Ahmed Cevad Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎İlk yılları: düzenleme AWB ile
Değişiklik özeti yok
9. satır: 9. satır:
|öncegelen = [[Kâmil Paşa]]
|öncegelen = [[Kâmil Paşa]]
|sonragelen = [[Mehmed Said Paşa]]
|sonragelen = [[Mehmed Said Paşa]]
|makam1 = [[Girit Eyaleti|Girit Vali Vekili ve Fevkalade Komutanı]]
|dönembaşı1 = 24 Temmuz 1897
|dönemsonu1 = 10 Ekim 1898
|hükümdar1 = [[II. Abdülhamid]]
|öncegelen1 =
|sonragelen1 =
|doğum_tarihi = 1851
|doğum_tarihi = 1851
|doğum_yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|doğum_yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1900|8|10|1851|1|1}}
|ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1900|8|10|1851|1|1}}
|ölüm_yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|ölüm_yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|doğum_adı =
|partisi =
|eşi =
|çocukları =
|ilişkiler =
|yaşadığı_yer =
|öğrenim = [[Mekteb-i Erkân-ı Harbiye]]
|meslek = Asker, siyasetçi
|dini = [[Sünni İslam]]
|imza =
|takma_adı =
|bağlılığı = {{bayrakülke|Osmanlı İmparatorluğu}}
|alanı = {{army|Osmanlı İmparatorluğu}}
|hizmetyılları = 1865-1900
|rütbesi = [[Müşir]]
|birimi =
|kumandaettiği = [[5. Ordu (Osmanlı)|5. Ordu]]
|savaşları = [[93 Harbi]]
|ödüller =
}}
}}
'''Kabaağaçlızade Ahmed Cevad Paşa''' (d. [[1851]], [[İstanbul]]- ö. [[10 Ağustos]] [[1900]], [[İstanbul]]) (kısaca '''Ahmed Cevad Paşa''' veya ailesi, [[Şakir Paşa ailesi]] olarak bilindiğinden '''Cevad Şakir Paşa''' şeklinde de anılır) [[Osmanlı Devleti]]'nin [[19. yüzyıl]] kumandan ve sadrazamlarındandır. [[II. Abdülhamit]] saltanatında 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 tarihleri arasında sadrazamlık yaptı; devrin en önemli konusu olan [[Ermeni sorunu]] ile ilgilendi. Askerlik ve devlet adamlığının yanı sıra devrinin bir aydını olarak tarih yazarlığı yapan ve çeşitli bilimsel konularda eserler veren Ahmet Cevat Paşa’nın en önemli eseri "''Tarih-i Askeri Osmani''" (Osmanlı İmparatorluğu Askeri Tarihi)’dir.
'''Kabaağaçlızade Ahmed Cevad Paşa''' (d. [[1851]], [[İstanbul]]- ö. [[10 Ağustos]] [[1900]], [[İstanbul]]) (kısaca '''Ahmed Cevad Paşa''' veya ailesi, [[Şakir Paşa ailesi]] olarak bilindiğinden '''Cevad Şakir Paşa''' şeklinde de anılır) [[Osmanlı Devleti]]'nin [[19. yüzyıl]] kumandan ve sadrazamlarındandır. [[II. Abdülhamit]] saltanatında 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 tarihleri arasında sadrazamlık yaptı; devrin en önemli konusu olan [[Ermeni sorunu]] ile ilgilendi. Askerlik ve devlet adamlığının yanı sıra devrinin bir aydını olarak tarih yazarlığı yapan ve çeşitli bilimsel konularda eserler veren Ahmet Cevat Paşa'nın en önemli eseri "''Tarih-i Askeri Osmani''" (Osmanlı İmparatorluğu Askeri Tarihi)’dir.


[[Şakir Paşa ailesi]] olarak anılagelen ve sanat alanında pek çok tanınmış kişiyi yetiştirmiş ailenin bir ferdi; [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]]’nın amcasıdır.
[[Şakir Paşa ailesi]] olarak anılagelen ve sanat alanında pek çok tanınmış kişiyi yetiştirmiş ailenin bir ferdi; [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]]'nın amcasıdır.


== Hayatı ==
== Hayatı ==
=== İlk yılları ===
=== İlk yılları ===
Şûra-yı Askeri üyesi [[Afyonkarahisar|Afyon]]lu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey ile [[Suriye]]’nin ileri gelen ailelerinden Hattat-zade Huseyin Efendi’nin kızı Zehra Hanım'in oğludur<ref name=coban>Ahmet Hilmi Çoban, ''Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni'', Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2009]</ref>. Anne ve babasını henüz 12 yaşında iken kaybetti. Daha sonra şeyhülislamlık görevinde de bulunan aile dostları Rumeli kazaskeri [[Atıfzade Ömer Hüsamettin Efendi]] tarafından himaye edildi<ref name=coban/>.
Şûra-yı Askeri üyesi [[Afyonkarahisar|Afyon]]lu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey ile [[Suriye]]’nin ileri gelen ailelerinden Hattat-zade Huseyin Efendi’nin kızı Zehra Hanım'in oğludur<ref name=coban>Ahmet Hilmi Çoban, ''Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni'', Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2009]</ref>. Anne ve babasını henüz 12 yaşında iken kaybetti. Daha sonra şeyhülislamlık görevinde de bulunan aile dostları Rumeli kazaskeri [[Atıfzade Ömer Hüsamettin Efendi]] tarafından himaye edildi<ref name=coban/>.
İlk öğrenimini [[Bursa]] ve İstanbul'da yaptıktan sonra [[Harbiye]]'ye girdi<ref name=kenthaber>[http://www.kenthaber.com/ege/afyonkarahisar/Kimdir/iz-birakan/ahmed-cevat-cevat-sakir-pasa-kabaagaclizade Kenthaber.com sitesi, ''Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası'', ''Erişim tarihi:25.06.2011'']</ref>. Çok başarılı bir öğrenci olan Ahmet Cevat, Harbiye'den [[1869]]’da mezuniyetinden sonra Erkan-ı Harbiye'ye alındı ve 1871’de birincilikle mezun oldu.
İlk öğrenimini [[Bursa]] ve İstanbul'da yaptıktan sonra [[Harbiye]]'ye girdi<ref name=kenthaber>[http://www.kenthaber.com/ege/afyonkarahisar/Kimdir/iz-birakan/ahmed-cevat-cevat-sakir-pasa-kabaagaclizade Kenthaber.com sitesi, ''Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası'', ''Erişim tarihi:25.06.2011'']</ref>. Çok başarılı bir öğrenciydi. Mekteb-i Harbiye'den [[1869]] yılında mezuniyetinden sonra Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'ye alındı ve 1871 yılında birincilikle mezun oldu.


=== Kariyeri ===
=== Kariyeri ===
Kısa zamanda terfi görerek önce kolağalık rütbesine yükseldi (1871). Askeri görevlerinin yanı sıra “''El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye'''' adlı bir eser yazarak [[Abdülaziz|Sultan Abdülaziz]]’e sundu ve bu çalışmasından ötürü binbaşılığa yükseldi.
1871 yılında Kolağası rütbesine terfi etti. Askeri görevlerinin yanı sıra "El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye" adlı bir eser yazarak [[Abdülaziz|Sultan Abdülaziz]]'e sundu ve bu çalışmasından ötürü binbaşı rütbesine terfi ettirildi.


=== 93 Harbi ===
=== 93 Harbi ===
[[93 Harbi]] nde Tuna ordusunda görev aldı. Cephedeki başarıları nedeniyle çeşitli nişanlarla ödüllendirildi ve Şubat 1878'de miralaylığa yükseltildi<ref name=coban/>.
[[93 Harbi]] nde Tuna ordusunda görev aldı. Cephedeki başarıları nedeniyle çeşitli nişanlarla ödüllendirildi ve Şubat 1878'de miralay rütbesine terfi ettirildi<ref name=coban/>.


=== Yayıncılık ===
=== Yayıncılık ===
1880’de Erkan-ı Harbiye Dairesi Altıncı Muhaberat-ı Umumiye şubesinde göreve başladı. Resmi ordu gazetesi olan [[Ceride-i Askeriye]]’nin yazı işleri müdürlüğünü yaptı; dergide kendi yazıları da yayımlandı. Bir yandan da Ekim 1879’dan itibaren “''Yadigâr''” isimli bir dergiyi yayınlamaya başladı. On beş günde bir çıkarılan bu dergi; fen, sanayi, coğrafya, tarih, ahlak gibi konularda yazılar yayımlamaktaydı<ref name=coban/>.
1880 yılında Erkan-ı Harbiye Dairesi Altıncı Muhaberat-ı Umumiye şubesinde göreve başladı. Resmi ordu gazetesi olan [[Ceride-i Askeriye]]'nin yazı işleri müdürlüğünü yaptı; dergide kendi yazıları da yayımlandı. Bir yandan da Ekim 1879 tarihinden itibaren "Yadigâr" isimli bir dergiyi yayınlamaya başladı. On beş günde bir çıkarılan bu dergi; fen, sanayi, coğrafya, tarih, ahlak gibi konularda yazılar yayımlamaktaydı<ref name=coban/>.


=== Sınır Belirleme Komisyonu Görevleri ===
=== Sınır Belirleme Komisyonu Görevleri ===
Ahmet Cevat Paşa, 1881’de yazı işleri müdürlüğü görevine ek olarak; 93 Harbi sonrasında imzalanan [[Berlin Antlaşması (1878)|Berlin Antlaşması]] gereği Osmanlı Devleti ile Yunanistan, Sırbistan, Rusya arasındaki sınırları belirlemek için oluşturulan komisyonlarda görev aldı<ref name=coban/>.
1881 yılında yazı işleri müdürlüğü görevine ek olarak; 93 Harbi sonrasında imzalanan [[Berlin Antlaşması (1878)|Berlin Antlaşması]] gereği Osmanlı Devleti ile Yunanistan, Sırbistan, Rusya arasındaki sınırları belirlemek için oluşturulan komisyonlarda görev aldı<ref name=coban/>.


=== Çetine (Karadağ) Elçiliği ===
=== Çetine (Karadağ) Elçiliği ===
93 Harbinden sonra Berlin Anlaşması ile bağımsızlığını elde eden [[Karadağ|Çetine (Karadağ)'ye]] 1884’te elçi olarak tayin edildi ve bu göreve giderken rütbesi mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi. Burada iki yıl kalan Paşa, ülke içinde çeşitli seyahatler yaptı ve gözlemlerini seyahatnamesinde anlattı. Görevi sırasında rahatsızlanması sebebiyle [[Viyana]]’ya gitmek için izin istedi ise de, yeni bir göreve atanmak üzere İstanbul’a gelmesi emrolundu.
93 Harbi'nden sonra Berlin Antlaşması ile bağımsızlığını elde eden [[Karadağ]]'a 1884 yılında elçi olarak tayin edildi ve bu göreve giderken Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu. Burada iki yıl kalan Paşa, ülke içinde çeşitli seyahatler yaptı ve gözlemlerini seyahatnamesinde anlattı. Görevi sırasında rahatsızlanması sebebiyle [[Viyana]]'ya gitmek için izin istedi ise de, yeni bir göreve atanmak üzere İstanbul'a gelmesi çağrıldı.


=== Girit Vali Vekilliği ve Fevkalade Komutanlığı ===
=== Girit Vali Vekilliği ve Fevkalade Komutanlığı ===
Sultan [[II. Abdülhamit]]'in dikkatini çeken ve takdirini kazanan Cevat Şakir Paşa, dönüşünden sonra İstanbul’da Teftiş-i Askerî Komisyonu üyeliğine getirildi. [[Girit]]’teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi. Göreve geldiğinde adanın tarihi, coğrafi, sosyal durumu hakkında bir layiha hazırlayarak padiaşah II. Abdülhamit’e sundu, isyanın sebebi olarak Hristyian halka aşırı imtiyazlar tanınmasını gösterdi. İki yıl süren valiliği sırasında Adadaki [[Müslüman]] ve [[Hıristiyanlık|Hıristiyan]] halk arasında huzur ortamı oluşturmak için yoğun çaba harcadı. Buradaki başarısına karşılık 40 yaşında müşirliğe (mareşal) yükseltildi.
Sultan [[II. Abdülhamid]]'in dikkatini çeken ve takdirini kazandı, dönüşünden sonra İstanbul'da Teftiş-i Askerî Komisyonu üyeliğine getirildi. [[Girit]]'teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi. Göreve geldiğinde adanın tarihi, coğrafi, sosyal durumu hakkında bir layiha hazırlayarak padişah II. Abdülhamid'e sundu, isyanın sebebi olarak Hristiyan halka aşırı imtiyazlar tanınmasını gösterdi. İki yıl süren valiliği sırasında Adadaki [[Müslüman]] ve [[Hristiyan]] halk arasında huzur ortamı oluşturmak için yoğun çaba harcadı. Buradaki başarısına karşılık 40 yaşında [[Müşir]] rütbesine yükseltildi.


=== Sadrazamlığı ===
=== Sadrazamlığı ===
Ahmet Cevat Paşa, Girit valiliğinde gösterdiği başarı üzerine [[1891]]'de de sadrazamlığa getirildi ve bu görevi dört yıl sürdürdü.
Girit valiliğinde gösterdiği başarı üzerine [[1891]] yılında da sadrazam olarak atandı ve bu görevi dört yıl sürdürdü.


Cevat Şakir Paşa'nın 3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset, iç ve dış barışı korumak oldu. Sadrazamlığı sırasında daha çok [[Ermeniler|Ermeni]] olayları ve bu olayların yarattığı diplomatik sorunlar ile uğraştı. Kendi kararlarının kabul edilmesi konusunda aşırı ısrarcı olan Paşa<ref name=coban/>, [[1894]]'de sadrazamlıktan alınarak [[Nişantaşı]]’ndaki evinde ikamete mecbur edildi.
3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset, iç ve dış barışı korumak oldu. Sadrazamlığı sırasında daha çok [[Ermeniler|Ermeni]] olayları ve bu olayların yarattığı diplomatik sorunlar ile uğraştı. Kendi kararlarının kabul edilmesi konusunda aşırı ısrarcı olan Paşa<ref name=coban/>, [[1894]] yılında sadrazamlıktan azledilerek [[Nişantaşı]]'ndaki evinde ikamete mecbur edildi.


=== Girit Kumandanlığı ===
=== Girit Kumandanlığı ===
Girit’te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine eski sadrazam Ahmet Cevdet Paşa, “Girit Fırka-i Askerîye” kumandanlığına atanarak [[1897]]’de adaya gönderildi. Girit’te [[Avrupa]] devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da [[Almanya İmparatorluğu|Almanya İmparatoru]] Kayzer [[II. Wilhelm]]'in nun [[Suriye]] ve [[Filistin]]'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa [[Kayzer]]'in mihmandarlığına getirildi; yerine Ferik Osman Nuri Paşa getirildi.
Girit'te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine, "Girit Fırka-i Askerîye" kumandanlığına atanarak [[1897]] yılında adaya gönderildi. Girit'te [[Avrupa]] devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da [[Almanya İmparatorluğu|Almanya İmparatoru]] Kayzer [[II. Wilhelm]]'in nun [[Suriye]] ve [[Filistin]]'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa [[Kayzer]]'in mihmandarlığına getirildi; yerine Ferik [[Osman Nuri Paşa]] atandı.


=== Alman İmparatoru’na Mihmandarlık ===
=== Alman İmparatoru’na Mihmandarlık ===
İstanbul’a gelip Kudüs’e kadar uzanan bir seyahat yapacak olan İmparator II. Wilhelm’im seyahatinin güvenliği için gerekli önlemleri almakla görevlendirilen Paşa, bu görevi başarılı bir şekilde yerine getirdi; İmparator 16 Kasım 1898’de seyahatini tamamladı. Görevinin ardından İstanbul’a dönmesine izin verilmeyen Ahmet Cevat Paşa, V. Ordu müşiri olarak görevlendirildi.
İstanbul'a gelip Kudüs'e kadar uzanan bir seyahat yapacak olan İmparator II. Wilhelm'im seyahatinin güvenliği için gerekli önlemleri almakla görevlendirildi. Bu görevi başarılı bir şekilde yerine getirdi; İmparator 16 Kasım 1898 tarihinde seyahatini tamamladı. Görevinin ardından İstanbul'a dönmesine izin verilmedi ve 5. Ordu Komutanı olarak görevlendirildi.


=== Ölümü ===
=== Ölümü ===
5. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı Şam’da rahatsızlanan Cevat Şakir Paşa, doktorların verdiği raporla İstanbul’a geldi ve 1900’de vefat etti. [[Fatih]]'te anne ve babasının mezarlarının bulundğu [[Emir Buhari Camii]] haziresine defnedildi<ref name=coban/>. 1901’de [[Mimar Kemaleddin]] tarafından mezarının bulunduğu yere bir türbe inşa edildi.
5. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı Şam'da rahatsızlandı. Doktorların verdiği raporla İstanbul'a geldi ve 1900 yılında vefat etti. [[Fatih]]'te anne ve babasının mezarlarının bulunduğu [[Emir Buhari Camii]] haziresine defnedildi<ref name=coban/>. 1901 yılında [[Mimar Kemaleddin]] tarafından mezarının bulunduğu yere bir türbe inşa edildi.


== Cevat Paşa Kütüphanesi ==
== Cevat Paşa Kütüphanesi ==
70. satır: 95. satır:
== Şakir Paşa Ailesi hakkında ==
== Şakir Paşa Ailesi hakkında ==
Kardeşi [[Mehmet Şakir Paşa]] da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkûm edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek [[Büyükada]]'da halen Şakir Paşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir. Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve [[Halikarnas Balıkçısı]] olarak tanınan [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]]'nın amcasıdır. [[Şakir Paşa ailesi]] olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir. Kendisi iki defa evlenmiş, ikinci evliliğini Çerkez kökenli Nimet Hanım ile yapmıştır; çocuğu olup olmadığı hakkında bilgi yoktur<ref name=coban/>.
Kardeşi [[Mehmet Şakir Paşa]] da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkûm edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek [[Büyükada]]'da halen Şakir Paşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir. Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve [[Halikarnas Balıkçısı]] olarak tanınan [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]]'nın amcasıdır. [[Şakir Paşa ailesi]] olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir. Kendisi iki defa evlenmiş, ikinci evliliğini Çerkez kökenli Nimet Hanım ile yapmıştır; çocuğu olup olmadığı hakkında bilgi yoktur<ref name=coban/>.

== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{kaynakça}}

Sayfanın 16.38, 24 Temmuz 2016 tarihindeki hâli

Kabaağaçlızade Ahmed Cevad Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895
Hükümdar II. Abdülhamid
Yerine geldiği Kâmil Paşa
Yerine gelen Mehmed Said Paşa
Girit Vali Vekili ve Fevkalade Komutanı
Görev süresi
24 Temmuz 1897 - 10 Ekim 1898
Hükümdar II. Abdülhamid
Kişisel bilgiler
Doğum 1851
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 10 Ağustos 1900 (49 yaşında)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Bitirdiği okul Mekteb-i Erkân-ı Harbiye
Mesleği Asker, siyasetçi
Dini Sünni İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Osmanlı İmparatorluğu
Branşı  Osmanlı ordusu
Hizmet yılları 1865-1900
Rütbesi Müşir
Komutası 5. Ordu
Çatışma/savaşları 93 Harbi

Kabaağaçlızade Ahmed Cevad Paşa (d. 1851, İstanbul- ö. 10 Ağustos 1900, İstanbul) (kısaca Ahmed Cevad Paşa veya ailesi, Şakir Paşa ailesi olarak bilindiğinden Cevad Şakir Paşa şeklinde de anılır) Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıl kumandan ve sadrazamlarındandır. II. Abdülhamit saltanatında 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 tarihleri arasında sadrazamlık yaptı; devrin en önemli konusu olan Ermeni sorunu ile ilgilendi. Askerlik ve devlet adamlığının yanı sıra devrinin bir aydını olarak tarih yazarlığı yapan ve çeşitli bilimsel konularda eserler veren Ahmet Cevat Paşa'nın en önemli eseri "Tarih-i Askeri Osmani" (Osmanlı İmparatorluğu Askeri Tarihi)’dir.

Şakir Paşa ailesi olarak anılagelen ve sanat alanında pek çok tanınmış kişiyi yetiştirmiş ailenin bir ferdi; Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın amcasıdır.

Hayatı

İlk yılları

Şûra-yı Askeri üyesi Afyonlu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey ile Suriye’nin ileri gelen ailelerinden Hattat-zade Huseyin Efendi’nin kızı Zehra Hanım'in oğludur[1]. Anne ve babasını henüz 12 yaşında iken kaybetti. Daha sonra şeyhülislamlık görevinde de bulunan aile dostları Rumeli kazaskeri Atıfzade Ömer Hüsamettin Efendi tarafından himaye edildi[1]. İlk öğrenimini Bursa ve İstanbul'da yaptıktan sonra Harbiye'ye girdi[2]. Çok başarılı bir öğrenciydi. Mekteb-i Harbiye'den 1869 yılında mezuniyetinden sonra Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'ye alındı ve 1871 yılında birincilikle mezun oldu.

Kariyeri

1871 yılında Kolağası rütbesine terfi etti. Askeri görevlerinin yanı sıra "El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye" adlı bir eser yazarak Sultan Abdülaziz'e sundu ve bu çalışmasından ötürü binbaşı rütbesine terfi ettirildi.

93 Harbi

93 Harbi nde Tuna ordusunda görev aldı. Cephedeki başarıları nedeniyle çeşitli nişanlarla ödüllendirildi ve Şubat 1878'de miralay rütbesine terfi ettirildi[1].

Yayıncılık

1880 yılında Erkan-ı Harbiye Dairesi Altıncı Muhaberat-ı Umumiye şubesinde göreve başladı. Resmi ordu gazetesi olan Ceride-i Askeriye'nin yazı işleri müdürlüğünü yaptı; dergide kendi yazıları da yayımlandı. Bir yandan da Ekim 1879 tarihinden itibaren "Yadigâr" isimli bir dergiyi yayınlamaya başladı. On beş günde bir çıkarılan bu dergi; fen, sanayi, coğrafya, tarih, ahlak gibi konularda yazılar yayımlamaktaydı[1].

Sınır Belirleme Komisyonu Görevleri

1881 yılında yazı işleri müdürlüğü görevine ek olarak; 93 Harbi sonrasında imzalanan Berlin Antlaşması gereği Osmanlı Devleti ile Yunanistan, Sırbistan, Rusya arasındaki sınırları belirlemek için oluşturulan komisyonlarda görev aldı[1].

Çetine (Karadağ) Elçiliği

93 Harbi'nden sonra Berlin Antlaşması ile bağımsızlığını elde eden Karadağ'a 1884 yılında elçi olarak tayin edildi ve bu göreve giderken Mirliva rütbesine terfi etti ve Paşa oldu. Burada iki yıl kalan Paşa, ülke içinde çeşitli seyahatler yaptı ve gözlemlerini seyahatnamesinde anlattı. Görevi sırasında rahatsızlanması sebebiyle Viyana'ya gitmek için izin istedi ise de, yeni bir göreve atanmak üzere İstanbul'a gelmesi çağrıldı.

Girit Vali Vekilliği ve Fevkalade Komutanlığı

Sultan II. Abdülhamid'in dikkatini çeken ve takdirini kazandı, dönüşünden sonra İstanbul'da Teftiş-i Askerî Komisyonu üyeliğine getirildi. Girit'teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi. Göreve geldiğinde adanın tarihi, coğrafi, sosyal durumu hakkında bir layiha hazırlayarak padişah II. Abdülhamid'e sundu, isyanın sebebi olarak Hristiyan halka aşırı imtiyazlar tanınmasını gösterdi. İki yıl süren valiliği sırasında Adadaki Müslüman ve Hristiyan halk arasında huzur ortamı oluşturmak için yoğun çaba harcadı. Buradaki başarısına karşılık 40 yaşında Müşir rütbesine yükseltildi.

Sadrazamlığı

Girit valiliğinde gösterdiği başarı üzerine 1891 yılında da sadrazam olarak atandı ve bu görevi dört yıl sürdürdü.

3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset, iç ve dış barışı korumak oldu. Sadrazamlığı sırasında daha çok Ermeni olayları ve bu olayların yarattığı diplomatik sorunlar ile uğraştı. Kendi kararlarının kabul edilmesi konusunda aşırı ısrarcı olan Paşa[1], 1894 yılında sadrazamlıktan azledilerek Nişantaşı'ndaki evinde ikamete mecbur edildi.

Girit Kumandanlığı

Girit'te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine, "Girit Fırka-i Askerîye" kumandanlığına atanarak 1897 yılında adaya gönderildi. Girit'te Avrupa devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da Almanya İmparatoru Kayzer II. Wilhelm'in nun Suriye ve Filistin'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa Kayzer'in mihmandarlığına getirildi; yerine Ferik Osman Nuri Paşa atandı.

Alman İmparatoru’na Mihmandarlık

İstanbul'a gelip Kudüs'e kadar uzanan bir seyahat yapacak olan İmparator II. Wilhelm'im seyahatinin güvenliği için gerekli önlemleri almakla görevlendirildi. Bu görevi başarılı bir şekilde yerine getirdi; İmparator 16 Kasım 1898 tarihinde seyahatini tamamladı. Görevinin ardından İstanbul'a dönmesine izin verilmedi ve 5. Ordu Komutanı olarak görevlendirildi.

Ölümü

5. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı Şam'da rahatsızlandı. Doktorların verdiği raporla İstanbul'a geldi ve 1900 yılında vefat etti. Fatih'te anne ve babasının mezarlarının bulunduğu Emir Buhari Camii haziresine defnedildi[1]. 1901 yılında Mimar Kemaleddin tarafından mezarının bulunduğu yere bir türbe inşa edildi.

Cevat Paşa Kütüphanesi

Sadrazamlığı esnasında Babıali bahçesine memurların boş zamanlarında kitap okumaları için yaptırdığı kütüphane bugün de “Cevat Paşa Kütüphanesi" adı ile anılmakta olup, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nin bir deposudur. Sadrazamlğı sırasında Arkeoloji Müzesi’ne hediye ettiği kişisel kitaplığı müze kütüphanesinin çok değerli bir koleksyonunu oluşturur[3]

Eserleri

  • Ma‛lumatu’l-Kafiye fi-Memaliki’l-Osmaniye: Osmanlı Devletinin kara ve deniz kuvvetleri, coğrafyası, yeryuzu sekilerli gibi konularda bilgiler içerir. Askeri liselerde Abdülaziz devrinde ders kitabı olarak okutulmuştur.
  • Tarih-i Askeri Hulasası: 1700 yılına kadar gerçekleşen ünlü savaşlar hakkında bilgiler içerir.
  • Fabre, Sema yahut kozmoğrafya: yeryuzunun olculmesi, aya seyahat, yeryuzunun aydan gorunusu gibi konular içeren çeviri bir eserdir.
  • Tarih-i Osmani: Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Niğbolu Savaşı’na kadar geçen olaylar
  • Mısır Mesalihine Dair İradat-ı Seniyye: Mısır işlerine dair 1839-1894 arasında çıkmış irade-i seniyyeler.
  • Mecmu’atu’s-Sanayi: Kimyanın Sanayiye uygulanması ile ilgili bir eser.
  • Yadigâr: 15 günde bir çıkan Yadigar dergisinde yayımlanmış yazıların bir araya getirildiği eserdir
  • Tarih-i Askeri Osmânî: Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana getirilimiş çeşitli askeri kurumlar, 1826 yılına kadarki önemli savaşlar hakkında bilgi veren eser. Ahmet Cevat Paşa, 10 cilt içinde 20 eser yazmayı planlamıştı. 3 cilt içinde 5 kitap yazabildi, bunlardan yalnız Yeniçeriler e ait olan birinci cildi basılmıştır. Ayrıca kıyafetleri ve o devrin silah ve teçhizatını gösterir bir albümü Paris’te basılmıştır.

Şakir Paşa Ailesi hakkında

Kardeşi Mehmet Şakir Paşa da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkûm edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek Büyükada'da halen Şakir Paşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir. Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın amcasıdır. Şakir Paşa ailesi olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir. Kendisi iki defa evlenmiş, ikinci evliliğini Çerkez kökenli Nimet Hanım ile yapmıştır; çocuğu olup olmadığı hakkında bilgi yoktur[1].

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Ahmet Hilmi Çoban, Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2009]
  2. ^ Kenthaber.com sitesi, Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası, Erişim tarihi:25.06.2011
  3. ^ İstanbul Belediyesi web sitesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi, Erişim tarihi:25.06.2011

Dış bağlantılar

  • Ahmet Hilmi Çoban, (2009) Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar
  • Kenthaber.com sitesi, Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası (Erişim:25.06.2011)
  • Kuneralp, Sinan (1999) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, İstanbul:ISIS Press,, ISBN 9784281181.
  • İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) Son Sadrazamlar 4 cilt, Ankara: Millî Eğitim Basimevi, (Dergah Yayinevi 2002) (Google books [1],
  • Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [2]
Siyasi görevi
Önce gelen:
Kâmil Paşa
Osmanlı Sadrazamı
4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895
Sonra gelen:
Mehmed Said Paşa
Önce gelen:
Fotiyades Karatodori Paşa
Osmanlı Girit Valisi
1897
Sonra gelen:
Ethem Paşa