Proto Hint-Avrupa dili: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Cüturkoloji (mesaj | katkılar) |
Cüturkoloji (mesaj | katkılar) kDeğişiklik özeti yok |
||
65. satır: | 65. satır: | ||
|- |
|- |
||
|üç |
|üç |
||
|*trei- |
|*trei- , *tri- |
||
|- |
|- |
||
|dört |
|dört |
||
|*kʷetwor- (''o''-grade), *kʷetur- ''(zero grade)'' |
|*kʷetwor- (''o''-grade), *kʷetur- ''(zero grade)'' |
||
('' |
(bknz: ''kʷetwóres yasası'') |
||
|- |
|- |
||
|beş |
|beş |
Sayfanın 12.48, 12 Aralık 2016 tarihindeki hâli
Hint-Avrupa dillerinin ortak atası olduğu öne sürülen varsayımsal bir dil ailesidir. Bu dile ait herhangi bir yazılı veri bulunmadığından, hakkında bildiklerimiz tarihsel dilbilim yöntemi kullanılarak bu dil ailesi içinde yer alan dillerin mukayesi edilmesiyle ortaya çıkarılan özellikler sayesindedir. Tarihsel olarak Hint-Avrupa dilinin MÖ 3500 yılında konuşulduğu düşünülür. Ancak tarih konusunda görüşler çeşitlilik göstermektedir. Dilin asıl konuşurlarının Karadeniz'in kuzeyinde, Doğu Avrupa'nın Hazar bozkırlarında yaşadığı varsayılır. Proto Hint-Avrupa dili konuşurları göçlerle birbirinden ayrıldığında bu dil de çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Bugün Hint-Avrupa dil ailesi içinde yaklaşık 445 yaşayan dil bulunmaktadır.
Alt aileler
Aşağıdaki tablo teorik glottokronoloji verilerine göre hazırlanmıştır:
AltAileler |
Açıklama | Günümüzdeki dalları |
---|---|---|
Proto-Anadolu | Ailedeki dillerin hepsi ölüdür, en iyi kayıt altına alınan Hititçe'dir. | Yok |
Proto-Toharca | Ölü bir dildir, bu dile ait kayıtlar Kuzey Batı Çin'de 6-8.yy arası tarihlenmiş yazılı verilere dayanır. | Yok |
Proto-İtalik | Çok fazla dili içeriyordu fakat günümüzde sadece Latin kolu yaşamaktadır. | Portekizce,Galiçyaca, İspanyolca, Katalanca, Fransızca, İtalyanca, Romence, Aromaniyan, Rhaeto-Romen dili |
Proto-Keltik | Kelktik dillerinin atasıdır. Bu dil ailesine bağlı diller bir zamanlar bütün Avrupa boyunca konuşuluyordu fakat günümüz Keltik dilleri Avrupa'nın Kuzey-batı bölgesinde konuşulmaktadır. | İrlandaca, İskoç Galcesi, Galce, Bretonca, Kernevekçe, Manca. |
Proto-Germanik | Germanik dillerin kurgulanmış, varsayımsal atasıdır. Üç gruba ayrılır : Batı Germanik, Doğu Germanik(ölüdür) ve Kuzey Germanik | İngilizce, Almanca, Afrikaanca, Hollandaca Norveççe, Danca, İsveççe, Frizce, izlandaca, Faroece |
Proto-Balto-Slavik | Baltık dilleri ve Slav dilleri olmak üzere iki gruba ayrılır. | Baltık Letoncası ve Litovca; Slavik Rusça, Ukraynaca, Belarusça, Lehçe, Çekçe, Slovakça , Sırp Hırvatçası, Bulgarca, Slovence, Makedonca. |
Proto-Hint-İran | Hint-Aryan, İran ve Nuristan olmak üzere üç gruba ayrılır. | Nuristani dili; Hindik Hinduca, Bengalce, Pencapça, Dardic; Iranik Farsça, Peştuca, Bülücistan dili, Kürtçe, Zazaca. |
Proto-Ermenice | Doğu Ermenice, Batı Ermenice | |
Proto-Grek | Modern Yunanca, Romeyka, Tsakonian |
Bu gruplara ek olarak şunlar da eklenebilir : İtalik-Kelktik, Grek-Aryan, Grek-Ermenice, Grek-Frikçe, Dako-Trakça, Trak-İliryan
Rakamlar
Proto-Hint Avrupa dilinde rakamların şu şekilde oldukları düşünülmektedir.
Sihler'in görüşü | |
---|---|
bir | *Hoi-no-/*Hoi-wo-/*Hoi-k(ʷ)o-; *sem- |
iki | *d(u)wo- |
üç | *trei- , *tri- |
dört | *kʷetwor- (o-grade), *kʷetur- (zero grade)
(bknz: kʷetwóres yasası) |
beş | *penkʷe |
altı | *s(w)eḱs; muhtemelen -> *weḱs |
yedi | *septm̥ |
sekiz | *oḱtō, *oḱtou or *h₃eḱtō, *h₃eḱtou |
dokuz | *(h₁)newn̥ |
on | *deḱm̥(t) |