Proto Hint-Avrupa dili

Hint-Avrupa dillerinin ortak atası olduğu öne sürülen varsayımsal bir dil ailesidir. Bu dile ait herhangi bir yazılı veri bulunmadığından, hakkında bildiklerimiz tarihsel dilbilim yöntemi kullanılarak bu dil ailesi içinde yer alan dillerin mukayesi edilmesiyle ortaya çıkarılan özellikler sayesindedir. Tarihsel olarak Hint-Avrupa dilinin MÖ 3500 yılında konuşulduğu düşünülür. Ancak tarih konusunda görüşler çeşitlilik göstermektedir. Dilin asıl konuşurlarının Karadeniz'in kuzeyinde, Doğu Avrupa'nın Hazar bozkırlarında yaşadığı varsayılır. Proto Hint-Avrupa dili konuşurları göçlerle birbirinden ayrıldığında bu dil de çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Bugün Hint-Avrupa dil ailesi içinde yaklaşık 445 yaşayan dil bulunmaktadır.

Alt aileler

Aşağıdaki tablo teorik glottokronoloji verilerine göre hazırlanmıştır:

Alt Aileler	Açıklama	Günümüzdeki dalları
Proto-Anadolu	Ailedeki dillerin hepsi ölüdür, en iyi kayıt altına alınan Hititçe'dir.	Yok
Proto-Toharca	Ölü bir dildir, bu dile ait kayıtlar Kuzey Batı Çin'de 6-8.yy arası tarihlenmiş yazılı verilere dayanır.	Yok
Proto-İtalik	Çok fazla dili içeriyordu fakat günümüzde sadece Latin kolu yaşamaktadır.	Portekizce,Galiçyaca, İspanyolca, Katalanca, Fransızca, İtalyanca, Romence, Aromaniyan, Rhaeto-Romen dili
Proto-Keltik	Kelktik dillerinin atasıdır. Bu dil ailesine bağlı diller bir zamanlar bütün Avrupa boyunca konuşuluyordu fakat günümüz Keltik dilleri Avrupa'nın Kuzey-batı bölgesinde konuşulmaktadır.	İrlandaca, İskoç Galcesi, Galce, Bretonca, Kernevekçe, Manca.
Proto-Germanik	Germanik dillerin kurgulanmış, varsayımsal atasıdır. Üç gruba ayrılır : Batı Germanik, Doğu Germanik(ölüdür) ve Kuzey Germanik	İngilizce, Almanca, Afrikaanca, Hollandaca Norveççe, Danca, İsveççe, Frizce, izlandaca, Faroece
Proto-Balto-Slavik	Baltık dilleri ve Slav dilleri olmak üzere iki gruba ayrılır.	Baltık Letoncası ve Litovca; Slavik Rusça, Ukraynaca, Belarusça, Lehçe, Çekçe, Slovakça , Sırp Hırvatçası, Bulgarca, Slovence, Makedonca.
Proto-Hint-İran	Hint-Aryan, İran ve Nuristan olmak üzere üç gruba ayrılır.	Nuristani dili; Hindik Hinduca, Bengalce, Pencapça, Dardic; Iranik Farsça, Peştuca, Bülücistan dili, Kürtçe, Zazaca.
Proto-Ermenice		Doğu Ermenice, Batı Ermenice
Proto-Grek		Modern Yunanca, Romeyka, Tsakonian

Bu gruplara ek olarak şunlar da eklenebilir : İtalik-Kelktik, Grek-Aryan, Grek-Ermenice, Grek-Frikçe, Dako-Trakça, Trak-İliryan

Rakamlar

Proto-Hint Avrupa dilinde rakamların şu şekilde oldukları düşünülmektedir.

	Sihler'in görüşü
bir	*Hoi-no-/*Hoi-wo-/*Hoi-k(ʷ)o-; *sem-
iki	*d(u)wo-
üç	*trei- (full grade), *tri- (zero grade)
dört	*kʷetwor- (o-grade), *kʷetur- (zero grade) (see also the kʷetwóres rule)
beş	*penkʷe
altı	*s(w)eḱs; muhtemelen -> *weḱs
yedi	*septm̥
sekiz	*oḱtō, *oḱtou or *h₃eḱtō, *h₃eḱtou
dokuz	*(h₁)newn̥
on	*deḱm̥(t)

Kaynakça

https://en.wikipedia.org/wiki/Proto-Indo-European_language