İnsansız hava aracı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Huunta (mesaj | katkılar)
Devriyeler
4.431 değişiklik
Bayhaluk (mesaj | katkılar)
146 değişiklik
k →‎Dayanıklılık: ucus gerceklestırmemız vulture sılınerek mıllı hava aracı bılgısı referansı ıle eklendı
184. satır: 184. satır:
<ref>[http://www.aerosonde.com/drawarticle/4 Aerosonde Laima page]</ref><ref>[http://www.museumofflight.org/collection/Aircraft.asp?RecordKey=F2340387-845D-4CD6-8B4E-FD73F4A45204 Seattle Museum of Flight]</ref>
<ref>[http://www.aerosonde.com/drawarticle/4 Aerosonde Laima page]</ref><ref>[http://www.museumofflight.org/collection/Aircraft.asp?RecordKey=F2340387-845D-4CD6-8B4E-FD73F4A45204 Seattle Museum of Flight]</ref>
|-
|-
| [[Bayraktar Taktik İnsansız Hava Aracı Sistemi|Bayraktar Taktik İHA]] || 24 Saat 34 Dakika|| 05 Ağustos 2014 || Türkiye milli hava araçları arasında uçuş süresi ve irtifa rekoru sahibi<ref>Yerli İHA’dan uçuş rekoru! http://www.gazetevatan.com/yerli-iha-dan-ucus-rekoru--665776-gundem/
| [[Vulture(UAV)]] || Daha uçmadı. Potensiyel olarak 5 sene|| ? || DARPA projesi - <ref name="infoniac.com"/>
</ref>
|-
|-
|}
|}

Sayfanın 12.45, 22 Ağustos 2014 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için İHA sayfasına bakınız.
Birçok İHA uçak kanatlarına ve rotorcraft tasarıma sahiptir. Örneğin MQ-8B Fire Scout gibi
MQ-9 Reaper sınıfı avcı-katil model keşif İHAsı ABD ve İngiliz Orduları tarafından özellikle Irak ve Afganistanda kullanılmaktadır.

İnsansız hava aracı (İHA), genel olarak bilinen adıyla drone (Türkçesi yerden kumandalı hava aracı–dron diye okunur)[1] uzaktan kumanda edilen bir tür uçaktır. İHA lar iki sınıfa ayrılır: İlki uzaktan kumanda edilerek uçan diğeri ise kendiliğinden belli bir uçuş planı üzerinden otomatik olarak hareket edebilen uçaklardır. Keşif amaçlı üretilen İHA lar günümüzde birçok saldırı görevinde de kullanılmaktadır.[2] Militanlara karşı birçok başarılı saldırı gerçekleştiren bu hava araçları çoğu zaman sivil hedefleri de vurarak insan ölümlerine neden olmaktadır."[1]

İHA lar bunun yanında son zamanlarda yangın söndürmek amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Bu araçlar genellikle normal savaş uçakları için zor, kirli ve tehlikeli görevlerde kullanılır.

Günümüzde çok farklı şekil, ebat, konfikrasyon ve karakterde araçlar üretilmektedir. Tarihsel olarak bakıldığında basitçe İHA lar birer dronedur. Ancak bağmsız kumanda sistemleri çok geliştirilmiştir. Bu maddenin amacı İhala ile güdümlü füzelerin farklarını ortaya çıkartmaktır. Öncelikle İHAlar tekrar kullanılabilir. Mürettebatsız olarak kontrol edilerek durmadan belli bir irtifada uçabilir. Ayrıca bu araçlar jet motoru veya iki zamanlı motor yardımıyla uçar. Bunun yanında seyir füzeleri her ne kadar insansız ve uzaktan kumanda ile yönetiliyor olsalar bile İHA olarak sınıflandırılmazlar.

İHA kısaltması bazı durumlarda İHAS (insansız hava araçları sistemleri) olarak genişletilmiştir. Amerikan Federal Havacılık Dairesi ise insansız uçuş sistemleri (İUS) adıyla genel bir sınıf belirlemiştir. Aslında bu sınıf ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri tarafından sadece uçakları değil onunla beraber yer sistemleri ve diğer elementleride yansıtması amacıyla kullanmıştır.

Tarihi

Ana madde: İnsansız hava araçlarının tarihi

İlk İHAlar A. M. Low tarafından 1916 yılında geliştirilmiştir.[3] Takip eden yıllarda ise sınırlı sayıda üretilen Hewitt-Sperry otomatik uçak I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmıştır. 1935 yılında ise film yıldızı ve model uçak tasarımcısı Reginald Denny ilk ölçekli RPV (İngilizce Remote Piloted Vehicle Türkçesi Uzaktan Komutalı Araç) modelini geliştirmiştir.[3] II. Dünya Savaşı süresince çok fazla miktarda uçak üretilmiş bunlar trenleri koruma amaçlıyla uçaksavar ve saldırı görevlerinde kullanılmıştır. Jet motoru bulunan ilk model 1951 yılında Teledyne Ryan firması tarafından geliştirilen Firebee Idir. 1955 yılında ise başka bir firma Beechcraft ABD Deniz Kuvvetleri için Model 1001 modelini üretmiştir.[3] Bununla beraber bu araçlar Vietnam Savaşı süresince birer uzaktan kumandalı uçak olmaktan daha ileriye gidemediler.

MQ-1 Predator (Reno Hava Gösterisi)

1980li ve 1990lı yıllarda olgunlaşan ve küçültülen bu araçlar özellikle ABDli askeri çevrelerin ilgisini çekmeye başlamıştır. Bunun en önemli nedeni İHA ların uçaklara nazaran çok daha ucuz olması ayrıca riskli görevlerde sırasında yetişmiş müretebat kaybını sıfıra indirmesidir. Genel olarak keşif ve gözetleme amacıyla kullanılan bu araçlar günümüzde silahlandırılmaktadır. Örneğin MQ-1 Predator modeli araçlar üzerine AGM-114 Hellfire havadan-karaya füze takılmaktadır. Zırhlı ve silahlı bu araçlara insansız hava muharebe aracı (İHMA) denilmektedir.

Avantajları ve Bugünkü Dönüşüm

İnsansız teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasının altında gelişen teknolojinin sağladığı imkanla birlikte bazı maliyetli ya da sorunlu kalemleri aşabilmenin getirisi bulunmaktadır.[4] İnsansız uçakların otonom ya da bir yer istasyonu aracılığıyla kontrol edilebiliyor olması insanlı uçakların idamesi için gerekli yaşamsal sistemler ve kokpit için gerekli yer ve mürettebatın getirdiği ağırlık yükü gibi maliyet kalemleri, insanlı uçakların manevra ve operasyon kabiliyetinin insan kabiliyetleriyle sınırlanması (yorgunluk / çalışma saati, G kuvveti vb.) gibi operasyonel kabiliyetle ilgili kalemler, düşman tarafından farkedilme ya da vurulabilme olasılığının düşük olması üstünlük kalemleri (ilk olarak İsrail’lilerin geliştirdiği Scout ile birlikte İHA’ların bu yönüyle operasyonel vazgeçilmezliğinin ispatlanmıştır.) İHA'ları daha tercih edilir kılmaktadır.[4]

Daha da önemlisi, insansız hava araçlarının zaiyat maliyetidir. Tüm dünya ordularında yetiştirilmesi en maliyetli personel gruplarından birisi pilotlardır. Bir pilotun yetişmesi çok büyük maliyetlere karşılık gelir. Bu sebeple hava aracıyla zaiyatıyla birlikte yetişmiş personelin de zayi olması ordular için hem maddi hem de kabiliyet olarak büyük kayıptır. İnsansız Hava Araçları, zaiyat maliyetinin düşük olması açısından da orduları cezbetmektedir. İHA’lar tarihte birçok kez düşman hava savunma unsurlarının oyalanmasında, asıl taarruz unsurlarının ateş hattını geçebilmesi için yem olarak kullanılmasında çok büyük rol oynamışlardır.[4]

Gelecekte İHAlar scramjet teknolojisinin sahip olduğu tüm avantajlara da sahip olacaktır. Günümüzde scramjet modelleri, bunlara insansız modellerde dahil sadece test amaçlıdır. (örneğin., NASA X-43A, NASA's Hyper-X scramjet program)

İHA sınıflandırması

Alman Ordusuna Luna X 2000 model İHA
Meksika yapımı S4 Ehécatl kalkış anında

İHA’ları altı farklı başlık altında sınıflandırabiliriz: (bunun yanında bazı araçlar birkaç farklı özelliği bünyesinde barındırabilir):

  • Hedef ve yem – düşman hava savunma veya savaş uçaklarına karşı yem olarak kullanılarak hedef belirlemede yardımcı olan araçlar
  • Keşif ve gözetleme – düşmana ait cephe bilgilerini toplayan araçlar
  • Çatışma – yüksek riskli görevlerde kullanılan saldırı kapasitesine sahip araçlar (bakınız İnsansız hava çatışma aracı)
  • Lojistik- Kargo ve lojistik destek amaçlı araçlar
  • araştırma ve geliştirme- Gelecekte kullanılmak amacıyla farklı İHA teknolojilerinin denendiği araçlar
  • Sivil ve ticari – Sivil ve ticari amaçlar için kullanılan araçlar

Bunun yanında İHA’lar ParcAberporth İnsansız Sistemler forumunda uçuş menzil ve irtifalarına göre de sınıflandırılırlar.

  • Elle taşınabilen (Handheld) 600 metre irtifa ve ortalama 2 km menzil
  • Close 1500 metre irtifa ve ortalama 10 km menzil
  • NATO tipi 3000 metre irtifa ve ortalama 50 km menzil
  • Taktisel 5500 metre irtifa ve ortalama 160 km menzil
  • MALE (medium altitude, long endurance Türkçesi orta irtifa, uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve ortalama 200 km havada kalış
  • HALE (high altitude, long endurance Türkçesi yüksek irtifa uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve belli olmayan havada kalış
  • HYPERSONIC yüksek hızlı (süpersonik (Mach 1-5) veya hipersonik (Mach 5+) hızında) 15000 metre veya yörünge altı irtifa ve ortalama 200 km menzil
  • ORBITAL alçak dünya yörüngesinde (Mach 25+)
  • CIS Lunar Dünya-Ay uçuşu

Additional category can be applied in pattern of function: fixed routes vs. dynamically variable routes:

ABD askeri birimleri bünyesinde kullanılan İHA’lar Rütbe sistemi ile sınıflandırılırlar.

ABD Ordusuna ait İHA rütbeleri

Günümüzde ABD Ordusu kara birliklerini desteklemek amacıyla farklı uçak sistemlerinden faydalanmaktadır. Ordu planlamacıları bu sistemleri Rütbelendirerek sınıflandırmıştır. Rütbeler doğrudan bir tek modeli verilmemiştir. Rütbeler İHA'ların yaptığı görevlere göre sınıflandırılmıştır. ABD Hava Kuvvetleri ve ABD Deniz Kolordusu aynı rütbe sistemlerini kullanmaktadır. Ancak kullanılan araçlar birbirlerinden farklıdır.

ABD Hava Kuvvetlerine ait rütbeler

  • Rütbesiz: Küçük/Mikro İHA. Bu sınıfa BATMAV (Battlefield Air Targeting Micro Air Vehicle), (Ufak Ölçekli Havadan Cephe Keşif Aracı) (Wasp Block III)[5]
  • Rütbe I: Alçak irtifa, uzun menzil. Kullanılan model Gnat 750.[6]
  • Rütbe II: Orta irtifa, uzun havada kalış (MALE). Kullanılan modellerMQ-1 Predator ve MQ-9 Reaper.
  • Rütbe II+: Yüksek irtifa, uzun menzilli konvansiyonel İHA (High Altitude Long Endurance, HALE) İrtifa: 60,000 ila 65,000 feet (Azami 19,800 metre), 560 km/s uçuş hızı, 6,000 km menzil, 24 saat çalışan harekat istasyonu. Tamamlayıcı olarak Rütbe III- uçak. Kullanılan model RQ-4 Global Hawk.
  • Rütbe III-: Yüksek irtifa, uzun havada kalış İHA. Aynı özelliklere sahip tamamlayıcı olarak Rütbe II+ modeller kullanılır. Bu sınıfa RQ-3 DarkStar girmektedir.[7]

[8]

ABD Deniz Kolordusuna ait rütbeler

  • Rütbesiz: Mikro İHA. USAF BATMAV sınıfında en çok kullanılan Wasp III’tür.[9]
  • Rütbe I: Bu sınıfta Dragon Eye kullanılmaktadır. Ancak gelecekte bu iş için RQ-11B Raven B modelinin kullanılması düşünülmektedir.
  • Rütbe II: Şuan ScanEagle ve bazende RQ-2 Pioneer kullanılmaktadır.
  • Rütbe III: Orta menzilli görevler için iki adet Pioneer İHA modeli kullanılmaktadır. Temmuz 2007 tarihinde Deniz kolordusu kullanmakta olduğu Pioneer sistemini emekliye ayırdığını ve yerine AAI Corporation firması üretimi olan Tactical Unmanned Aircraft System modelinin alınacağını bildirmiştir. İlk Marine Shadow sistemleri Deniz Kolordusuna teslim edilmiş olup eğitim amaçlı olarak birliklerine gönderilmiştir.[10][11]

ABD Kara Kuvvetlerine ait rütbeler

  • Rütbe I: Küçük İHA. Bu sınıfta RQ-11A/B Raven kullanılmaktadır.
  • Rütbe II: Kısa Menzilli Taktiksel İHA. Bu sınıfta RQ-7A/B Shadow 200 kullanılmaktadır.
  • Rütbe III: Orta Menzilli Taktiksel İHA . Bu sınıf için RQ-5A / MQ-5A/B Hunter ve IGNAT/IGNAT-ER modelelri kullanılmaktadır. Ancak ileride Extended Range Multi-Purpose (ERMP) sınıfı MQ-1C Warrior modeline geçiş yapılacaktır.

Gelecek Muharebe Sistemleri (FCS) (ABD Kara Kuvvetleri) sınıflandırması

  • Sınıf I: Küçük birlikler için. Bu iş için Micro Air Vehicle araçlar düşülmektedir..
  • Sınıf II: Bölük için. (iptal edildi.)[12]
  • Sınıf III: Tabur için. (iptal edildi.)[12]
  • Sınıf IV: Tugay için. Bu sınıf görev RQ-8A/B / MQ-8B Fire Scout modeline verilmiştir.

İnsansız uçuş sistemleri

İUS veya insansız uçuş sistemleri tanımı ABD Savunma Bakanlığı tarafından insansız hava araçlarına verilen genel addır. Bu ad başlangıçta Deniz Kuvvetleri tarafından sadece uçaklar için değil onunla beraber kullanılan yer sistemleri ve diğer elementleride kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Daha sonra ilk kez resmi olarak 2005-2030 yıllarını kapsayan DoD İnsansız Hava Sistemleri Yolharitasında kullanılmıştır.[13]

İnsansız uçak sistemlerinin askeri rolü görülmemiş oranlarda büyümektedir. Sonsuz Özgürlük Operasyonu ve Irak Savaşı çerçevesinde Afganistanda görevli Task Force Liberty ve Irakta görevli Task Force ODIN birliklerine destek vermek amacıyla 2005 yılı içerisinde İHAlar taktiksel ve genel amaçlı olarak toplamda 100,000 uçuş saati süresince havada kalmışlardır.Teknolojinin çok hızlı ilerlemesi ile geliştirilen taşınması ve kullanımı çok kolay olan Küçük İnsansız Uçuş Sistemleri (KİUS) çatışma bölgelerinde çok daha fazla kullanılmaktadır. Günden güne kapasiteleri artan İHSların geliştirilmesi için ülkeler önde gelen araştırma ve geliştirmeleri sübvanse etmeye devam etmektedir. Her ne kadar İHSlar şuan keşif, arama ve istihbarat çalışmaları dışında kullanılıyor olsa da hala en önemli görevlerini bunlar teşkil etmektedir. Rollerin içerisine elektronik saldırı , baskın görevleri, düşman hava savunmasını yanıltma/imha etme, haberleşmeyi bozma ve karıştırma, arama ve kurtarma da eklenmiştir. Bu İHSler birkaç bin dolardan on milyonlarca dolar değere ve birkaç kilodan 9000 kilo ağırlığa kadar ulaşabilmektedir.

İHA görevleri

İHAlar çok geniş bir yelpazede kullanılırlar. Bunlardan bazıları uzaktan algılama keşif ve nakliyedir.

Uzaktan algılama

Dosya:VUAV Eagle Eye.jpg
Bell Eagle Eye, ABD Sahil Koruma tarafından kulanılmaktadır
The RQ-7 Shadow 10 kg ya kadar ağırlıkları taşıyabilir. Cephede ihtiyaç duyulması halinde "Quick-MEDS" sınıfı tıbbı kutuları paraşütle birliklere bırakabilir.

Uzaktan algılma amacıyla üretilen İHAların bünyesinde elektromanyetik tayf algılayıcıları , biyolojik ve kimyasal sensörler bulunmaktadır. İHAlar bünyesndeki elektromanyetik sensörler içerisinde tipik görsel spektrum, infrared, ve near infrared kameraları ile radar sistemleri mevcuttur. Diğer elektromanyetik dalga detektörleri ise microwave ve ultraviyole spektrum algılayıcıları olmakla birlikte, çok fazla kullanılmazlar. Biyolojik algılayıcılar havada bulunan çeşitli mikroorganizma ve biyolojik etkileri araştırmaya yarar. Kimyasal algılayıcılar ise havada bulunan elementleri inceler.

Taşıma

İHAlar sahip oldukları özelliklere göre yük taşıma kapasitesine sahiptirler. Yükler en fazla ana gövde içerisinde bırakılan boşlukta taşınır. Helikopte şeklindeki bazı İHAlada r ise gövde altına takılarak taşınır. Uçak gövdeli İHAlarda gövde dışında yük taşıyabilir ancak bu sırada uçağın aerodinamik yapısının bozulmamasına özen gösterilmelidir. Bu gibi durumlarda genellikle gövde dışına takılan aerodinamik tüpler içerisinde yük taşınır.

Bilimsel araştırma

İnsansız hava araçları pilotlu araçları uçamayacağı çok teklikeli görevlerde rahatlıkla kullanılabilir. Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) bir kasırga avcısı olarak 2006 yılından bu yana Aerosonde insansız uçak sistemini kullanmaya başladı. AAI Corporation'ın iştiraki olan Aerosonde Pty Ltd Victoria (Avustralya) tarafından tasarlanan ve 35-poundluk sistem bir kasırga içine girerek Floridada bulunan Ulusal Tayfun Merkezine gerçek zamanlı veri ve doğrudan iletişim üretmektedir. Daha önceleri insanlı hava taşıtları ile tayfunların uzağından alınan veriler günümüzde Aerosonde sistemi sayesinde tayfunun içerisinde kolaylıkla alınabilmektedir.

Araştırmacılar ayrıca diğer gezegenler keşfetmek için insansız hava araçları geliştiriyorlar. Örneğin, insansız hava aracı adında bir "Entomopter", kanatlarını çırparak kullanır. Ile NASA tarafından finanse edileni araştırma, olabilir Mars keşif için bir gün bir Entomopter den sonuçlanabilir.[14]

Hassas saldırılar

Ayrıca bakınız: Pakistan drone saldırıları
MQ-1 Predator (Reno Hava Gösterisi)

MQ-1 Predator model ve AGM-114 Hellfire ile yüklü İHAlar günümüzde hassas bölgeleri bombalamakta kullanılmaktadır. Silahlı ilk Predators 2001 yılı sonundan itibaren Pakistan ve Özbekistanda üslenmeye başlamıştır. Çoğu zaman suikast amaçlı olarak Afganistan topraklarında kullanılmaktadır. 2001 den günümüze Afganistanda üstlenmiş bulunan bazı İHAların Pakistan içerisinde süikastlarda kullanıldığıda rapor edilmiştir. İnsanlı uçak yerine bu gibi durumlarda insansız hava araçlarının kullanılmasının en önemli artısı, piloltu bir uçağırın vurularak düşürülmesi ve pilotun yaklanması durumunda meydana gelen diplomatik utançtan kaçınılmasıdır. Ancak günümüzde İHAların dost kuvvetleri vurulması veya izinsiz saldırılar sonucunda sivil insanların ölmesi bu utancın yerini almıştır.[15][16][17][18]

Arap ülkelerinde üslenmiş bulunan bir Predator 3 Kasım 2002 tarihinde Yemende yaşamakta olan bir El Kaide teröristine süikast düzenleyip öldürmüştür. Bu Afganistan harici bir ülkede yapılan ilk saldırı olarak kayıtlara geçmiştir.[19]

Arama ve kurtarma

İHAlar ABD topraklarında içerisinde en çok arama ve kurtarma görevlerinde kullanılmaktadır. Örneğin 2008 yılındaki Louisiana ve Texas da meydana gelen tayfunlar sırasında çok başarılı olmuşlardır.

Örneğin deniz seviyesinden 18,000 ila 29,000 feet üzerindeki bir irtifa da uçan Predatorlar arama,kurtarma ve hasar tespitinde kullanılmaktadır. Üzerlerinde görsel algılayıcılar (bunlar gündüz ve kızılötesi kameralar), ve sentetik diyafram radarı (SAR) bulunur. Predatora ait SAR her türlü havada (bulutlu,yağmurlu veya sisli) gece veya gündüz süresünde gerçek zamanlı çok başarılı çekimler yapabilmektedir. SAR görüntüleri içindeki tutarlı değişim algılaması istisnai arama ve kurtarma yeteneği sağlar : tayfundan önce ve sonra çekilen resimler bilgisayar tarafından işaretlenerek hasar tespiti yapılır.[20][21]

Tasarım ve geliştirme konuları

İHAlar dünya üzerinde birçok ülke tarafından tasarlanmakta ve üretilmektedir. Ancak ABD ve İsrail bu teknolojinin geliştirilmesinde öncü olmuştur. 2006 yılında dünyada üretilen İHAların %60 ABD de yapılmıştır. 2016 yılında bu oranın %5 ila %10 arasında artacağı düşünülmektedir.[22] Northrop Grumman ve General Atomics firmaları bu endüstri dalında üretikleri Global Hawk ve Predator/Mariner sistemleri ile öncü durumdadırlar.[22] İsrailli ve Avrupalı firmalar bu alanda ikinci sırada kalmasındaki en önemli neden hükümetlerinin bu teknolojiye yeterli fon ayırmaması ve ABD yapımı sistemlerin yüksek kapasitelerden ötürü çoğunlukla ihaleleri kazanmasıdır.[22] Avrupalı üreticiler pazarın sadece %4ünde boy göstermektedir.[22]

Özerklik derecesi

İHA görüntü ve kontrol merkezi CBP
HiMAT Remote Cockpit Synthetic Vision Display (Resim: NASA 1984)

İlk İHAlar Vietnam Savaşı sırasında gövdelerine yerleştirilen kameralar ile film ve resim çeken uçaklardı. Bu uçaklar ya düz bir hat üzerinde veya dairesel hareketlerle uçar görüntüyü toplar yakıtı bitene kadar uçar sonra yere inerlerdi. İnişten sonra resimler analistler tarafından çıkartılıp incelenirdi. Drone adıda verilen bu basit yapıdaki araçlar sadece uzaktan kumanda ile uçabilen basit bir uçaktı. Yeni nesil radyo frekaslarının kullanılmaya başlanması ile İHAlar çok daha fazla uzaktan kumanda ile kullanılmaya başlandı ve "uzaktan kumandalı araç" terimi kullanılmaya başlandı. Günümüzde birçok İHA hem uzaktan kumanda hem de bilgisayarlı otomasyon yardımı ile uçmaktadır. Daha gelişmiş sürümleri hız ve uçuş yolunu sabitleyen, yerleşik-kontrol ve / veya rehberlik sistemlerinin yardımıyla düşük seviyeli insan pilot görevlerinde uçabilir. Günümüzde hala birçok haber ve tartışmada bu çok gelişmiş uçaklar için drone kelimesi kullanılarak hata yapılmaktadır.

  • Sensor füzyonu: Araç içerisinde bulunan farklı algılayıcılardan gelen bilgilerin birleştirilmesi
  • Haberleşme: Haberleşmenin sağlanması ile eksik ve tamamlanmamış bilgilerin biraraya getirimesi
  • Yol planlaması: Yakıt ve hava şartlarına göre uçuş planının yapılması
  • Yörünge Üretimi (bazen Harekat planlama olarakta adlandırılır): Bir noktadan belli bir noktaya gitmek için optimal kontrol manevra belirlenmesi
  • Yörünge yönetmeliği: Yörüngede uçuş sırasında özel kontrol sistemleri bazı sınırlamalarda esneklik gösterir.
  • Görev tahsisi ve planlama: Zaman ve ekipmana göre görev dağılımın belirlenmesi
  • Ortaklaşa taktikler: Eldeki verilen ışıında görev senaryolarından en yüksek başarı oranına sahip olanın belirlenmesi

Dayanıklılık

RQ-4 Global Hawk, yüksek irtifadan keşif görevleri için kullanılan bu model 36 saat aralıksız uçabilir

İHA’lar pilotlu uçaklara nazaran çok daha uzun sure havada kalabilirler. Burada ki en büyük avantajları pilotların fiziksel dayanıklıkları ile sınırlı olmamalarıdır. İnsansız bu uçuşlar araç türlerine göre değişir. İçten yanmalı motora sahip İHAların uçuş süresi ağırlık başına yaktığı yakıt oranına (Breguet dayanıklılık denklemi) göre değişir. Güneş enerjisi ile çalışan İHAlar potensiyel olarak sınırsız uçabilirler. Ancak bu dalda en uzun uçuş rekoru halen 2003 yılında düşerek parçalanmasına rağmen Aerovironment Helios Prototype modelinin elindedir. Yakıt ile uçan İHAlar için en önemli sorun havada yakıt ikmalinin şuan için yapılamamasıdır. ABD Hava Kuvvetleri tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 2010 yılından itibaren buna olanak sağlayacaktır.

Gelişmiş Savunma Araştırma Geliştirme Ajansı (Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA)) 5 yıl boyunca yere inmeden havada kalabilecek bir İHA yapmak için sözleşme imzalamıştır. Bu projenin adı "Vulture"dir. Üretici yerden herhangi bir yakıt desteği sağlamadan havada kalabilecek bir İHA yapmayı taahhüt etmiştir.450 kilo olması düşünülen araç 60.000 ila 90.000 feet arasında bir irtifada uçacaktır.[23]

Dikkate değer uzun süreli uçuşlar
İHA Uçuş süresi Tarih Notlar satış fiyatı tek seferlik uçuş maliyeti
QinetiQ Zephyr Solar Electric 82 saat 37 dakika 28-31 Temmuz 2008 [24]
Boeing Condor 58 saat, 11 dakika ? Günümüzde Kaliforniya’da bulunan Hiller Aviation Museum sergilenmektedir,

[25]

QinetiQ Zephyr Solar Electric 54 saat Eylül 2007 [26][27]
IAI Heron 52 saat ? [28]
AC Propulsion Solar Electric 48 saat, 11 dakika 3 Haziran 2005 [29]
MQ-1 Predator 40 saat, 5 dakika ? [30]
GNAT-750 40 saat 1992 [31][32]
TAM-5 38 saat, 52 dakika 11 Ağustos 2003 Atlantiği geçen en ufak İHA

[33][34]

Aerosonde 38 saat, 48 dakika 3 Mayıs 2006 [35]
I-GNAT 38 saat, 10 saatlik yakıtı varken indi ? [36]
RQ-4 Global Hawk 36 saat ? [37][38]
Aerosonde "Laima" 26 saat, 45 dakika 21 Ağustos 1998 Atlantiği geçen ilk İHA

[39][40]

Bayraktar Taktik İHA 24 Saat 34 Dakika 05 Ağustos 2014 Türkiye milli hava araçları arasında uçuş süresi ve irtifa rekoru sahibi[41]

Sivil ölümler

Filistin

İHAların yaptığı atışlarda hedefini bulma yüzdesi sorgulanır bir hal almıştır. Bunda en önemli neden ise artan sivil kayıplarıdır. Mart 2009 tarihinde The Guardian gazetesinde çıkan yazıda İsraile ait İHAlardan fırlatınalan füzelerin vurduğu boş sokaktaki 48 Filistinli sivil hayatını kaybetmiştir. Ki bu insanların ikisi ufak çocuk olmak üzere kadın ve genç kızlardan oluşmaktaydı.[42] İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İsrail Ordusuna ait İHAlar ile Hamas örgütüne karşı havadan karaya yapılan saldırılar sırasında sivil kayıpların olduğunu rapor etmiştir. Bununla bereber raporun içerisinde akılda kalan soru HRW sadece 6 saldırı ve 29 sivil ölümünden bahsetmektedir ki bu sayı Hamas’a karşı yapılan saldırılar karşısında çok az görünmektedir.[43] Bu harekat sırasında toplam sivil ölü sayısını 1400 olarak açıklayan Filistinli kaynaklar 900 yakın ölümünün operasyonlar sırasında olduğunu açıkladı. HRW örgütüne göre bu ölümlerde üçüncü sırayı İHAlardan fırlatılan füzeler almaktadır.[44]

Pakistan

Ayrıca bakınız: Pakistandaki drone saldırıları

ABD’ye ait İHAların Pakistanın Kuzey Veziristan bölgesinde yaptığı saldırılar iki ülke arasındaki ilişkilerin gerilmesine neden olmuştur. Agence France-Presse açıkladığı rapora göre 45 İHA saldırısı sonucunda 450 insan ölmüştür. Pakistan tarafından yapılan açıklamalarda bu saldırılarda öldürülen her 2 militana karşılık 50 sivilin hayatını kaybettiği belirtilmiş ve ABD suçlanmıştır. Ancak Amerikalı yetkililer bunu kabul etmemektedir. Büyük bir ihtimalle bu saldırıları Amerikan ve Pakistanlı yetkililer ortaklaşa planlamış ancak sivil kayıpların ortaya çıkması üzerine Pakistanlı yetkililer inkar yoluna gitmiştir.[45]

Kullanımdaki İHA’lar

Günümüzde dünya çapında birçok ülke İHA hava aracı kullanmaktadır. Bu araçları ülkelerine göre görmek için lütfen İnsansız hava araçları listesine bakınız.

Diğer bilgiler

  • Körfez Savaşı sırasında , USS Wisconsin gemisinde kalkan İHAlar Irak Ordusu hakkında bilgi toplamıştır.
  • Ekim 2002 tarihinde , ABD Senatosu Irak’a karşı yapılacak askeri harekatı oylamadan önce 75 senatöre verilen kapalı brifingde Saddam Hüseyinin sahip olduğu biyolojik silahlarla yüklü İHAların Amerikan açıklarında bekleyen gemilerden saldıracağı yönünde bilgi verilmiştir. Colin Powell Birleşmiş Milletlerde verdiği sunumda bu konuyuda değinmiştir.[46] Ancak daha sonra anlaşılmıştır ki adı geçen araçlar uzun sure önce uçuş ömrünü yitirmiş Çek yapımı eğitim drone uçaklarıydı.[47] Savaştan önceki sürede Irak’ın sahip olduğu araçlar ile ilgili istihbarat servisleri arasında çok farklı bilgiler bulunmaktaydı. CIA her ne kadar bunu abartsa da ABD Hava Kuvvetleri Irak’ın İHA’la ile bir saldırı yapabilecek kapasiteye sahip olduğu bilgisini yalanladı.[48]
  • Kasım 2002 tarihinde ilk kez Irak Hava Kuvvetlerine ait bir MiG-25 savaş uçağı ile ABD ye ait insansız RQ-1 Predator arasında it dalaşı yaşanmıştır. İki uçak birbirlerine füze ateşlemiş sonuçta MİG tarafından ateşlenen füze ile Predator vurularak düşürülmüştür.[49]

Ayrıca bakınız

Tarihsel
Tesisleri, birimleri ve programları
İnsansız araç türleri
Haberlama

Kaynakça

  1. ^ a b Pir Zubair Shah, "Pakistan Says U.S. Drone Kills 13", New York Times, June 18, 2009.
  2. ^ David Axe, "Strategist: Killer Drones Level Extremists’ Advantage", Wired, June 17, 2009.
  3. ^ a b c Taylor, A. J. P. Jane's Book of Remotely Piloted Vehicles.
  4. ^ a b c SavunmaSanayi.NET: ANKA Başarısı ve İnsansız Hava Araçları, Tevfik Uyar, 18 Temmuz 2010
  5. ^ http://www.fbo.gov/servlet/Documents/R/1610757
  6. ^ History of Unmanned Aerial Vehicles
  7. ^ "Comparison of USAF Tier II, II+ and III- systems". USAF, airpower.maxwell.af.mil. 
  8. ^ "USAF Tier system". USAF Edwards AFB, edwards.af.mil. 
  9. ^ http://www.avinc.com/pr_detail.asp?ID=68
  10. ^ "USMC powerpoint presentation of tier system". USMC, mccdc.usmc.mil. 
  11. ^ "Detailed description of USMC tier system". navyleague.org. 
  12. ^ a b http://www.defensetech.org/archives/cat_fcs_watch.html
  13. ^ http://www.acq.osd.mil/usd/Roadmap%20Final2.pdf#search=%22Dod%20UAS%20Roadmap%202005%22
  14. ^ http://en.wikipedia.org/wiki/Entomopter Entomopter
  15. ^ Fox News
  16. ^ Defense Industry Daily
  17. ^ MSNBC
  18. ^ Globe and Mail
  19. ^ Federation of American Scientists
  20. ^ AP Texas News
  21. ^ 2008 Search and Rescue Missions
  22. ^ a b c d "UAVs on the Rise." Dickerson, L. Aviation Week & Space Technology. January 15, 2007.
  23. ^ Vulture - The Unmanned Aircraft Able to Stay in the Air for 5 Years
  24. ^ QinetiQ press release
  25. ^ Hiller Aviation Museum reference to the flight
  26. ^ QinetiQ press release
  27. ^ New Scientist article
  28. ^ NOVA PBS TV program reference IAI reference
  29. ^ AC Propulsion release describing the flight
  30. ^ UAV Forum reference Federation of American Scientists reference
  31. ^ Directory of US Military Rockets and Missiles reference to the flight
  32. ^ UAV Endurance Prehistory reference
  33. ^ TAM Homepage
  34. ^ TAM-5 FAQ page
  35. ^ Aerosonde release on the flight
  36. ^ General Atomics reference to the flight
  37. ^ Space Daily story on the flight
  38. ^ RAND Corporation report
  39. ^ Aerosonde Laima page
  40. ^ Seattle Museum of Flight
  41. ^ Yerli İHA’dan uçuş rekoru! http://www.gazetevatan.com/yerli-iha-dan-ucus-rekoru--665776-gundem/
  42. ^ The Guardian, 23 March 2009. "Cut to pieces: the Palestinian family drinking tea in their courtyard: Israeli unmanned aerial vehicles—the dreaded drones—caused at least 48 deaths in Gaza during the 23-day offensive." Retrieved on August 3, 2009.
  43. ^ "Human Rights Watch condemns IDF drones", examiner.com Jul. 28, 2009, retrieved Jul. 29, 2009.
  44. ^ Jerrold Kessel, Pierre Klochendler, "MIDEAST: When Drones Become Indiscriminate", IPS, Jun 30, 2009.
  45. ^ Liam Stack, "Fresh drone attacks in Pakistan reignite debate", Jul. 8, 2009.
  46. ^ Senator Bill Nelson (January 28, 2004) "New Information on Iraq's Possession of Weapons of Mass Destruction", Congressional Record
  47. ^ Lowe, C. (December 16, 2003) "Senator: White House Warned of UAV Attack," Defense Tech
  48. ^ Hammond, J. (November 14, 2005) "The U.S. 'intelligence failure' and Iraq's UAVs" The Yirmeyahu Review
  49. ^ Pilotless Warriors Soar To Success, www.cbsnews.com, 25 April 2004. Accessed 21 April 2007.

Dış bağlantılar

Tarihi ve Yazılar
Organizasyon ve güncel haberler
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnsansız_hava_aracı&oldid=14640926" sayfasından alınmıştır