Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

Avusturya-Macaristan Österreichisch-Ungarische Monarchie (Österreich-Ungarn)(Almanca) Osztrák–Magyar Monarchia (Macarca) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
1867-1918
Bayrak Arma
Slogan Indivisibiliter ac Inseparabiliter "Bölünemez ve ayrılmaz"
Millî marş Gott erhalte, Gott beschütze "Tanrı Korusun ve Kutsasın"
1913 yılında Avusturya-Macaristan
Başkent	Viyana-Avusturya, Budapeşte-Macaristan
Yaygın dil(ler)	Resmi diller: Almanca · Macarca Resmi olmayan azınlık dilleri: Çekçe, Lehçe, Sırp-Hırvatça, Ukraynaca, Rumence, Slovakça, Slovence, İtalyanca
Hükûmet	İkili Anayasal Monarşi
İmparator-Kral
• 1848–1916 I. Franz Joseph (ilk) • 1916–1918 I. Karl (son)
Yasama organı	Reichsrat-Avusturya, Diet-Macaristan
Tarihçe
• Kuruluşu 1867 • Çekoslovakya'nın kuruluşu 28 Ekim 1918 • Güney Slavları'nın bağımsızlığı 29 Ekim 1918 • Dağılışı 1918
Yüzölçümü
• Toplam	676.615 km2
Nüfus
• Sayılan	52800.000
Para birimi	Gulden Kron (1892'den itibaren)
Öncüller Ardıllar Avusturya İmparatorluğu Avusturya Macaristan Krallığı (1920-1946) Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti
1) St. Germain Antlaşması 10 Eylül 1919 imzalandı ve Triyanon Antlaşması 4 Haziran 1920'de imzalandı.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm süren ve I. Dünya Savaşından sonra yıkılan bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı yönetmiştir. Avusturya ve Macaristan aslında içişlerinde bağımsız olan iki ayrı ülkeydiler. Fakat dışişleri açısından tek bir Habsburg İmparatoru tarafından yönetilmekteydiler. Resmî para birimi Kron'du.

Devletin tarihi

İmparatorluktan önce

Habsburgların Avusturya'daki egemenliği 1282 yılına kadar uzanır. 1806 yılına kadar Avusturya bölgesi Kutsal Roma İmparatorluğunun bir parçasıydı ve Arşidüklük olarak kabul ediliyordu. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun etkinliği azaldıkça Avusturya arşidükleri bağımsız olarak hareket etmeye başladılar. 1806 yılında, Arşidük Franz kendini imparator (kayzer) ilan etti (Avusturya İmparatorluğu).

Franz Joseph'in 1867 yılında Macaristan Kralı olarak taç giyişi

1866'da Prusya-Avusturya Savaşı yenilgisi ve Alman Konfederasyonunun dağılmasından sonra prestijini kaybeden Avusturya İmparatorluğu kesin olarak mutlakiyetçiliği terketti ve anayasal paralamenter bir hükümet kuruldu. Bununla birlikte, yıkılan monarşinin bütününü kapsayacak, içinde tüm ulusların eşitlik ve özerkliğe sahip olacağı gerçek bir federasyon kurlulacağı yerde; Macarlar'ın baskısı sonucunda, bir uzlaşma olarak 1867'de bir ikili monarşi kuruldu. Yeni devletin resmi adı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idi. İkili monarşi, her iki kanadı ayrı parlementoları olan anayasal monarşiler olarak örgütledi. Hükümdar, ordu ve dış politika her ikisi için ortaktı. Diğer konularda her biri bağımsızdı. Monarşinin barıdaki parçası Avusturya'da çeşitli uluslar daha geniş özgürlüklerden yararlandılar Oy hakkı giderek yaygınlaştı. Ancak uluslar sorunu sürüyordu. 1875 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli yerlerinde ve Bosna-Hersek'te ayaklanmalar oldu. Buna bağlı olarak Rusya Osmanlılara savaş açtı ve Osmanlıları yenerek onların Avrupa'daki güçlerine son verecek olan barış antlaşmasını kabuk ettirdi. 1878 Berlin Kongresi Bosna ve Hersek'i Avusturya-Macaristan'ın işgal etmesine ve yönetmesine karar verdi. Bundan sonra Avusturya-Macaristan'ın Balkanlar'daki istekleri Rusya ve Sırbistan'ın istekleri ile çelişkili bir durum aldı. Otuz yıl sonra 1908'de Avusturya-Macaristan, Bosna ve Hersek'i resmen topraklarına kattı. Bu arada 1879'da Avusturya-Macaristan , Almanya ile bağlaşıklık antlaşması imzaladı. 1882'de İtalya'nın da katılması ile genişleyen bu antlaşma Rusya'ya karşı idi. Bu bağlaşıklık Avusturya-Macaristan monarşisindeki çeşitli ulular üzerinde farklı bir etki yaptı. Almanlar ve Macarlar ittifakı desteklerken; Slav uluslar, özellikle Çekler ve Güney Slavlar 1908'de Bosna ve Hersek'in ülkeye katılmasından da rahatsız oldular. O sıralarda Sırbistan Krallığı oldukça güçlü bir duruma gelmişti ve Avusturya-Macaristan'daki Güney Slavların üzerinde etkili oluyordu.

1. Dünya Savaşı

Ana maddeler: I. Dünya Savaşı, Doğu Cephesi (I. Dünya Savaşı) ve İtalya Cephesi (I. Dünya Savaşı)

28 Haziran 1914'de Avustuya veliahtı Arşidük Ferdinand, Bosna'nın başkenti Saraybosna'da bir Sırp yurtseveri tarafından öldürüldü. Beş hafta sonra Avrupa kendisini Birinci Dünya Savaşı'nın içinde buldu.

Doğu Cephesi

Savaşın hemen başında Ruslar, devletin Galiçya bölgesini ele geçirdi. Ama 1915 ve 1916 yıllarında, Alman, Osmanlı ve Bulgar desteğiyle bu bölge geri alındı.

İtalya Cephesi

1914-1917 yılları arasında, iki devlet karşılıklı olarak birbirne saldırdı. Ancak, iki devletin de hiçbir kazancı olmadı. Üstüne üstlük, fazla miktarda asker kaybı yaşadılar. 1917 yılında Alman desteğinin gelmesi, Avusturyalıların cephede üstün gelmesini sağladı. Ancak 1918 yılında, İtalyanların sert saldırıları nedeniyle, Avusturya kazandığı toprakları iade etmesine neden oldu.

Dağılış

İtilaf Devletleri ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında, 3 Kasım 1918 tarihinde Villa Giusti Antlaşması ile ateşkes sağlanmıştı. İmzalayanlar: Pietro Badoglio ve Viktor Weber Edler von Webenau. 11 Kasım 1918 tarihinde de Almanya ile yapılan Rethondes Antlaşması ile Batı Cephesi'nde silahlar susmuştur. Aynı sıralarda Habsburg Hanedanı tahttan çekilmiş ve 12 Kasım 1918 tarihinde Viyana'da oluşturulan Geçici Ulusal Meclis, Avusturya'da cumhuriyet ilan etmiştir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu böylece Avusturya ve Macaristan olmak üzere bağımsız cumhuriyetler haline gelmiştir.

Villa Giusti Antlaşması, bir ateşkes antlaşmasıdır. I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Avusturya ile İtilaf Devletleri arasındaki antlaşma ise St. Germain Antlaşması'dır. Antlaşma 10 Eylül 1919 tarihinde imzalanmıştır.

Nüfus ve Din (1910)

Diller

Dil	Salt	Yüzde
Almanca	12.006.521	%23,36
Macarca	10.056.315	%19,57
Çekçe	6.442.133	%12,54
Lehçe	4.976.804	%9,68
Sırp-Hırvatça	4.380.891	%8,52
Ukraynaca	3.997.831	%7,78
Rumence	3.224.147	%6,27
Slovakça	1.967.970	%3,83
Slovence	1.255.620	%2,44
İtalyanca	768.422	%1,50
diğer	2.313.569	%4,51
Toplam	51.390.223	%100,00

Avusturya'daki Diller

Eyâlet	En çok konuşulan dil	diğer diller
Bohemya	Çekçe (%63,2)	Almanca (%36,8)
Dalmaçya	Hırvatça (%96,2)	İtalyanca (%2,8)
Galiçya	andac ca sevde (%58,6)	Ukraynaca (%40,2)
Aşağı Avusturya	Almanca (%95,9)	Çekçe (%3,80)
Yukarı Avusturya	Almanca (%99,7)
Bukovina	Ukraynaca (%38,4)	Rumence (%34,4), Almanca (%21,2), Lehçe (%4,6)
Karintiya	Almanca (%78,6)	Slovence (%21,2)
Krayn	Slovence (%94,4)	Almanca (%5,4)
Salzburg	Almanca (%99,7)
Silezya	Almanca (%43,9)	Lehçe (%31,7), Çekçe (%24,3)
Steiermark	Almanca (%70,5)	Slovence (%29,4)
Moravya	Çekçe (%71,8)	Almanca (%27,6)
Tirol	Almanca (%57,3)	İtalyanca (%42,1)
Küstenland	Slovence (%37,3)	İtalyanca (%34,5), Hırvatça (%24,4), Almanca (%2,5)
Vorarlberg	Almanca (%95,4)	İtalyanca (%4,4)

Dinler

Din haritası (Andrees Allgemeiner Handatlas)

Din/Mezhep	Avusturya-Macaristan	Avusturya	Macaristan	Bosna-Hersek
Katolikler	%76,6	%90,9	%61,8	%22,9
Protestanlık	%8,9	%2,1	%19	%0
Sırp Ortodoksları	%8,7	%2,3	%14,3	%43,5
Yahudilik	%4,4	%4,7	%4,9	%0,6
İslam	%1,3	%0	%0	%32,7

Eyâletler

Avusturya-Macaristan

1. Bohemya, 2. Bukovina, 3. Karintiya, 4. Krayn, 5. Dalmaçya, 6. Galiçya, 7. Küstenland, 8. Aşağı Avusturya, 9. Moravya, 10. Salzburg, 11. Silezya, 12. Steiermark, 13. Tirol, 14. Yukarı Avusturya, 15. Vorarlberg; 16. Macaristan Krallığı, 17. Hırvatistan ve Slovenya Krallığı; 18. Bosna-Hersek

Avusturya-Macaristan 1914

Cisleytanya 1910 Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus Bohemya Kraliyeti Prag (224.000) 51.948 6.769.000 Dalmaçya Kraliyeti Zara/Zadar (14.000) 12.833 646.000 Galiçya ve Lodomerya Kraliyeti Lemberg (206.000) 78.493 8.025.000 Aşağı Avusturya Arşidukalığı Viyana (2.031.000) 19.822 3.532.000 Yukarı Avusturya Arşidukalığı Linz (71.000) 11.981 853.000 Bukovina Dukalığı Czernowitz (87.000) 10.442 800.000 Karintiya Dukalığı Klagenfurt (29.000) 10.327 396.000 Krayn Dukalığı Laibach (47.000) 9.955 526.000 Salzburg Dukalığı Salzburg (36.000) 7.153 215.000 Yukarı ve Aşağı Silezya Dukalığı Troppau (31.000) 5.147 757.000 Steiermark Dukalığı Graz (152.000) 22.426 1.444.000 Moravya Margravyası Brünn (126.000) 22.222 2.622.000 Tirol Prens Kontluğu Innsbruck (53.000) 26.683 946.000 Küstenland Trieste (161.000) 7.969 895.000 Vorarlberg Bregenz (9.000) 2.601 145.000

Transleytanya 1910 Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus Macaristan Krallığı Budapeşte (882.000) 282.297 18.265.000 Hırvatistan ve Slovenya Krallığı Zagreb (80.000) 42.534 2.622.000 Fiume Fiume (39.000) 21 48.800

Birlikte Yönetim 1910 Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus Bosna-Hersek Saraybosna (52.000) 51.082 1.932.000

Ayrıca bakınız

• Avusturya tarihi
• Macaristan tarihi