalma, el-[[Biruni]] tarafından yapılmış ve [[Ay]]'ın farklı evrelerini gösteren bir [[çizim]].]]
 '''İslam'ın Altın Çağı''' ya da '''İslam Rönesansı''' olarak adlandırılan <ref>Joel L. Kraemer (1992), ''Humanism in the Renaissance of Islam'', p. 1 & 148, [[Brill Publishers]], ISBN 90-04-07259-4.</ref> dönem,  Ortaçağda İslam dünyasının  uygarlığın her alanında  gelişme gösterdiği dönemi ifade eder.
-[[Abbasiler]] devrinde Bağdat'ta [[Beyt'ül Hikmet]] adlı bilim merkezinin kurulması ile başladığı, [[Bağdat Kuşatması (1258)]] ve Abbasi Halifeliğinin yıkılması ile İslam'ın altın çağının son bulduğu şeklinde genel bir kabul vardır. Ancak bazı kaynaklarda bu dönemin [[14. yüzyıl]]a kadar, bazı kaynaklar ise [[15. yüzyıl]]a kadar sürdüğü ifade edilir<ref>http://m.milliyet.com.tr/islam-in-altin-cagi/ekonomi/ydetay/1874323/default.htm</ref><ref>Şakir Gözütok, İslam’ın Altın Çağında İlim</ref> [[El Kindî]], [[Farabi]], [[İbn-i Sina]], [[İbn-i Rüşd]] bu çağ ile özdeşleşmiş filozoflardır.
+[[Abbasiler]] devrinde [[Bağdat]]'ta [[Beyt'ül Hikmet]] adlı bilim merkezinin kurulması ile başladığı, [[Bağdat Kuşatması (1258)]] ve Abbasi Halifeliğinin yıkılması ile İslam'ın altın çağının son bulduğu şeklinde genel bir kabul vardır. Ancak bazı kaynaklarda bu dönemin [[14. yüzyıl]]a kadar, bazı kaynaklar ise [[15. yüzyıl]]a kadar sürdüğü ifade edilir<ref>http://m.milliyet.com.tr/islam-in-altin-cagi/ekonomi/ydetay/1874323/default.htm</ref><ref>Şakir Gözütok, İslam’ın Altın Çağında İlim</ref> [[El Kindî]], [[Farabi]], [[İbn-i Sina]], [[İbn-i Rüşd]] bu çağ ile özdeşleşmiş filozoflardır.
-İslam'ın altın çağında İslam ülkelerinde [[mühendis]]ler, [[bilgin]]ler, [[tüccar]]lar; [[sanat]]a, [[tarım]]a, [[ekonomi]]ye, [[sanayi]]ye, [[hukuk]]a, [[edebiyat]]a, [[gemi]]ciliğe, [[felsefe]]ye ve [[bilim]]e ve [[teknoloji]]ye eski adetleri koruyup yenilerini ekleyerek katkıda bulundu.<ref name="Turner">Howard R. Turner, ''Science in Medieval Islam'', University of Texas Press, [[November 1]], [[1997]], ISBN 0-292-78149-0, pg. 270 (book cover, last page)</ref> [[Antik felsefe]]nin yazılı eserleri Arapça'ya çevrildi. Çinlilerle yaptığı savaşlar ve diğer ilişkiler sırasında Araplar, kağıt üretim tekniklerini öğrendiler; [[parşömen]] yerine kağıt kullanımı sayesinde yazılı eserler daha kolay yayıldı. Matematikte Hintlilerden alınan sıfır ve ondalık sistemin keşfi sayesinde matematiğe ilgi arttı; aritmetik sıradan insanların anlayabileceği ve günlük yaşamda kullanabileceği duruma geldi. Matematik ve aritmetiğin yanısıra [[trigonometri]] gelişti. Gözlemevleri inşa edildi; optik bilimi ve kimya gelişti.
+İslam'ın altın çağında başta [[Antik Yunan]] olmak üzere geçmiş uygarlıkların ürettiği bilgi ve düşünceler, tercümelerle İslam dünyasına ve  [[Endülüs]] kanalıyla Avrupa'ya aktarıldı. Çinlilerle yaptığı savaşlar ve diğer ilişkiler sırasında Araplar, kağıt üretim tekniklerini öğrendiler; [[parşömen]] yerine kağıt kullanımı sayesinde yazılı eserler daha kolay yayıldı. İslam ülkelerinde [[mühendis]]ler, [[bilgin]]ler, [[tüccar]]lar; eski adetleri koruyup yenilerini ekleyerek [[sanat]]a, [[tarım]]a, [[ekonomi]]ye, [[sanayi]]ye, [[hukuk]]a, [[edebiyat]]a, [[gemi]]ciliğe, [[felsefe]]ye ve [[bilim]]e ve [[teknoloji]]ye  katkıda bulundu.<ref name="Turner">Howard R. Turner, ''Science in Medieval Islam'', University of Texas Press, [[November 1]], [[1997]], ISBN 0-292-78149-0, pg. 270 (book cover, last page)</ref> Matematikte Hintlilerden alınan sıfır ve ondalık sistemin keşfi sayesinde matematiğe ilgi arttı; aritmetik sıradan insanların anlayabileceği ve günlük yaşamda kullanabileceği duruma geldi. Matematik ve aritmetiğin yanısıra [[trigonometri]] gelişti. Gözlemevleri inşa edildi; optik bilimi ve kimya gelişti.
 == Nedenleri ==
-[[Dört Halife]] ve [[Emeviler]] dönemlerinde [[Atlas Okyanusu]]'ndan [[Hindistan]]'a kadar uzanan büyük bir coğrafyanın tamamı İslam Devleti'nin egemenliğine girmiş; elde edilen ganimetler ve fethedilen yerlerden toplanan vergiler bir servet birikimi yaratmıştı. [[İpek yolu|İpek]] ve [[Baharat Yolu]] ile Akdeniz ticaretinin İslam Devleti'nin kontrolü altına girmesi iletişim imkanlarını arttırmıştı. Devletin  sınırlarının Mezopotamya ve Suriye’ye ulaşması ile  Helenistik, İran ve Hint kültürleri ile karşılaşan ve bu farklı kültürlere ilgi duyan Müslüman bilim adamları, sanatçılar ve filozoflar kervanlarla daha kolay ve güvenli seyahat edebiliyorlardı. Ekonomik gücün ve iletişim olanaklarının yarattığı avantaj, İslam'ın Altın Çağı'nı başlattı. Abbasiler devrinde, Emeviler'in cihad anlayışının büyük ölçüde terk edilmesi ve Arap olmayanlarla daha içiçe yaşamaya başlanması da Altın Çağın başlamasında etkili oldu.<ref name=tural>{{web kaynağı|soyadı1=Tural|ad1=Murat|başlık=Mezopotamya ve Suriye'nin Fethi'nin Abbasilerdeki Tercüme Devrine Katkısı|url=https://jasstudies.com/Makaleler/192314601_15tural_murat_mTT-229-247.pdf|yayıncı=The Journal of Academic Social Science Studies Cilt 5, Sayı 3, Haziran 2012|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref>
+[[Dört Halife]] ve [[Emeviler]] dönemlerinde [[Atlas Okyanusu]]'ndan [[Hindistan]]'a kadar uzanan büyük bir coğrafyanın tamamı İslam Devleti'nin egemenliğine girmiş; elde edilen ganimetler ve fethedilen yerlerden toplanan vergiler bir servet birikimi yaratmıştı. [[İpek yolu|İpek]] ve [[Baharat Yolu]] ile Akdeniz ticaretinin İslam Devleti'nin kontrolü altına girmesi iletişim imkanlarını arttırmıştı. Devletin  sınırlarının [[Mezopotamya]] ve [[Suriye]]'ye ulaşması ile  Helenistik, İran ve Hint kültürleri ile karşılaşan ve bu farklı kültürlere ilgi duyan Müslüman bilim adamları, sanatçılar ve filozoflar kervanlarla daha kolay ve güvenli seyahat edebiliyorlardı. Ekonomik gücün ve iletişim olanaklarının yarattığı avantaj, İslam'ın Altın Çağı'nı başlattı. Abbasiler devrinde, Emeviler'in cihad anlayışının büyük ölçüde terk edilmesi ve Arap olmayanlarla daha iç içe yaşamaya başlanması da Altın Çağın başlamasında etkili oldu.<ref name=tural>{{web kaynağı|soyadı1=Tural|ad1=Murat|başlık=Mezopotamya ve Suriye'nin Fethi'nin Abbasilerdeki Tercüme Devrine Katkısı|url=https://jasstudies.com/Makaleler/192314601_15tural_murat_mTT-229-247.pdf|yayıncı=The Journal of Academic Social Science Studies Cilt 5, Sayı 3, Haziran 2012|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref>
 == Gelişimi ==
+[[Dosya:Distillation by Retort.png|thumb|[[Harun Reşid]]'in kimyacısı [[Cabir bin Hayyan]], damıtma imbiği tasarlamıştır]]
 ; Abbasiler'in çeviri faaliyetleri
 Emeviler döneminde bazı kişisel gayretler ile başlayan tercüme hareketleri Abbasi halifesi [[Mansur]]  zamanında hız kazandı. İlk önce bir tercüme bürosu ve kütüphane olarak Bağdat'ta faaliyete başlayan Beytü'l Hikme zamanla yeni işlevler üstlenerek bir kültür merkezi halini aldı.<ref name=gazi>{{web kaynağı|soyadı1=Erdem|ad1=Gazi|başlık=İslam Kültür Tarihinin İlk İlimler Akadmesi:Beytü'l Hikme|url=http://dergipark.gov.tr/download/article-file/52133|yayıncı=Dini Araştırmalar, Cilt : 16, Sayı : 42, Ocak - Haziran 2013|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> Başta fen ilimleri alanında olmak üzere bir çok  alanda Antik  Yunan, Hint ve İran medeniyetlerinin üretilmiş eserler Arapça'ya çevrildi. Arap asıllı olmayan çevirmenler çeviri faaliyetlerinde ön plana çıktı. Abbasi halifeleri çalışmaları devlet desteği ile teşvik etti. Bunda, kültürel alanda ön plana çıkan diğer devletlerin nüfuzunu kırma arzusu da rol oynadı.<ref name=tural/> Abbasi Halifelerinden özellikle [[Harun Reşid]] zamanında tercüme çalışmaları daha sistemli bir halde sürdürüldü. Kimya biliminin kurucusu [[Câbir bin Hayyan]] bu devirde sarayın kimyacısı olarak çalıştı. "''Kitap ül Zühre''" (Venüs’ün Kitabı)" adlı eserini Harun Reşid için yazdı.
 Beyt'ül Hikme, en olgun devrini Halife [[Memun]] döneminde yaşadı. İlk İslam filozofu sayılan Kindî, Halife Memun döneminde Beytü'l Hikme'deki çalışmalara katılarak Süryanice ve Yunancadan yapılan tercümelerin Arapçaya aktarılması esnasındaki felsefi kavramları gramer kuralları bakımından incelenmesi işine baktı.<ref name=tural/> Çağının en önemli matematik ve astronomi bilgini [[Harezmi]] de Beytü'l Hikme'nin kütüphanesinde görev yapan bilim insanlarındandı; bir coğrafya ansiklopedisi olan "''Kitab-ul- Cebri ve-l Mukabele''" adlı eserini Halife Memun için yazdı.  Beyt'ül Hikme, Moğolların 1258'de Bağdat'ı istila etmesine kadar varlığını ve faaliyetini sürdürdü. Ancak Memun devrinden sonra eskisi kadar canlı bir tercüme uğraş görülmedi.
+[[Dosya:Lunar eclipse al-Biruni.jpg|thumb|11. yüzyıl dolaylarından kalma, el-[[Biruni]] tarafından yapılmış ve [[Ay]]'ın farklı evrelerini gösteren bir [[çizim]].]]
 ;Diğer Doğu İslam devletleri
-Abbasiler devrinde İslam Devleti'nde ilim ve felsefe ilerlemekte iken dinî muhalefet hareketleri ve siyasi parçalanma başlamış;<ref name=robert>{{web kaynağı|soyadı1=Mantran|ad1=Robert|başlık=İslam'ın Yayılış Tarihi|url=http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/606.pdf|yayıncı=Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> toprakları üzerinde Afrika'da Aglebiler, Mısır'da [[Tolunoğulları]] ve [[Fatimiler]], Suriye ve Mezopotamya'da Hemedâni, doğuda [[Tahiriler]] ve [[Samaniler]] gibi küçük devletler, emirlikler meydana gelmişti. Dünyanın kesintisiz eğitim veren en eski üniversitesi kabul edilen [[Karaviyyin Üniversitesi]] henüz 9. yüzyılda iken Fas'ta kuruldu. Hemedânilerin başşehri olan [[Halep]], Fatımiler'in kurduğu Kahire, 10. ve 11. yüzyıllarda kültürde Bağdat şehrinden daha ileri gitti; doğuda da [[Gazneli Mahmud]]'un sarayı önemli bir edebiyat ve bilim merkezi oldu.<ref name=cavit>{{web kaynağı|soyadı1=Sunar|ad1=Cavit|başlık=İslam Felsefesi Dersleri|url=http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/586.pdf|yayıncı=Ankara Fakültesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> İslam düşüncesinin iki büyük adamı Gazneli Mahmud'un yanında  yaşadı: şair [[Firdevsî]] ve astronomi, tıp, matematik alanlarında önemli eserler vermiş bilim adamı; [[Biruni]].<ref name=cavit/>
+Abbasiler devrinde İslam Devleti'nde ilim ve felsefe ilerlemekte iken dinî muhalefet hareketleri ve siyasi parçalanma başlamış;<ref name=robert>{{web kaynağı|soyadı1=Mantran|ad1=Robert|başlık=İslam'ın Yayılış Tarihi|url=http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/606.pdf|yayıncı=Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> toprakları üzerinde Afrika'da Aglebiler, Mısır'da [[Tolunoğulları]] ve [[Fatimiler]], Suriye ve Mezopotamya'da Hemedâni, doğuda [[Tahiriler]] ve [[Samaniler]] gibi küçük devletler, emirlikler meydana gelmişti.  Hemedânilerin başşehri olan [[Halep]], Fatımiler'in kurduğu Kahire, 10. ve 11. yüzyıllarda kültürde Bağdat şehrinden daha ileri gitti; doğuda da [[Gazneli Mahmud]]'un sarayı önemli bir edebiyat ve bilim merkezi oldu.<ref name=cavit>{{web kaynağı|soyadı1=Sunar|ad1=Cavit|başlık=İslam Felsefesi Dersleri|url=http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/586.pdf|yayıncı=Ankara Fakültesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1967|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> İslam düşüncesinin iki büyük adamı Gazneli Mahmud'un yanında  yaşadı: şair [[Firdevsî]] ve astronomi, tıp, matematik alanlarında önemli eserler vermiş bilim adamı; [[Biruni]].<ref name=cavit/> Hamdeni hanedanı ise Ortaçağ İslam aydınlarının "''İkinci Üstad''" diye andıkları [[Farabi]]'yi destekledi.
 ;Endülüs
-Abbasiler halifeliği ele geçirince Endülüs'e kaçıp kendini Endülüs emiri ilan etmiş (756) olan Emevi sülalesinden Abdurrahman [[Kurtuba]]'yı başkent ve bir bilim merkezi yapmıştı. 10. yüzyılda Endülüs halifesi [[II. Hakem]] döneminde ilim ve sanat alanında önemli gelişmeler yaşandı. Kahire'daki [[El-Ezher Üniversitesi|el-Ezher]] ve Bağdat'taki [[Nizamiye medreseleri]]nin batıdaki muadili olacak olan, Asya, Afrika ve Avrupa’nın her yerinden, her dinden kimselerin geleceği Kurtuba Medresesi'ni kurdu.<ref name=budak>{{web kaynağı|soyadı1=Budak|ad1=Muhammed Ali|başlık=Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti’nin Eğitim Ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa’ya Katkılar|url=http://dergipark.gov.tr/download/article-file/282232|yayıncı=Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, Yıl: 2016/1|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> O dönemde Avrupa'da bulunmayan eski Yunan bilgilerini Endülüs'e  Bağdat ve Şam gibi büyük eğitim merkezleriyle olan bağlar sayesinde aktarıldı. Eski Yunan eserlerinin Müslümanlar, Yahudiler ve Hıristiyanlar tarafından yapılan yorum ve araştırmaları da Arapça’ya çevrildi. Bu çevriler de  daha sonra Arapça konuşan Hıristiyanlar tarafından Latince'ye çevrildi. Bu çalışmalar Latin bilimini yeniden canlandırıp, Rönesans’ın temellerini attı.<ref name=budak/> Tıp, optik, fizik, astronomi, matematik ve kimya alanında Endüüs Emevi topraklarında önemli keşifler yapıldı .
+Abbasiler halifeliği ele geçirince Endülüs'e kaçıp kendini Endülüs emiri ilan etmiş (756) olan Emevi sülalesinden [[I. Abdurrahman]], [[Kurtuba]]'yı başkent ve bir bilim merkezi yapmıştı. 10. yüzyılda Emevi halifesi [[II. Hakem]] döneminde ilim ve sanat alanında önemli gelişmeler yaşandı. Kahire'deki [[El-Ezher Üniversitesi|el-Ezher]] ve Bağdat'taki [[Nizamiye medreseleri]]nin batıdaki muadili olacak olan, Asya, Afrika ve Avrupa’nın her yerinden, her dinden kimselerin geleceği Kurtuba Medresesi'ni kurdu.<ref name=budak>{{web kaynağı|soyadı1=Budak|ad1=Muhammed Ali|başlık=Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti’nin Eğitim Ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa'ya Katkılar|url=http://dergipark.gov.tr/download/article-file/282232|yayıncı=Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, Yıl: 2016/1|erişimtarihi=28 Mayıs 2018}}</ref> O dönemde Avrupa'da bulunmayan eski Yunan bilgilerini Endülüs'e Bağdat ve Şam gibi büyük eğitim merkezleriyle olan bağlar sayesinde aktarıldı. Eski Yunan eserlerinin Müslümanlar, Yahudiler ve Hristiyanlar tarafından yapılan yorum ve araştırmaları da Arapça'ya çevrildi. Bu çevriler de  daha sonra Arapça konuşan Hristiyanlar tarafından Latince'ye çevrildi. Bu çalışmalar Latin bilimini yeniden canlandırıp, [[Rönesans]]'ın temellerini attı.<ref name=budak/> Tıp, optik, fizik, astronomi, matematik ve kimya alanında Endülüs Emevi topraklarında önemli keşifler yapıldı.
 == Bilim insanları ==
@@ 47. satır: / 48. satır: @@
 * [[İslam tarım devrimi]]
-== Galeri ==
-<gallery>
-Resim:Al-Jazari_Automata_Elephant-Clock_1315.jpg|Fil saati, ''Kitab fi ma'rifet el-hiyel el-hendesiyye'' (El-Ceziri, 1315)
-Resim:Al-Jazari - The Basin.jpg|''Kitab fi ma'rifet el-hiyel el-hendesiyye'' ([[El-Cezeri]], 1205)
-Resim:Al-Jazari_Automata_1205.jpg|''Kitab fi ma'rifet el-hiyel el-hendesiyye'' (El-Cezeri, 1205)
-Resim:Al-RaziInGerardusCremonensis1250.JPG|El-Razi (Gerardus Cremonensis, ''Receuil des traites de medecine'', 1250-1260)
-Resim:Colofón-Libro de Medicina de Razi.jpg|El-Razi'nin Tıb Kitabından bir sayfa
-Resim:Avicenna TajikistanP17-20Somoni-1999 (cropped).png|[[İbn-i Sina]]
-Resim:Albategnius.jpeg|[[Battanî]] astronomi aleti kullanırken, (Temsili)
-Resim:Birjandimanuscript.jpg|thumb|250px|[[El-Bircendi]]'ye ait, ''Şerhu'l-Tadhkirah'', bir el yazması kopyası, 17. yüzyılın başında bir çalışması.
-Resim:Alchemy of Happiness.png|thumb|250px|[[Gazzali]]'nin [[Kimya-i saadat]] adlı kitaptan bir sayfa.
-Arabic herbal medicine guidebook.jpg|Şifalı otlar rehberi'nden bir sayfa
-Resim:Al-jazari water device.jpg|El-Cezeri'nin Su ile çalışan bir makina diyagramı ([[Süleymaniye Kütüphanesi]], İstanbul)
-Resim:Kazvini3.jpg|[[Zekeriyya ibn Mahmud el-Kazvinî]]'nin dünya haritası
-Tusi couple.jpg|[[Nasîrüddin Tûsî]]'nin [[Tusi çifti]] diagramı
-Folio Materia Medica Dioscurides Met 13.152.6.jpg|İlacın hazırlanması kitabından 13. Yüzyıl
-Resim:AlSijziGeometric.jpg||190px|[[Siczi]]'nin geotmetri ile ilgili sayfası
-Al-jazari water device.jpg|[[El-Cezeri]]'nin Su ile çalışan bir makina diyagramı ([[Süleymaniye Kütüphanesi]], İstanbul)
-Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|[[Hârizmî]]'nin [[Cebir]] adlı kitabından bir sayfa
-Resim:Al-Jahiz - pages from Kitaab al Hayawaan 4.jpg||right|250px|[[el-Cahiz]]'ın "Kitab el-Hayavan" kitabından bir sayfa
-Resim:Conica of Apollonius of Perga fol. 162b and 164a.jpg|[[Pergeli Apollonius]]'un Arapçaya tercüme edilmiş [[geometri]] kitabından sayfalar, 9. yüzyıl.
-Resim:Alhambra-Granada-2003.jpg|right|250px|thumb|Aslanlı bahçeden bir görüntü. [[El Hamra Sarayı]]
-Resim:Corboba_mezquita1.jpg|thumb|200px|[[Kurtuba Camii]], [[Córdoba, İspanya]]
-Resim:Mosque Cordoba.jpg|thumb|200px|Kurtuba Camii'nin içi
-Resim:Spain Andalusia Cordoba BW 2015-10-27 13-54-14.jpg|thumb|200px|Kurtuba Camii'nin içi
-Resim:Kamal2.jpg|thumb|200px|[[Kemaleddin el-Farisi]]'nin el yazması
-Resim:Al-Azhar University Minaret.jpg|[[El-Ezher Üniversitesi]], Mısır
-</gallery>
@@ 103. satır: / 54. satır: @@
 {{commonscat|Islamic Golden Age}}
-* [http://trboard.org/modules/makale/makale.php?id=57 Arap ve İslam kültüründe Altın Çağ]
-* [http://www.islamicweb.com/history/hist_golden.htm İslami web]
-* [http://www.muslimheritage.com/ Muslim Heritage]
-* [http://www.theislamproject.org/education/B04_SpreadofIslam.htm The Islam Project: Overview of Muslim History]
 [[Kategori:İslam'ın Altın Çağı| ]]