Turing Ödülü: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Superyetkin (mesaj | katkılar) + |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
22. satır: | 22. satır: | ||
| year=2008 |
| year=2008 |
||
| isbn=978-0-07-352340-8 |
| isbn=978-0-07-352340-8 |
||
}}, s. 317</ref><ref>[http://www.informatik.uni-trier.de/~ley/db/journals/cacm/turing.html Bibliography of Turing Award lectures], [[DBLP]]</ref> Turing Ödülü bilgisayar dünyasının [[Nobel Ödülü|Nobel]]'i olarak da anılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|başlık=ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000|yayımcı=[[Association for Computing Machinery|ACM]] press release|tarih=27 Temmuz 2007|erişimtarihi=16 Kasım 2017|author=Steven Geringer}}</ref><ref>{{Web kaynağı |
}}, s. 317</ref><ref>[http://www.informatik.uni-trier.de/~ley/db/journals/cacm/turing.html Bibliography of Turing Award lectures], [[DBLP]]</ref> Turing Ödülü bilgisayar dünyasının [[Nobel Ödülü|Nobel]]'i olarak da anılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/ | başlık = ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000 | yayımcı = [[Association for Computing Machinery|ACM]] press release | tarih = 27 Temmuz 2007 | erişimtarihi = 16 Kasım 2017 | author = Steven Geringer | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170130153824/http://www.acm.org:80/press-room/news-releases-2007/turingaward | arşivtarihi = 30 Ocak 2017}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.networkworld.com/article/2177705/data-center/why-there-s-no-nobel-prize-in-computing.html | başlık = Why there's no Nobel Prize in Computing | yazar = [http://www.networkworld.com/author/Bob-Brown/ Brown, Bob] | yayımcı = [[Network World]] | tarih = 6 Haziran 2011 | erişimtarihi = 16 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161022090049/http://www.networkworld.com/article/2177705/data-center/why-there-s-no-nobel-prize-in-computing.html | arşivtarihi = 22 Ekim 2016}} |
||
| url = http://www.networkworld.com/article/2177705/data-center/why-there-s-no-nobel-prize-in-computing.html |
|||
| başlık = Why there's no Nobel Prize in Computing |
|||
| yazar = [http://www.networkworld.com/author/Bob-Brown/ Brown, Bob] |
|||
| yayımcı = [[Network World]] |
|||
| tarih = 6 Haziran 2011 |
|||
| erişimtarihi = 16 Kasım 2017 |
|||
}} |
|||
</ref> |
</ref> |
||
Ödül, adını [[Manchester Üniversitesi]]'nde [[reader]] olarak çalışan Britanyalı matematikçi ve yazar [[Alan M. Turing]]'den almıştır. Alan Turing [[kuramsal bilgisayar bilimi]] ve [[Yapay zekâ|yapay zeka]]nın kurucusu olarak kabul edilmektedir.<ref>{{cite book|author=Homer, Steven and Alan L. |title=Computability and Complexity Theory|url=https://books.google.com/?id=r5kOgS1IB-8C&pg=PA35|publisher=Springer via Google Books limited view|pages=35|isbn=0-387-95055-9|accessdate=16 Kasım 2017|year=2001}}</ref> Her yıl ACM Awards Banquet'te sahibini bulan Turing Ödülü'ne değer görülen araştırmacılar ACM konferanslarına konuşmacı olarak katılma hakkını da elde etmektedirler. |
Ödül, adını [[Manchester Üniversitesi]]'nde [[reader]] olarak çalışan Britanyalı matematikçi ve yazar [[Alan M. Turing]]'den almıştır. Alan Turing [[kuramsal bilgisayar bilimi]] ve [[Yapay zekâ|yapay zeka]]nın kurucusu olarak kabul edilmektedir.<ref>{{cite book|author=Homer, Steven and Alan L. |title=Computability and Complexity Theory|url=https://books.google.com/?id=r5kOgS1IB-8C&pg=PA35|publisher=Springer via Google Books limited view|pages=35|isbn=0-387-95055-9|accessdate=16 Kasım 2017|year=2001}}</ref> Her yıl ACM Awards Banquet'te sahibini bulan Turing Ödülü'ne değer görülen araştırmacılar ACM konferanslarına konuşmacı olarak katılma hakkını da elde etmektedirler. |
||
Turing Ödülü 2003 yılına değin 25.000 dolarlık maddi desteği içermiştir. Para ödülü 2003 yılında 100.000 dolar, 2007-2013 yılları arasında ise 250.000 dolar olmuş ve [[Intel]] ile [[Google]] tarafından sağlanmıştır.<ref name=ACM>{{Web kaynağı|başlık=A. M. Turing Award |
Turing Ödülü 2003 yılına değin 25.000 dolarlık maddi desteği içermiştir. Para ödülü 2003 yılında 100.000 dolar, 2007-2013 yılları arasında ise 250.000 dolar olmuş ve [[Intel]] ile [[Google]] tarafından sağlanmıştır.<ref name=ACM>{{Web kaynağı | başlık = A. M. Turing Award | yayımcı = ACM | url = http://awards.acm.org/homepage.cfm?srt=all&awd=140 | erişimtarihi = 16 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20091212132624/http://awards.acm.org:80/homepage.cfm?awd=140&srt=all | arşivtarihi = 12 Aralık 2009}}</ref> 2014'te ise para ödülü 1 milyon dolara çıkarılmış<ref name=million/> ve Google tarafından karşılanmaya başlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = ACM's Turing Award Prize Raised to $1 Million | yayımcı = ACM | url = http://www.acm.org/press-room/news-releases/2014/turing-prize-announcement | erişimtarihi = 16 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160710172359/http://www.acm.org/press-room/news-releases/2014/turing-prize-announcement | arşivtarihi = 10 Temmuz 2016}}</ref> |
||
50 yılı aşkın tarihinde ilk ödül 1966 yılında [[Carnegie Mellon Üniversitesi]]'nden [[Alan Perlis]] tarafından alınırken 2006 yılında [[IBM]]'den [[Frances E. Allen]] bu ödülü alan ilk kadın olmuştur.<ref name=Allen>{{cite press release|title=First Woman to Receive ACM Turing Award|publisher= The Association for Computing Machinery|url=http://campus.acm.org/public/pressroom/press_releases/2_2007/turing2006.cfm|date=21 Şubat 2007|accessdate=16 Kasım 2017}}</ref> 1975 yılında ise ödül ilk kez birden çok araştırmacıya (yapay zekâ konulu araştırmaları için [[Allen Newell]] ve [[Herbert A. Simon]]'a) verilmiştir. |
50 yılı aşkın tarihinde ilk ödül 1966 yılında [[Carnegie Mellon Üniversitesi]]'nden [[Alan Perlis]] tarafından alınırken 2006 yılında [[IBM]]'den [[Frances E. Allen]] bu ödülü alan ilk kadın olmuştur.<ref name=Allen>{{cite press release|title=First Woman to Receive ACM Turing Award|publisher= The Association for Computing Machinery|url=http://campus.acm.org/public/pressroom/press_releases/2_2007/turing2006.cfm|date=21 Şubat 2007|accessdate=16 Kasım 2017}}</ref> 1975 yılında ise ödül ilk kez birden çok araştırmacıya (yapay zekâ konulu araştırmaları için [[Allen Newell]] ve [[Herbert A. Simon]]'a) verilmiştir. |
||
115. satır: | 108. satır: | ||
!1983 |
!1983 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Ken Thompson]]<br />{{flagicon|USA}} [[Dennis Ritchie|Dennis M. Ritchie]] |
|{{flagicon|USA}} [[Ken Thompson]]<br />{{flagicon|USA}} [[Dennis Ritchie|Dennis M. Ritchie]] |
||
|Genel [[işletim sistemi]] teorisinin geliştirilmesi ve bu teorinin [[Unix|UNIX]] işletim sistemi olarak gerçekleştirilmesi dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/thompson_4588371.cfm | başlık = Kenneth Lane Thompson | yayımcı = ACM }}</ref><ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/ritchie_1506389.cfm | başlık = Dennis M. Ritchie | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Genel [[işletim sistemi]] teorisinin geliştirilmesi ve bu teorinin [[Unix|UNIX]] işletim sistemi olarak gerçekleştirilmesi dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/thompson_4588371.cfm | başlık = Kenneth Lane Thompson | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170402063357/http://amturing.acm.org:80/award_winners/thompson_4588371.cfm | arşivtarihi = 2 Nisan 2017}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/ritchie_1506389.cfm | başlık = Dennis M. Ritchie | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703201557/http://amturing.acm.org/award_winners/ritchie_1506389.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1984 |
!1984 |
||
|{{flagicon|CHE}} [[Niklaus Wirth]] |
|{{flagicon|CHE}} [[Niklaus Wirth]] |
||
|[[Euler programlama dili|EULER]], [[Algol-W|ALGOL-W]], [[Modula|MODULA]] ve [[PASCAL]] gibi yenilikçi programlama dillerini geliştirdiği için<ref>{{Web kaynağı| url = https://amturing.acm.org/award_winners/wirth_1025774.cfm | başlık = Niklaus E. Wirth | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Euler programlama dili|EULER]], [[Algol-W|ALGOL-W]], [[Modula|MODULA]] ve [[PASCAL]] gibi yenilikçi programlama dillerini geliştirdiği için<ref>{{Web kaynağı | url = https://amturing.acm.org/award_winners/wirth_1025774.cfm | başlık = Niklaus E. Wirth | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170629084838/http://amturing.acm.org/award_winners/wirth_1025774.cfm | arşivtarihi = 29 Haziran 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1985 |
!1985 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Richard M. Karp]] |
|{{flagicon|USA}} [[Richard M. Karp]] |
||
|[[Ağ akışı]] ve [[kombinatorik]] iyileştirme problemlerine yönelik verimli algoritmalar geliştirme konusundaki katkıları, [[polinomsal zaman]] algoritmalarının verimliliği ve [[NP-tam]] kavramının tanımlanması konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = https://amturing.acm.org/award_winners/karp_3256708.cfm | başlık = Richard ("Dick") Manning Karp | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Ağ akışı]] ve [[kombinatorik]] iyileştirme problemlerine yönelik verimli algoritmalar geliştirme konusundaki katkıları, [[polinomsal zaman]] algoritmalarının verimliliği ve [[NP-tam]] kavramının tanımlanması konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = https://amturing.acm.org/award_winners/karp_3256708.cfm | başlık = Richard ("Dick") Manning Karp | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170704175158/http://amturing.acm.org/award_winners/karp_3256708.cfm | arşivtarihi = 4 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1986 |
!1986 |
||
|{{flagicon|USA}} [[John Hopcroft]]<br />{{flagicon|USA}} [[Robert Tarjan]] |
|{{flagicon|USA}} [[John Hopcroft]]<br />{{flagicon|USA}} [[Robert Tarjan]] |
||
|Algoritma ve [[veri yapıları]]nın tasarım ve çözümlemesine yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/hopcroft_1053917.cfm | başlık = John E Hopcroft | yayımcı = ACM }}</ref><ref>{{Web kaynağı| url = https://amturing.acm.org/award_winners/tarjan_1092048.cfm | başlık = Robert (Bob) Endre Tarjan | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Algoritma ve [[veri yapıları]]nın tasarım ve çözümlemesine yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/hopcroft_1053917.cfm | başlık = John E Hopcroft | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170629083530/http://amturing.acm.org/award_winners/hopcroft_1053917.cfm | arşivtarihi = 29 Haziran 2017}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://amturing.acm.org/award_winners/tarjan_1092048.cfm | başlık = Robert (Bob) Endre Tarjan | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171030003443/https://amturing.acm.org/award_winners/tarjan_1092048.cfm | arşivtarihi = 30 Ekim 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1987 |
!1987 |
||
|{{flagicon|USA}} [[John Cocke]] |
|{{flagicon|USA}} [[John Cocke]] |
||
|Derleyiciler ile büyük sistemler kuramı ve tasarımı konusundaki önemli katkıları, [[RISC|indirgenmiş komut takımlı bilgisayarların]] geliştirilmesi çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/cocke_2083115.cfm | başlık = John Cocke | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Derleyiciler ile büyük sistemler kuramı ve tasarımı konusundaki önemli katkıları, [[RISC|indirgenmiş komut takımlı bilgisayarların]] geliştirilmesi çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/cocke_2083115.cfm | başlık = John Cocke | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170913183843/http://amturing.acm.org/award_winners/cocke_2083115.cfm | arşivtarihi = 13 Eylül 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1988 |
!1988 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Ivan Sutherland]] |
|{{flagicon|USA}} [[Ivan Sutherland]] |
||
|[[Bilgisayar grafikleri]]ne yaptığı (özellikle [[Sketchpad]] yazılımıyla) öncü nitelikteki katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/sutherland_3467412.cfm | başlık = Ivan Sutherland | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Bilgisayar grafikleri]]ne yaptığı (özellikle [[Sketchpad]] yazılımıyla) öncü nitelikteki katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/sutherland_3467412.cfm | başlık = Ivan Sutherland | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171012154505/http://amturing.acm.org/award_winners/sutherland_3467412.cfm | arşivtarihi = 12 Ekim 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1989 |
!1989 |
||
|{{flagicon|CAN}} [[William Kahan]] |
|{{flagicon|CAN}} [[William Kahan]] |
||
|[[Sayısal yöntemler]] konusundaki önemli katkıları dolayısıyla. [[Kayan nokta]]lı hesaplama konusundaki uzman kişiler arasında olan Kahan kendini "dünyanın sayısal hesaplama konusunda güvenli bir yer olmasına" adamıştır.<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/kahan_1023746.cfm | başlık = William (“Velvel”) Morton Kahan | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Sayısal yöntemler]] konusundaki önemli katkıları dolayısıyla. [[Kayan nokta]]lı hesaplama konusundaki uzman kişiler arasında olan Kahan kendini "dünyanın sayısal hesaplama konusunda güvenli bir yer olmasına" adamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/kahan_1023746.cfm | başlık = William (“Velvel”) Morton Kahan | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703194035/http://amturing.acm.org/award_winners/kahan_1023746.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1990 |
!1990 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Fernando J. Corbató]] |
|{{flagicon|USA}} [[Fernando J. Corbató]] |
||
|Genel amaçlı, geniş ölçekli, [[Zaman paylaşımı|zaman]] ve kaynak paylaşımlı bilgisayar sistemlerinin ([[CTSS]] ve [[Multics]]) tasarlanması ve geliştirilmesi konusundaki öncü rolü dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/corbato_1009471.cfm | başlık = Fernando J ("Corby") Corbato | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Genel amaçlı, geniş ölçekli, [[Zaman paylaşımı|zaman]] ve kaynak paylaşımlı bilgisayar sistemlerinin ([[CTSS]] ve [[Multics]]) tasarlanması ve geliştirilmesi konusundaki öncü rolü dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/corbato_1009471.cfm | başlık = Fernando J ("Corby") Corbato | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170406232713/http://amturing.acm.org:80/award_winners/corbato_1009471.cfm | arşivtarihi = 6 Nisan 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1991 |
!1991 |
||
151. satır: | 144. satır: | ||
!1992 |
!1992 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Butler W. Lampson]] |
|{{flagicon|USA}} [[Butler W. Lampson]] |
||
|Dağıtık ve kişisel bilgisayar ortamlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaları ile [[iş istasyonları]], [[Bilgisayar ağı|ağlar]], işletim sistemleri, programlama ortamları, [[Bilgisayar monitörü|görüntüleyiciler]], [[Bilgisayar güvenliği|güvenlik]] ve [[Kelime işlemci|belge yayımlama]] teknolojisine katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/lampson_1142421.cfm | başlık = Butler W Lampson | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Dağıtık ve kişisel bilgisayar ortamlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaları ile [[iş istasyonları]], [[Bilgisayar ağı|ağlar]], işletim sistemleri, programlama ortamları, [[Bilgisayar monitörü|görüntüleyiciler]], [[Bilgisayar güvenliği|güvenlik]] ve [[Kelime işlemci|belge yayımlama]] teknolojisine katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/lampson_1142421.cfm | başlık = Butler W Lampson | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170704192958/http://amturing.acm.org/award_winners/lampson_1142421.cfm | arşivtarihi = 4 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1993 |
!1993 |
||
163. satır: | 156. satır: | ||
!1995 |
!1995 |
||
|{{flagicon|VEN}} [[Manuel Blum]] |
|{{flagicon|VEN}} [[Manuel Blum]] |
||
|Hesaplamalı karmaşıklık kuramının [[kriptografi]] ve [[program doğrulama]]ya uygulanması konusundaki katkıları için<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/blum_4659082.cfm | başlık = Manuel Blum | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Hesaplamalı karmaşıklık kuramının [[kriptografi]] ve [[program doğrulama]]ya uygulanması konusundaki katkıları için<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/blum_4659082.cfm | başlık = Manuel Blum | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170701122906/http://amturing.acm.org/award_winners/blum_4659082.cfm | arşivtarihi = 1 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1996 |
!1996 |
||
|{{flagicon|ISR}} [[Amir Pnueli]] |
|{{flagicon|ISR}} [[Amir Pnueli]] |
||
|[[Süreli mantık]] kavramını bilgisayar bilimine kazandırması ile program ve sistem doğrulama konusundaki önemli katkılarından dolayı<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/pnueli_4725172.cfm | başlık = Amir Pnueli | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Süreli mantık]] kavramını bilgisayar bilimine kazandırması ile program ve sistem doğrulama konusundaki önemli katkılarından dolayı<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/pnueli_4725172.cfm | başlık = Amir Pnueli | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170629090242/http://amturing.acm.org/award_winners/pnueli_4725172.cfm | arşivtarihi = 29 Haziran 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1997 |
!1997 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Douglas Engelbart]] |
|{{flagicon|USA}} [[Douglas Engelbart]] |
||
|Etkileşimli bilişimin geleceğine yönelik öngörü ve bu öngörüyü gerçekltşrmek için ortaya koyduğu teknolojik çalışmalar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = https://amturing.acm.org/award_winners/engelbart_5078811.cfm | başlık = Douglas Engelbart | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Etkileşimli bilişimin geleceğine yönelik öngörü ve bu öngörüyü gerçekltşrmek için ortaya koyduğu teknolojik çalışmalar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = https://amturing.acm.org/award_winners/engelbart_5078811.cfm | başlık = Douglas Engelbart | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170704002220/http://amturing.acm.org/award_winners/engelbart_5078811.cfm | arşivtarihi = 4 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1998 |
!1998 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Jim Gray (bilgisayar bilimcisi)|Jim Gray]] |
|{{flagicon|USA}} [[Jim Gray (bilgisayar bilimcisi)|Jim Gray]] |
||
|[[Veritabanı]] ve [[işlem işleme]] konulu araştırmaları ve sistem uygulamalarındaki önderliği dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/gray_3649936.cfm | başlık = James ("Jim") Nicholas Gray | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Veritabanı]] ve [[işlem işleme]] konulu araştırmaları ve sistem uygulamalarındaki önderliği dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/gray_3649936.cfm | başlık = James ("Jim") Nicholas Gray | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171002194640/http://amturing.acm.org/award_winners/gray_3649936.cfm | arşivtarihi = 2 Ekim 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!1999 |
!1999 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Frederick P. Brooks|Frederick P. Brooks, Jr.]] |
|{{flagicon|USA}} [[Frederick P. Brooks|Frederick P. Brooks, Jr.]] |
||
|[[Bilgisayar mimarisi]], işletim sistemleri ve [[yazılım mühendisliği]]ne yaptığı eşsiz katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.cs.unc.edu/Events/News/TuringAward.html | başlık = Frederick P. Brooks Jr. Wins the Association for Computing Machinery's 1999 A. M. Turing Award, Called "The Nobel Prize of Computing" | yayımcı = University of North Carolina, Chapel Hill | tarih = 7 Ocak 2000 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 }}</ref> |
|[[Bilgisayar mimarisi]], işletim sistemleri ve [[yazılım mühendisliği]]ne yaptığı eşsiz katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.cs.unc.edu/Events/News/TuringAward.html | başlık = Frederick P. Brooks Jr. Wins the Association for Computing Machinery's 1999 A. M. Turing Award, Called "The Nobel Prize of Computing" | yayımcı = University of North Carolina, Chapel Hill | tarih = 7 Ocak 2000 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160303204748/http://www.cs.unc.edu/Events/News/TuringAward.html | arşivtarihi = 3 Mart 2016}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2000 |
!2000 |
||
|{{flagicon|CHN}} [[Andrew Chi-Chih Yao]] |
|{{flagicon|CHN}} [[Andrew Chi-Chih Yao]] |
||
|[[Hesaplama kuramı]]na yaptığı önemli katkıları ile [[Sözderastlantısal sayı üreteci|sözderastlantısal sayı üretimi]], kriptografi ve [[iletişim karmaşıklığı]] konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = https://amturing.acm.org/award_winners/yao_1611524.cfm | başlık = Andrew Chi-Chih Yao | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Hesaplama kuramı]]na yaptığı önemli katkıları ile [[Sözderastlantısal sayı üreteci|sözderastlantısal sayı üretimi]], kriptografi ve [[iletişim karmaşıklığı]] konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = https://amturing.acm.org/award_winners/yao_1611524.cfm | başlık = Andrew Chi-Chih Yao | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703221804/http://amturing.acm.org/award_winners/yao_1611524.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2001 |
!2001 |
||
|{{flagicon|NOR}} [[Ole-Johan Dahl]]<br />{{flagicon|NOR}} [[Kristen Nygaard]] |
|{{flagicon|NOR}} [[Ole-Johan Dahl]]<br />{{flagicon|NOR}} [[Kristen Nygaard]] |
||
|[[Nesne yönelimli programlama]]nın ortaya çıkışını sağlayan temel düşünceleri ile [[Simula I]] ve [[Simula 67]] adlı programlama dillerini tasarladıkları için<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/dahl_6917600.cfm | başlık = Ole-Johan Dahl | yayımcı = ACM }}</ref><ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/nygaard_5916220.cfm | başlık = Kristen Nygaard | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[Nesne yönelimli programlama]]nın ortaya çıkışını sağlayan temel düşünceleri ile [[Simula I]] ve [[Simula 67]] adlı programlama dillerini tasarladıkları için<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/dahl_6917600.cfm | başlık = Ole-Johan Dahl | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703183656/http://amturing.acm.org/award_winners/dahl_6917600.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/nygaard_5916220.cfm | başlık = Kristen Nygaard | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703182527/http://amturing.acm.org/award_winners/nygaard_5916220.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2002 |
!2002 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Ron Rivest|Ronald L. Rivest]]<br />{{flagicon|ISR}} [[Adi Shamir]]<br />{{flagicon|USA}} [[Leonard Adleman|Leonard M. Adleman]] |
|{{flagicon|USA}} [[Ron Rivest|Ronald L. Rivest]]<br />{{flagicon|ISR}} [[Adi Shamir]]<br />{{flagicon|USA}} [[Leonard Adleman|Leonard M. Adleman]] |
||
|[[Açık anahtarlı şifreleme]]yi uygulanabilir kılmaya yönelik eşsiz katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ams.org/notices/200307/comm-turing.pdf | başlık = Rivest, Shamir, and Adleman Receive 2002 Turing Award | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 }}</ref> |
|[[Açık anahtarlı şifreleme]]yi uygulanabilir kılmaya yönelik eşsiz katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ams.org/notices/200307/comm-turing.pdf | başlık = Rivest, Shamir, and Adleman Receive 2002 Turing Award | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170829061845/http://www.ams.org/notices/200307/comm-turing.pdf | arşivtarihi = 29 Ağustos 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2003 |
!2003 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Alan Kay]] |
|{{flagicon|USA}} [[Alan Kay]] |
||
|Günümüzde kullanılan nesne yönelimli programlama dillerinin temellerini atan düşünceleri ile [[Smalltalk]] dilini oluşturan takıma önderlik yapması dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/kay_3972189.cfm | başlık = Alan Kay | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Günümüzde kullanılan nesne yönelimli programlama dillerinin temellerini atan düşünceleri ile [[Smalltalk]] dilini oluşturan takıma önderlik yapması dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/kay_3972189.cfm | başlık = Alan Kay | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171012154515/http://amturing.acm.org/award_winners/kay_3972189.cfm | arşivtarihi = 12 Ekim 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2004 |
!2004 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Vinton G. Cerf]]<br />{{flagicon|USA}} [[Robert E. Kahn]] |
|{{flagicon|USA}} [[Vinton G. Cerf]]<br />{{flagicon|USA}} [[Robert E. Kahn]] |
||
|[[İnternet (terim isim)|Ağ kümeleri]] konusundaki öncü rolleri ile [[internet]]in temel iletişim kurallarından [[TCP/IP]]'nin tasarım ve uygulaması konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/cerf_1083211.cfm | başlık = Vinton (“Vint”) Gray Cerf | yayımcı = ACM }}</ref><ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/kahn_4598637.cfm | başlık = Robert (“Bob”) Elliot Kahn | yayımcı = ACM }}</ref> |
|[[İnternet (terim isim)|Ağ kümeleri]] konusundaki öncü rolleri ile [[internet]]in temel iletişim kurallarından [[TCP/IP]]'nin tasarım ve uygulaması konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/cerf_1083211.cfm | başlık = Vinton (“Vint”) Gray Cerf | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170629090105/http://amturing.acm.org/award_winners/cerf_1083211.cfm | arşivtarihi = 29 Haziran 2017}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/kahn_4598637.cfm | başlık = Robert (“Bob”) Elliot Kahn | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171114202614/https://amturing.acm.org/award_winners/kahn_4598637.cfm | arşivtarihi = 14 Kasım 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2005 |
!2005 |
||
|{{flagicon|DEN}} [[Peter Naur]] |
|{{flagicon|DEN}} [[Peter Naur]] |
||
|Programlama dili tasarımı, [[Algol 60]], derleyici tasarımı ve programlama sanatına yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/naur_1024454.cfm | başlık = Peter Naur | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Programlama dili tasarımı, [[Algol 60]], derleyici tasarımı ve programlama sanatına yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/naur_1024454.cfm | başlık = Peter Naur | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703194450/http://amturing.acm.org/award_winners/naur_1024454.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2006 |
!2006 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Fran Allen|Frances E. Allen]] |
|{{flagicon|USA}} [[Fran Allen|Frances E. Allen]] |
||
|Bilgisayar programlarının başarımını artırmaya ve [[süper bilgisayar]]ların kullanımını artırmaya yönelik çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/allen_1012327.cfm | başlık = Frances ("Fran") Elizabeth Allen | yayımcı = ACM }}</ref> |
|Bilgisayar programlarının başarımını artırmaya ve [[süper bilgisayar]]ların kullanımını artırmaya yönelik çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/allen_1012327.cfm | başlık = Frances ("Fran") Elizabeth Allen | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170324170217/http://amturing.acm.org:80/award_winners/allen_1012327.cfm | arşivtarihi = 24 Mart 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2007 |
!2007 |
||
215. satır: | 208. satır: | ||
!2008 |
!2008 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Barbara Liskov]] |
|{{flagicon|USA}} [[Barbara Liskov]] |
||
|Programlama dili tasarımı, [[veri soyutlama]], [[arızaya dayanıklılık]] ve [[dağıtık hesaplama]] konusundaki katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://news.mit.edu/2009/turing-liskov-0310 | başlık = Barbara Liskov wins Turing Award | yayımcı = MIT News | tarih = 10 Mart 2009 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 }}</ref> |
|Programlama dili tasarımı, [[veri soyutlama]], [[arızaya dayanıklılık]] ve [[dağıtık hesaplama]] konusundaki katkıları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://news.mit.edu/2009/turing-liskov-0310 | başlık = Barbara Liskov wins Turing Award | yayımcı = MIT News | tarih = 10 Mart 2009 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170517203224/http://news.mit.edu/2009/turing-liskov-0310 | arşivtarihi = 17 Mayıs 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2009 |
!2009 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Charles P. Thacker]] |
|{{flagicon|USA}} [[Charles P. Thacker]] |
||
|İlk çağdaş kişisel bilgisayar olan [[Xerox Alto]]'yu tasarlaması, [[ethernet]] ve [[tablet bilgisayar]] konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı| url = http://amturing.acm.org/award_winners/thacker_1336106.cfm | başlık = Charles P. (Chuck) Thacker | yayımcı = ACM }}</ref> |
|İlk çağdaş kişisel bilgisayar olan [[Xerox Alto]]'yu tasarlaması, [[ethernet]] ve [[tablet bilgisayar]] konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/thacker_1336106.cfm | başlık = Charles P. (Chuck) Thacker | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170324170227/http://amturing.acm.org:80/award_winners/thacker_1336106.cfm | arşivtarihi = 24 Mart 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2010 |
!2010 |
||
|{{flagicon|GBR}} [[Leslie Valiant]] |
|{{flagicon|GBR}} [[Leslie Valiant]] |
||
|Hesaplama kuramına yaptığı etkileyici katkılar ile yüksek olasılıklı öğrenme (PAC), sayım ve cebirsel hesaplama karmaşıklığı, [[Koşut hesplama|koşut]] ve dağıtık hesaplama kuramı konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.seas.harvard.edu/news/2011/03/leslie-valiant-wins-2010-acm-m-turing-award | başlık = Leslie Valiant wins 2010 ACM A. M. Turing Award | yayımcı = Harvard Üniversitesi | tarih = 9 Mart 2011 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 }}</ref> |
|Hesaplama kuramına yaptığı etkileyici katkılar ile yüksek olasılıklı öğrenme (PAC), sayım ve cebirsel hesaplama karmaşıklığı, [[Koşut hesplama|koşut]] ve dağıtık hesaplama kuramı konusundaki çalışmaları dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.seas.harvard.edu/news/2011/03/leslie-valiant-wins-2010-acm-m-turing-award | başlık = Leslie Valiant wins 2010 ACM A. M. Turing Award | yayımcı = Harvard Üniversitesi | tarih = 9 Mart 2011 | erişimtarihi = 18 Kasım 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160905182758/http://www.seas.harvard.edu:80/news/2011/03/leslie-valiant-wins-2010-acm-m-turing-award | arşivtarihi = 5 Eylül 2016}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2011 |
!2011 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Judea Pearl]]<ref>{{cite journal | last1 = Pearl | first1 = Judea | last2 = | first2 = | year = 2011 | title = The Mechanization of Causal Inference: A "mini" Turing Test and Beyond | journal = ACM Turing award lectures | volume = | issue = | pages = | publisher = ACM | isbn = 978-1-4503-1049-9 | jstor = | doi = 10.1145/1283920.2351636 | url = http://dl.acm.org/citation.cfm?id=1283920.2351636 | format = mp4 | accessdate = | doi-broken-date = 2017-08-22 }}</ref> |
|{{flagicon|USA}} [[Judea Pearl]]<ref>{{cite journal | last1 = Pearl | first1 = Judea | last2 = | first2 = | year = 2011 | title = The Mechanization of Causal Inference: A "mini" Turing Test and Beyond | journal = ACM Turing award lectures | volume = | issue = | pages = | publisher = ACM | isbn = 978-1-4503-1049-9 | jstor = | doi = 10.1145/1283920.2351636 | url = http://dl.acm.org/citation.cfm?id=1283920.2351636 | format = mp4 | accessdate = | doi-broken-date = 2017-08-22 }}</ref> |
||
|Olasılık ve olay tabanlı karar verme [[kalkülüs]]ü yoluyla yapay zekâya yaptığı katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı |url=http://amturing.acm.org/award_winners/pearl_2658896.cfm |başlık=Judea Pearl |yayımcı=ACM }}</ref> |
|Olasılık ve olay tabanlı karar verme [[kalkülüs]]ü yoluyla yapay zekâya yaptığı katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/pearl_2658896.cfm | başlık = Judea Pearl | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170826024415/http://amturing.acm.org/award_winners/pearl_2658896.cfm | arşivtarihi = 26 Ağustos 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2012 |
!2012 |
||
|{{flagicon|ITA}} [[Silvio Micali]]<br />{{flagicon|USA}}{{flagicon|ISR}} [[Shafi Goldwasser]] |
|{{flagicon|ITA}} [[Silvio Micali]]<br />{{flagicon|USA}}{{flagicon|ISR}} [[Shafi Goldwasser]] |
||
|Kriptografinin karmaşıklık kuramını açıklayan etkileyici çalışmaları ile matematiksel kanıtların vermli bir biçimde doğrulanmasını sağlayan yeni yöntemler geliştirmesi dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.acm.org/press-room/news-releases/2013/turing-award-12/ |başlık=Turing award 2012 |yayımcı=ACM }}</ref> |
|Kriptografinin karmaşıklık kuramını açıklayan etkileyici çalışmaları ile matematiksel kanıtların vermli bir biçimde doğrulanmasını sağlayan yeni yöntemler geliştirmesi dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.acm.org/press-room/news-releases/2013/turing-award-12/ | başlık = Turing award 2012 | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171016065932/http://www.acm.org/press-room/news-releases/2013/turing-award-12 | arşivtarihi = 16 Ekim 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2013 |
!2013 |
||
239. satır: | 232. satır: | ||
!2014 |
!2014 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Michael Stonebraker]] |
|{{flagicon|USA}} [[Michael Stonebraker]] |
||
|Çağdaş veritabanı sistemlerinin altyapısını oluşturan kavramlara yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı |url=http://amturing.acm.org/award_winners/stonebraker_1172121.cfm |başlık=Turing award 2014 |yayımcı=ACM }}</ref> |
|Çağdaş veritabanı sistemlerinin altyapısını oluşturan kavramlara yaptığı önemli katkılar dolayısıyla<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/stonebraker_1172121.cfm | başlık = Turing award 2014 | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170703233056/http://amturing.acm.org/award_winners/stonebraker_1172121.cfm | arşivtarihi = 3 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
!2015 |
!2015 |
||
|{{flagicon|USA}} [[Martin E. Hellman]]<br />{{flagicon|USA}} [[Whitfield Diffie]] |
|{{flagicon|USA}} [[Martin E. Hellman]]<br />{{flagicon|USA}} [[Whitfield Diffie]] |
||
|Çağdaş kriptografiye yaptıkları katkılar için. Diffie ve Hellman'ın 1976'da yazdığı "New Directions in Cryptography"<ref name="DiffieHellman1976">{{cite journal|last1=Diffie|first1=W.|last2=Hellman|first2=M.|title=New directions in cryptography|journal=IEEE Transactions on Information Theory|volume=22|issue=6|year=1976|pages=644–654|url=https://www-ee.stanford.edu/~hellman/publications/24.pdf|doi=10.1109/TIT.1976.1055638}}</ref> başlıklı makalesi günümüzde internet üzerinde yaygın olarak kullanılan güvenlik sistemlerinden açık anahtarlı şifreleme ve [[sayısal imza]]ların gelişimine önayak olmuştur.<ref>{{Web kaynağı |
|Çağdaş kriptografiye yaptıkları katkılar için. Diffie ve Hellman'ın 1976'da yazdığı "New Directions in Cryptography"<ref name="DiffieHellman1976">{{cite journal|last1=Diffie|first1=W.|last2=Hellman|first2=M.|title=New directions in cryptography|journal=IEEE Transactions on Information Theory|volume=22|issue=6|year=1976|pages=644–654|url=https://www-ee.stanford.edu/~hellman/publications/24.pdf|doi=10.1109/TIT.1976.1055638}}</ref> başlıklı makalesi günümüzde internet üzerinde yaygın olarak kullanılan güvenlik sistemlerinden açık anahtarlı şifreleme ve [[sayısal imza]]ların gelişimine önayak olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/diffie_8371646.cfm | başlık = Cryptography Pioneers Receive 2015 ACM A.M. Turing Award | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170704184453/http://amturing.acm.org/award_winners/diffie_8371646.cfm | arşivtarihi = 4 Temmuz 2017}}</ref> |
||
|url=http://amturing.acm.org/award_winners/diffie_8371646.cfm|başlık=Cryptography Pioneers Receive 2015 ACM A.M. Turing Award| yayımcı=ACM }}</ref> |
|||
|- |
|- |
||
!2016 |
!2016 |
||
|{{flagicon|GBR}} [[Tim Berners-Lee]] |
|{{flagicon|GBR}} [[Tim Berners-Lee]] |
||
|[[World Wide Web]]'i, ilk [[web tarayıcısı]]nı ve internetin geniş ölçekli kullanımını güvence altına alan kural ve algoritmaları geliştirdiği için<ref>{{Web kaynağı |url=http://amturing.acm.org/award_winners/berners-lee_8087960.cfm|başlık=Turing award 2016 |yayımcı=ACM }}</ref> |
|[[World Wide Web]]'i, ilk [[web tarayıcısı]]nı ve internetin geniş ölçekli kullanımını güvence altına alan kural ve algoritmaları geliştirdiği için<ref>{{Web kaynağı | url = http://amturing.acm.org/award_winners/berners-lee_8087960.cfm | başlık = Turing award 2016 | yayımcı = ACM | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170406225836/http://amturing.acm.org:80/award_winners/berners-lee_8087960.cfm | arşivtarihi = 6 Nisan 2017}}</ref> |
||
|} |
|} |
||
Sayfanın 16.14, 19 Kasım 2017 tarihindeki hâli
ACM Turing Ödülü | |
---|---|
Açıklama | Bilgisayar bilimine yapılan önemli katkılar |
Dağıtan | Association for Computing Machinery (ACM) |
Tarih | 1966 | )
Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
Kazanç | 1.000.000 Amerikan doları[1] |
Son verildiği yıl | Tim Berners-Lee (2016) |
Resmî sitesi | amturing.acm.org |
Turing Ödülü, modern bilgisayar biliminin kurucularından sayılan Alan M. Turing anısına, 1966'dan beri her yıl Association for Computing Machinery (ACM) tarafından bilişim dünyasına katkıda bulunanlara verilen bir ödüldür. Ödüle değer görülen katkılarda "kalıcı olma ve bilgisayar bilimi dünyasına önemli bir etki yapma" koşulu aranmaktadır.[2] Bilişim konulu en önemli ödül olduğu düşünülen[3][4] Turing Ödülü bilgisayar dünyasının Nobel'i olarak da anılmaktadır.[5][6]
Ödül, adını Manchester Üniversitesi'nde reader olarak çalışan Britanyalı matematikçi ve yazar Alan M. Turing'den almıştır. Alan Turing kuramsal bilgisayar bilimi ve yapay zekanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.[7] Her yıl ACM Awards Banquet'te sahibini bulan Turing Ödülü'ne değer görülen araştırmacılar ACM konferanslarına konuşmacı olarak katılma hakkını da elde etmektedirler.
Turing Ödülü 2003 yılına değin 25.000 dolarlık maddi desteği içermiştir. Para ödülü 2003 yılında 100.000 dolar, 2007-2013 yılları arasında ise 250.000 dolar olmuş ve Intel ile Google tarafından sağlanmıştır.[2] 2014'te ise para ödülü 1 milyon dolara çıkarılmış[1] ve Google tarafından karşılanmaya başlamıştır.[8]
50 yılı aşkın tarihinde ilk ödül 1966 yılında Carnegie Mellon Üniversitesi'nden Alan Perlis tarafından alınırken 2006 yılında IBM'den Frances E. Allen bu ödülü alan ilk kadın olmuştur.[9] 1975 yılında ise ödül ilk kez birden çok araştırmacıya (yapay zekâ konulu araştırmaları için Allen Newell ve Herbert A. Simon'a) verilmiştir.
Ödül sahipleri
Yıllara göre
Yıl | Kazanan | Açıklama |
---|---|---|
1966 | Alan J. Perlis | Programlama ve derleyici tasarımı alanına yaptığı katkılardan dolayı[10] |
1967 | Maurice V. Wilkes | Profesör Wilkes dahili program saklayabilen ilk bilgisayar olan EDSAC'ın tasarımcısı ve mimarı olarak bilinir. 1949 yılında EDSAC bir mercury delay line memory kullandı. Ayrıca, Wilkes 1951 yılında yazılan "Preparation of Programs for Electronic Digital Computers" kitabının yazarlarından biridir ve bu kitap program kütüphanelerini iyi bir biçimde tanıtmıştır.[11] |
1968 | Richard Hamming | Hata bulma ve düzeltme kodları, otomatik kodlama dizgeleri ve sayısal yöntemler konusundaki çalışmalarından dolayı[12] |
1969 | Marvin Minsky | Yapay zekânın oluşturulması, biçimlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik kayda değer etkilerinden dolayı[13] |
1970 | James H. Wilkinson | Yüksek hızlı sayısal bilgisayarların kullanımını kolaylaştıran sayısal analiz çalışmaları ile doğrusal cebir ve geriye dönük hata analizine yaptığı katkılardan dolayı[14] |
1971 | John McCarthy | McCarthy'nin çalışma alanındaki bilinirliğini ortaya koyan "The Present State of Research on Artificial Intelligence" başlıklı konuşması[15] |
1972 | Edsger Dijkstra | Edsger Dijkstra 1950'lerde ALGOL adlı yüksek düzey programlama diline en çok katkı yapan kişilerden biridir. Programlama dillerine genel anlamda katkı sunmuş olan ilk bilim insanları arasındadır ve bunların yapısı, tanımı ve uygulaması konusundaki çalışmalarıyla bilinir. Dijkstra'nın on beş yılı bulan yayım geçmişi çizge kuramına ilişkin kuramsal makalelerden el kitaplarına, açıklayıcı metinlerden programlama dilleri konulu felsefi gözlemlere uzanmaktadır.[16] |
1973 | Charles W. Bachman | Veritabanı teknolojisine yaptığı büyük katkılardan dolayı[17] |
1974 | Donald E. Knuth | Algoritma çözümlemesi ve programlama dili tasarımı konusundaki değerli çalışmaları ile özellikle "The Art of Computer Programming" adlı kitabı dolayısıyla[18] |
1975 | Allen Newell Herbert A. Simon |
RAND Corporation'da J. C. Shaw'la, Carnegie Mellon Üniversitesi'nde fakülte üyeleri ve öğrencilerle yürütülen çalışmalar sonucunda yapay zekâ, insanın bilişsel yapısı ve liste işleme konusundaki katkılarından dolayı[19] |
1976 | Michael O. Rabin Dana S. Scott |
Deterministik olmayan sonlu durum makinelerinin geliştirilmesine önayak olan "Finite Automata and Their Decision Problem" adlı makaleleri dolayısıyla.[20] Scott ve Rabin'in klasik makalesi bu alandaki diğer çalışmalara esin kaynağı olmuştur.[21][22] |
1977 | John Backus | FORTRAN gibi yüksek düzey programlama dillerine yaptığı etkileyici katkıları ve programlama dillerinin temel niteliklerine ilişkin resmî yordamlar konulu yayınlarından dolayı[23] |
1978 | Robert W. Floyd | Verimli ve güvenilir yazılımlar oluşturma yöntemleri konusundaki çalışmaları ile bilgisayar biliminin şu alt dallarının kurulmasına yaptığı katkıları dolayısıyla: ayrıştırma kuramı, programlama dilleri anlam bilimi, otomatik program doğrulama, otomatik programlama ve algoritma çözümlemesi[24] |
1979 | Kenneth E. Iverson | Günümüzde APL olarak bilinen dala zemin hazırlayan çalışmaları, etkileşimli sistemler, programlama dili kuramı ve uygulamasına yaptığı katkılardan dolayı[25] |
1980 | C. Antony R. Hoare | Programlama dili tanımı ve tasarımı alanındaki önemli katkılarından dolayı[26] |
1981 | Edgar F. Codd | Veritabanı yönetim sistemleri (özellikle ilişkisel veritabanları) kuram ve uygulamaları konusundaki önemli katkılarından dolayı[27] |
1982 | Stephen A. Cook | Hesaplama karmaşıklığı konusundaki bilgi birikimini önemli ölçüde değiştirdiği için[28] |
1983 | Ken Thompson Dennis M. Ritchie |
Genel işletim sistemi teorisinin geliştirilmesi ve bu teorinin UNIX işletim sistemi olarak gerçekleştirilmesi dolayısıyla[29][30] |
1984 | Niklaus Wirth | EULER, ALGOL-W, MODULA ve PASCAL gibi yenilikçi programlama dillerini geliştirdiği için[31] |
1985 | Richard M. Karp | Ağ akışı ve kombinatorik iyileştirme problemlerine yönelik verimli algoritmalar geliştirme konusundaki katkıları, polinomsal zaman algoritmalarının verimliliği ve NP-tam kavramının tanımlanması konusundaki çalışmaları dolayısıyla[32] |
1986 | John Hopcroft Robert Tarjan |
Algoritma ve veri yapılarının tasarım ve çözümlemesine yaptığı önemli katkılar dolayısıyla[33][34] |
1987 | John Cocke | Derleyiciler ile büyük sistemler kuramı ve tasarımı konusundaki önemli katkıları, indirgenmiş komut takımlı bilgisayarların geliştirilmesi çalışmaları dolayısıyla[35] |
1988 | Ivan Sutherland | Bilgisayar grafiklerine yaptığı (özellikle Sketchpad yazılımıyla) öncü nitelikteki katkılar dolayısıyla[36] |
1989 | William Kahan | Sayısal yöntemler konusundaki önemli katkıları dolayısıyla. Kayan noktalı hesaplama konusundaki uzman kişiler arasında olan Kahan kendini "dünyanın sayısal hesaplama konusunda güvenli bir yer olmasına" adamıştır.[37] |
1990 | Fernando J. Corbató | Genel amaçlı, geniş ölçekli, zaman ve kaynak paylaşımlı bilgisayar sistemlerinin (CTSS ve Multics) tasarlanması ve geliştirilmesi konusundaki öncü rolü dolayısıyla[38] |
1991 | Robin Milner | Şu konulardaki başarısı nedeniyle: 1) Makine destekli kanıtlama için geliştirdiği LCF aracı 2) Tip güvenlikli bir hata yakalama işlergesi ile çalışan çokbiçimli tip belirleme sisteminin ilk kez kullanıldığı ML 3) Genel bir koşut zamanlılık kuramı olan CCS; işletimsel ve simgesel anlam bilimi arasındaki ilişki[39] |
1992 | Butler W. Lampson | Dağıtık ve kişisel bilgisayar ortamlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaları ile iş istasyonları, ağlar, işletim sistemleri, programlama ortamları, görüntüleyiciler, güvenlik ve belge yayımlama teknolojisine katkıları dolayısıyla[40] |
1993 | Juris Hartmanis Richard E. Stearns |
Hesaplamalı karmaşıklık kuramının kurulmasını sağlayan açıklayıcı makalesi dolayısıyla[41] |
1994 | Edward Feigenbaum Raj Reddy |
Geniş ölçekli yapay zekâ sistemlerinin kurulması konusundaki öncü rolleri ile bu teknolojinin uygulamadaki önemini gösteren çalışmaları dolayısıyla[42] |
1995 | Manuel Blum | Hesaplamalı karmaşıklık kuramının kriptografi ve program doğrulamaya uygulanması konusundaki katkıları için[43] |
1996 | Amir Pnueli | Süreli mantık kavramını bilgisayar bilimine kazandırması ile program ve sistem doğrulama konusundaki önemli katkılarından dolayı[44] |
1997 | Douglas Engelbart | Etkileşimli bilişimin geleceğine yönelik öngörü ve bu öngörüyü gerçekltşrmek için ortaya koyduğu teknolojik çalışmalar dolayısıyla[45] |
1998 | Jim Gray | Veritabanı ve işlem işleme konulu araştırmaları ve sistem uygulamalarındaki önderliği dolayısıyla[46] |
1999 | Frederick P. Brooks, Jr. | Bilgisayar mimarisi, işletim sistemleri ve yazılım mühendisliğine yaptığı eşsiz katkılar dolayısıyla[47] |
2000 | Andrew Chi-Chih Yao | Hesaplama kuramına yaptığı önemli katkıları ile sözderastlantısal sayı üretimi, kriptografi ve iletişim karmaşıklığı konusundaki çalışmaları dolayısıyla[48] |
2001 | Ole-Johan Dahl Kristen Nygaard |
Nesne yönelimli programlamanın ortaya çıkışını sağlayan temel düşünceleri ile Simula I ve Simula 67 adlı programlama dillerini tasarladıkları için[49][50] |
2002 | Ronald L. Rivest Adi Shamir Leonard M. Adleman |
Açık anahtarlı şifrelemeyi uygulanabilir kılmaya yönelik eşsiz katkıları dolayısıyla[51] |
2003 | Alan Kay | Günümüzde kullanılan nesne yönelimli programlama dillerinin temellerini atan düşünceleri ile Smalltalk dilini oluşturan takıma önderlik yapması dolayısıyla[52] |
2004 | Vinton G. Cerf Robert E. Kahn |
Ağ kümeleri konusundaki öncü rolleri ile internetin temel iletişim kurallarından TCP/IP'nin tasarım ve uygulaması konusundaki çalışmaları dolayısıyla[53][54] |
2005 | Peter Naur | Programlama dili tasarımı, Algol 60, derleyici tasarımı ve programlama sanatına yaptığı önemli katkılar dolayısıyla[55] |
2006 | Frances E. Allen | Bilgisayar programlarının başarımını artırmaya ve süper bilgisayarların kullanımını artırmaya yönelik çalışmaları dolayısıyla[56] |
2007 | Edmund M. Clarke E. Allen Emerson Joseph Sifakis |
Donanım ve yazılım sanayiinde yaygın olarak kullanılan ve model denetimi ilkesine dayanan verimli doğrılama teknolojisine yaptıkları katkılar için[57] |
2008 | Barbara Liskov | Programlama dili tasarımı, veri soyutlama, arızaya dayanıklılık ve dağıtık hesaplama konusundaki katkıları dolayısıyla[58] |
2009 | Charles P. Thacker | İlk çağdaş kişisel bilgisayar olan Xerox Alto'yu tasarlaması, ethernet ve tablet bilgisayar konusundaki çalışmaları dolayısıyla[59] |
2010 | Leslie Valiant | Hesaplama kuramına yaptığı etkileyici katkılar ile yüksek olasılıklı öğrenme (PAC), sayım ve cebirsel hesaplama karmaşıklığı, koşut ve dağıtık hesaplama kuramı konusundaki çalışmaları dolayısıyla[60] |
2011 | Judea Pearl[61] | Olasılık ve olay tabanlı karar verme kalkülüsü yoluyla yapay zekâya yaptığı katkılar dolayısıyla[62] |
2012 | Silvio Micali Shafi Goldwasser |
Kriptografinin karmaşıklık kuramını açıklayan etkileyici çalışmaları ile matematiksel kanıtların vermli bir biçimde doğrulanmasını sağlayan yeni yöntemler geliştirmesi dolayısıyla[63] |
2013 | Leslie Lamport | Dağıtık ve koşut sistemlerin tasarım ve uygulaması konusundaki önemli katkıları ile mantıksal saatler, güvenlik ve canlılık, eşlenen durum makineleri ve sıralı tutarlılık gibi kavramları geliştirmesi dolayısıyla[64] |
2014 | Michael Stonebraker | Çağdaş veritabanı sistemlerinin altyapısını oluşturan kavramlara yaptığı önemli katkılar dolayısıyla[65] |
2015 | Martin E. Hellman Whitfield Diffie |
Çağdaş kriptografiye yaptıkları katkılar için. Diffie ve Hellman'ın 1976'da yazdığı "New Directions in Cryptography"[66] başlıklı makalesi günümüzde internet üzerinde yaygın olarak kullanılan güvenlik sistemlerinden açık anahtarlı şifreleme ve sayısal imzaların gelişimine önayak olmuştur.[67] |
2016 | Tim Berners-Lee | World Wide Web'i, ilk web tarayıcısını ve internetin geniş ölçekli kullanımını güvence altına alan kural ve algoritmaları geliştirdiği için[68] |
Uluslara göre
Ulus | Ödül sayısı |
---|---|
ABD | 43 |
Birleşik Krallık | 7 |
İsrail | 4 |
Kanada | 3 |
Norveç | 2 |
Hollanda | 1 |
İsviçre | 1 |
Letonya | 1 |
Venezuela | 1 |
Çin | 1 |
Danimarka | 1 |
Yunanistan | 1 |
İtalya | 1 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Cacm Staff (2014). "ACM's Turing Award prize raised to $1 million". Communications of the ACM. 57 (12): 20. doi:10.1145/2685372.
- ^ a b "A. M. Turing Award". ACM. 12 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ Dasgupta, Sanjoy; Papadimitriou, Christos; Vazirani, Umesh (2008). Algorithms. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-352340-8., s. 317
- ^ Bibliography of Turing Award lectures, DBLP
- ^ Steven Geringer (27 Temmuz 2007). "ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000". ACM press release. 30 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ Brown, Bob (6 Haziran 2011). "Why there's no Nobel Prize in Computing". Network World. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ Homer, Steven and Alan L. (2001). Computability and Complexity Theory. Springer via Google Books limited view. s. 35. ISBN 0-387-95055-9. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ "ACM's Turing Award Prize Raised to $1 Million". ACM. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ "First Woman to Receive ACM Turing Award" (Basın açıklaması). The Association for Computing Machinery. 21 Şubat 2007. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ Perlis, A. J. (1967). "The Synthesis of Algorithmic Systems". Journal of the ACM. 14: 1. doi:10.1145/321371.321372.
- ^ Wilkes, M. V. (1968). "Computers then and Now". Journal of the ACM. 15: 1. doi:10.1145/321439.321440.
- ^ Hamming, R. W. (1969). "One Man's View of Computer Science". Journal of the ACM. 16: 3. doi:10.1145/321495.321497.
- ^ Minsky, M. (1970). "Form and Content in Computer Science (1970 ACM turing lecture)". Journal of the ACM. 17 (2): 197. doi:10.1145/321574.321575.
- ^ Wilkinson, J. H. (1971). "Some Comments from a Numerical Analyst". Journal of the ACM. 18 (2): 137. doi:10.1145/321637.321638.
- ^ McCarthy, J. (1987). "Generality in artificial intelligence". Communications of the ACM. 30 (12): 1030. doi:10.1145/33447.33448.
- ^ Dijkstra, E. W. (1972). "The humble programmer". Communications of the ACM. 15 (10): 859. doi:10.1145/355604.361591.
- ^ Bachman, C. W. (1973). "The programmer as navigator". Communications of the ACM. 16 (11): 653. doi:10.1145/355611.362534.
- ^ Knuth, D. E. (1974). "Computer programming as an art". Communications of the ACM. 17 (12): 667. doi:10.1145/361604.361612.
- ^ Newell, A.; Simon, H. A. (1976). "Computer science as empirical inquiry: Symbols and search". Communications of the ACM. 19 (3): 113. doi:10.1145/360018.360022.
- ^ Rabin, M. O.; Scott, D. (1959). "Finite Automata and Their Decision Problems". IBM Journal of Research and Development. 3 (2): 114. doi:10.1147/rd.32.0114.
- ^ Rabin, M. O. (1977). "Complexity of computations". Communications of the ACM. 20 (9): 625. doi:10.1145/359810.359816.
- ^ Scott, D. S. (1977). "Logic and programming languages". Communications of the ACM. 20 (9): 634. doi:10.1145/359810.359826.
- ^ Backus, J. (1978). "Can programming be liberated from the von Neumann style?: A functional style and its algebra of programs". Communications of the ACM. 21 (8): 613. doi:10.1145/359576.359579.
- ^ Floyd, R. W. (1979). "The paradigms of programming". Communications of the ACM. 22 (8): 455. doi:10.1145/359138.359140.
- ^ Iverson, K. E. (1980). "Notation as a tool of thought". Communications of the ACM. 23 (8): 444. doi:10.1145/358896.358899.
- ^ Hoare, C. A. R. (1981). "The emperor's old clothes". Communications of the ACM. 24 (2): 75. doi:10.1145/358549.358561.
- ^ Codd, E. F. (1982). "Relational database: A practical foundation for productivity". Communications of the ACM. 25 (2): 109. doi:10.1145/358396.358400.
- ^ Cook, S. A. (1983). "An overview of computational complexity". Communications of the ACM. 26 (6): 400. doi:10.1145/358141.358144.
- ^ "Kenneth Lane Thompson". ACM. 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dennis M. Ritchie". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Niklaus E. Wirth". ACM. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Richard ("Dick") Manning Karp". ACM. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "John E Hopcroft". ACM. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Robert (Bob) Endre Tarjan". ACM. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "John Cocke". ACM. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ivan Sutherland". ACM. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "William ("Velvel") Morton Kahan". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Fernando J ("Corby") Corbato". ACM. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Milner, R. (1993). "Elements of interaction: Turing award lecture". Communications of the ACM. 36: 78–89. doi:10.1145/151233.151240.
- ^ "Butler W Lampson". ACM. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Stearns, R. E. (1994). "Turing Award lecture: It's time to reconsider time". Communications of the ACM. 37 (11): 95. doi:10.1145/188280.188379.
- ^ Reddy, R. (1996). "To dream the possible dream". Communications of the ACM. 39 (5): 105. doi:10.1145/229459.233436.
- ^ "Manuel Blum". ACM. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Amir Pnueli". ACM. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Douglas Engelbart". ACM. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "James ("Jim") Nicholas Gray". ACM. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Frederick P. Brooks Jr. Wins the Association for Computing Machinery's 1999 A. M. Turing Award, Called "The Nobel Prize of Computing"". University of North Carolina, Chapel Hill. 7 Ocak 2000. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
- ^ "Andrew Chi-Chih Yao". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ole-Johan Dahl". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kristen Nygaard". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Rivest, Shamir, and Adleman Receive 2002 Turing Award" (PDF). 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
- ^ "Alan Kay". ACM. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Vinton ("Vint") Gray Cerf". ACM. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Robert ("Bob") Elliot Kahn". ACM. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Peter Naur". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Frances ("Fran") Elizabeth Allen". ACM. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ 2007 Turing Award Winners Announced
- ^ "Barbara Liskov wins Turing Award". MIT News. 10 Mart 2009. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
- ^ "Charles P. (Chuck) Thacker". ACM. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Leslie Valiant wins 2010 ACM A. M. Turing Award". Harvard Üniversitesi. 9 Mart 2011. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
- ^ Pearl, Judea (2011). "The Mechanization of Causal Inference: A "mini" Turing Test and Beyond" (mp4). ACM Turing award lectures. ACM. doi:10.1145/1283920.2351636 (kapalı 2017-08-22). ISBN 978-1-4503-1049-9.
- ^ "Judea Pearl". ACM. 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Turing award 2012". ACM. 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lamport, L. (1978). "Time, clocks, and the ordering of events in a distributed system" (PDF). Communications of the ACM . 21 (7): 558-565. doi:10.1145/359545.359563.
- ^ "Turing award 2014". ACM. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Diffie, W.; Hellman, M. (1976). "New directions in cryptography" (PDF). IEEE Transactions on Information Theory. 22 (6): 644–654. doi:10.1109/TIT.1976.1055638.
- ^ "Cryptography Pioneers Receive 2015 ACM A.M. Turing Award". ACM. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Turing award 2016". ACM. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Turing Ödülü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Turing Ödülü sahipleri (İngilizce)