Yorgan

Yorgan, genellikle yünden ya da pamuktan yapılan ve içerik itibarıyla, yorgan gibi bir gece örtüsü olan battaniyeden daha kabarık ve yalıtıcıdır. Bu nedenle kış aylarında daha fazla rağbet görür.

Yapımı

Yorganın yapımında önce yün ya da pamuklar vurularak titretilen yay kirişi yardımıyla havalandırılır, daha yumuşak, içinde daha çok hava tutan bir kıvama getirilir. Sonra bir kılıfın içine, ince çomakla dövülerek (daha çok çomağın yarattığı rüzgar sayesinde) eşit yaygınlıkta yerleştirilir.

Yorganın içindeki yün ya da pamuk elyaflarının zamanla toplanmaması, bir kenarda birikmemesi için tüm yorgan yüzeyine yayılacak şekilde dekoratif motifler oluşturan yüzlerce binlerce dikiş atılır. Üst yüzey ipek ya da başka parlak kumaşlardan yapılabilir, nakış ve boncuklarla da süslenebilir. Kullanıma hazır hale getirilmesi, alt yüzü ve kenarlarını kaplayan çarşafın çıt çıt, ya da düğmelerle tutturulması, ya da daha iyisi yıkanması gerektiğinde kolay sökülüp yeniden dikilecek şekilde yorgan iğnesi ve pamuk ipliğiyle dikilmesiyle tamamlanır.

Bu işi meslek edinenlerden pamuk havalandıranlara hallaç, yorgan dikenlere yorgancı denir. On bin dikişli (düğümlü / fiskeli) bir çeyizlik yorganı bir yorgancı ustası 6-7 saatte bitirebilir. Her iki meslek de suni malzemelerle ve otomatik makinalarda yapılan fabrika ürünü yorganların fiyat ve reklam rekabeti yüzünden yokolma yolundadırlar.

Suni elyaflar, içte yün ve pamuğun, üst yüzeyde de ipekli kumaşların kullanımını azaltmaktadır. Toptan üretim de, kişiye özel dikiş ve nakış örneklerinin kullanımını azaltmaktadır.

Önceden dikilmiş torba-kılıfa pamuğun yayılması, ve yorgan yüzüne onbinlerce dikişin atılmasıyla ilgili meslek incelikleri vardır.

Anadolu'da genç kızlar için dikiş-nakış kurslarının vazgeçilmez ödevi çeyizlik yorgan dikimidir.

Tarihi

Eski Türkçe'de de yogurkan olarak isimlendirilen yorgan, günümüzde de varlığını sürdürmektedir.