Danzig Serbest Şehri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.324 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Bulgu (mesaj | katkılar)
Devriyeler
36.755 değişiklik
→‎top: dz AWB ile
7. satır: 7. satır:
|kuruluş_yılı = 1920
|kuruluş_yılı = 1920
|yıkılış_yılı = 1939
|yıkılış_yılı = 1939

|olay1 = Kuruluş
|olay1 = Kuruluş
|olay_tarihi1 = 15 Kasım 1920
|olay_tarihi1 = 15 Kasım 1920
14. satır: 13. satır:
|olay3 = [[Nazi Almanyası]]'na ilhak olunması
|olay3 = [[Nazi Almanyası]]'na ilhak olunması
|olay_tarihi3 = 2 Eylül 1939
|olay_tarihi3 = 2 Eylül 1939

|öncel1 = Batı Prusya
|öncel1 = Batı Prusya
|bayrak_öncel1 = Flagge Preußen - Provinz Westpreußen.svg
|bayrak_öncel1 = Flagge Preußen - Provinz Westpreußen.svg

|ardıl1 = Danzig-Batı Prusya Reich Gausu
|ardıl1 = Danzig-Batı Prusya Reich Gausu
|bayrak_ardıl1 = Flag of the German Reich (1935–1945).svg
|bayrak_ardıl1 = Flag of the German Reich (1935–1945).svg

|bayrak = Flag of the Free City of Danzig.svg
|bayrak = Flag of the Free City of Danzig.svg
|bayrak_altyazısı =
|bayrak_altyazısı =
|bayrak_bağlantısı =
|bayrak_bağlantısı =
|bayrak_türü =
|bayrak_türü =

|arma = Wappen Freie Stadt Danzig.svg
|arma = Wappen Freie Stadt Danzig.svg
|arma_altyazısı =
|arma_altyazısı =
|arma_bağlantısı =
|arma_bağlantısı =
|sembol_türü =
|sembol_türü =

|harita = Gdansk Bay Borderlines 1939 English.svg
|harita = Gdansk Bay Borderlines 1939 English.svg
|harita_altyazısı = Almanya ve Polonya ile çevrelenen Danzig
|harita_altyazısı = Almanya ve Polonya ile çevrelenen Danzig
|harita2 = Free City Danzig 1930.svg
|harita2 = Free City Danzig 1930.svg
|harita2_altyazısı = Danzig Özgür Şehri'nin 1930 Avrupası'ndaki konumuç
|harita2_altyazısı = Danzig Özgür Şehri'nin 1930 Avrupası'ndaki konumuç

|başkent = [[Gdańsk|Danzig]]
|başkent = [[Gdańsk|Danzig]]
|sürgündeki_başkent =
|sürgündeki_başkent =
|latd=54 |latm=21 |latNS=N |longd=18 |longm=40 |longEW=E
|latd=54 |latm=21 |latNS=N |longd=18 |longm=40 |longEW=E

|slogan =
|slogan =
|ulusal_marş = ''[[Für Danzig|Für Danzig / Gdańsku]]''
|ulusal_marş = ''[[Für Danzig|Für Danzig / Gdańsku]]''
45. satır: 37. satır:
|din =
|din =
|para_birimi =
|para_birimi =

|yönetim_biçimi = [[Cumhuriyet]]
|yönetim_biçimi = [[Cumhuriyet]]
|yönetici1 = Reginald Tower
|yönetici1 = Reginald Tower
77. satır: 68. satır:
}}
}}


'''Danzig Serbest Şehri''' ({{dil-de|Freie Stadt Danzig}}; {{dil-pl|Wolne Miasto Gdańsk}}) [[Baltık Denizi]] kıyısındaki liman kenti Danzig (bugünkü [[Gdańsk]], [[Polonya]]) ve etrafındaki 200 kadar kasabanın oluşturduğu, 1920 ile 1939 hüküm sürmüş yarı bağımsız bir şehir devleti. [[I. Dünya Savaşı]]'ndan sonra 1919'da imzalanan [[Versay Barış Antlaşması]]'nın 100. maddesi (III. Bölümün XI. Alt Bölümü) uyarınca kurulmuştur.<ref>{{cite book| title = Danzig&nbsp;– Biographie einer Stadt| url = http://books.google.com/?id=9ifeo6zdSMcC| date = Şubat 2011| publisher = C.H. Beck| language = Almanca| isbn = 978-3-406-60587-1| page = 189| last1 = Loew| first1 = Peter Oliver| authorlink1 = Peter Oliver Loew }}</ref><ref>{{cite book| title = Das Bistum Danzig in Lebensbildern| url = http://books.google.com/?id=VMvgZQrdkxcC| year = 2003| publisher = LIT Verlag| language = Almanca| isbn = 3-8258-6284-4| page = 8| last1 = Samerski| first1 = Stefan }}</ref>
'''Danzig Serbest Şehri''' ({{dil-de|Freie Stadt Danzig}}; {{dil-pl|Wolne Miasto Gdańsk}}) [[Baltık Denizi]] kıyısındaki liman kenti Danzig (bugünkü [[Gdańsk]], [[Polonya]]) ve etrafındaki 200 kadar kasabanın oluşturduğu, 1920 ile 1939 hüküm sürmüş yarı bağımsız bir şehir devleti. [[I. Dünya Savaşı]]'ndan sonra 1919'da imzalanan [[Versay Barış Antlaşması]]'nın 100. maddesi (III. Bölümün XI. Alt Bölümü) uyarınca kurulmuştur.<ref>{{Kitap kaynağı| title = Danzig&nbsp;– Biographie einer Stadt| url = http://books.google.com/?id=9ifeo6zdSMcC| date = Şubat 2011| publisher = C.H. Beck| language = Almanca| isbn = 978-3-406-60587-1| page = 189| last1 = Loew| first1 = Peter Oliver| authorlink1 = Peter Oliver Loew }}</ref><ref>{{Kitap kaynağı| title = Das Bistum Danzig in Lebensbildern| url = http://books.google.com/?id=VMvgZQrdkxcC| year = 2003| publisher = LIT Verlag| language = Almanca| isbn = 3-8258-6284-4| page = 8| last1 = Samerski| first1 = Stefan }}</ref>


Danzig ve etrafındaki köyler, kasabalar ve diğer yerleşimlerden oluşan Serbest Şehir'de Almanlar nüfus olarak çoğunluğa sahipti. Antlaşma bölgeyi I. Dünya Savaşı sonrası [[Almanya]]'sından ([[Weimar Cumhuriyeti]]) ve yeni bağımsızlığına kavuşmuş [[İkinci Polonya Cumhuriyeti]]'nden (iki dünya savaşı arası Polonya) ayırmış ancak kente bağımsızlık vermemiştir.<ref>{{cite book| title = Public International Law| url = http://books.google.com/?id=zd5nwF7o3_8C| date = 2010-07-21| publisher = Routledge| isbn = 0-203-84847-0| page = 199| last1 = Kaczorowska| first1 = Alina }}</ref> Serbest Şehir [[Milletler Cemiyeti]] idaresine teslim edilmiştir ancak Polonya'ya [[gümrük birliği]] yoluyla bağlanmıştır.
Danzig ve etrafındaki köyler, kasabalar ve diğer yerleşimlerden oluşan Serbest Şehir'de Almanlar nüfus olarak çoğunluğa sahipti. Antlaşma bölgeyi I. Dünya Savaşı sonrası [[Almanya]]'sından ([[Weimar Cumhuriyeti]]) ve yeni bağımsızlığına kavuşmuş [[İkinci Polonya Cumhuriyeti]]'nden (iki dünya savaşı arası Polonya) ayırmış ancak kente bağımsızlık vermemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı| title = Public International Law| url = http://books.google.com/?id=zd5nwF7o3_8C| date = 2010-07-21| publisher = Routledge| isbn = 0-203-84847-0| page = 199| last1 = Kaczorowska| first1 = Alina }}</ref> Serbest Şehir [[Milletler Cemiyeti]] idaresine teslim edilmiştir ancak Polonya'ya [[gümrük birliği]] yoluyla bağlanmıştır.


Polonya'ya kentin ulaşımını, iletişimini ve liman faaliyetlerini sürdürmesi ve gelişmesi için tam yetki verilmiştir.<ref name="Versailles">{{Web kaynağı | url = http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm | başlık = The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III | erişimtarihi = 3 Mayıs 2007 | author = [[Yale Law School]] | çalışma = [[The Avalon Project]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141110231739/http://www.yale.edu:80/lawweb/avalon/imt/partiii.htm | arşivtarihi = 10 Kasım 2014}}</ref> Serbest Şehir, nüfusunun yaklaşık yüzde 95'inin Alman olduğu bilinmesine rağmen Polonya'ya iyi durumda bir deniz limanına erişim kazandırmak amacıyla yaratılmıştır.<ref>{{cite book| last = Chestermann| first = Simon| title = You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building| url = http://books.google.com/?id=DatHSnAojnYC| accessdate = 2011-04-26| year = 2004| publisher = Oxford University Press| isbn = 978-0-19-926348-6| page = 20 }}</ref> Alman çoğunluk Almanya'dan koparılmış ve Leh azınlığın ayrımcılığına maruz kalmış, bu durum özellikle 1935-1936 arası Nazi Partisi'nin güç kazanmasıyla hissedilmiştir.<ref>Levine, Herbert S., ''Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925-39'' (University of Chicago Press, 1970), p. 102.</ref>
Polonya'ya kentin ulaşımını, iletişimini ve liman faaliyetlerini sürdürmesi ve gelişmesi için tam yetki verilmiştir.<ref name="Versailles">{{Web kaynağı | url = http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm | başlık = The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III | erişimtarihi = 3 Mayıs 2007 | author = [[Yale Law School]] | çalışma = [[The Avalon Project]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141110231739/http://www.yale.edu:80/lawweb/avalon/imt/partiii.htm | arşivtarihi = 10 Kasım 2014}}</ref> Serbest Şehir, nüfusunun yaklaşık yüzde 95'inin Alman olduğu bilinmesine rağmen Polonya'ya iyi durumda bir deniz limanına erişim kazandırmak amacıyla yaratılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı| last = Chestermann| first = Simon| title = You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building| url = http://books.google.com/?id=DatHSnAojnYC| accessdate = 2011-04-26| year = 2004| publisher = Oxford University Press| isbn = 978-0-19-926348-6| page = 20 }}</ref> Alman çoğunluk Almanya'dan koparılmış ve Leh azınlığın ayrımcılığına maruz kalmış, bu durum özellikle 1935-1936 arası Nazi Partisi'nin güç kazanmasıyla hissedilmiştir.<ref>Levine, Herbert S., ''Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925-39'' (University of Chicago Press, 1970), p. 102.</ref>


Polonya kent ve liman üzerinde tam kontrole sahip olmadığı için 1921'de [[Gdynia]] limanını inşa etmeye başlamıştır.
Polonya kent ve liman üzerinde tam kontrole sahip olmadığı için 1921'de [[Gdynia]] limanını inşa etmeye başlamıştır.

Sayfanın 22.21, 18 Nisan 2017 tarihindeki hâli

Danzig
Freie Stadt Danzig  (Almanca)
Wolne Miasto Gdańsk  (Lehçe)
Özgür Danzig Şehri
1920-1939
Danzig bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Almanya ve Polonya ile çevrelenen Danzig
Almanya ve Polonya ile çevrelenen Danzig
Danzig Özgür Şehri'nin 1930 Avrupası'ndaki konumuç
Danzig Özgür Şehri'nin 1930 Avrupası'ndaki konumuç
BaşkentDanzig
Yaygın dil(ler)Almanca
Lehçe
HükûmetCumhuriyet
Yüksek Komiser 
• 1919-1920
Reginald Tower
• 1937-1939
Carl Burckhardt
Senato başkanı 
• 1920-1931
Heinrich Sahm
• 1934-1939
Arthur Greiser
Yasama organıVolkstag
Tarihçe 
• Kuruluşu
1920
• Kuruluş
15 Kasım 1920
1 Eylül 1939
• Nazi Almanyası'na ilhak olunması
2 Eylül 1939
• Dağılışı
1939
Yüzölçümü
• Toplam
1966 km2
Nüfus
• Sayılan
366730
Öncüller		 Ardıllar
Batı Prusya
Danzig-Batı Prusya Reich Gausu
Günümüzdeki durumu Polonya Polonya

Danzig Serbest Şehri (Şablon:Dil-de; Şablon:Dil-pl) Baltık Denizi kıyısındaki liman kenti Danzig (bugünkü Gdańsk, Polonya) ve etrafındaki 200 kadar kasabanın oluşturduğu, 1920 ile 1939 hüküm sürmüş yarı bağımsız bir şehir devleti. I. Dünya Savaşı'ndan sonra 1919'da imzalanan Versay Barış Antlaşması'nın 100. maddesi (III. Bölümün XI. Alt Bölümü) uyarınca kurulmuştur.[1][2]

Danzig ve etrafındaki köyler, kasabalar ve diğer yerleşimlerden oluşan Serbest Şehir'de Almanlar nüfus olarak çoğunluğa sahipti. Antlaşma bölgeyi I. Dünya Savaşı sonrası Almanya'sından (Weimar Cumhuriyeti) ve yeni bağımsızlığına kavuşmuş İkinci Polonya Cumhuriyeti'nden (iki dünya savaşı arası Polonya) ayırmış ancak kente bağımsızlık vermemiştir.[3] Serbest Şehir Milletler Cemiyeti idaresine teslim edilmiştir ancak Polonya'ya gümrük birliği yoluyla bağlanmıştır.

Polonya'ya kentin ulaşımını, iletişimini ve liman faaliyetlerini sürdürmesi ve gelişmesi için tam yetki verilmiştir.[4] Serbest Şehir, nüfusunun yaklaşık yüzde 95'inin Alman olduğu bilinmesine rağmen Polonya'ya iyi durumda bir deniz limanına erişim kazandırmak amacıyla yaratılmıştır.[5] Alman çoğunluk Almanya'dan koparılmış ve Leh azınlığın ayrımcılığına maruz kalmış, bu durum özellikle 1935-1936 arası Nazi Partisi'nin güç kazanmasıyla hissedilmiştir.[6]

Polonya kent ve liman üzerinde tam kontrole sahip olmadığı için 1921'de Gdynia limanını inşa etmeye başlamıştır.

1933'te kentin yönetimi yerel Nazi Partisi'ne geçmiş ve bu problem demokratik muhalefetle bastırılmıştır. Kentte artan antisemitik baskı ve zulüm birçok Yahudi'nin bölgeyi terk etmesine neden olmuştur. 1939'da Polonya'nın Almanya tarafından işgaliyle Serbest Şehir yönetimi yıkılıp bölge yeni kurulan Danzig-Batı Prusya Reich Gausu'na (Reichsgau Danzig-Westpreußen) bağlanmıştır. Almanlar Lehleri ve Yahudileri insan altı olarak sınıflandırmışlar ve onları ayrımcılığa maruz bırakmış, zorla çalıştırmış ya da imha etmiştir.

Kentin 1945'in ilk aylarında Kızıl Ordu tarafından fethedilmesiyle birçok vatandaş kaçmış ya da öldürülmüştür. Savaş öncesi Leh azınlık kente geri döndükçe sağ kalan Almanlar sınırdışı edilmiştir. Kent Postdam Antlaşması ile Polonya'nın parçası olmuş ve Almanlar'dan dolan boşluğu doldurmak üzere Leh yerleşimciler kente gelmiştir.

Tarih

Milletler Cemiyeti Yüksek Komiserliği

Milletler Cemiyeti burada, üye devletlere emanet edilen manda alanları gibi bir yönetim kurmayıp kenti direkt kendi otoritesine almıştır. Farklı ülkelerden temsilciler Yüksek Komiserlik rolü üstlenerek egemenliği sağlamıştır:[7]

№ Ad Periyod Ülke
1 Reginald Thomas Tower 1919–1920  Birleşik Krallık
2 Edward Lisle Strutt 1920  Birleşik Krallık
3 Bernardo Attolico 1920  İtalya
4 Richard Cyril Byrne Haking 1921–1923  Birleşik Krallık
5 Mervyn Sorley McDonnell 1923–1925  Birleşik Krallık
6 Joost Adriaan van Hamel 1925–1929  Hollanda
7 Manfredi di Gravina 1929–1932  İtalya
8 Helmer Rosting 1932–1934  Danimarka
9 Seán Lester 1934–1936  Özgür İrlanda
10 Carl Jakob Burckhardt 1937–1939   İsviçre

Nüfus

1 Kasım 1923 tarihli Serbest Danzig Şehri sayımlarına göre nüfusun konuşulan dile göre dağılımı[8]
Milliyet Alman Alman ve
Leh 		Leh, Kaşup,
Mazur 		Rus,
Ukraynalı 		İbrani,
Yiddiş 		Sınıflandırılmamış Toplam
Danzig 327,827 1,108 6,788 99 22 77 335,921
Danzig dışı 20,666 521 5,239 2,529 580 1,274 30,809
Toplam 348,493 1,629 12,027 2,628 602 1,351 366,730
Yüzde 95.03% 0.44% 3.28% 0.72% 0.16% 0.37% 100.00%

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Loew, Peter Oliver (Şubat 2011). Danzig – Biographie einer Stadt (Almanca). C.H. Beck. s. 189. ISBN 978-3-406-60587-1. 
  2. ^ Samerski, Stefan (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (Almanca). LIT Verlag. s. 8. ISBN 3-8258-6284-4. 
  3. ^ Kaczorowska, Alina (2010-07-21). Public International Law. Routledge. s. 199. ISBN 0-203-84847-0. 
  4. ^ Yale Law School. "The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III". The Avalon Project. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2007. 
  5. ^ Chestermann, Simon (2004). You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building. Oxford University Press. s. 20. ISBN 978-0-19-926348-6. Erişim tarihi: 2011-04-26. 
  6. ^ Levine, Herbert S., Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925-39 (University of Chicago Press, 1970), p. 102.
  7. ^ "Danzig subsection of Poland entry from World Statesmen.org". 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Mason, John Brown (1946). The Danzig Dilemma, A Study in Peacemaking by Compromise (İngilizce). Stanford University Press. ss. 5, 11. ISBN 978-0-8047-2444-9. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Danzig_Serbest_Şehri&oldid=18453187" sayfasından alınmıştır