I. Konstantin: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Noyder (mesaj | katkılar)
Noyder (mesaj | katkılar)
45. satır: 45. satır:
İmparatorluğun doğu kısmında yönetimini sürdüren [[Licinius]], artık Batı Roma'nın imparatoru olan I. Konstantin'in baba-bir kızkardeşi [[Flavia Julia Constantia]] ile evlenerek I. Konstantin ile kardeşlik bağı kurdu. Bu kayin-biraderlik ilişkisi bir yandan kendisine bir koruma sağlarken, öte yandan her iki imparatora diğerinin bölgesi üzerinde hak iddia etme şansını tanıyordu.
İmparatorluğun doğu kısmında yönetimini sürdüren [[Licinius]], artık Batı Roma'nın imparatoru olan I. Konstantin'in baba-bir kızkardeşi [[Flavia Julia Constantia]] ile evlenerek I. Konstantin ile kardeşlik bağı kurdu. Bu kayin-biraderlik ilişkisi bir yandan kendisine bir koruma sağlarken, öte yandan her iki imparatora diğerinin bölgesi üzerinde hak iddia etme şansını tanıyordu.


İlk hamleyi yapan [[Licinius]] oldu. [[Licinius]]'un I. Konstantin'a yönelik bir komploya karıştığının anlaşılmasıyla (314), iç savaş çıktı. Konstantin'in orduları karşısında peşpeşe yenilgiler alan [[Licinius]],
İlk hamleyi yapan [[Licinius]] oldu. [[Licinius]]'un I. Konstantin'a yönelik bir komploya karıştığının anlaşılmasıyla (314), iç savaş çıktı. Konstantin'in orduları karşısında [[Licinius]] once Italya'da ve sonra çekildigği doğuda peşpeşe yaplılan kara ve deniz muharebelerinde yenilgiler aldı.


Licinius son ve en ağır darbeyi [[Adrianopolis Muharebesi]]'nda aldı.
Licinius son ve en ağır darbeyi [[Adrianopolis Muharebesi]]'nda aldı.


[[Hellespont Muharebesi|Hellespont Deniz Muharebesi]] ile donanmasıyla kuşatmayı yarmaya çalıştı. Temmuz 324'de Amiral Abantus (veya Amantus) komutası altındaki Licinius'un donanmasi ile Konstantin'in oğlu caesar Crispus komutasındaki Konstantin'in daha küçük donanması [[Çanakkale Boğazı]]'nda iki ayrı çatışma yaptılar. Birinci çatışmada 80 gemiden oluşan Crispus'un filosu boğazın en dar kısmında manevara kabiliyeti daha buyuk olduğu için Licinius'un 200 gemilik filosunu yenilgiye uğrattı. Ertesi gün Crispus Ege Denizi'nden aldığı takviyelerle 200 gemilik bir filoya komuta etmekte; Amiral Abantus da aldığı büyük takviyelerle 350 gemilik bir filoya komuta etmekte idi. Boğaz'in Marmara Denizi ağzındakı Gelibolu açıklarında gemiler arasında yapılan karşılıklı çatışmalar sonunda Amiral Abantus'un filosundan ancak 4 gemi kurtulabildi ve büyük filonun diğer gemileri ya batırıldı ya karaya vurup parçalandı ya da Crispus filosu eline geçti. Kendi gemisi batırılan Amiral Abantus ancak Asya kıyısına yüzerek çıkarak hayatını kurtarabildi.
[[Hellespont Muharebesi|Hellespont Deniz Muharebesi]] ile donanmasıyla kuşatmayı yarmaya çalıştı. Temmuz 324'de Amiral Abantus (veya Amantus) komutası altındaki Licinius'un donanması ile Konstantin'in oğlu caesar Crispus komutasındaki Konstantin'in daha küçük donanması [[Çanakkale Boğazı]]'nda iki ayrı çatışma yaptılar. Birinci çatışmada 80 gemiden oluşan Crispus'un filosu boğazın en dar kısmında manevara kabiliyeti daha buyuk olduğu için Licinius'un 200 gemilik filosunu yenilgiye uğrattı. Ertesi gün Crispus Ege Denizi'nden aldığı takviyelerle 200 gemilik bir filoya komuta etmekte; Amiral Abantus da aldığı büyük takviyelerle 350 gemilik bir filoya komuta etmekte idi. Boğaz'in Marmara Denizi ağzındakı Gelibolu açıklarında gemiler arasında yapılan karşılıklı çatışmalar sonunda Amiral Abantus'un filosundan ancak 4 gemi kurtulabildi ve büyük filonun diğer gemileri ya batırıldı ya karaya vurup parçalandı ya da Crispus filosu eline geçti. Kendi gemisi batırılan Amiral Abantus ancak Asya kıyısına yüzerek çıkarak hayatını kurtarabildi.


Hellespont Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Licinius Byzantium'daki garnizon ve ordusunu Istanbul Bogazi'nin Asya yakasinda Kalkedon'a tasidi. Konstantin de Istanbul Bogazi kiyilarinda yaptirdigi hafif nakliye gemileri ile ordusunu Asya yakasina gecirdi. Iki ordu arasindan 18 Eylul 324'de Hrysopolis (modern [[Üsküdar]]) civarında 18 Eylül 324 tarihinde yapılan [[Hrisopolis Muharebesi]]'ni de I. Konstantin kazandi. Bu muharebeden yenik dusen Licinius kayinbiraderi olan I. Konstantin'den aman diledi.
Hellespont Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Licinius Byzantium'daki garnizon ve ordusunu Istanbul Bogazi'nin Asya yakasinda Kalkedon'a tasidi. Konstantin de Istanbul Bogazi kiyilarinda yaptirdigi hafif nakliye gemileri ile ordusunu Asya yakasina gecirdi. Iki ordu arasindan 18 Eylul 324'de Hrysopolis (modern [[Üsküdar]]) civarında 18 Eylül 324 tarihinde yapılan [[Hrisopolis Muharebesi]]'ni de I. Konstantin kazandi. Bu muharebeden yenik dusen Licinius kayinbiraderi olan I. Konstantin'den aman diledi.

Sayfanın 11.15, 28 Eylül 2017 tarihindeki hâli

I. Konstantin
Capitoline Müzelerinde bulunan Konstantin heykeli
57. Roma İmparatoru
Hüküm süresi306 - 312 (Batı Augustus'u, Galerius tarafından Maximian'la anlaşmalı olarak resmen Sezar ve Severus'la birlikte Augustus yapıldı), 309 (Sezar'lığa düşürülmeyi reddetti);
312 - 324 (Batıda tartışmasız Augustus);
324 - 22 Mayıs 337 (Tüm imparatorluğun İmparatoru)
Önce gelenKonstantius Chlorus
Sonra gelenII. Konstantin, II. Konstantius ve Konstans
Doğum22 Şubat 272
Ölüm22 Mayıs 337
Definİstanbul
Eş(ler)iMinervina
Fausta
Çocuk(lar)ıConstantina, Helena, Crispus, II. Konstantin, II. Konstantius ve Konstans
Tam adı
Gaius Flavius Valerius Aurelius Constantinus
HanedanKonstantin Hanedanı
BabasıKonstantius Chlorus
AnnesiHelena

Şablon:I. Konstantin savaşları

I. Konstantin veya Büyük Konstantin(os) (Yunanca ismi: Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας - Latince tüm ismi: Gaius Flavius Valerius Aurelius Constantinus), (d. MS 22 Şubat 272 - ö. 22 Mayıs 337) Roma İmparatoru (MS 306 - 312); Konstantinopolis kentinin ve Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun "Büyük" lakabıyla anılan kurucusu. Hristiyanlığı kabul eden ilk imparator.

Hayatı

Doğumu ve "Tetrarşi Dönemi"

Günümüzde Sırbistan Cumhuriyeti içinde yer alan tarihte ise İlirya toprakları içerisinde yer alan Naissus'da (Niş) doğan I. Konstantin, sonradan imparatorluğa kadar yükselecek olan Romalı general Konstantius Chlorus'un oğlu olarak dünyaya geldi. 19 yaşında Nicomedia'da (İzmit) imparator Diokletian'un maiyetine giren Konstantin'in önü, babasının tetrarşiye (Dörtlü yönetim) girmesiyle açıldı. MS 305 yılında tetrarklardan Maximian'un çekilmesiyle I. Konstantin onun yerine geçti. Ertesi yıl babasının ölümü ve kendisine bağlı orduların desteği ile Augustus unvanını alarak yönetimini ilan etti.

I. Konstantin'in tüm Roma İmparatorluğu'nun tek hâkimi olması için tam 18 yıl geçmesi gerekecekti. İmparatorluk iddiasında bulunan tetrarklardan Maximian'un 320 yılında boğdurularak öldürülmesi, Galerius'un ise 310 yılında doğal nedenlerden ölümüyle birlikte, geriye bir tek Maxentius kalmıştı. 28 Ekim 312 tarihinde Roma kentinin hemen dışındaki Milvian köprüsü'nde yapılan savaşta Maxentius'un ordusunu bozguna uğrattı. Maxentius kaçmaya çalışırken Tiber Nehri'nde öldürüldü. I. Constantinus artık Batı Roma'nın Augustus'u, Doğu'da güçsüz bir yönetim sergileyen Licinius ile birlikte iki imparatordan biridir.

İç Savaş ve Augustus'luktan mutlak hakimiyete (312-324)

İmparatorluğun doğu kısmında yönetimini sürdüren Licinius, artık Batı Roma'nın imparatoru olan I. Konstantin'in baba-bir kızkardeşi Flavia Julia Constantia ile evlenerek I. Konstantin ile kardeşlik bağı kurdu. Bu kayin-biraderlik ilişkisi bir yandan kendisine bir koruma sağlarken, öte yandan her iki imparatora diğerinin bölgesi üzerinde hak iddia etme şansını tanıyordu.

İlk hamleyi yapan Licinius oldu. Licinius'un I. Konstantin'a yönelik bir komploya karıştığının anlaşılmasıyla (314), iç savaş çıktı. Konstantin'in orduları karşısında Licinius once Italya'da ve sonra çekildigği doğuda peşpeşe yaplılan kara ve deniz muharebelerinde yenilgiler aldı.

Licinius son ve en ağır darbeyi Adrianopolis Muharebesi'nda aldı.

Hellespont Deniz Muharebesi ile donanmasıyla kuşatmayı yarmaya çalıştı. Temmuz 324'de Amiral Abantus (veya Amantus) komutası altındaki Licinius'un donanması ile Konstantin'in oğlu caesar Crispus komutasındaki Konstantin'in daha küçük donanması Çanakkale Boğazı'nda iki ayrı çatışma yaptılar. Birinci çatışmada 80 gemiden oluşan Crispus'un filosu boğazın en dar kısmında manevara kabiliyeti daha buyuk olduğu için Licinius'un 200 gemilik filosunu yenilgiye uğrattı. Ertesi gün Crispus Ege Denizi'nden aldığı takviyelerle 200 gemilik bir filoya komuta etmekte; Amiral Abantus da aldığı büyük takviyelerle 350 gemilik bir filoya komuta etmekte idi. Boğaz'in Marmara Denizi ağzındakı Gelibolu açıklarında gemiler arasında yapılan karşılıklı çatışmalar sonunda Amiral Abantus'un filosundan ancak 4 gemi kurtulabildi ve büyük filonun diğer gemileri ya batırıldı ya karaya vurup parçalandı ya da Crispus filosu eline geçti. Kendi gemisi batırılan Amiral Abantus ancak Asya kıyısına yüzerek çıkarak hayatını kurtarabildi.

Hellespont Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Licinius Byzantium'daki garnizon ve ordusunu Istanbul Bogazi'nin Asya yakasinda Kalkedon'a tasidi. Konstantin de Istanbul Bogazi kiyilarinda yaptirdigi hafif nakliye gemileri ile ordusunu Asya yakasina gecirdi. Iki ordu arasindan 18 Eylul 324'de Hrysopolis (modern Üsküdar) civarında 18 Eylül 324 tarihinde yapılan Hrisopolis Muharebesi'ni de I. Konstantin kazandi. Bu muharebeden yenik dusen Licinius kayinbiraderi olan I. Konstantin'den aman diledi.

Çok iyi bir savaş taktisyeni olan ve güya merhametli bir Hristiyan olmasi beklenen I. Konstantin, acımasızlığıyla da ünlüydü. Licinius'un canını bağışlayacağı yeminin vermis olamsina rağmen altı ay sonra en büyük rakibini boğdurarak ortadan kaldırdı. Bir yı sonra da Konstantin'in yegeni olan Licinius'un oglu da idam edildi. 324 yılında Licinius'un yenilgiye uğramasıyla birlikte, I. Konstantin için Roma İmparatorluğu'nun mutlak hâkimi olma yolu da açılmıştı.

Ayasofya mozaik I. Konstantin portresi

Konstantinopolis'in kuruluşu (330)

Licinius'un yenilmesiyle birlikte, I. Konstantin İskoçya'dan Kızıldeniz'e, Fas'tan Dicle Irmağı'na kadar uzanan büyük bir imparatorluğun tek hâkimi olmuştu. Ancak 4. yüzyıla gelindiğinde zenginliğin kaynağı Doğu'dan, Mısır ve Küçük Asya üzerinden yapılan ticaretten geliyordu. Efsanelere göre Megaralı Byzas tarafından MÖ 667 yılında kurulan Byzantium'un eşsiz konumu, I. Konstantin'in dikkatinden kaçmamıştı. Burası, Pontus Euxinus (Karadeniz) ve Asya'dan geçen ticaret yollarının büyük kısmını kontrol edebilecek bir noktaydı.

İmparatorluğun köhneleşmiş kurumları ve alışkanlıklarıyla Roma'dan yönetilmeye devam edemeyeceğini gören I. Konstantin, Byzantion'u imparatorluğun yeni başkenti olarak ilan etti (13 Mayıs 330). Kente "Yeni Roma" anlamına gelen Nova Roma adını veren I. Konstantin, Senato ve diğer tüm kurumları buraya taşıttı.

I. Konstantin'in ölümünden sonra (337) "ikinci kurucusunun" adıyla anılmaya başlanan ve Konstantinopolis adını alan kent; Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluklarının yaklaşık 16 asır boyunca başkenti olma işlevini aralıksız sürdürdü.

İmar Çalışmaları

Roma İmparatorluğu'nun başkentini Byzantium kentine taşıtan I. Konstantin, tarihin en büyük kentsel gelişim planlarından birini hazırladı. MS 330 yılından 337'ye kadar olan yedi yıllık süreç içinde tam bir şantiye alanına dönen kentte; çok sayıda dini bina, yeni yol ve su kemeri inşa edildi. Sultanahmet'te bugün "At Meydanı" olarak yerde bulunan Hippodromos, I. Konstantin döneminde genişletilerek bugünkü boyutlarına ulaştı. 100.000 kişinin oturabileceği boyutlarda inşa edilen Hippodromos'un tribünlerine ait parçalar İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde korunuyor olup, Spina'sında yer alan sütunlardan üçü (Tutmosis Sütunu, Yılanlı Sütun ve Örme Dikilitaş) hâlâ ayaktadır.

Kenti çevreleyen Septimius Severus surlarını yıktırarak kendi adıyla anılacak yeni bir sur ve kuleler sistemini inşa ettiren I. Konstantin, yeni başkentin planını bizzat çizdi. Bugün bile İstanbul kentinin Suriçi'nde kalan kısmı, büyük ölçüde bu plana sadık bir şekilde şekillenmiş durumdadır.

İngiltere'de York'ta I. Konstantin'in bronz heykeli

Reformları

İmparatorluğun Hristiyanlığa geçişi

I. Konstantin dönemi sikke. Paranın arka yüzünde, Grek alfabesindeki Chi (X) ve Rho (P) harflerinin içiçe geçmesiyle oluşturulan ve erken dönem Hristiyanlığın sembollerinden biri olan Labarum dikkat çekiyor.

Doğu Roma İmparatorluğu'nun kurucusu olarak bilinen I. Konstantin, imparatorluk sınırları içinde yaşayan Hristiyanlara din özgürlüğü tanıması ve tüm imparatorluğun pagan inanç sistemini bu tek tanrılı yeni dine geçirmeye başlamasıyla tanınır. Bu tavrı nedeniyle Ortodoks kiliseleri tarafından "azizlik" mertebesine yükseltilerek kutsanan I. Konstantin'in aslında, imparatorluğun dört bir yanında yayılan bu dine karşı durmanın yaratacağı gerginlikleri engellemek için bu yolu izlediği düşünülmektedir. Dönemi boyunca hem Roma'nın çok tanrılı inanç sistemine hem de yeni Hristiyan dinine saygı gösteren I. Konstantin, sikkelerinde Apollon gibi Roma tanrılarına yer vermekten hatta kimi zaman kendisini "Güneş Tanrı" Sol Invictus şeklinde resmetmekten de kaçınmamıştır. Aynı dönemde paraların üzerinde Grek alfabesindeki Chi (X) ve Rho (P) harfleri ile erken dönem Hristiyanlığın sembollerinden biri olan Labarum'a da yer vermiştir. Roma kaynaklarında, I. Konstantin'in hayatı boyunca Hristiyan olmadığını, ölüm döşeğindeyken vaftiz edildiği söylenmektedir.

Popüler kültürdeki yeri

  • 2014 yılında, Mine Gökçe Kırıkkanat tarafından, Bir Hıristiyan Masalı adında bir kitap yazılmıştır. Kitap, Vatikan Gizli Arşivleri'nde Donatio Constantini olarak da geçen ve kamuoyunda Büyük Konstantin'in vasiyeti olarak tanınan belgenin, aslında sahte bir belge olduğuna dair çalışmasını konu almaktadır.[1]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta I. Konstantin ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Resmî unvanlar
Önce gelen:
Konstantius Chlorus
Roma İmparatoru
(Galerius, Licinius ve Maximinus Daia ile)

306–337
Sonra gelen:
II. Konstantius, II. Konstantin, ve Konstans

Kaynakça

  1. ^ "Mine G. Kırıkkanattan yeni kitap: "Bir Hıristiyan Masalı"". CNN Türk. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2014.