Tat alma: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k 195.175.56.98 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, 5.25.32.132 tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
|||
| 9. satır: | 9. satır: | ||
Tatlılık, dile temas eden nesnelerde [[şeker]] ve bazı diğer maddelerin bulunması sonucu ortaya çıkar. Şekerlemeler, baklava gibi tatlılar ve elma, muz gibi meyveler, ağırlıklı olarak tatlı olan gıdalara örnek verilebilir. |
Tatlılık, dile temas eden nesnelerde [[şeker]] ve bazı diğer maddelerin bulunması sonucu ortaya çıkar. Şekerlemeler, baklava gibi tatlılar ve elma, muz gibi meyveler, ağırlıklı olarak tatlı olan gıdalara örnek verilebilir. |
||
NOT: Dünyanın en tatlı varlığı Furkan Tunç Kolay'dır. |
|||
=== Tuzlu === |
=== Tuzlu === |
||
| 31. satır: | 29. satır: | ||
== Dil haritası yanılgısı == |
== Dil haritası yanılgısı == |
||
Dil haritası veya tat haritası, dilin farklı kısımlarının farklı tatları algıladığı yönünde, yaygın bir yanılgıdır.<ref name="LiveScience">[http://www.livescience.com/7113-tongue-map-tasteless-myth-debunked.html Dil haritası miti çürütüldü.] Livescience.com. Erişim: 18 Şubat 2014.</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2008/11/11/health/11real.html?_r=2& İddia: Dil dört tat bölümüne ayrılır.] NY Times. Erişim: 18 Şubat 2014.</ref> Kökü 1901'de ''Zur Psychophysik des Geschmackssinnes'' isimli bir [[Alman]] gazetesinde yazılmış bir makaleye dayanır. Günümüzde, duyarlılık eşiği değişebilmekle birlikte dilin tüm bölümlerinin tüm tatları algıladığı bilinmektedir. |
Dil haritası veya tat haritası, dilin farklı kısımlarının farklı tatları algıladığı yönünde, yaygın bir yanılgıdır.<ref name="LiveScience">[http://www.livescience.com/7113-tongue-map-tasteless-myth-debunked.html Dil haritası miti çürütüldü.] Livescience.com. Erişim: 18 Şubat 2014.</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2008/11/11/health/11real.html?_r=2& İddia: Dil dört tat bölümüne ayrılır.] NY Times. Erişim: 18 Şubat 2014.</ref> Kökü 1901'de ''Zur Psychophysik des Geschmackssinnes'' isimli bir [[Alman]] gazetesinde yazılmış bir makaleye dayanır. Günümüzde, duyarlılık eşiği değişebilmekle birlikte dilin tüm bölümlerinin tüm tatları algıladığı bilinmektedir.<ref name="LiveScience"/> |
||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
Sayfanın 15.37, 26 Ocak 2016 tarihindeki hâli
Tat alma, beş duyudan biridir. İnsanda tat alma, dile temas eden nesnelerdeki kimyasal maddelerin kemoreseptörler tarafından algılanması sonucu oluşur. Bilimsel anlamda dilin tat alma sistemi ile algıladığı beş temel (ana) tat vardır: tatlı, ekşi, tuzlu, bitter (buruk/acımtırak) ve umami.[1][2][3] Bunlara ilaveten biber vb. yiyeceklerin oluşturduğu yanma hissi "acı" olarak tanımlanır ve gündelik kullanımda sıklıkla temel tatlara dahil edilir. Temel tatlar haricinde yağlı, metalik gibi çok çeşitli tat sınıfları mevcuttur.
Aralarında insanın da bulunduğu kara omurgalılarında tat alma, dilde bulunan ve tat tomurcuğu adı verilen organ tarafından gerçekleştirilir.[4] Balıklarda tat tomurcuğu dudaklarda, yüzgeçlerde ve bazı türlerde kuyrukta bulunur. Kimyasalları algılayan reseptör hücrelerin yaklaşık 50-150'si bir tat tomurcuğunu meydana getirir. Tat tomurcukları dil yüzeyinde gömülü durumdadır ve ağızdaki kimyasallar tat tomurcuğuna tat gözenekleri vasıtasıyla erişir.[4]
Temel tatlar
Tatlı
Tatlılık, dile temas eden nesnelerde şeker ve bazı diğer maddelerin bulunması sonucu ortaya çıkar. Şekerlemeler, baklava gibi tatlılar ve elma, muz gibi meyveler, ağırlıklı olarak tatlı olan gıdalara örnek verilebilir.
Tuzlu
Tuzluluk, nesnelerde başlıca olarak sodyum iyonları bulunması sonucu ortaya çıkar. Bazı diğer alkali metaller de tuzlu tat verirler.
Ekşi
Ekşilik, nesnelerdeki asit oranına bağlı bir durumdur. Ekşilik, hidroklorik asit baz alınarak ölçülür. Hidroklorik asitin ekşilik indeksi 1'dir. Vişne ve limon ağırlıklı olarak ekşi tada sahip yiyeceklere örnek gösterilebilir.
Bitter
Bitter, buruk veya acımtırak olarak tanımlanabilecek bir tattır. Zaman zaman gıdalara kasıtlı olarak eklenmekle birlikte genellikle hoş olmayan bir lezzet olarak kabul edilir. Bitter tat veren nesnelere örnek olarak limon kabuğu, bira, zeytin ve kahve verilebilir. Doğadaki pek çok zehirli bitki bitter tada sahiptir ve evrim biyologları insanda düşük eşikli (keskin) bir bitter tat alma duyusunun bulunmasının evrimsel avantajları olduğunu düşünmektedir.
Umami
Umami, "lezzetli" anlamına gelen Japonca kökenli bir sözcüktür ve 20. yüzyılda insanın algıladığı ana tatlardan biri olduğu anlaşılmıştır. Umami, şekerli olmayan, etimsi tatları tarif etmek için kullanılır. Ağırlıklı olarak umami tada sahip gıdalara örnek olarak domates, tahıllar ve kuru fasülye verilebilir. Gıda katkısı monosodyum glutamat (MSG), kuvvetli bir umami tada sahiptir.
Dil haritası yanılgısı
Dil haritası veya tat haritası, dilin farklı kısımlarının farklı tatları algıladığı yönünde, yaygın bir yanılgıdır.[5][6] Kökü 1901'de Zur Psychophysik des Geschmackssinnes isimli bir Alman gazetesinde yazılmış bir makaleye dayanır. Günümüzde, duyarlılık eşiği değişebilmekle birlikte dilin tüm bölümlerinin tüm tatları algıladığı bilinmektedir.[5]
Kaynakça
- ^ Nervous System: Taste BBC Science. Erişim: 17 Şubat 2014.
- ^ Primary tastes Science.Howstuffworks.com. Erişim: 17 Şubat 2014.
- ^ The sixth basic taste Livescience.com. Erişim: 17 Şubat 2014.
- ^ a b "taste bud." Britannica.com. Erişim: 17 Şubat 2014.
- ^ a b Dil haritası miti çürütüldü. Livescience.com. Erişim: 18 Şubat 2014.
- ^ İddia: Dil dört tat bölümüne ayrılır. NY Times. Erişim: 18 Şubat 2014.
Ayrıca bakınız
 | Biyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |