Mayalar: Revizyonlar arasındaki fark

Maya halkları
(Màaya'ob)
	Maya coğrafyası
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
	Maya dilleri, İspanyolca, İngilizce
Din
	Hıristiyanlık , Maya dini

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 09.12, 26 Ekim 2017 tarihindeki hâli

Mayalar ya da Maya halkları (İspanyolca mayas), Mezoamerika'da Maya uygarlığını kuran atalarının topraklarında, günümüzdeki Guatemala, Güney Meksika ve Yukatan Yarımadası, Belize, El Salvador ve Batı Honduras'ta yaşayan ve 7 milyon nüfusa sahip olan Orta Amerika'nın en tanınmış yerli Kızılderili halkıdır. Konuştukları anadil Maya dillerine giren dil ve lehçeler olsa da İspanyolca (Guatemala, Meksika, El Salvador, Honduras) ve İngilizce (Belize) gibi sömürge dilleri de kullanılır. Maya takvimine göre bir yıl, her biri 20 günlük 18 aydan oluşuyordu. Ayrıca "haab" denilen 5 ekstra gün daha vardı. "Tun" adı verilen 360 günlük periyot Maya takviminin temelini oluşturuyordu.^[1] Mayalar, binalarında güçlü bir kireç harcıyla yapılandırılmış, ters çatı kemeri kullanıyorlardı.^[2] Mayaların dev boyutlu binalarının pek çoğunun dinsel amaçlı binalar olması, Maya mimarisinin gelişiminde dinin etkili olduğunu düşündürmektedir.

Adlandırma

Maya adı muhtemelen post-klasik Yukatan şehri Mayapán'ın (Yukatek Mayacası: Màayapáan) adından gelir. Günümüzde «Maya» (Maaya'ob) adını çok yaygın biçimde kendileri için kullanan tek Maya halkı Yukatek Mayalarıdır ve konuştukları dil olan Yukatek Mayacasına da «Maya konuşması» anlamına Màaya t'àan adını verirler. SIL International (Ethnologue) «Maya» adını Yukatek dillerinden 3 dil (Mopan Mayacası, Chan Santa Cruz Mayacası, Yukatek Mayacası) için kullanıyor^[3]. Fakat, Kolomb öncesi Maya uygarlığının dili Klasik Mayacadır ve bu dil Yukatek dilleri koluna değil Çol dilleri koluna giren dillerin (Çontalca, Çolca, Çortice) ortak atasıdır

Mayalar panoromik görüntü

Ülkelerine göre Maya halkları

Meksika'nın Yukatan yarımadasında Yucatán eyaletinde daha yoğun olmak üzere çevre eyaletlerde (Quintana Roo, Campeche) esas olarak Yukatek Mayaları ana Maya halkıdır. Chiapas eyaletinin yüksek yaylalarında Tzotzil ve Tzeltal Mayaları bulunur. Tabasco eyaletinde Çontallar bulunur.

Guatemala'da Maya Dilleri Akademisi tarafından desteklenen Maya dillerini konuşan 22 Maya halkı (Achi’, Akateko, Awakateko, Chalchiteko, Ch’orti’, Chuj, Jakalteko, Itza’, Ixil, Kaqchikel, Q’anjob’al, Q'eqchi', K´iche´, Mam, Mopan, Poqomam, Poqomchi’, Sakapulteko, Sipakapense, Tektiteko, Tz’utujil, Uspanteko)^[4] yaşar.

Belize'de Q'eqchi' (11.000), Mopan (7.000) ve Yukatek (5.000) Mayaları yaşar.

Kaynakça

^ Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu
^ Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu (Sayfa 93)
^ http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=306-16
^ ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas

Dış bağlantılar

Courtly Art of the Ancient Maya at the National Gallery of Art

[1] Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu

[2] Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu (Sayfa 93)

[3] ttp://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=306-16

[4] ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 18. satır: / 18. satır: @@
 | valign=top |{{legend|#52F3FF|1. [[Alaska yerlileri|Arktik]]}}{{legend|#CA226B|2. [[Saliş dilleri|Saliş]]}}{{legend|#2554C7|3. [[Atabasklar|Atabask]]}}{{legend|#6AFB92|4. North Amerindian}}{{legend|yellow|5. [[Ojibwa]]}}{{legend|#D16587|6. [[Meksika]]}}||{{legend|#6698FF|7. Maya}}{{legend|#C38EC7|8. [[Orta Amerika Kızılderilileri|Orta Amerika]]}}{{legend|#667C26|9. [[İnkalar|Andlar]]}}{{legend|#387C44|10. [[Amazon]]}}{{legend|#E8A317|11. [[Gran Chaco]]}}{{legend|#E41B17|12. [[Patagonya]]}}||
 |}]]
-'''Mayalar''' ya da '''Maya halkları''' ([[İspanyolca]] ''mayas''), [[Mezoamerika]]'da [[Maya uygarlığı]]nı kuran atalarının topraklarında, günümüzdeki [[Guatemala]], Güney [[Meksika]] ve [[Yukatan Yarımadası]], [[Belize]], [[El Salvador]] ve Batı [[Honduras]]'ta yaşayan ve 7 milyon nüfusa sahip olan [[Orta Amerika]]'nın en tanınmış yerli [[Kızılderili]] halkıdır. Konuştukları anadil [[Maya dilleri]]ne giren dil ve lehçeler olsa da [[İspanyolca]] (Guatemala, Meksika, El Salvador, Honduras) ve [[İngilizce]] (Belize) gibi [[sömürge]] dilleri de kullanılır. Maya takvimine göre bir yıl, her biri 20 günlük 18 aydan oluşuyordu. Ayrıca '''"haab"''' denilen 5 ekstra gün daha vardı. '''"Tun"''' adı verilen 360 günlük periyot Maya takviminin temelini oluşturuyordu.<ref>Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu</ref> Mayalar, binalarında güçlü bir kireç harcıyla yapılandırılmış, ters çatı kemeri kullanıyorlardı.<ref>Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu (Sayfa 93)</ref> Mayaların dev boyutlu binalarının pek çoğunun dinsel amaçlı binalar olması, Maya mimarisinin gelişiminde dinin etkili olduğunu düşündürmektedir.
+'''Mayalar''' ya da '''Maya halkları''' ([[İspanyolca]] ''mayas''), [[Mezoamerika]]'da [[Maya uygarlığı]]nı kuran atalarının topraklarında, günümüzdeki [[Guatemala]], Güney [[Meksika]] ve [[Yukatan Yarımadası]], [[Belize]], [[El Salvador]] ve Batı [[Honduras]]'ta yaşayan ve 7 milyon nüfusa sahip olan [[Orta Amerika]]'nın en tanınmış yerli [[Kızılderililer|Kızılderili]] halkıdır. Konuştukları anadil [[Maya dilleri]]ne giren dil ve lehçeler olsa da [[İspanyolca]] (Guatemala, Meksika, El Salvador, Honduras) ve [[İngilizce]] (Belize) gibi [[sömürge]] dilleri de kullanılır. Maya takvimine göre bir yıl, her biri 20 günlük 18 aydan oluşuyordu. Ayrıca '''"haab"''' denilen 5 ekstra gün daha vardı. '''"Tun"''' adı verilen 360 günlük periyot Maya takviminin temelini oluşturuyordu.<ref>Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu</ref> Mayalar, binalarında güçlü bir kireç harcıyla yapılandırılmış, ters çatı kemeri kullanıyorlardı.<ref>Sinan Meydan- Atatürk ve Kayıp Kıta Mu (Sayfa 93)</ref> Mayaların dev boyutlu binalarının pek çoğunun dinsel amaçlı binalar olması, Maya mimarisinin gelişiminde dinin etkili olduğunu düşündürmektedir.
 == Adlandırma ==