Meksiko: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k cite web -> web kaynağı AWB ile
düzeltme AWB ile
143. satır: 143. satır:
}}
}}
{{Dünya Mirasları bilgi kutusu
{{Dünya Mirasları bilgi kutusu
|İsim = Tarihi [[Mexico City]] ve [[Xochimilco]] Şehirleri
|İsim = Tarihi Meksiko ve [[Xochimilco]] Şehirleri
|Resim = [[Dosya:Plaza_de_la_Constitucion_Ciudad_de_Mexico_City.jpg|250px]]
|Resim = [[Dosya:Plaza_de_la_Constitucion_Ciudad_de_Mexico_City.jpg|250px]]
|Resimbaşlık = Jesús Harabeleri
|Resimbaşlık = Jesús Harabeleri
158. satır: 158. satır:
'''Meksiko''' ({{dil-es|link=no|Ciudad de México}}, {{IPA-es|sjuˈða(ð) ðe ˈmexiko|am|Es-Ciudad de Mexico.ogg}}; "CDMX" olarak kısaltılmaktadır), [[Meksika]]'nın [[Meksika'nın idari bölümleri|32 federal yapılanmasından]] biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir [[küresel şehir]] olup,<ref>{{web kaynağı |author = Foreign Policy |title = The 2008 Global Cities Index |year = 2008 |url = https://foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=4509&page=1 |accessdate = December 27, 2009 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100110131155/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=4509&page=1 |archivedate = January 10, 2010 }}</ref> [[Amerika]] kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.<ref>{{web kaynağı |url = http://www.world-exchanges.org/member-exchanges |title = WFE – Member Exchanges |publisher = World-exchanges.org |date = April 1, 2003 |accessdate = March 25, 2010 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100325115155/http://www.world-exchanges.org/member-exchanges |archivedate = March 25, 2010 }}</ref>
'''Meksiko''' ({{dil-es|link=no|Ciudad de México}}, {{IPA-es|sjuˈða(ð) ðe ˈmexiko|am|Es-Ciudad de Mexico.ogg}}; "CDMX" olarak kısaltılmaktadır), [[Meksika]]'nın [[Meksika'nın idari bölümleri|32 federal yapılanmasından]] biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir [[küresel şehir]] olup,<ref>{{web kaynağı |author = Foreign Policy |title = The 2008 Global Cities Index |year = 2008 |url = https://foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=4509&page=1 |accessdate = December 27, 2009 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100110131155/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=4509&page=1 |archivedate = January 10, 2010 }}</ref> [[Amerika]] kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.<ref>{{web kaynağı |url = http://www.world-exchanges.org/member-exchanges |title = WFE – Member Exchanges |publisher = World-exchanges.org |date = April 1, 2003 |accessdate = March 25, 2010 |deadurl = yes |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100325115155/http://www.world-exchanges.org/member-exchanges |archivedate = March 25, 2010 }}</ref>


Ülkenin merkezinde bulunan [[Meksika Vadisi]]'ndeki platolarda, {{convert|2240|m|ft}} rakımda yer alır. İdari olarak 16 [[Meksiko'nun beldeleri|beldeye]] ayrılmıştır. 1.485&nbsp;km<sup>2</sup> yüzölçümüyle ülkenin en küçük idari birimidir. 2015 sayımına göre 8.918.653 nüfusa sahiptir. Federal ve eyalet hükûmetlerinin hemfikir olduğu [[Büyük Meksiko]] tanımına göre tahmini olarak 21,3 milyonun üzerine ulaşan nüfus, şehri [[batı yarımküre]]deki [[Nüfuslarına göre büyük şehirler listesi|en büyük ikinci metropol]], en büyük [[Nüfuslarına göre kentsel yığışımlar listesi|onuncu kentsel yığışım]] ve [[İspanyolca]] konuşulan şehirlerin en büyüğü yapmaktadır. Şehir, Meksika'nın [[gayri safi yurt içi hasıla]]sının yaklaşık %15,8'ini oluştururken, Büyük Meksiko göz önüne alındığında bu oran %22'ye kadar çıkar.
Ülkenin merkezinde bulunan [[Meksika Vadisi]]'ndeki platolarda, {{convert|2240|m|ft}} rakımda yer alır. İdari olarak 16 [[Meksiko'nun beldeleri|beldeye]] ayrılmıştır. 1.485&nbsp;km² yüzölçümüyle ülkenin en küçük idari birimidir. 2015 sayımına göre 8.918.653 nüfusa sahiptir. Federal ve eyalet hükûmetlerinin hemfikir olduğu [[Büyük Meksiko]] tanımına göre tahmini olarak 21,3 milyonun üzerine ulaşan nüfus, şehri [[batı yarımküre]]deki [[Nüfuslarına göre büyük şehirler listesi|en büyük ikinci metropol]], en büyük [[Nüfuslarına göre kentsel yığışımlar listesi|onuncu kentsel yığışım]] ve [[İspanyolca]] konuşulan şehirlerin en büyüğü yapmaktadır. Şehir, Meksika'nın [[gayri safi yurt içi hasıla]]sının yaklaşık %15,8'ini oluştururken, Büyük Meksiko göz önüne alındığında bu oran %22'ye kadar çıkar.


Meksiko, Amerika kıtasının [[Hâlâ yaşanılan en eski şehirler listesi|en eski başkenti]] olmasının yanı sıra, [[Quito]] ile birlikte [[kızılderililer]] tarafından kurulan iki başkentten biridir. Şehir, [[Tenochtitlan]] adıyla [[Aztekler]] tarafından 1325 yılında, [[Texcoco Gölü]] üzerine inşa edildi. [[Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi]] sırasında, 1521'deki [[Tenochtitlan Kuşatması]] sonrasında şehrin neredeyse tamamı yıkıma uğradı. Bu yıkımın ardından, [[İspanyol mimarisi#İspanyol koloni mimarisi|İspanyol mimarisiyle]] şehir yeniden inşa edildi. 1524'te Meksiko belediyesi kuruldu ve şehir ''México Tenochtitlán'' olarak adlandırıldı. 1585'te ise resmî olarak ''Ciudad de México'' (Meksiko Şehri) adı benimsendi. Şehir, [[İspanyol İmparatorluğu]]'nun büyük bir bölümünün siyasi, idari ve finansal merkezi olarak faaliyet gösterdi. 1821'de sona eren [[Meksika Bağımsızlık Savaşı]] ile birlikte bağımsızlığını kazanan Meksika'nın bir parçası oldu ve 1824 yılında [[federal bölge]] statüsüne kavuştu.
Meksiko, Amerika kıtasının [[Hâlâ yaşanılan en eski şehirler listesi|en eski başkenti]] olmasının yanı sıra, [[Quito]] ile birlikte [[kızılderililer]] tarafından kurulan iki başkentten biridir. Şehir, [[Tenochtitlan]] adıyla [[Aztekler]] tarafından 1325 yılında, [[Texcoco Gölü]] üzerine inşa edildi. [[Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi]] sırasında, 1521'deki [[Tenochtitlan Kuşatması]] sonrasında şehrin neredeyse tamamı yıkıma uğradı. Bu yıkımın ardından, [[İspanyol mimarisi#İspanyol koloni mimarisi|İspanyol mimarisiyle]] şehir yeniden inşa edildi. 1524'te Meksiko belediyesi kuruldu ve şehir ''México Tenochtitlán'' olarak adlandırıldı. 1585'te ise resmî olarak ''Ciudad de México'' (Meksiko Şehri) adı benimsendi. Şehir, [[İspanyol İmparatorluğu]]'nun büyük bir bölümünün siyasi, idari ve finansal merkezi olarak faaliyet gösterdi. 1821'de sona eren [[Meksika Bağımsızlık Savaşı]] ile birlikte bağımsızlığını kazanan Meksika'nın bir parçası oldu ve 1824 yılında [[federal bölge]] statüsüne kavuştu.
243. satır: 243. satır:
Meksiko, 24 şehirle [[kardeş şehir]] konumundadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.internacionales.cdmx.gob.mx/index.php/es/cdmx-internacional/convenios-internacionales/convenios-de-hermanamiento-y-amistad | başlık = Convenios de hermanamiento y amistad | dil = İspanyolca | yayımcı = Meksiko hükûmeti | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161013222318/http://www.internacionales.cdmx.gob.mx/index.php/es/cdmx-internacional/convenios-internacionales/convenios-de-hermanamiento-y-amistad | arşivtarihi = 13 Ekim 2016}}</ref>
Meksiko, 24 şehirle [[kardeş şehir]] konumundadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.internacionales.cdmx.gob.mx/index.php/es/cdmx-internacional/convenios-internacionales/convenios-de-hermanamiento-y-amistad | başlık = Convenios de hermanamiento y amistad | dil = İspanyolca | yayımcı = Meksiko hükûmeti | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161013222318/http://www.internacionales.cdmx.gob.mx/index.php/es/cdmx-internacional/convenios-internacionales/convenios-de-hermanamiento-y-amistad | arşivtarihi = 13 Ekim 2016}}</ref>
{{Div sütunu}}
{{Div sütunu}}
* {{bayrak|İspanya}} [[Barselona]], [[İspanya]] (1999)
* {{bayraksimge|İspanya}} [[Barselona]], [[İspanya]] (1999)
* {{bayrak|Almanya}} [[Berlin]], [[Almanya]] (1993)
* {{bayraksimge|Almanya}} [[Berlin]], [[Almanya]] (1993)
* {{bayrak|Arjantin}} [[Buenos Aires]], [[Arjantin]] (2006)
* {{bayraksimge|Arjantin}} [[Buenos Aires]], [[Arjantin]] (2006)
* {{bayrak|İspanya}} [[Cádiz]], [[İspanya]] (2009)
* {{bayraksimge|İspanya}} [[Cádiz]], [[İspanya]] (2009)
* {{bayrak|Küba}} [[Cerro, Havana|Cerro]], [[Küba]] (1999)
* {{bayraksimge|Küba}} [[Cerro, Havana|Cerro]], [[Küba]] (1999)
* {{bayrak|Amerika Birleşik Devletleri}} [[Chicago]], [[Amerika Birleşik Devletleri]] (1991)
* {{bayraksimge|ABD}} [[Chicago]], [[Amerika Birleşik Devletleri]] (1991)
* {{bayrak|Peru}} [[Cusco]], [[Peru]] (1991)
* {{bayraksimge|Peru}} [[Cusco]], [[Peru]] (1991)
* {{bayrak|Çin}} [[Guangzhou]], [[Çin]] (2010)
* {{bayraksimge|Çin}} [[Guangzhou]], [[Çin]] (2010)
* {{bayrak|Küba}} [[Havana]], [[Küba]] (1997)
* {{bayraksimge|Küba}} [[Havana]], [[Küba]] (1997)
* {{bayrak|Türkiye}} [[İstanbul]], [[Türkiye]] (2010)
* {{bayraksimge|Türkiye}} [[İstanbul]], [[Türkiye]] (2010)
* {{bayrak|Ukrayna}} [[Kiev]], [[Ukrayna]] (1997)
* {{bayraksimge|Ukrayna}} [[Kiev]], [[Ukrayna]] (1997)
* {{bayrak|Kuveyt}} [[Kuveyt (şehir)|Kuveyt]], [[Kuveyt]] (2011)
* {{bayraksimge|Kuveyt}} [[Kuveyt (şehir)|Kuveyt]], [[Kuveyt]] (2011)
* {{bayrak|Amerika Birleşik Devletleri}} [[Los Angeles]], [[Amerika Birleşik Devletleri]] (1969)
* {{bayraksimge|ABD}} [[Los Angeles]], [[Amerika Birleşik Devletleri]] (1969)
* {{bayrak|İspanya}} [[Madrid]], [[İspanya]] (1983)
* {{bayraksimge|İspanya}} [[Madrid]], [[İspanya]] (1983)
* {{bayrak|Japonya}} [[Nagoya]], [[Japonya]] (1978)
* {{bayraksimge|Japonya}} [[Nagoya]], [[Japonya]] (1978)
* {{bayrak|Ekvador}} [[Quito]], [[Ekvador]] (1999)
* {{bayraksimge|Ekvador}} [[Quito]], [[Ekvador]] (1999)
* {{bayrak|Fransa}} [[Paris]], [[Fransa]] (1999)
* {{bayraksimge|Fransa}} [[Paris]], [[Fransa]] (1999)
* {{bayrak|Çin}} [[Pekin]], [[Çin]] (2009)
* {{bayraksimge|Çin}} [[Pekin]], [[Çin]] (2009)
* {{bayrak|Küba}} [[San Antonio de los Baños]], [[Küba]] (1999)
* {{bayraksimge|Küba}} [[San Antonio de los Baños]], [[Küba]] (1999)
* {{bayrak|Kosta Rika}} [[San José]], [[Kosta Rika]] (2000)
* {{bayraksimge|Kosta Rika}} [[San José]], [[Kosta Rika]] (2000)
* {{bayrak|Honduras}} [[San Pedro Sula]], [[Honduras]] (1999)
* {{bayraksimge|Honduras}} [[San Pedro Sula]], [[Honduras]] (1999)
* {{bayrak|El Salvador}} [[San Salvador]], [[El Salvador]] (1979)
* {{bayraksimge|El Salvador}} [[San Salvador]], [[El Salvador]] (1979)
* {{bayrak|Güney Kore}} [[Seul]], [[Güney Kore]] (1992)
* {{bayraksimge|Güney Kore}} [[Seul]], [[Güney Kore]] (1992)
* {{bayrak|Honduras}} [[Tegucigalpa]], [[Honduras]] (1999)
* {{bayraksimge|Honduras}} [[Tegucigalpa]], [[Honduras]] (1999)
{{Div sütunu bitiş}}
{{Div sütunu bitiş}}



Sayfanın 22.04, 2 Şubat 2018 tarihindeki hâli

Meksiko
Ciudad de México
Yukarıdan saat yönünde: Paseo de la Reforma'nın bir kısmı, Meksiko Metropoliten Katedrali, Polanco'nun bir kısmı, Güzel Sanatlar Sarayı, Ulusal Saray, Bağımsızlık Meleği ve Torre Latinoamericana.
Meksiko bayrağı
Bayrak
Meksiko arması
Arma
Sloganlar:
"La Ciudad de los Palacios"
("Saraylar Şehri")
Meksiko'nun beldelerini gösteren harita
Meksiko'nun beldelerini gösteren harita
Meksiko'nun ülke içindeki konumu
Meksiko'nun ülke içindeki konumu
ÜlkeMeksika
YapıFederal İlçe
Beldeleri
Kuruluş20 Haziran 1325: Tenochtitlan

13 Ağustos 1521: Ciudad de México
18 Kasım 1824: Distrito Federal

29 Ocak 2016: Ciudad de México
İdare
 • Belediye başkanıMiguel Ángel Mancera
 • Senatörler
 • Vekiller
Vekiller
Yüzölçümü
 • Başkent1485 km²
Rakım2250 m
En yüksek nokta3.930 m (12.890 ft)
Nüfus
 (2015)
 • Başkent8,918,653
 • Yoğunluk6000/km²
 • Metropol
20,4 milyon
Zaman dilimi[[UTCUTC-06:00]] (MST)
 • Yaz (YSU)[[UTCUTC-05:00]] (MDT)
Posta kodu
00-16
Alan kodu55
ISO 3166 koduMX-DFE
Resmî site
df.gob.mx
Tarihi Meksiko ve Xochimilco Şehirleri
UNESCO Dünya Mirası
Jesús Harabeleri
Konum Meksika
KriterKültürel: ii, iii, iv, v
Referans412
Tescil1987 (11. oturum)
BölgeLatin Amerika ve Karayipler

Meksiko (Şablon:Dil-es, Şablon:IPA-es; "CDMX" olarak kısaltılmaktadır), Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup,[2] Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.[3]

Ülkenin merkezinde bulunan Meksika Vadisi'ndeki platolarda, 2.240 metre (7.350 ft) rakımda yer alır. İdari olarak 16 beldeye ayrılmıştır. 1.485 km² yüzölçümüyle ülkenin en küçük idari birimidir. 2015 sayımına göre 8.918.653 nüfusa sahiptir. Federal ve eyalet hükûmetlerinin hemfikir olduğu Büyük Meksiko tanımına göre tahmini olarak 21,3 milyonun üzerine ulaşan nüfus, şehri batı yarımküredeki en büyük ikinci metropol, en büyük onuncu kentsel yığışım ve İspanyolca konuşulan şehirlerin en büyüğü yapmaktadır. Şehir, Meksika'nın gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %15,8'ini oluştururken, Büyük Meksiko göz önüne alındığında bu oran %22'ye kadar çıkar.

Meksiko, Amerika kıtasının en eski başkenti olmasının yanı sıra, Quito ile birlikte kızılderililer tarafından kurulan iki başkentten biridir. Şehir, Tenochtitlan adıyla Aztekler tarafından 1325 yılında, Texcoco Gölü üzerine inşa edildi. Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi sırasında, 1521'deki Tenochtitlan Kuşatması sonrasında şehrin neredeyse tamamı yıkıma uğradı. Bu yıkımın ardından, İspanyol mimarisiyle şehir yeniden inşa edildi. 1524'te Meksiko belediyesi kuruldu ve şehir México Tenochtitlán olarak adlandırıldı. 1585'te ise resmî olarak Ciudad de México (Meksiko Şehri) adı benimsendi. Şehir, İspanyol İmparatorluğu'nun büyük bir bölümünün siyasi, idari ve finansal merkezi olarak faaliyet gösterdi. 1821'de sona eren Meksika Bağımsızlık Savaşı ile birlikte bağımsızlığını kazanan Meksika'nın bir parçası oldu ve 1824 yılında federal bölge statüsüne kavuştu.

Coğrafya

Şehir; ülkenin orta-güney kısımlarında yer alan Trans Meksika Yanardağ Kuşağı'nın bir parçası olan Meksika Vadisi'nde konumlanmıştır.[4][5] En düşük rakımı ortalama deniz seviyesinden yüksekliği 2,200 metre (7,22 fit) olan şehir, yüksekliği 5,000 metre (16,404 fit)'yi aşan dağ ve yanardağlarla çevrilidir.[6] Kendisini çevreleyen dağlardan gelen suların drenajı için doğal bir sisteme sahip olmayan vadi sebebiyle sehir, gerçekleşebilecek sellere müsait bir durumdadır. Bu sebeple 17. yüzyıldan itibaren drenaj amacıyla çeşitli kanallar ve tüneller yapılmıştır.[4][6]

Meksiko'nun büyük bir kısmı, 17. yüzyılda başlayan süreç sonrasında günümüz itibarıyla tamamen kurumuş olan Texcoco Gölü'nün yer aldığı alan üzerine kurulmuştur.[4] Sismik aktivitelerin yoğun olarak yaşandığı bir bölgedir.[7] Göl yatağının bulunduğu kısımların zemini doygun kilden meydana geldiğinden dolayı, yeraltı sularının aşırı miktarda çekilmesine ve bu da zeminin çökmesine yol açmaktadır. 20. yüzyılın başlarından itibaren şehir, bazı noktalarda 9 metre (30 fit)'ye ulaşan boyutlarda çökmüştür. Bu çökme, yüzey akışı ve atık suyun tahliyesinde sorunla yol açmakta, özellikle yağışlı mevsimde su baskınlarının meydana gelmesine sebebiyet vermektedir.[6][7][8] Günümüzde göl yatağının bulunduğu bölgede doğal yeşil alan kalmamış olup, ağaçlık alanların büyük bir kısmı güneyde: Milpa Alta, Tlalpan ve Xochimilco beldelerinde bulunmaktadır.[7]

İklim

Meksiko'da, tropikal kuşakta bulunmasına karşın yüksek rakımlı bir şehir olmasından ötürü subtropikal dağ iklimi (Köppen iklim sınıflandırmasında Cwb), görülmektedir. Vadinin alçak kısımları, güneydeki yüksek kısımlarına göre daha az yağış alır.

Yıllık ortalama sıcaklık, bölgenin yüksekliğine göre 12 ila 16 °C (54 ila 61 °F) arasında değişmektedir. Sıcaklık, nadiren 3 °C (37 °F)'nin altına düşer veya 30 °C (86 °F)'nin üstüne çıkar.[9] Şehir tarinde ölçülen en düşük sıcaklık 13 Şubat 1960'ta [dönüştürme: geçersiz sayı] ile gerçekleşirken en yüksek sıcaklık 9 Mayıs 1998'de 339 °C (642 °F) ile gerçekleşmiştir.[10]

Meksika Vadisi, yüksek basınçlı sistemlerin etkisine maruz kalır. Bu sistemlerin oluşturduğu zayıf rüzgârlar, şehirdeki kirli havanın vadi dışına dağılmamasına sebep olur.[11]

Şehir her yıl, ortalama 820 milimetre (32,3 in) yağış alır. Haziran ayından eylül-ekim aylarına kadarki dönem, yağışların en yoğun yaşandığı dönemdir ve yılın kalan kısmında bu döneme kıyasla çok az yağış görülür.[6] Yağmurun yanı sıra dolu yağışı da görülebilirken kış aylarında nadiren kar yağışı gerçekleşir ki şehirde kaydedilen son kar yağışı 12 Ocak 1967'dedir. Rüzgârların etkisiyle denizden gelen nemli havanın yol açtığı yağışlarla, haziran-ekim arasında yaşanan yağışlı mevsim ile yılın geri kalan kısmında görülen ve yağışlı mevsime kıyasla çok az yağış görülen kurak mevsim, Meksiko'da görülen iki ana mevsimdir. En çok yağış alan ay temmuz iken, aralık ayı en az yağışın gördüğü aydır. Kurak mevsim, soğuk ve ılık dönem olmak üzere ikiye ayrılır. Kasım-şubat arasında süren soğuk dönemde, kuzeyden gelen kutupsal hava kütleleri havanın büyük oranda kurak kalmasını sağlar. Mart-mayıs arasındaki ılık dönemde ise tropikal rüzgârların etkisi görülse de yağış oluşturacak kadar nem taşımazlar.[12]

Tarihçe

Meksiko, 1628

1325 yılında kurulan kent, Tenochtitlan adıyla Aztek İmparatorluğu'nun başkenti oldu. Bu küçük göl köyü, özellikle Itzcoatl'ın hükümdarlık döneminden (1428-1440) başlayarak Aztek devletinin güçlenmesine bağlı olarak gelişti.

Her birinde dinsel bir merkez bulunan dört mahalleden oluşan kent, büyük bir pazarın kurulduğu Tlatelolco adasına kadar kanallar boyunca uzanıyordu. Üç yüksek şose kenti kıyıya bağlıyor ve iki su kemeri içme suyunu sağlıyordu. İmparatorluğun toprak genişlemesinden doğan refah, başkentin ve komşu devletlerin nüfus artışını körükledi; bazı yazarlara göre bu insan kalabalığı, 1 milyon kişiyi buluyordu.

Büyük kamusal ya da özel çalışmalar sırasında, eski anakentin, çağdaş kent altında kalan kalıntılarına rastlandı. 1978'de girişilen büyük çalışmalar sırasında Constitucion Meydanı'nın altında, birçok dini yapıyla birlikte Büyük Teocalli (Kutsal Kent) ortaya çıkarıldı: Tezcatlipoca tapınağı, yuvarlak Quetzalcoatl tapınağı, Güneş tapınağı, Xipe Totec tapınağı, özellikle de bu yapı topluluğunun ana öğesi olan ikiz Tlaloc ve Huitzilopochtli tapınağı. Bu dağ tapınak yedi yapım evresiyle kentin en iyi bilinen tapınaklarından biri durumuna geldi. Bu kutsal yapının yanında, kralın ve ileri gelenlerin bahçelerle çevrili sarayları yer alıyordu.

Kent, 13 Ağustos 1521'de Cortes tarafından işgal edildi; İspanyollar kenti yerle bir ederek yeni bir plana göre yeniden kurmaya giriştiler. Yeni İspanya'nın anakenti durumuna gelen Meksiko, akaçlama kanallarıyla yavaş yavaş kurutulan denizkulağından kazanılan alanlara yayılarak genişledi. 1824'ten bu yana Meksika'nın başkentidir

İdari birimleri

İdari olarak 16 beldeye (delegacion) ayrılmış olup, bu beldeler de kendi içerisinde mahallelere (colonia) bölünmüştür. Şehri oluşturan 16 belde şu şekildedir:

1. Álvaro Obregón
2. Azcapotzalco
3. Benito Juárez
4. Coyoacán
5. Cuajimalpa
6. Cuauhtémoc
7. Gustavo A. Madero
8. Iztacalco

9. Iztapalapa
10. Magdalena Contreras
11. Miguel Hidalgo
12. Milpa Alta
13. Tláhuac
14. Tlalpan
15. Venustiano Carranza
16. Xochimilco

Ulaşım

Toplu ulaşım

Raylı sistemler

Şehirde hizmet veren metro sistemi 2.265 km (1.407 mi) uzunluğunda olup, Latin Amerika'daki en büyük metro ağıdır. 4 Eylül 1969'da tek hatla hizmete giren metro, günümüzde 12 hatta sahiptir ve toplamda 195 istasyondan oluşmaktadır. 2015 verilerine göre yaklaşık olarak yıllık 1,624 milyar, günlük ise 4,44 milyon yolcu taşır ve bu verilerle dünyadaki en kalabalık 8. metro ağı konumundadır.[13]

Servicio de Transportes Eléctricos'un idaresinde troleybüs hatları ile bir hafif raylı sistem şehirde faaliyet gösterir. Metropol bölgede hizmet veren banliyö treni, şehrin idari bölümlerinin dışına da çıkar. Günümüzde, 27 km uzunluğundaki hatta yer alan 7 durakla hizmet verir. Meksiko'da kullanılan son tramvay hattı ise 1979'da kapatılmıştır.

Lastik tekerlekli araçlar

Şehirdeki otobüs seferleri, Red de Transporte de Pasajeros tarafından idare edilir. 2009 verilerine göre şehirde faaliyet gösteren yaklaşık 28.000 minibüs, şehirdeki yolcuların yaklaşık %60'ını taşımaktadır.[14][15]

Şehirde faaliyet gösteren ilk metrobüs hattı Haziran 2005'te, Avenida Insurgentes üzerinde seferlerine başladı. 2. hat Aralık 2008'de Eje 4 Sur'da,[16] 3. hat Şubat 2011'de Eje 1 Poniente'de[17] ve son olarak 4. hat Nisan 2012'de Benito Juárez Uluslararası Havalimanı ile Insurgentes üzerindeki San Lázaro ve Buenavista metro istasyonları arasında hizmete girdi.[18] Haziran 2013'de Meksiko belediye başkanı; 5. hattın Eje 3 Oriente'de, 6. hattın ise Eje 5 Norte'de faaliyete gireceğini duyurdu.[19]

Sanat

Kent en az 17. yüzyıldan sonraki sömürge dönemi yapıları bakımından zengindir: büyük Zocalo alanındaki katedral ve churrigueresco üslubunda Sagrario; ince bir işçilikte çalışılmış Guadalupe kilisesi ve Pocito capellası; manastırlar, kiliseler, Ulusal saray ya da Madenler sarayı gibi saraylar. 19. yüzyılın seçmeciliğinden sonra, 1920-1930'dan başlayarak, modern mimarlarla, Rivera, Orozco ve Siqueiros gibi duvar ressamlarıyla bir yenileşme hareketi ortaya çıktı. 1949'da yeni üniversite sitesinin yapımına başlandı; sitenin en ayırt edici yapısı Gustavo Saavedra, Juan Martinez de Valesco ve Juan O'Gorman tarafından yapılan merkez kitaplığıdır. 1964'te Mario Pani, Tlatelolco Aztek tören merkezi kalıntılarını da içine alan La Plaza de Las Tres Culturas'ı gerçekleştirdi. Siqueiros kültürel polyforumu 1971'de açıldı. Chapultepec parkı içindeki Ulusal Antropoloji Müzesi, Pedro Ramires Vasquez tarafından 1963-64'te tasarlandı. Burada Kolomb öncesi dönemden ve yerlilerden kalma olağanüstü koleksiyonlar sergilenmektedir. Meksiko'nun önemli müzelere arasında, Ulusal tarih müzesi, Kral naipliği resim müzesi, San Carlos Akademisi ve de Meksika Güzel Sanatlar Sarayı Müzesi'ni saymak gerekir.

Medya

Meksiko, Latin Amerika'nın televizyon, müzik ve sinema endüstrilerinde en önde gelen merkezi konumundadır. Meksika'da ise, basılı medya ve kitap yayımı endüstrilerindeki en önemli şehridir. Şehirde basılan ve yayınlanan günlük gazeteler arasında en yüksek tiraja sahip olanları El Universal, Excélsior, Reforma, La Jornada, Milenio, Crónica, El Economista ve El Financiero'dır. Expansión, Proceso, Poder, Vanidades, Quién, Chilango, TVNotas ile Vogue, GQ ve Architectural Digest'ın yerel sürümleri ise şehirde basımı gerçekleşen en yüksek tirajlı dergilerdir.

Reklamcılık endüstrisinde de bir merkez konumunda olan şehirde; JWT, Leo Burnett, Euro RSCG, BBDO, Saatchi & Saatchi ve McCann Erickson firmalarının ofisleri bulunur. Şehirde hizmet veren 60 radyo istasyonun yanı sıra çeşitli yerel radyo istasyonları da vardır. İspanyolca konuşan ülkelerdeki en büyük iki medya şirketi, Televisa ve Azteca'nın merkezi Meksiko'da bulunur. Merkezi şehirde bulunan diğer yerel televizyon kanalları ise XEW-TV, XHTV-TV, XHGC-TV, XHIMT-TV, XEQ-TV, XEIPN-TV, XHDF-TV, XHUNAM-TV, XEIMT-TV, XHRAE-TV, XHTVM-TV ve XHCDM-DT'dir.

Kardeş şehirler

Meksiko, 24 şehirle kardeş şehir konumundadır.[20]

Kaynakça

  1. ^ "Resumen" (İspanyolca). Cuentame INEGI. 21 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2015. 
  2. ^ Foreign Policy (2008). "The 2008 Global Cities Index". January 10, 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: December 27, 2009. 
  3. ^ "WFE – Member Exchanges". World-exchanges.org. April 1, 2003. March 25, 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: March 25, 2010. 
  4. ^ a b c Diccionario Porrua de Historia, Biografia y Geografia de Mexico 6th ed. – Mexico, Cuenca de (İspanyolca). 3. Meksiko: Editorial Porrua. 1995. s. 2238. ISBN 978 968 452 907 6. 
  5. ^ "Mexico City: Opportunities and Challenges for Sustainable Management of Urban Water Resources" (İngilizce). Aralık 2004. 7 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b c d National Research Council Staff (1995). Mexico City's Water Supply: Improving the Outlook for Sustainability (İngilizce). Washington, DC: National Academies Press. ISBN 978-0-309-05245-0. 
  7. ^ a b c Yip, Maricela; Madl, Pierre (16 Nisan 2002). "Air Pollution in Mexico City" (İngilizce). Salzburg Üniversitesi. s. 16. 
  8. ^ New York Times: "Mexico City, Parched and Sinking, Faces a Water Crisis" By Michael Kimmelman February 17, 2017
  9. ^ "Average Weather for Mexico City". Weather Spark. 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: October 29, 2013. 
  10. ^ "Reporte Diario del Observatorio de Tacubaya" (Spanish). Servicio Meteorológico Nacional. October 14, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: October 13, 2016. 
  11. ^ "Program to improve air quality in the Metropolitan zone of the valley of del Medio Ambiente del Distrito Federal, SMA (2002) Programa para Mejorar la Calidad del Aire de la Zona Metropolitana del Valle de México, Gobierno del Distrito Federal" (PDF). January 26, 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  12. ^ Lafregua, J; Gutierrez, A, Aguilar E, Aparicio J, Mejia R, Santillan O, Suarez MA, Preciado M (2003). "Balance hídrico del Valle de Mexico" (PDF). Anuario IMTA. December 16, 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: December 1, 2008. 
  13. ^ "World Metro Figures: Statistics Brief" (PDF). UITP. October 2015. s. 2. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: June 18, 2016. 
  14. ^ Official statistics on ground transport in Mexico City (Spanish), SETRAVI, August 15, 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi 
  15. ^ Robert Cervero, The Transit Metropolis: A Global Inquiry, s. 381 
  16. ^ Gómez Flores, Laura (December 16, 2008). "Con retraso de siete meses inicia línea 2 del Metrobús" (Spanish). La Jornada. Erişim tarihi: June 7, 2010. 
  17. ^ Gómez Flores, Laura (May 31, 2010). "Pretenden entregar antes la línea 3 del Metrobús" (Spanish). La Jornada. Erişim tarihi: June 7, 2010. 
  18. ^ "Inaugura GDF Línea 4 del Metrobús", El Norte (Spanish), April 1, 2012  Bilinmeyen parametre |trans_title= görmezden gelindi (yardım)
  19. ^ "Dos líneas más de metrobús", Excelsior, June 20, 2013  Bilinmeyen parametre |trans_title= görmezden gelindi (yardım)
  20. ^ "Convenios de hermanamiento y amistad" (İspanyolca). Meksiko hükûmeti. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.