Latince

Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna ait ölü bir dildir. Yazımında kullanılan alfabenin kökeni ise Etrüsk alfabesi ile Yunan alfabesine dayanır.

Aslen konuşulduğu merkez yer İtalyan yarımadasında bulunan Latium bölgesidir. Roma Cumhuriyeti'nin yükselişe geçmesiyle ilk olarak italya'da daha sonra ise Roma İmparatorluğu'nun yayıldığı coğrafyada hakim bir dil olmuştur. Latince'nin standart olmayan ve Latin yerlileri tarafından konuşulan Kaba Latince ise bugün İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Fransızca, Romence, Latince gibi dillerin bulunduğu Romen dil ailesinin oluşmasını sağlamıştır. Ortaçağ ve günümüze yakın zamanlarda ise Latince Batı'da bilim ve edebiyat alanında en çok kullanılan dil olmuştur. Bugün Latince ve Antik Yunanca kelime kökleri hala teoloji, biyoloji, tıp gibi alanlarda kullanılan kelimelerde varlığını sürdürmektedir.

Latince'nin günümüze ulaşan en eski örneği, MÖ 7.yy'a tarihlenen bir toka üzerine Yunan alfabesi ile yazılmış 4 harflik bir metindir.

Bugün birçok öğrenci, akademisyen ve Katolik din adamı Latince'yi akıcı bir şekilde konuşmaktadır. Dünya çapında ilköğretimde, ortaöğretimde ve yüksek lisans seviyesi eğitim kurumlarında öğretilir.

Latince zengin zaman,şahıs ve fiil çekimleri ile son derece bükümlü bir dil özelliği göstermektedir.

Sesbilim

Latince'de bulunan seslerin telaffuzu konusunda elimize ulaşmış herhangi bir veri bulunmamaktadır. Telaffuz konusunda edindiğimiz bilgiler ise ancak rekonstrüksiyon yöntemiyle elde edilir. Rekonstrüksiyon yönteminin yararlandığı kaynaklar ise antik yazarların telaffuzları, antik etimoloji eserleri , yazım hataları ve diğer dillerdeki Latince kökenli sözcüklerin telaffuzlarıdır.

Ünsüzler

		dudaksıl	dişsel	damaksıl	art damaksıl		gırtlaksıl
					plain	dudaksıl
patlamalı	ötümlü	b	d		ɡ	ɡʷ
	ötümsüz	p	t		k	kʷ
sızıcı	ötümlü		z
	ötümsüz	f	s				h
genizsil		m	n		(ŋ)
rotik			r
yarı ünlü			l	j		w

Eski ve Klasik Latince'de büyük ve küçük harfler bulunmamaktadır. Harflerin çoğu da da günümüzdeki kullanılan şekillerine benzemektedir. Latince'de çift ünsüzler uzun bir şekilde sesletilir. Ünsüzlerin sesletimleri aşağıdaki tabloda bulunmaktadır :

Latince yazı birim	Latince ses	İngilizce'den örnekler
c, k		sky (gök) sözcüğünde olduğu gibi sert ama central(merkez), social(sosyal) sözcüklerinde olduğu gibi yumuşak değil.
t		stay(kalmak) sözcüğünde olduğu gibi, nation(ulus) sözcüğündeki gibi değil.
s		say(söylemek) sözcüğünde olduğu gibi ama rise(yükselmek, artmak) ve issue(sorun, mesele) sözcüklerindeki gibi değil
g		good(iyi) sözcüğündeki gibi sert ama gem(mücevher) sözcüğündeki gibi yumuşak değil.
		sing(şarkı) sözcüğünde olduğu gibi
n		man(insan, insanoğlu) sözcüğündeki gibi)
		c, x ve g seslerinden önce sing(şarkı) sözcüğünde olduğu gibi
l		çift l sesinden ve i sesinden önce link(bağlantı) sözcüğünde olduğu gibi.
		diğer tüm durumlarda, bowl(kase) sözcüğünde olduğu gibi.
qu		quick(hızlı) sözcüğündeki qu gibi ama antique(antik) sözcüğündeki gibi değil.
u		Bazen bir hecenin başında veya g ve s sesinden sonra, wine(şarap) sözcüğünde olduğu gibi ama vine(asma) sözcüğündeki gibi değil
i		Sometimes at the beginning of a syllable, as y in yard, never as j in just Bazen bir hecenin başında yard(bahçe
		Doubled between vowels, as y y in toy yacht
x		A letter representing Şablon:Angbr + Şablon:Angbr: as x in English axe, never as x in example

Ünlüler

	ön	merkez	arka
dar
orta
geniş

Klasik Latince'de  ⟨U⟩ sesi ünlü bir sesi karşılamak için kullanılmak istense bile ⟨V⟩ şeklinde yazılır.  ⟨Y⟩ ise alıntı Yunanca sözcüklerdeki ipsilon sesini karşılar. Fakat bu ses, bazen i bazen u şeklinde telaffuz edilir. Ayrıca bu ses yanlışlıkla benzer anlamlara sahip Yunanca sözcüklerle karıştırılarak Latince'ye özgü kelimelerde bile kullanılmıştır.

Klasik Latince'de de uzun ünlü ve kısa ünlü ayrımı vardır.  ⟨I⟩ sesi haricinde uzun ünlüler, üstlerine onların uzun bir şekilde sesletileceğini belirten ve yazıda <  ´ > şeklinde gösterilen bir işaret alırlar. Uzun İ sesi ise kalın I şeklinde yazılmıştır. Modern metinlerde ise uzun ünlüler üzerlerine yazıda uzun bir çizgi şeklinde gösterilen uzatma işareti alırlar :  ⟨ā ē ī ō ū⟩. Kısa ünlüler ise çengelsi bir şekilde gösterilen kısaltma işareti alırlar : ⟨ă ĕ ĭ ŏ ŭ⟩

Kelime sonundaki ⟨m⟩ ve herhangi bir ünlü ses, ⟨s⟩ veya ⟨f⟩ sesinden önce yer alan ⟨n⟩ sesi ve bir ünlü ses, uzun ve genizsil(nazal) bir şekilde sesletilir.

Çift Ünlüler

Klasik Latince'de birkaç tane çiftünlülü ses bulunur. Bu sesler arasında en yaygını ⟨ae au⟩ sesleridir. ⟨oe⟩ sesine nadir rastlanır,  ⟨ui eu ei ou⟩ sesleri ile çok nadir karşılaşılır. En azından bu durum Latince'ye özgü kelimelerde görülür.

Eski Latince'de çok daha fazla çiftses bulunmaktadır. Fakat bu seslerin çoğu Klasik Latince'de uzun seslere dönüşmüştür. Eski Latince'deki ⟨ai⟩ ve ⟨āī⟩ Klasik Latince'de ⟨ae⟩ olmuştur. Eski Latince ⟨oi⟩ ve ⟨ou⟩ Klasik Latince'de birkaç sözcük dışında ⟨ū⟩ sesine dönüşmüştür. Bahsedilen ses değişimlerine aynı kökten gelen farklı sözcüklerde bile rastlanır.

Erken Eski Latince'deki  ⟨ei⟩ sesi ise Klasik Latince'de ⟨ī⟩ sesine evrilmiştir.

Başlangıç seslerine göre sınıflandırma

	ön	arka
dar		ui
orta	ei eu	oe ou
geniş	ae au