Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 15.42, 5 Haziran 2016 tarihindeki hâli

Paşa, Osmanlı Devleti zamanında yüksek sivil memurlara ve albaydan üstün rütbede bulunan askerlere verilen unvan.^[1] Bunun yanında Osmanlı himayesindeki Mısır baş yöneticilerine de paşa unvanı verilmiştir.

Sözcüğün kökeni

Sözcüğün Eski Türkçedeki erkek evlat anlamına gelen beşe kelimesinden geldiği^[2] veya 'baş ağa' sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu düşünülmektedir.^[3] Bunun yanında baş isim gövdesine -A isimden isim yapan yapım eki getirilerek en üstte, başta olan anlamında türetilen bir kelime olduğu da düşünülebilir. İskender Pala da sözcüğün "beşe" sözünden geldiğine Od adlı romanındaki şu sözlerle işaret etmiştir: "Çelebi Faruk, Lokman Beşe'nin babasıydı demek. Üç yıldır bunu hiç bilmemiştim. Oysa "Paşa" demesinden anlamalıydım."^[4] Günümüzde Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun ile yasak olmasına rağmen (26 Kasım 1934) pek çok kesimde general rütbeli subaylar için yaygın olarak kullanılmaktadır.^[1] Ayrıca paşa Türkçe kökenli bir kelime olmasına rağmen yabancı tamlamaların içinde kullanılmıştır.^[5]

Kaynakça

^ ^a ^b "TDK Güncel Türkçe Sözlük: Paşa". Türk Dil Kurumu. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
^ "Paşa". Nişanyan Etimolojik Sözlük. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
^ Cevat Akkanat. "Paşa Şiir". Milli Gazete. 5 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
^ Pala, İskender (2011), Od, s.159, Kapı Yayınları:İstanbul.
^ Ferit Devellioğlu (205). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat: Paşa kelimesi. Ankara: Aydın Yayınevi. s. 854.

Bir Osmanlının biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Askerî tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[tdk-1] "TDK Güncel Türkçe Sözlük: Paşa". Türk Dil Kurumu. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

[2] "Paşa". Nişanyan Etimolojik Sözlük. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

[milli-3] Cevat Akkanat. "Paşa Şiir". Milli Gazete. 5 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-2-8. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

[4] Pala, İskender (2011), Od, s.159, Kapı Yayınları:İstanbul.

[devellioglu-5] Ferit Devellioğlu (205). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat: Paşa kelimesi. Ankara: Aydın Yayınevi. s. 854.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 [[Dosya:ModernEgypt, Muhammad Ali by Auguste Couder, BAP 17996.jpg|thumb|180px|[[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] ]]
-'''Paşa''', [[Osmanlı Devleti]] zamanında yüksek sivil memurlara ve [[albay]]dan üstün rütbede bulunan askerlere verilen unvan.<ref name=tdk>{{Web kaynağı|başlık=TDK Güncel Türkçe Sözlük: Paşa.|url=http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.4f3253baa032b5.16215603|erişimtarihi=2012-2-8|yayımcı=[[Türk Dil Kurumu]]}}</ref> Bunun yanında [[Osmanlı]] himayesindeki [[Mısır]] baş yöneticilerine de paşa unvanı verilmiştir.
+'''Paşa''', [[Osmanlı Devleti]] zamanında yüksek sivil memurlara ve [[albay]]dan üstün rütbede bulunan askerlere verilen unvan.<ref name=tdk>{{Web kaynağı | başlık = TDK Güncel Türkçe Sözlük: Paşa. | url = http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.4f3253baa032b5.16215603 | erişimtarihi = 2012-2-8 | yayımcı = [[Türk Dil Kurumu]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160605154207/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.4f3253baa032b5.16215603 | arşivtarihi = 5 Haziran 2016}}</ref> Bunun yanında [[Osmanlı]] himayesindeki [[Mısır]] baş yöneticilerine de paşa unvanı verilmiştir.
 ==Sözcüğün kökeni==
-Sözcüğün [[Eski Türkçe]]deki ''erkek evlat'' anlamına gelen ''beşe'' kelimesinden geldiği<ref>{{Web kaynağı|başlık=Paşa|yayımcı=Nişanyan Etimolojik Sözlük|url=http://www.nisanyansozluk.com/?k=pa%C5%9Fa|erişimtarihi=2012-2-8}}</ref> veya 'baş ağa' sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu düşünülmektedir.<ref name=milli>{{Web kaynağı|başlık=Paşa Şiir|url=http://www.milligazete.com.tr/makale/-pasa-siir--205201.htm|yazar=Cevat Akkanat|erişimtarihi=2012-2-8|yayımcı=Milli Gazete}}</ref> Bunun yanında ''baş'' isim gövdesine ''-A'' isimden isim yapan yapım eki getirilerek ''en üstte, başta olan'' anlamında türetilen bir kelime olduğu da düşünülebilir. [[İskender Pala]] da sözcüğün "beşe" sözünden geldiğine [[Od (kitap)|Od]] adlı romanındaki şu sözlerle işaret etmiştir: ''"Çelebi Faruk, Lokman Beşe'nin babasıydı demek. Üç yıldır bunu hiç bilmemiştim. Oysa "Paşa" demesinden anlamalıydım."''<ref>Pala, İskender (2011), Od, s.159, Kapı Yayınları:İstanbul.</ref>  Günümüzde [[Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun]] ile yasak olmasına rağmen (26 Kasım 1934) pek çok kesimde [[general]] rütbeli subaylar için yaygın olarak kullanılmaktadır.<ref name=tdk/> Ayrıca ''paşa'' Türkçe kökenli bir kelime olmasına rağmen yabancı tamlamaların içinde kullanılmıştır.<ref name=devellioglu>{{Kitap kaynağı|başlık=Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat: Paşa kelimesi | yayımcı=Aydın Yayınevi| yazar=Ferit Devellioğlu| yer=Ankara|sayfalar=854|yıl=205}}</ref>
+Sözcüğün [[Eski Türkçe]]deki ''erkek evlat'' anlamına gelen ''beşe'' kelimesinden geldiği<ref>{{Web kaynağı | başlık = Paşa | yayımcı = Nişanyan Etimolojik Sözlük | url = http://www.nisanyansozluk.com/?k=pa%C5%9Fa | erişimtarihi = 2012-2-8 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150722111645/http://www.nisanyansozluk.com/?k=pa%C5%9Fa | arşivtarihi = 22 Temmuz 2015}}</ref> veya 'baş ağa' sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu düşünülmektedir.<ref name=milli>{{Web kaynağı | başlık = Paşa Şiir | url = http://www.milligazete.com.tr/makale/-pasa-siir--205201.htm | yazar = Cevat Akkanat | erişimtarihi = 2012-2-8 | yayımcı = Milli Gazete | arşivurl = http://web.archive.org/web/20110905024711/http://www.milligazete.com.tr:80/makale/-pasa-siir--205201.htm | arşivtarihi = 5 Eylül 2011}}</ref> Bunun yanında ''baş'' isim gövdesine ''-A'' isimden isim yapan yapım eki getirilerek ''en üstte, başta olan'' anlamında türetilen bir kelime olduğu da düşünülebilir. [[İskender Pala]] da sözcüğün "beşe" sözünden geldiğine [[Od (kitap)|Od]] adlı romanındaki şu sözlerle işaret etmiştir: ''"Çelebi Faruk, Lokman Beşe'nin babasıydı demek. Üç yıldır bunu hiç bilmemiştim. Oysa "Paşa" demesinden anlamalıydım."''<ref>Pala, İskender (2011), Od, s.159, Kapı Yayınları:İstanbul.</ref>  Günümüzde [[Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun]] ile yasak olmasına rağmen (26 Kasım 1934) pek çok kesimde [[general]] rütbeli subaylar için yaygın olarak kullanılmaktadır.<ref name=tdk/> Ayrıca ''paşa'' Türkçe kökenli bir kelime olmasına rağmen yabancı tamlamaların içinde kullanılmıştır.<ref name=devellioglu>{{Kitap kaynağı|başlık=Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat: Paşa kelimesi | yayımcı=Aydın Yayınevi| yazar=Ferit Devellioğlu| yer=Ankara|sayfalar=854|yıl=205}}</ref>
 ==Kaynakça==