Türk dünyası: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
310. satır: | 310. satır: | ||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
{{kaynakça|2}} |
{{kaynakça|2}} |
||
"Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət". Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. 15 Nisan 2014. |
|||
== Dış bağlantılar == |
== Dış bağlantılar == |
Sayfanın 10.08, 18 Nisan 2015 tarihindeki hâli
Türk Dünyası, 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılda tüm Türk halkları için kullanılan coğrafi ve kültürel bir kavramdır.[1] Oldukça geniş bir coğrafya alanını kapsayan Türk Dünyası içinde en batıda Kosova, Karadağ, en doğuda Moğolistan yer alır. Bu coğrafyayı Avrasya coğrafyası olarak belirtmek mümkündür.
Türk Dünyası Kavramı
Türk Dünyası, tüm Türk soylu halkları kapsayan bir kavramdır. Bazı araştırmacılar sadece Orta Asya için bu kavramı kullanır. Türkistan kavramı ile eş anlamlı kullanıldığı da olur. Ancak Orta Asya ve Türkistan kavramlarından daha geniş bir kavramı ifade eder.
Türk Dünyası, Orta Asya'ya ek olarak Türkiye, Avrupa, Kafkasya, Çin ve Rusya Federasyonu içindeki Türk bölgeleri ile Türk diasporasını kapsar. Çünkü kavramın ifade ettiği alan, tüm bağımsız Türk cumhuriyetleri, özerk Türk cumhuriyetleri ve Türk topluluklarıdır.
Türk Dünyası ile eş anlamlı olan “Türkeli” kavramı ise, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında tüm Türk halkları için kullanılmış coğrafi ve kültürel bir kavram olarak eskilerde kalmıştır. Çoğunlukla, Türklerin çoğunlukta olduğu bölgeler için kullanılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Türk Dünyası kavramı Türk halklarının Orta Asya, Anadolu, Kafkasya, Rusya-Sibirya, Orta Doğu, İran ve Balkanlar coğrafyasında genel bir yayılım gösteren Türk halklarını ve Türk devletlerini ifade etmektedir.
Coğrafya
Bağımsız Türk Devletleri
Bayrak | Ülke |
Kuruluş Tarihi |
Nüfus |
Alan (km²) |
Başkent |
Resmî Dil(ler) |
Para Birimi |
Nüfus Yapısı |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Azerbaycan | 1991 | [2] | 9,494,60086.600 | Bakü | Azerbaycan Türkçesi | Manat | ||
Kazakistan | 1991 | [4] | 16,967,0002.724.900 | Astana | Kazakça, Rusça | Tenge | ||
Kırgızistan | 1991 | [6] | 5.482.000199.900 | Bişkek | Kırgızca, Rusça | Som | ||
Özbekistan | 1991 | [6] | 29,559,100447.400 | Taşkent | Özbekçe, Karakalpakça (bölgesel) | Som | ||
Türkiye | 1923 | [8] | 76,667,864783.562 | Ankara | Türkçe | Türk lirası | ||
Türkmenistan | 1991 | [6] | 5,450,000491.210 | Aşkabat | Türkmence | Manat |
- Notlar
Özerk Cumhuriyetler ve Bölgeler
Bayrak | Ülke |
Kuruluş Tarihi |
Nüfus |
Alan (km²) |
Başkent |
Resmî Dil(ler) |
Para Birimi |
Nüfus Yapısı |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Afganistan | 1919 | [11] | 29.835.392647.500 | Kâbil | Peştuca, Darice | Afgani | ||
Altay Cumhuriyeti | 1922 | [14] | 206,16892.600 | Gorno-Altaysk | Rusça, Altay Türkçesi | Ruble | ||
Astrahan Oblastı | 1943 | [15] | 1.005.27644.100 | Astrahan | Rusça | Ruble | ||
Başkurdistan | 1919 | [16] | 4,192,300143.600 | Ufa | Rusça, Başkurtça | Ruble | ||
Tuva Cumhuriyeti | 1921 | [17] | 308,557170.000 | Kızıl | Tuva Türkçesi, Rusça | Ruble | ||
- Notlar
Devlet | Tarih | Notlar | |
Sincan Uygur Özerk Bölgesi | 1955-.... | ||
Altay | 1991-.... | ||
Dosya:Balkarya.gif | Balkar | 1991-.... | |
Çuvaşistan | 1991-.... | ||
Dağıstan | 1991-.... | Halkın yaklaşık %20'sini Türki halklar olan Kumuklar, Azeriler ve Nogaylar teşkil eder. Kafkasya Avarları'nın kökeni tartışmalıdır. | |
Gagavuzya | 1991-.... | ||
Kırım Özerk Cumhuriyeti | 1991-.... | ||
Hakasya | 1991-.... | ||
Karaçay | 1991-.... | ||
Karakalpakistan | 1991-.... | ||
Nahçıvan | 1991-.... | ||
Tataristan | 1991-.... | ||
Yakutistan | 1991-.... |
Günümüz Türk Dünyası
Bağımsız devletler, özerk devletler, yarı özerk bölgeler ve Türk halklarının yaşadığı bölgeler olarak ayrılabilir. Bağımsız devletler: Türkiye, KKTC, Azerbaycan,Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan devletlerinden oluşmaktadır. Özerk devletler olarak Doğu Türkistan, Tataristan, Çuvaş,Başkurdistan, Saha-Yakutistan, Altay, Karaçay, Balkar ve diğer bölgelerden oluşmaktadır.
Bağımsız Türk Devletleri
Türkiye: Dili Türkçe, başkenti Ankara, nüfusu 75.5 milyon.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: Dili Türkçe, başkenti Lefkoşa, nüfusu 2010 tahmini 300 bin.
Azerbaycan: Dili Azerbaycan Türkçesi, başkenti Bakü, nüfusu 9 milyon.
Türkmenistan: Dili Türkmence, başkenti Aşkabat,nüfusu 5.5 milyon.
Kazakistan: Dili Kazakça, başkenti Astana, nüfusu 16 milyon.
Özbekistan: Dili Özbekçe, başkenti Taşkent, nüfusu 28 milyon.
Kırgızistan: Dili Kırgızca, başkenti Bişkek, nüfusu 5,4 milyon
Nüfus
Türk halklarının nüfusları: Türkler- 77-83 milyon, Azerbaycan Türkleri- 30-35 milyon, Özbekler- 28-30 milyon, Uygurlar- 20-25 milyon, Kazaklar- 16-18 milyon, Tatarlar- 10-12 milyon, Türkmenler- 8-9 milyon, Kırgızlar- 5-6 milyon, Çuvaşlar- 2.5 milyon, Başkırtlar- 2 milyon, Kaşkay Türkleri 1,5-2 milyon ve diğer Türk halkları 10-15 milyon nüfusa sahiptirler.
Türk dünyasını oluşturan milletlerin toplam sayısı 250 milyona yakındır.
Türk Dünyasında kişi adları (Antroponim)
Türk Dünyası ekonomisi
Türk Dünyası ülkelerinin en sanayileşmiş olanı Türkiye'dir.Türkiye'den sonra Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan-Özbekistan-Kırgızistan olarak gider.
Türkeli Kavramı
19. yüzyılın sonlarında ise günümüzde kullanılan Türk Dünyası teriminden daha çok "Türkeli" terimi kullanılmıştır. Türkeli ile Türk Dünyası sözcükleri eşanlamlı terimlerdir. Türkeli sözcüğü Türk ili anlamına gelmektedir ve Türk halklarının çoğunlukta oldukları coğrafyaya verilen Türkçe isimdir. Türkeli kelimesi özellikle 19'ncu yüzyılın ortalarında meşrutiyet kazanan Türkçülük ile Türkiye'de ve Rusya Türklerince kullanılmaya başlanmıştır.
1930'larda Mustafa Kemal Atatürk Türkeli kavramını şöyle açıklamaktadır: "Türk Milleti Asya'nın garbında ve Avrupa'nın şarkında olmak üzere kara ve deniz sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış büyük bir yurtta yaşar... Onun adına Türkeli derler... Türk yurdu daha çok büyüktür... Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse, Türk'e yurtluk etmemiş kıta yoktur... Bütün dünyada, Asya, Avrupa, Afrika Türk atalarına yurt olmuştur... Bu hakikatler eski ve hususiyle yeni tarih vesikalarıyla malûmdur."[kaynak belirtilmeli]
Resimler
-
Azerbaycan Türkü kız
-
Özbek bir kız.
-
Uygur bir kız
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Taha Akyol, ‘Türk dünyası’ ne demek? Milliyet
- ^ "Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət". Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. 15 Nisan 2014.
- ^ Demoqrafik göstəricilər: Əhalinin milli tərkibi Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi
- ^ Kazakistan nüfus bilgileri Kazakistan İstatistik Bürosu
- ^ 2009 Nüfus Sayımı Sonuçları Kazakistan Cumhuriyeti İstatistik Ajansı (İngilizce)
- ^ a b c Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009) (PDF). World Population Prospects, Table A.1 (İngilizce)
- ^ a b Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии. (Rusça)
- ^ Türkiye nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu
- ^ Helen Chapin Metz, ed. Turkey: A Country Study. Washington, D.C.: GPO for the Library of Congress, 1995
- ^ The World Factbook - Turkmenistan (İngilizce)
- ^ Population of Afghanistan The World Factbook - Afghanistan (İngilizce)
- ^ “Uzbek” Encyclopaedia Britannica (İngilizce)
- ^ Afghanistan “Ethnic Groups” (İngilizce)
- ^ a b Национальный состав населения по регионам России: Республика Алтай Milliyetlere göre Altay Cumhuriyeti nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
- ^ a b c Национальный состав населения по регионам России: Астраханская Област Milliyetlere göre Astrahan Oblastı nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
- ^ a b Национальный состав населения по регионам России: Республика Башкортостан Milliyetlere göre Başkurdistan nüfusu (2002 sayımı) (Rusça)
- ^ [1] Tıva nüfusu (2013 sayımı) (Rusça)