Buhara Yahudileri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
36. satır: 36. satır:
== Geçmiş ==
== Geçmiş ==


Geleneklerine göre, M.Ö. 6. yy'da [[Babil Sürgünü]]nden geri dönmeyen [[İssakar kabilesi|İssakar]], [[Naftali kabilesi|Naftali]] ve [[Efraim kabilesi|Efraim]] kabilelerinden geldiklerine inanırlar.
Geleneklerine göre, M.Ö. 6. yüzyılda [[Babil Sürgünü]]nden geri dönmeyen [[İssakar kabilesi|İssakar]], [[Naftali kabilesi|Naftali]] ve [[Efraim kabilesi|Efraim]] kabilelerinden geldiklerine inanırlar.


[[Dosya:Bukharanjews.jpg‎|thumb|left|200px|Buhara Yahudileri]]
[[Dosya:Bukharanjews.jpg‎|thumb|left|200px|Buhara Yahudileri]]
49. satır: 49. satır:
[[Dosya:Jewish Children with their Teacher in Samarkand.jpg|thumb|left|200px|[[Semerkand]]'da [[Musevi]] öğrenciler]]
[[Dosya:Jewish Children with their Teacher in Samarkand.jpg|thumb|left|200px|[[Semerkand]]'da [[Musevi]] öğrenciler]]


Yahudi cemaatinin çoğunluğu Buhara Emirliği'nde yaşadığından, 16.yy'da [[Avrupa]]lı seyyahlar tarafından ''Buhara Yahudileri'' diye adlandırıldılar. Cemaat ise kendini ''İsro'il'' ve ''Yahudi'' olarak tanımladı.
Yahudi cemaatinin çoğunluğu Buhara Emirliği'nde yaşadığından, 16. yüzyılda [[Avrupa]]lı seyyahlar tarafından ''Buhara Yahudileri'' diye adlandırıldılar. Cemaat ise kendini ''İsro'il'' ve ''Yahudi'' olarak tanımladı.
Kendi aralarında [[Farsça]] konuşan Buhara Yahudileri zamanla içinde [[İbranice]] izler bulunan ''[[Buhori dili|Bukhori]]'' denen [[Tacikçe]] bir lehçe geliştirdiler. Kültür ve eğitimlerini bu dille yürüttüler. Bölgenin [[Ruslar|Rus]]laşmasıyla yeni nesil Bukhori dilini anlamasına rağmen anadili [[Rusça]] oldu.
Kendi aralarında [[Farsça]] konuşan Buhara Yahudileri zamanla içinde [[İbranice]] izler bulunan ''[[Buhori dili|Bukhori]]'' denen [[Tacikçe]] bir lehçe geliştirdiler. Kültür ve eğitimlerini bu dille yürüttüler. Bölgenin [[Ruslar|Rus]]laşmasıyla yeni nesil Bukhori dilini anlamasına rağmen anadili [[Rusça]] oldu.



Sayfanın 21.36, 17 Mart 2018 tarihindeki hâli

Buhara Yahudileri
בוכרים / Bukharim

Bukhori kız (1900 civarında)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İsrail İsrail100.000 - 120.000
Amerika Birleşik Devletleri ABD50.000 - 60.000
Avrupa BirliğiAvrupa Birliği5.000 - 10.000
Özbekistan Özbekistan100 - 1.000
Tacikistan Tacikistan50 - 100
Diller
Bukhori (Geleneksel)
Ayrıca Rusça ve İbranice
Din

Buhara Yahudileri (İbranice: בוכרים, Bukharim), Farsça'nın bir lehçesi olan Buhori dilini konuşan Orta Asya Musevileridir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan Buhara Emirliği'nden gelir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu İsrail ve ABD'ye bir kısmı da Avrupa ve Avustralya'ya göç etti.

Geçmiş

Geleneklerine göre, M.Ö. 6. yüzyılda Babil Sürgününden geri dönmeyen İssakar, Naftali ve Efraim kabilelerinden geldiklerine inanırlar.

Buhara Yahudileri

Orta Asya'daki en büyük etnik-din gruplarından biri olarak tanınan bu grup 2000 yıl boyunca dünyanın diğer Yahudileriyle bağları kesildiğinden kendilerine özgü gelenekler geliştirdiler. Yıllar boyunca Yahudiler İpek Yolu üzerinden Irak, İran, Yemen, Suriye ve Fas'tan doğuya göç ettiler; bunlara Engizisyon'dan kaçan İspanya Yahudileri de dahildir. Orta Asya'da yaşayan tüm Yahudiler'e zamanla Buhara Yahudileri denmeye başlandı. Buhara Yahudileri'nin çoğu Buhara Emirliği'nde (bugünkü Özbekistan ve Tacikistan) diğerleride Rusya, Afganistan, Pakistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve diğer Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinde yaşadı. Buhara Emirliği'nde Yahudi nüfusunun en yoğun olduğu şehirler Taşkent, Semerkand, Buhara ve Kokand'dı; Tacikistan'da ise genelde Duşanbe'de yoğundular.

İsrail'in kurulmasıyla birçok göç veren cemaatin bugün Pakistan Peşaver'de halen açık olan bir sinagogları ve Karaçi'de de birkaç tane mezarlıkları bulunur.

İsim ve Dil

Buhara Yahudileri Sukot bayramını kutlarken (1900ler)
Yahudi kızlar (Semerkand)
Semerkand'da Musevi öğrenciler

Yahudi cemaatinin çoğunluğu Buhara Emirliği'nde yaşadığından, 16. yüzyılda Avrupalı seyyahlar tarafından Buhara Yahudileri diye adlandırıldılar. Cemaat ise kendini İsro'il ve Yahudi olarak tanımladı. Kendi aralarında Farsça konuşan Buhara Yahudileri zamanla içinde İbranice izler bulunan Bukhori denen Tacikçe bir lehçe geliştirdiler. Kültür ve eğitimlerini bu dille yürüttüler. Bölgenin Ruslaşmasıyla yeni nesil Bukhori dilini anlamasına rağmen anadili Rusça oldu.

Mizrahi Yahudileri olan Buhara Yahudileri Sefaradlarla iletişim kurana kadar kendilerine has geliştirdikleri Yahudiliği uyguladılar.

Kültür

Giysi

Kendilerine has giyecek anlayışı geliştiren Buhara Yahudileri'nin düğünlerinden kaftan ve kürk kaplı şapkalar görülür.

Müzik

Şaşmakam adı verdikleri müzik geleneğinde telli çalgılar kullanılır. Orta Asya ritimleri, klezmer etkisi, Müslüman melodileri ve İspanyol akorları içerir.

Mutfak

Mutfaklarında İpek Yolu'nun üzerinden geçen başta Orta Asya olmak üzere birçok kültürün etkisi vardır. Şiş kebabının yanı sıra lagman denen et yahnisi ve Samsa denen baharatlı et ve sebzelerle yapılan hamurlu yemekler Bahara Yahudileri'nin mutfağında sıkça görülür.

Kaynakça

Ayrıca bakınız

Şablon:Portal